Hoorn

Hoorn Stad in Noord-Holland
algemeen=in 1426 wordt de stad versterkt met een aarden wal [Verwoert, Handwoordenboek I, blz. 325]=in 1477 van de Hoekse partij [Verwoert, Handwoordenboek I, blz. 325]=op 20 juli 1482 maakt de Hollandse stadhouder Lalaing zich meester van de stad en richt een slachting aan [Verwoert, Handwoordenboek I, blz. 325]=in 1491 valt het Kaas- en Broodvolk binnen [Verwoert, Handwoordenboek I, blz. 325]=op 24 september 1569 bezetten de Spanjaarden de stad [Verwoert, Handwoordenboek I, blz. 325]=de stad kiest op 19 juni 1572 de Staatse zijde [Verwoert, Handwoordenboek I, blz. 325]=in 1795 worden de magazijnen overgebracht naar Medemblik [Verwoert, Handwoordenboek I, blz. 325]=in 1799 beurtelings Franse en Engelse troepen in de stad [Verwoert, Handwoordenboek I, blz. 325]=in 1514, 1532, 1717, 1775 en 1825 [Verwoert, Handwoordenboek I, blz. 325]
belastingenconvoyen en licenten=Johan Berk is contrarolleur van de convoyen en licenten in Hoorn [Engels, Geschiedenis, blz. 339]
morgengeld=Zo beloofde Hertog Willem in 1405 geen morgengeld van die van Hoorn meer te zullen eisschen "ten ware dat ons noot sake dede van onze lijve" [Engels, Geschiedenis, blz. 31]=Er wordt een morgengeld geheven in 1558 [Wendte, Zestiende, blz. 311]
oproer=Dirk Jansz Banjaart (...Hoorn - 1478) betoonde veel moed bij gelegenheid dat (in Hoorn) een oproer was uitgebroken in 1477 vanwege de nieuwe accijnsen die het volk wilde afgeschaft hebben. Hij kreeg vele burgers aan zijn kant en verzette zich met kracht tegen de schout Maarten Velaer. Hij kreeg de overhand en zette de regering af. Enkele huizen werden vernield en geplunderd. Enkele regenten werden vastgezet en met hoon overladen. Men probeerde hen er toe te brengen dat ze Velaer zouden dwingen tot vrijwillige afstand van zijn ambt. Zo geschiedt.. De graaf blijkt bereid tegen een forse vergoeding de benoeming van een schout voortaan aan de stad te willen laten. Dirk wordt tot schout gekozen. De tweespalt duurde voort. De verdreven regering zocht heul bij de Kabeljaauwsche partij en Banjaart en de zijnen bij de Hoeksche; deze laatsten delfden het onderspit, terwijl de schout reeds overleden was [Chalmot, Biographische deel 2 blz. 71; Kobus,/Rivecourt3, blz. 91]

schot

=In het Schotboek uit 1518 komt, op schipper Jan Holler na, de hele familie bij elkaar, waarbij Pieter Holler Pottebacker en diens broer Jonge Claes Holler de meest kapitaalkrachtigen zijn [Wendte, Zestiende, blz. 304]
tiende penning =Er wordt een tiende penning geheven in 1553, 1561 en 1562 [Wendte, Zestiende, blz. 311]
verponding=Dirk Cornelisz. Waerden is in 1594 collecteur der verpondingen van de landen in de ban van Hoorn [Wendte, Zestiende, blz. 316]=op 19 januari 1615 wordt door de burgemeesters behandeld het door Egbert Claesz. Pottebacker verzoek om verlaging van de verponding omdat zijn woning op de Nieuwendam en de woning erachter "te hoock en krawondingen soude staan". Het verzoek wordt afgewezen  [Wendte, Zestiende, blz. 315]
waakgeld=op 3 augustus 1547 richt de schout bij nacht c.s. zich bij de schepenen tegen Neel Pieters van Medenblixsdr om waakgeld te eisen van Claes Holler [Wendte, Zestiende, blz. 319]
bestuurburgemeester=Olphert Barendsz is burgemeester [Kobus/Rivecourt1.96]=Pieter van Berkhout [1472-....] is burgemeester van Hoorn [Adel1925, blz. 16]=Willem Pieterszoon Enkhuizen is in 1566 burgemeester van Hoorn [Kok13, blz. 323]=Cornelis Dirksz is burgemeester in 1580 [Wendte, Zestiende, blz. 315]=in 1599 is Cornelis Cornelisz Veen burgemeester [Wendte, Zestiende, blz. 314]=In 1618 is Jan Janszoon Engelsman burgemeester in Hoorn [Kok13, blz. 299]=mr. Floris van Abbekerk [1676-1748] is burgemeester en raad in Hoorn [Kok1, blz. 126]
Gecommitteerde Raden van Holland in het Noorderkwartier [1573-1795]=dr Joan Abbekerk is van 28 april 1699 t/m 26 juli 1702 is lid namens Hoorn [Repertorium]=dr Floris Abbekerk [1674-25 januari 1748] is lid van 1 mei 1722 t/m 30 april 1724, van 1 mei 1726 t/m 30 april 1728, van 5 mei 1730 t/m 30 april 1732, van 1 aprril 1734 t/m 16 mei 1736 en van 1 mei 1738 t/m 30 april 1740  [Repertorium]=dr Cornelis Christoffel van Akerlaken [1694-1769] is lid van 1 mei 1732 t/m 31 maart 1734, van 17 mei 1736 t/m 30 april 1738, van 1 mei 1740 t/m 30 april 1742, van 1 mei 1744 t/m 30 april 1746, van 1 mei 1748 t/m 30 april 1750, van 1 mei 1756 t/m 30 april 1758, van 1 mei 1760 t/m 30 april 1762 en van 1 mei 1766 t/m 30 april 1768 namens Hoorn [Repertorium]
ontvanger=Jhr mr. Pieter van Akerlaken [1792-1862] is ontvanger van de gemeente [NNBW 1911, blz. 52]
raad=Olphert Barendsz is raad [Kobus/Rivecourt1.96]
Rekenkamer ter Auditie van Holland in het Noorderkwartier [1590-1752]=dr Floris Abbekerk [1674-25 januari 1748] is van 14 april 1716 t/m 18 april 1718 gecommitteerde in de Rekenkamer ter Auditie van Holland in het Noorderkwartier namens Hoorn [Repertorium]=dr Cornelis Christoffel van Akerlaken [1694-1769] is lid van 1 mei 1720 t/m 30 apruil 1721 [Repertorium]
schepenen=Claes Hollander is schepen in 1449 [Wendte, Zestiende, blz. 320]=Claes Claesz is schepen in 1458 [Wendte, Zestiende, blz. 320]=Wigger Jansz is schepen in 1537 [Wendte, Zestiende, blz. 318]=Cornelis Jacobsz. Waerden is in 1572, 1595, 1597 en 1600 [Wendte, Zestiende, blz. 316]=Cornelis Dirksz is schepen in 1574, 1576 en 1578 [Wendte, Zestiende, blz. 315]=Jan Claesz Zeijlemaecker is schepen in 1584, 1586, 1588-1590 [Wendte, Zestiende, blz. 301, 315]=Olphert Barendsz is schepen [Kobus/Rivecourt1.96]=De hoogschout en schepenen van Hoorn hebben jurisdictie in vele naburige dorpen en de Hoornse regering stelt daar magistraten aan [Ripperda, Politie28]
schout=in 1477 is Maarten Velaar schout [Kobus/Rivecourt1.91]=De hoogschout en schepenen van Hoorn hebben jurisdictie in vele naburige dorpen en de Hoornse regering stelt daar magistraten aan [Ripperda, Politie28]
Tweede Kamer [1815-1861]=jhr mr. Dirk van Akerlaken is lid van 9 oktober 1850 t/m 5 mei 1860 namens Hoorn [Repertorium]
vroedschap=Cornelis Dirksz is vroedschap in 1580  [Wendte, Zestiende, blz. 315]=dr. Joan van Akerlaken [1672-1712] is lid van 1692-1712 [Repertorium]=van 1690-1702 is dr Joan Abbekerk [1653-26 juli 1702] lid van de vroedschap [Repertorium]=van 1712-1748 is dr Floris Abbekerk [1653-25 januari 1748] lid van de vroedschap [Repertorium]=dr Cornelis Christoffel van Akerlaken [1694-1769] is lid van 1715-1769 [Repertorium]

boete

=er is een register van opgelegde boeten Hoorn 1464-1470 [Wendte, Zestiende, blz. 320]=een bron van inkomen voor het stadsbestuur. Een boete was verschuldigd indien een schipper tegen de voorschriften in ‘s nachts licht laat branden [1519], als afspraken bij een boedelverdeling niet worden nagekomen, als men bij iemand de glazen ingooit [1523], als men een wacht verzuimt [Wendte, Zestiende, blz. 303, 314]
gemeenteafgevaardigde in de Provinciale StatenJhr. mr. Dirk van Akerlaken is van 1841-1850 en van 1862-1874 afgevaardigde van Hoorn [NNBW 1911,  blz. 52]
raadslidJhr. mr. Dirk van Akerlaken is vanaf 1862 raadslid in Hoorn [NNBW 1911,  blz. 52]
wethouderJhr. mr. Dirk van Akerlaken is vanaf 1881 wethouder in Hoorn [NNBW 1911,  blz. 52]
waterstaat=Hoewel het gewoonlijk zo is dat de bewoners aan de dijk achter de Nieuwendam verantwoordelijk zijn voor het onderhoud daarvan, wordt daarvan in de koopakte uit 1497 van Pieter Claesz, ook Pieter Holler Pottebacker geen melding van gemaakt. In 1520-1526 zorgde dit voor wrijving en in 1555 leidde dit opnieuw tot een conflict tussen burgemeesters en bewoners. Pottebacker verklaart dat zijn ouders en grootouders, bij memorie van mensen de dijk in kwestie “costelic, vredelic en continuelick”hebben onderhouden bekostigd, zonder dat bekend te maken. Schepenen bepalen dat de dijk moet worden onderhouden ten laste van de stad Hoorn. In een tussen de stad en Thyman van Wieringen c.s. van 1555 tot 1564 lopende procedure voor het Hof en de Hoge Raad wordt uiteindelijk vastgesteld dat de bewoners verantwoordelijk zijn voor het onderhoud van de dijk [Wendte, Zestiende, blz. 302]
BRONNENliteratuurANF 1883, 19 juli, p. 3 (17e e); 1889, p. 102 (1806-11) Abbing, C.A., Beknopte geschiedenis der stad Hoorn, 1839Becht, Statistische, pp. 58 (1652-57), 59 (1652-56), 62 (1643-47), 141 (1586) Blécourt/Meijers, Memorialen, p. 210 (1436) Blok, Financiën, p. 81 (1403) Blok, Geschiedenis I, pp. 624 e.v. (15e e) Brünner, Hoornsch, p. 9 (1478) Bulk-Bunschoten, A.W.M., De Hoornse wetsverzetting in 1618, in: Jaarboek CBG 1997, deel 51, blz. 50-82Dillen, Stukken, pp. 71 (1681), 76 (id) Doorman, Brouwerij, p. 26 (1470) Engels, Geschiedenis, blz. 37 (1482), 51 (1553), 64 (1470), 66 (1557) Fruin, Informacie, pp. 79-85 (1514), 88 (id), 91 (id), 93-94 (id), 96-97 (id), 99 (id) Goede, Swannotsrecht I, pp. 28 (1369), 102-103 (1356), 109 e.v. (1406), 301 (15e e), 305 e.v. (1406), 307 (m.e.) Goes, Register I, pp. 32 (1525), 37 (id); IV, pp. 39-40 (1555), 74 (id); V, p. 93 (1557) Gosses,  Welgeborenen,  pp.  44  (m.e.),  59 (1369) Hall, Stedelijke, p. 585 (1401)Halma, TooneelI, p. 423 (1427- 1468) Hermesdorf, Ontmoeting, pp. 204-205 (15e e) Kemper, Nederlandsch, p. 26 (1497) Kobus, J.C./jkhr W, de Rivecourt, Beknopt Biographisch Handwoordenboek van Nederland, deel 3 [S t/mZ], blz. 91, 96Kok, Jacobus, Vaderlandsch woordenboek, Eerste deel [AA-AD], 2e druk, Amsterdam, Johannes Allart 1785, blz. 126Meerkamp van Embden, Goudsche, p. 108 (1525) Meyroos, Onze, p. 13(1515) Obreen, Stukken, p. 140 (14e e) Oldewelt, Beroepsstructuur, pp. 97 (1742), 211 (id) Pols, Westfriesche I, pp. LXXI e.v. (15e-18e e); II, pp. 24 (15e e), 29 e.v. (id), 33 e.v. (id), 38 e.v. (id), 42 (id), 44 (id), 64 (id), 77 (id), 91 (id), 95 (id), 97 e.v. (id), 110 e.v. (id), 115 (id), 136 (id), 138 (id), 148 (id), 150 e.v.(I6e e), 157 (id), 160e.v.(id), 165(1566) Rees, Geschiedenis I, pp. 17 (1497), 74 (1505), 166(15e e) Smidt/Strubbe, Chronologische I, p. 455 (1498) Smidt/Strubbe/Rompaey, Chronologische II, p.37 (1506) T.S. Zeeland I, p. 217 (16e e) Velius, Chronyk W.D.B.I.U.A. 1873, 15 februari, p. 2 Wendte, J.F., De zestiende-eeuwse herkomst van het geslacht Carbasius. Honderd jaar pottenbakkers, in: Ons VoorgeslaWijnpersse, Statistiek, p. 386 (1854)