Aardenburg-Aastein
Aardenburg Dorp in Zeeland. Gelegen op 163 gemeten. Ook Aardenberg, Aardenburch, Aerbrugge, Aerdeburgh, Aerdenbergh, Aerdenborgh, Aerdenburgh; Ardembourg, Ardembourc, Ardenborch, Ardenburch, Ordenborch, Rotanis Civitas (840-875), Ardembourgh, Ardenburg (1187), Arenburch, Eerdeburgh, Eerdenburch, Eerdenburg, Erdenburg (1177), Erdenburgh, Rotanis civitatis (840-875), Rodenburgh (966), Rodenburg (1019-1030, 1180, 1220, 1243). Rodaninsem uillam id est Rodenburch (1025), Rodenburch (1025, 1040, 1153, 1167), Rodemburgh (1038), Rodanburg (1069; 1089, ca 1140), Redenburg (1089), Redanburg (1089), Roddenburg (1096, 1218), Rutdunburch (1111-1115), Redenburc (1111-1115), Rodanborch, Rodenborch (1120), Roddenburch (1159), Rodenborg (1157-1169), Rodenburc (1169), Redenborg (1173), Erdenburg (1177), Rodenborgh (1188), Rodeborc (1203), Redenburch, Reddenborgh, Reddenburgh.algemeen=Begonnen als een burcht bij een ankerplaats onder de naam Rodenburg (metathesis). [Aa, Aard1, blz. 22]=in de 7e eeuw trof Eigius in deze omgeving nog Sueven aan [Aa, Aard1, blz. 23]-ten tijde van Lodewijk de Vrome [778-840] wordt Rodenburg door de Denen verbrand [Aa, Aard1, blz. 23]=In 837 legden de Noormannen onder Hastingus Aardenburg in de as. =In 862 zijn de Noormannen er weer. =Rond 880 zijn ze er opnieuw onder aanvoering van Rollo. De sterkte wordt dan opnieuw vernield.=Het stadsbestuur treedt "voor het eerst op in 1127, als het na den moord, aan Karel den Goeden gepleegd den opgedrongen Willem van Normandië slechts als graaf erkennen wil , mits hij de privilegiën der stad handhaaft, den tol, door Lambertus van Reddenburg ingesteld, opheft, aan de ingezetenen het recht verleent om hun vee te weiden in de Moere van Aardenburg, de overgangsgelden voor huizen bij het overlijden van den eigenaar, den zoogenaamden balphard, van 16 denieren verlaagt tot 12, en de moordenaars van Karel belooft streng te straffen". De koning van Frankrijk en de nieuwe graaf bezegelden de door de stad daarvan gemaakte oorkonde [blz. 6].=Willem Clito staat aan de stad keuren toe. Niet een volledig stadsrecht maar elementen daarvan. In 1187 krijgt Aardenburg stadsrechten. =Rond 1190 wordt de bestaande keur vernieuwd door graaf Philips van de Elzas. =In 1201 en 1204 komt in een charter de naam Aardenburg voor. De naam Rodenburg blijft echter gebruikt. [Kok1, blz. 43]=In 1226 worden privileges verleend. =Rond 1250 is de Cuerbrief voltooid en het stadsrecht compleet. Daarin komt o.a. voor de ces van wet = gerechtsstaking. =in 1266 wordt een gerecht=In de 13e eeuw bestaat de regering van de stad uit de baljuw van de graaf, een burgemeester en 13 schepenen.=op 28 en 29 mei 1301 is Jan van Avesnes in Aardenburg [Obreen, Itinerarium,, blz. 232]=In 1325 komt de graaf naar A. en geeft op 13 april aan A. het privilege dat alleen poorters of echtgenoten van poortersdochters deel kunnen uitmaken van de regering van de stad. =In 1334 wordt het privilege van 1325 bevestigd. =In 1338 komt Artevelde onverwacht naar A. en laat daar vijf de graaf goed gezinde wethouders onthoofden. =Begin 14e eeuw heeft Aardenburg 75 bunder grond binnen de stad, vijf markten, twee pleinen, 74 straten, twee hoofdkerken en publieke gebouwen. =Van 10 februari 1397 dateert de overeenkomst tussen de burgemeesters van A. en de uurwerkmakers Jan Draken en Jan van Colloc nopens het maken van een uurwerk in de Noordertoren van de Lieve Vrouwe kerk. =In de 15e eeuw wordt in de stadsrekeningen met giften aan de H. Geest bedoeld het armenhuis van die naam. =In 1550 vervaardigt Jacob van Deventer een plattegrond van Aardenburg. =Een oude bewaard gebleven rekening is van 1560. =In 1583 teistert de pest Aardenburg. =Dirk Nicolaasz Loten trouwt in Aardenburg en is daar burgemeester, ontvanger en bierbrouwer [1545 Hondscote - 10 juni 1623 Leiden]. =In 1606 verkrijgt de stad toestemming van de Staten om een magistraat te hebben "als van allen ouden tijden". =rapport van de Staten-Generaal van 22 oktober 1609, inzake de door de aartshertogen betwiste rechten op het landschap Twenthe, het land van Maas en Waal, het land van Kuik, Oosterhout en Dongen, de heerlijkheid Wouw, de ambachten van Oostburg, Ysendijke en Aardenburg en het eiland Cadzand [NA]=memorie van Johan Baptista Maas, advocaat-fiscaal van de aartshertogen in de Raad van Brabant, ingediend op 17 juni 1610 bij de Staten-Generaal, voor het vaststellen van de grenzen van de ambachten Oostburg, IJzendijke en Aardenburg [NA]=In 1611 is Jan de Waele burgemeester. =In 1626 en 1627 wordt door de tresorier Tobias Gillemans 250 pond groten Vlaams van burgemeesters en schepen geleend tegen 9% rente. Het geld is nodig om de werklui te betalen die bouwen aan de Sint Baafskerk. =in 1627 wordt door de stad een gebouw aan de grote markt gekocht dat als stadhuis in gebruik wordt genomen [Aa, Aard1, blz. 25]=Op 22 april 1650 verleent de S.G. octrooi voor het renoveren van de Waterpoort. Sebastiaan de Cloet is burgemeester van Aardenburg [Aa, Aard1, blz. 22]=In 1663 is Lodewijk de Bils, heer van Coppensdamme, baljuw in Aardenburg. Hij is een deskundige ontleedkundige. =Tussen 1688 en 1701 worden de muren geslecht. Jacob... is burgemeester van Aardenburg. =Pieter Joan Bangeman trouwt in Sluis op 25 oktober 1735 met Willemina Johanna Nemegheer. Zij is de dochter van Laurens Michiel Nemegheer, griffier in Aardenburg. Anthony Tak is brouwer, wijnkoper, schepen en burgemeester in A. =Op 6 juni 1779 zijn door de Staten-Generaal aangesteld Johan Bybau als burgemeester van der Courps, als burgemeester van schepenen Adriaen Kallewaert en tot schepenen Jacobus van den Broecke, Gabriel Job, Pikaer, Frederik Koenitz en Johan Abraham Stroes. =in 1785 zijn er 6 straten, 144 bewoonbare huizen en 560 inwoners. De regering bestaat uit een baljuw, twee burgemeesters, acht schepenen, een griffier en een thesaurier[Kok1, blz. 48-49]belastingenaccijnzen=In 1280 wordt door Guy van Vlaanderen aan Aardenburg een privilege tot het heffen van accijns verleend. =De stad verkrijgt in 1606 octrooi "om assizen van wijn en bier" te verpachten. admiraliteitscollege =in 1785 is er een ontvanger en een commies [Kok1, blz. 49]algemeen=Uit de rekening van de stad van 1583 blijkt dat allerlei extra uitgaven nodig zijn. De opbrengst van "de nieuwe impositien, gedispenseerd binnen dezer stede en schependomme, bij die van de wet opgesteld op de wijnen en bieren, gemployeerd zijn tot onderhoud van de schamele menschen, besmet met de ziekte van de pest". balfard=Het stadsbestuur treedt "voor het eerst op in 1127, als het na den moord, aan Karel den Goeden gepleegd den opgedrongen Willem van Normandië slechts als graaf erkennen wil , mits hij (....)de overgangsgelden voor huizen bij het overlijden van den eigenaar, den zoogenaamden balphard, van 16 denieren verlaagt tot 12". De koning van Frankrijk en de nieuwe graaf bezegelden de door de stad daarvan gemaakte oorkonde [blz. 6].De belasting op de huizen (..), balfard of balphard genoemd, wordt in januari 1230 door Ferdinand van Portugal, de eerste echtgenoot van Johanna van Constantinopel, ingetrokken. brandschattingen=de bezetting van Oostende vorderde brandschattingen van de landlieden en burgers [Kok1, blz. 44]commiezenIn 1816 fungeren commies 2e klasse is J.G. Eltzman. Voor toezicht is er de commies 1e klasse J. Hufkens. Voor controle op de linie zijn er de commiezen 4e klasse: J. van Duyl, W. van de Bilt, W. Mogge, J. Besuyen, C. Hiddes. gemaalimpst=dagvaardingen en getuigenverklaringen in een proces in augustus 1778 tussen de pachter van het gemaal te Aardenburg en een molenaar te Ede in Zeeland [NA]issuerechtOp 14 maart 1401 wordt tussen het Vrije en de stad een afspraak gemaakt over het recht van issue. keurmedeBoudewijn de Moor verleent in 1246 de Aardenburgers vrijdom van belasting van "het beste hoofd". ontvanger=In 1816 is E. de Kanter ontvanger der indirecte belastingen in Aardenburg. Ontvanger der belastingen in A. is M. Blonker. =In 1914 is Frans Greidanus wordt in 1914 in A. ontvanger directe belastingen.tol=Het stadsbestuur treedt "voor het eerst op in 1127, als het na den moord, aan Karel den Goeden gepleegd den opgedrongen Willem van Normandië slechts als graaf erkennen wil , mits hij ...den tol, door Lambertus van Reddenburg ingesteld, opheft, De koning van Frankrijk en de nieuwe graaf bezegelden de door de stad daarvan gemaakte oorkonde [blz. 6].=In mei 1275 begiftigen gravin Margaretha en haar zoon Guy de bewoners van Slependamme en van Lanc-Aardenburg met het privilege van de tolvrijheid. =Graaf Adolf van Holstein stelt A. in 1258 voor de helft vrij van bepaalde tollen op de graanhandel [Aa, Aard1, blz. 22]=Tot 1318 heeft Gerard de Moor recht op de helft van de opbrengst van de tollen. =Stukken uit december 1929 betreffende de onderhandelingen/contacten met de belanghebbenden inzake de opheffing van tollen, waaronder de tol op de weg Aardenburg-Middelburg (België) [NA]waaggeld=in 1309 verbiedt de heer van Aardenburg om met meer dan 60 pond op de waag te wegen.
bestuuralgemeen=in 1604 gaat de stad over aan de Staten [Aa, Aard1, blz. 25]=stukken uit 1609-1611 betreffende de grenzen in Zeeuws-Vlaanderen, in het bijzonder over de kwestie of de ambachten van IJzendijke, Oostburg en Aardenburg behoren onder de jurisdictie van het Vrije van Brugge [NA]baljuw=in 1298 is Wautier le Quikre baljuw van Aardenburg. =in 1656 is Jacques d’Assingny baljuw van Aardenburg [NA]burgemeester =Pieter Rooman [1614-1677] is burgemeester van A. [Leeuw1883, blz. 30; AaBio17.1, blz. 92-93]=Anthony Peursens is burgemeester [AaBio15, blz. 252]graaf =in 1127 krijgt Aardenburg, na de moord op Karel de Goede, Willem Clito van Normandië als graaf. De stad wil dit slechts onder voorwaarden toestaan. =Graaf Robert de Béthune overlijdt. =in 1322 volgt Lodewijk van Nevers zijn grootvader Robert de Béthune als graaf op.schepen=in juni 1672 is Roman president-schepen [AaBio2.1, blz. 241; AaBio17.1, blz. 92-93]=Pieter Rooman [1614-1677] is schepen van A. [Leeuw1883, blz. 30]schout=de ambachtsschout wordt in 1127 door de bevolking belegerd. bewoning=er zijn vuursteenvondsten uit het Mesolithicum (8000-4000 v. Chr.) o.m. haardplaatsen. =rond 180 is een castellum gebouwd voor de bewaking van de grenzen. Er wonen 200-300 man. =er zijn Romeinse munten gevonden [Boersma Roman]=tussen 260 en 274 is Aardenburg weer in gebruik als fort. =het fort is rond 275 verlaten. Daarna duurt het eeuwen voordat weer bewoning plaatsvindt. =er is een tekst uit 791 waaruit blijkt van een boerenhof gelegen op een verhoging tussen Aardenburg en Oostburg. economie=In 958 vestigt Boudewijn III of Arnoud I een weekmarkt in A.=in de 12e-13e eeuw al bloeiende wolweverijen en lakenweverijen [Aa, Aard1, blz. 23]=In 1238 handelt A. al via de Oostzee. Van graaf Adolf van Holstein krijgen ze dan voor 50% vrijstelling voor de tollen op de graanhandel. [Aa, Aard1, blz. 22]=In 1243 krijgt A. van Thomas van Savoye echtgenoot van Johanna gravin van Vlaanderen het recht om een kanaal te graven naar zee. Er is een haven waar naar beweerd wordt wel 600 schepen ligplaats kunnen hebben. In dat jaar wordt ook nog de naam Rodenburg gebruikt [Aa, Aard1, blz. 23]=In 1261 geeft de Engelse koning Hendrik III privileges aan A [Aa, Aard1, blz. 22] =Op 13 november 1296 verleent koning Eduard II van Engeland A. privileges. In die tijd noemt men Aardenburg "eene der beroemdste Vlaamsche havens". De haven kon volgens zeggen 600 schepen herberge; de wallen besloegen 70 bunder land [Aa, Aard1, blz. 22-23]=Graaf Gwijde van Dampierre schenkt rond 1299 A. een vrije jaarmarkt op de maandag na Pinksteren [Aa, Aard1, blz. 26]. =In ieder geval vanaf 1323 worden de makelaars in A. beëdigd [...] Makelaars uit A. mogen in Vlaanderen niet tevens facteur zijn. Het verzanden van de haven en de opkomst van Sluis doen in de 14e eeuw A. aan betekenis verliezen. De Godsvliet biedt schepen toegang tot de stad. =In het begin van de 15e eeuw was A feitelijk reeds een dode stad.=in 1701 wordt de haven "toegedampt" waardoor de handel in verval raakte [Kok1, blz. 48]=in 1729 wordt gestart met meekrap [Kok1, blz. 48]=In 1734 laat een maatschappij van kooplieden een meestoof bouwen "doch zij konden zich niet staande houden" [Aa, Aard1, blz. 26]. =in 1749 wordt de haven weer geopend [Kok1, blz. 48]=In 1754 bouwt een groep kooplieden een meestoof [Aa, Aard1, blz. 26]. =In 1813 wordt de haven met toestemming van de keizer ingedijkt door de Fransen [Aa, Aard1, blz. 26]. =In 1826 is er een meekrapfabriek in Aardenburg. =Bij KB 31 mei 1826, nr. 118 wordt de stad het recht op een maandagse graanmarkt en weekmarkt gegeven [Aa, Aard1, blz. 25]. =Men leeft rond 1830 voornamelijk van landbouw en veeteelt [Aa, Aard1, blz. 26]. =in 1839 zijn er een leerlooierij, een tabaksfabriek, twee korenmolens [Aa, Aard1, blz. 26]. =In 1841 beschikt A. over een bierbrouwerij, een leerlooierij, een tabaksfabriek en twee korenmolens [Aa, Aard1, blz. 25]. =In 1844 komt er een zeepziederij en in 1846 een steenbakkerij [Aa, Aard13, blz. 506]=In 1863 zijn er twee steenbakkerijen, een tabaksfabriek en een bierbrouwerij en een bescheiden binnenlandse visserij.=in 1968 vlasteelt in Eede en Sint Kruis [Baert, Goor, blz. 10]financiën=de oudst bekende rekening van A. is van 1309-1310. =stukken overgegeven door de gecommitteerden van de Staten-Generaal tot het vernieuwen van de magistraten en het afhoren van de rekeningen in Vlaanderen betreffende Aardenburg [NA]=stadsrekeningen van Aardenburg. Afgehoord 1613-1793 [NA]=rekeningen van de ontvanger van de kerkelijke goederen te Aardenburg. Afgehoord 1613-1615, 1631 [NA]=stukken uit 1632 betreffende de ontvanger van de geestelijke goederen te Aardenburg Nathanael de Raet in verband met zijn niet in orde bevonden rekeningen [NA]=extracten uit de rekeningen van 1646-1648 van de rentmeesters van de grafelijke domeinen en de annotaties over de steden en ambachten Axel en Terneuzen, en inventaris van verschillende omlopers [NA].=stukken uit 1647 betreffende het proces tussen Guillaume Mestdagh, ontvanger van de kerkelijke en geestelijke goederen die vacant zijn in het kwartier van Vlaanderen, ter eenre, en Ferdinand de Backere, ontvanger van de kerkelanden in Aardenburg ter andere zijde, over de opbrengst van kerkelijke goederen in de Oranjepolder [NA]=rekest uit 1656 van de stad Aardenburg aan de Staten-Generaal om uit het inkomen van de kerkelijke goederen een gedeelte van haar lasten te mogen voldoen daar de stad jaren achtereen de kerk had onderhouden [NA] =stukken uit 1722 betreffende de bemoeiingen van de Staten-Generaal met de geschillen tussen de magistraat van Aardenburg, ter eenre, en de regenten van 'den Disch' of gasthuisgoederen, en de kerkeraad ter andere zijde, over het recht van aanstelling van een ontvanger van die goederen [NA]. geestelijkheid=De heilige Eligius bouwt er in 641 een kerk, de Mariakerk. De kerk wordt verwoest door de Noormannen. =De kerk wordt herbouwd na 925 en in 940 wordt een tweede kerk gebouwd, vallend onder het klooster Sint Baaf te Gent [Aa, Aard1, blz. 25; Kok1, blz. 49]. =Rond 1175 tekent de Aardenburgse priester Willem van Uttenhove het verhaal van Reintje de Vos op. =In 1243 wordt de St Bavokerk gebouwd. =Er is sinds 1273 internationale belangstelling voor het beeld van Maria dat wonderen zou doen. Vele bedevaartgangers bezoeken de Lieve Vrouwekerk. =In 1294 wordt de Mariakerk door paus Bonifacius tot abdij verheven [Aa, Aard1, blz. 25]. =In november 1328 wordt Conte Gualterotte samen met Olivier de le Most, baljuw van Damme, met een belangrijke zending belast. Zij moeten onderzoek doen naar de oorzaken van de troebelen die zich in Aardenburg, IJzendijke en Oostburg hebben voorgedaan, vóór en na het verdrag van Arques, inzonderheid wat betreft de schending van het asylrecht van de O. L. Vrouwkerk in Aardenburg in 1328. =Op 24 juni 1340 hoort koning Eduard van Engeland in Aardenburg de mis. Eduard III van Engeland bezoekt de Lieve Vrouwe kerk in 1340. =Eduard V van Engeland bezoekt op 27 december 1470 de Lieve Vrouwe kerk. Tot 1559 valt de dekenij Aardenburg onder het bisdom Doornik, aartsdekenaat Brugge. =In de 15e eeuw is de handel met de bedevaartgangers hoofdbron van bestaan van de Aardenburgers.=In 1579 verkopen de broeders van het Sint Kathelijnegilde in Sluis een stuk land van 5 gemeten, twee lijnen en 40 roeden dat ze in eigendom hebben in Aardenburg "in de prochie Coxijde". De opbrengst wordt gebruikt voor de aanschaf van "één of twee stukken metaal geschuts, daar zij de wapenen van hun gilde zouden mogen op stellen en laten tot dienst en defensie van Sluis". =Rond 1632 komt Christiaan van Eeghen van Kortemark in West-Vlaanderen naar Aardenburg. Hij sluit zich aan bij de Doopsgezinden. =In 1839 zijn er 1000 hervormden op 1400 inwoners. gemeente=van 14 feb 1814 tot 28 apr 1814 onder speciaal bestuur daarna tot 19 sep 1814 onder Brabant.=In 1826 valt Aardenburg in het district Sluis [Gosselin, blz. 2]=In 1826 zijn er 1194 inwoners [Gosselin, blz. 2]=In 1830 telt A. 1425 inwoners. =In 1833 heeft A tezamen met de Rijnbuurt of Lage Zijde van Alphen 2530- 2571 inwoners. =In 1834 zijn er 1194 inwoners. =De gemeente bestaat in 1839 uit de stad A., de Isabelle en Diomedepolders. =In 1839 zijn er in de stad en de omringende polders 342 huizen en ruim 1400 inwoners [Aa, Aard1, blz. 22] =Er zijn in 1841 1474 inwoners. =Het dorp heeft in 1851 een oppervlakte van 1640 bunder [Aa, Aard13, blz. 506]. Pieter Lodewijk Reepmaker is gemeenteontvanger en burgemeester in A. =Op 1 januari 1852 zijn er 1633 inwoners. =In 1863 telt Aardenburg 1692 inwoners. =Willem de III bezoekt Zeeland. Op 24 mei 1863 rond 11 uur vertrekt Willem III van Waterlandkerkje naar Aardenburg. Na een kort oponthoud daar zet hij de reis voort naar Sluis. =In 1867 valt Aardenburg onder de gemeente Aardenburg. =In 1868 wordt een kaart gemaakt van Aardenburg. =In 1873 zijn er rond 1400 inwoners. =In 1913 zijn er 2071 inwoners op 1667 hectare. =In 1925 behoort de gemeente tot het arrondissement Middelburg en het kanton Oostburg. De gemeente omvat de stad en een aantal polders. =in 1925 wonen 2149 mensen op 1667 hectare.=in 1936 wonen er 2119 mensen [Lijst KNAG]=op 1 april 1941 worden Eede en Sint Kruis toegevoegd [gemeentegeschiedenis]=In 1968 zijn er 2100 inwoners [Baert, Goor, blz. 10]=Tot 1995 is Aardenburg een zelfstandige gemeente met de kernen Eede, Sint Kruis en Draaibrug. In dat jaar fuseert A. met Sluis tot de gemeente Sluis-Aardenburg [gemeentegeschiedenis] =In 2003 wordt Sluis-Aardenburg de gemeente Sluis. =In 2008 zijn er 2438 inwoners. =In 2010 heeft Aardenburg 2423 inwoners. =In 2014 zijn er 2505 inwoners, postcode 4527 =In 2014 is Aardenburg deel van de gemeente Sluis.gezondheidszorg=van 4 tot 11 september 1832 is er één inwoner besmet met Aziatische cholera. Deze overlijdt. heerlijkheid=heren van Aardenburg hebben geen directe macht, wel inkomsten en rechten. =rekest uit 1754 van Gemme Onuphrius van Burmania, gouverneur van Sluis en houtvester van Staats-Vlaanderen, aan de Staten-Generaal om nader te overwegen hun resolutie van 25 februari 1723 betreffende jachtrechten in Staats-Vlaanderen van de gouverneur van Sluis en van de heer van Cadzand en Aardenburg [NA]oorlog=van 1288-1328 is het in A. regelmatig onrustig. A wordt door die van Brugge ingenomen, door die van Gent belegerd. =In 1299 worden in opdracht van graaf Gwijde van Dampierre versterkingen om de stad aangebracht. =in 1300 leveren de Fransen nabij de stad strijd met die van Sluis en Brugge [Verwoert, Handwoordenboek 1, blz. 2; Aa, Aard1, blz. 23]=A. wordt van het begin van het jaar tot 24 maart 1325 belegerd door Lambert Bovin. =In 1327-1328 is sprake van een grote opstand aan de Vlaamse kust. A. wordt door soldaten uit Brugge en het Brugse Vrije bezet. =Na 1328 is er voor het eerst in 40 jaar een periode van betrekkelijke rust. =De graaf staat bij akte van 27 oktober 1328 A. toe de stad te versterken. =Rond 1370 wordt de stad ommuurd. =Op 23 januari 1383 wordt Aardenburg geplunderd en verwoest door de Gentenaars, die worden gesteund door Engelsen [Verwoert, Handwoordenboek 1, blz. 2]. Ackerman is bij de inname van A. De Gentenaars staan op tegen de landsheer Philips de Goede. [Aa, aard1, blz. 23]=In 1452 trekken de Gentenaars, in opstand tegen graaf Philips de Goede, rovend rond. A. wordt verbrand [Verwoert, Handwoordenboek 1, blz. 2]. De muitelingen voeren 200 wagens met kostbare buit mee [Aa, Aard1, blz. 23]=In juli 1572 zijn de Watergeuzen heer en meester in A. =Elias Beeckman is tijdens de inval van de Fransen in 1572, vaandrig van de kompagniën van de luitenant-kolonel Cau, en ligt in bezetting in Aardenburg, waar Joan Cau commandant is. Hij draagt gedurende zijn afwezigheid het kommando over deze plaats, waar het gehele garnizoen uit 36 of 38 man soldaten bestond, over aan Beeckman. =In 1580 worden de vestingwerken verwijderd. =In 1592 halen muitende Italianen en Spanjaarden huisraad uit woningen en verkopen die bij opbod. =Op 12 mei 1604 wordt de stad door prins Maurits, de Staatsen, zonder strijd ingenomen. Zes vaandels Duitsers waren reeds op de vlucht geslagen [Aa, Aard1, blz. 23; NNBW1914]=In 1617 is Nicolaas Colve kapitein en commandeur van de stad Aardenburg. =In 1621 worden nieuwe versterkingen rond de stad aangebracht. =Op 31 januari 1641 staan 's morgens vroeg 4.000-5.000 Spanjaarden op een uur afstand van Aardenburg. Ze willen de stadspoort opblazen met granaten. Enkele soldaten willen vermomd als boer met karren de poort naderen. Een dag voor de aanval wordt een Italiaan in vermomming opgepakt. De opzet mislukt daardoor [Navorscher 1851, blz. 193; Navorscher 1851, blz. 276 met tekst]=Willem Perponcher van Maisouneuve [1615-1676] komt in 1635 als vaandrig in Nederlandschen dienst en werd 26 maart 1668 bevorderd tot brigadier of sergeant majoor. Hij is kommandeur van Aardenburg [AaBio15, blz. 189] =In 1672 heeft hij het bevel over de vesting Sas van Gent. Margaretha Sandra, oudste dochter van Jean Sandra en Cornelia van Akkerdyck, werd op 7 januarij 1629 in Middelburg geboren. Zij huwde 1 Jean Frandenis, 2 Jan Pieter Puys, 3 op 17 junij 1668 met Pieter Rooman van Haarlem, in 1672 eerste schepen en later burgemeester te Aardenburg. Zij zat gedurende het beleg dezer stad door de Franschen in 1672, met tien jongens onder de luifel op de stoep harer woning, om de kogels te bekappen, en allerlei ijzertuig tot schroot te verwerken, terwijl voor het huis een vuur brandde, waaraan de lonten ontstoken werden, die door andere knapen naar de wal werden gebragt. Zij overleed te Aardenburg op 21 junij 1674 kinderloos. =Anthony Peursens, burgemeester van Aardenburg, schreef een omstandig verhaal van de verdediging van Aardenburg (1672), medegedeeld door Scheltema in zijn Geschied- en Letterk. Mengelwerk. D. V, St. 2. [AaBio15, blz. 252]=Op 26 juni 1672 wordt de stad belegerd door 8000-9000 man Franse troepen. Vlg Kok1, blz. 45 6000 man. Er zijn rond 36 soldaten aanwezig in de stad en 175 weerbare burgers. Elias Beekman is in 1672 verdediger van Aardenburg. Hij weet met rond 40 (75) soldaten en 180 (165) bewapende burgers rond zes duizend Fransen te weerstaan [Aa, Aard1, blz. 24; Verwoert, Handwoordenboek I, blz. 26]=Op 28 juni 1672 worden de Fransen teruggeslagen [Verwoert, Handwoordenboek 1, blz. 2] . Ook Margareta Sandra, de "kloeke huisvrouw van den wakkeren schepen Pieter Roman" speelde hier een rol van betekenis. Johan van Oldenburg, een oude ervaren kapitein, behoorde tot de moedige verdedigers van Aardenburg tegen de Franschen. Er blijven 620 krijgsgevangenen achter; de Fransen verloren daarnaast 1500 man [Aa, Aard1, blz. 24; AaBio2.1, blz. 240-242; AaBio14, blz. 81]. =er zijn tekeningen van de slag [DDB]=een is een tekening van de vesting van voor 1695 [DDB]=Rekeningen van de ontvanger van de oorlogslasten te Aardenburg. Afgehoord 1706, 1707, 1712, 1713. 1704-1713 [NA]=Op 17 april 1747 vallen de Fransen met 25.000 man binnen in het Aardenburgse onder leiding van graaf van Löwenthal. Hij vestigt zijn hoofdkwartier in A. [Aa, Aard1, blz. 24; Verwoert, Handwoordenboek 1, blz. 2; Kok1, blz. 48]=Na de Vrede van Aken van 1748 vertrekken ze [Aa, Aard1, blz. 24]. =In 1794 nemen de Fransen zonder slag of stoot de stad opnieuw in [Aa, Aard1, blz. 24; Verwoert, Handwoordenboek 1, blz. 2]=Bij Alliantietractaat van 16 mei 1795 wordt A met Staats-Vlaanderen aan de Fransen afgestaan [Aa, Aard1, blz. 24].=In 1814 vertrekken de Fransen. De Belgen bezetten Aardenburg tijdelijk [Aa, Aardt1, blz. 24]. =Op 30 oktober 1830 bezet de Belg Ernst Gregoire met 600 man troepen en 1200-1500 baanstropers "uit de heffe des volks" de stad. "Na 800 guld uit de stedelijke kas en verder de kas van den ontvanger van 's Rijks belastingen geligt en eenen vruchteloozen aanslag op Oostburg gewaagd te hebben," verliet Gregoire met zijne bende den volgenden dag reeds weder de stad" [Aa, Aard1, blz. 24; Verwoert, Handwoordenboek 1, blz. 2]. ="Niet lang echter bleef Aardenburg van dezen overlast bevrijd, want reeds den 2 november 1830 werd zij andermaal door Gregoire bezet die nu weder de kas van den ontvanger ligtte en tot geruststelling zijner troepen welke meenden dat de burgers geweren verborgen hadden ten einde hen om te brengen, vier gijzelaars vorderde die hij naar Maldeghem deed vervoeren maar des anderendaags weder slaakte Na vier dagen toevens werd Aardenburg anderwerf van deze lastige gasten verlost" [Aa, Aard1, blz. 24; Verwoert, Handwoordenboek 1, blz. 2]]=Op 21 november 1830 komt 1e lt van Kerckoirlé met een detachement van 56 man van de 5e afd Noord Nederlandsche Infanterie [Aa, Aard1, blz. 25]=In 1942 wordt de NV. Zeeuwsch-Vlaamsche Handelmaatschappij in Aardenburg door de Reichskommissar für die Behandlung feindlichen Vermögens als vijandelijk vermogen aangemerkt [BArch, R 87/8304]. Ook het vermogen van Luise Ros-Weiler uit Aardenburg geldt als zodanig [BArch, R 87/5653].rechtspraak=In 1266 krijgt A. van Margaretha van Constantinopelen, gravin van Vlaanderen (Zwarte Margriet) het recht om een vierschaar in te richten. De twee andere plaatsen waar rechtspraak wordt toegestaan zijn Brugge en Oudenburg. Het gerecht heeft twee jaar bestaan [Aa, Aard1, blz. 22]=De graaf handhaaft rond 1328 hun rechtsgebied. =A. heeft in 1599 haar eigen rechtsgebied. De stad valt niet onder het Collegie 's Lands van den Vrijen. =A. heeft in 1661 haar eigen rechtsgebied. De stad valt niet onder het Collegie 's Lands van den Vrijen. waterstaat=op 19 november 1404 teistert een watervloed de stad [Aa, Aard1, blz. 23; Verwoert, Handwoordenboek 1, blz. 2]=op 17 september 1477 is er een enorme stormvloed [Verwoert, Handwoordenboek 1, blz. 1; Kok1, blz. 44]=in oktober 1612 vindt een overstroming plaats die veel schade aanricht [Aa, Aard1, blz. 23]=stukken uit 1653 betreffende de bemoeiingen van de Staten-Generaal met bedijkingen bij Aardenburg, Axel en TerneuzenBRONNENarchievenVorsterman van Oijen, G.A., Het Archief van Aardenburg, beredeneerde catalogus van Handvesten, enz, 1201-1604, Middelburg 1889.geraadpleegde bronnenAaBioalle; Baert, Goor; BMHG; DDB; Gemeentegeschiedenis; Lijst KNAG; Nationaal Archief; NNBW1911literatuurAa, Abraham Jacob van der, Aardrijkskundig Woordenboek der Nederlanden, 1e deel (A), Gorinchem, Jacobus Noorduyn 1839, blz. 22-27Aa, Abraham Jacob van der, Aardrijkskundig Woordenboek der Nederlanden, deel 13, Aanhangsel, Gorinchem 1851, blz. 506Aitzema, Lieuwe van, Historien onzes tyds, behelzende Saken van Staat en Oorlogh, Amsterdam 1685Bachiene, Willem Albert, Vaderlandsche georgraphie of Nieuwe Tegenwoordige Staat en Hedendaagsche Historie der Nederlanden, Amsterdam 1791Baelde, Domeingoederen, blz. 155 e.v. (1551)Baert, A.G.C. Van Goor’s Aardrijkskundig Woordenboek van Nederland, 3e druk, Van Goor Zonen 1968, Den Haag Brussel, blz. 10Becht, Statistische, blz. 51 (Rep), 142 (1609)Besuijen, Guus, Rodanum: A Study of the Roman Settlement at Aardenburg and its metal finds, Leiden 2008Boersma, Joh. S., The roman coins from the province of Zeeland in: Berichten van de Rijksdienst voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek 1967, blz. 65-97Chijs, Munten, blz. 3 (m.e.)Coustumen en Privilegien der Stad en Schependomme van Aardenburg, 2e druk 1743Dresselhuis, Johannes ab Utrecht, Oud Aardenburg en deszelfs handel, in het begin der 14de eeuw, 1844, blz. 14-15.Gosselin, J.J., Alphabetische naamlijst der gemeenten en derzelver onderhoorigheden ...etc, Amsterdam 1826, blz. 2;Gosses, Stadsbezit, blz. 25 (1230)Hedendaagsche Historie, of Tegenwoordige Staat van Alle Volkeren deel 12 Amsterdam 1740Hunnius, Balduinus, Het Staatische Vlaanderen. of de Zeeuwsche Buise, MiddelburgJanicon, F.M., De republiek der vereenigde Nederlanden, deel 4Kanter, J. de/Ab Utrecht Dresselhuis, J, Provincie Zeeland, Middelburg 1824Kok, Jacobus, Vaderlandsch woordenboek, Eerste deel [AA-AD], 2e druk, Amsterdam, Johannes Allart 1785, blz. 43-49Koops, R.L., Oude archieven van het burgergasthuis en het burgerweeshuis te Aardenburg, 16e eeuw-1815, Rijksarchief Zeeland 1976Leeuw 1883, nr.1, blz. 30Meijer, Hermannus, Kort Verhaal der Nederlandsche Geschiedenissen, en in het bijzonder van de zeven Vereenigde Landschappen, 1e deel, 3e druk, 1768, blz. Navorscher VI, blz. 329 (1794-1813); XLV, blz. 629 (19e e)Nieuwenhuyzen, J., Verhandeling over de stad Aardenburg en derzelver lotgevallen tot op den vijandelijken doch mislukten aanval door de franschen op die stad in 1672Obreen, Henri, Itinerarium van Jan van Avesnes, graaf van Henegouwen, van Holland en van Zeeland en heer van Friesland, in: BMHG 1926, blz. 226-234Politycque wetten en Ordonnantien der Stad en Schependomme van Aardenburg, Middelburg 1743Prevenier, Maatregel, blz. 400 (1201)Resolutien van de Heeren Staaten van Holland en Westvriesland 1759, tweede deelSmidt/Strubbe/Rompaey, Chronologische II, blz. 21 (1505)Trimpe Burger, J.A., Opgravingen te Aardenburg: prehistorie, Romeinse tijd, Middeleeuwen, 1962Verlinden, Balfart, blz. 111-112 (1230)Verwoert, Hermanus, Handwoordenboek der vaderlandsche geschiedenis volgens de nieuwste en beste bronnen bewerkt, deel 1 [A-K], Nijmegen 1851, blz. 2Vorsterman van Oyen, G.A., Berenning van Aardenbug in 1672, Schoonhoven 1872 Vorsterman van Oyen, G.A., Het Archief van Aardenburg, beredeneerde catalogus van Handvesten enz. 1201-1604 Middelburg 1889Vorsterman van Oyen, G.A., Rechtsbronnen der stad Aardenburg, Nijhoff 's-Gravenhage 1892Waldhouwer, G.P.L., Aanslag op Aardenburg in 1672. 1e deel, 1843Wijffels, C., De oudste rekening der stad Aardenburg (1309-1310) en de opstand van 1311, in: Archief uitgegeven door het Zeeuwsch genootschap der wetenschappen 1949-1950Wijnpersse, Statistiek, blz. 383 (1854)overige bronnenGoogle boeken; Google Search plaats; De Nederlandsche Leeuw 1883-1932; BMHG; Histopo; IJzerman; van Hiele; Halma; Navorscher 1851-1854; Bergh; BGN; van der Aa; Gysseling; Goes1regelgevingCoustumen en Privilegien der stad en schependomme van Aardenburg, Middelburg 1743, herdruk van 1682
AardenburgBuurtschap in Noord-Brabant. algemeen=in 1859 deel van de gemeente Schijndel.BRONNENgeraadpleegde bronnenNationaal Archief; NNBW1911overige bronnenGoogle Boeken; Google Search plaats; De Nederlandsche Leeuw 1883-1932; Histopo; IJzerman; van Hiele; Halma; Navorscher 1851-1854; Bergh; BGN; Gosselin; van der Aa; Gysseling; Goes1
AardenhoutBuurtschap in Noord-Holland bij Bloemendaal. Ook Aerdenhoutalgemeen=in 1913 valt Aalburg onder de gemeente Bloemendaal [IJzerman]financiënrentmeester-generaal=met ingang van 1 januari 1729 werd ingevolge het Statenbesluit van 17 maart 1728 het rentmeesterschap-generaal verenigd met:Brederode, n.l. dat deel van het leen ten Zuiden van Holland-op-zijn-smalst, voorzover het niet was vervreemd, Velsen, Schoten, Aalbersberg, Tetterode, Vogelenzang, Aardenhout, Bloemendaal, Zandvoort, Valkenburg. BRONNENgeraadpleegde bronnenGenVer; Lijst KNAG; Nationaal Archief; NNBW1911overige bronnenGoogle Boeken; Google Search plaats; De Nederlandsche Leeuw 1883-1932; Histopo; IJzerman; van Hiele; Halma; Navorscher 1851-1854; Bergh; BGN; Gosselin; van der Aa; Gysseling; Goes1
AarderbroekBuurtschap op de Veluwe, gemeente Voorst, moerasland nabij Aarde. Spellingsvormen: Aerderbrueck (1432), Arderbroek (1444), Arderbroeik (1448), Arderbroeck (1528), Aarderbroek (1583, 1825-1826, 1846), Aerderbroek (1603), Aerderbroeck (1648), Aardebroek (1843), Aardenbroek (1839, 1936) (6)(11)(12)(13)(18)algemeen=Aarderbroek was aanvankelijk een zelfstandige mark. Later zijn de marken Aard en Aardenbroek als eenheid toegevoegd aan de mark Wilp [24]. Herbertus van Putten bezat de marken Aard en Aarderbroek (16). =rond 1839 zijn er 390 inwoners (1) =rond 1841 zijn er 400 inwoners in 35 woningen (2) (8) belastingenbijengeld=in het kerspel Wilp had men op 23 juni 1791 de zaken goed geregeld, daar was het gratis „parkeren" van bijen praktisch uitgesloten: "Nog in overweging zijnde genoomen hoe in deze markt verscheiden ymmen worden gebragt van zulke plaatsen, waar door de ingesetenen van deze markt een stuiver van yder ym voor staageld moet worden betaalt, zoo is geresolveert dat ook in deze markt van zulke ymmen een stuiver van yder ym zal worden betaalt, en daarvan binnen drie weeken aangaave en betalinge aan den markschryver zal moeten geschieden, op poene dat dezelve geschut zullen worden; zullende dan nog de meyeren, op wiens land dezelve staan, voor de betalinge van genoemde stuiver verantwoordelyk blyven; en zal hiervan in 't cerspel notificatie geschieden als gewoonlyk". [Mark van Aard en Aarderbroek op dato den 23 Juni 1791]. dijklasten, sluisgeld en afwateringslasten =Markeboek van Aarden en Aarderbroek 1755-1842 (4) (15) Daarin o.m. over het jaar 1755 lasten f 5577, aantal hoeven 553,5, tarief f 10 en 2 stuivers; jaar 1761 lasten f 3740:13:00, aantal hoeven 553,5 tarief f 6 en 16 stuiversmorgengeld =de lasten worden gefinancierd uit een morgengeld met een tarief van 8 of 9 stuivers per morgen. Elke hoeve zou gemiddeld 32 morgen aan binnendijks land in bezit hebben. In 1767 is dit echter 47,7 morgen.verponding =in het Verpondingskohier van het Kerspel Wilp uit 1648 (20) komen de volgende posten voor:*Brants Cloosters hoffstede int’ Aerderbroeck, genaamt den Rijnschat en met huijs, hoff en landen groot XII mergen, daeronder 1 mergen en 1 hont weijlants, in de Withagen in Gietel gelegen, verpacht voor 36 goudgulden aen Willem Goerts, jaerlicx bij pachtcedele. Schattonge nae meijers recht. Hierbij eenige eijcken heggen*Het goet Bijster off Lollebroeck int Aerderbroeck, joncker Derck van Dorth toebehoorende, hujs , hoff, lant groot 20 1/2 mergen, hiervan 3 1/2 mergen boulants bij pachtcedele verpacht voor 50 goudgulden aen Jan Willems. Hier eenige heggen bij van goet ackermael, ende tot sattinge 15 gulden in marge: heggen.*Groenevelt 3 mergen hoeijlants in Aerderbroeck*Des Lantschaps tient d’Inde met de Smalle tient in Aerderbroeck, soe vrouw Brouwers in pachtschap heeft, voor 572 gulden eenige jaeren door een gereeckent doet 45 gulden 12 stuiverseconomie=de buurtschap beschikt in .....over een korenmolen.financiënrentebrief =rentebrief uit 1368, groot 7 Veluwsche ponden, gaande uit een stuk land in Arderbroek afkomstig van Egbert van der Oy, voor zijn broedergemeente=in 1755, 1761, 1767 is sprake van een tractement van f 4,- voor de scheuter van Aardenbroek (veldwachter)=in 1826 behoort Aarderbroek tot het schoutambt Voorst in het hoofdschoutambt Middel-Veluwe [Gosselin, blz. 2]=in 1839 wonen er 390 personen. Deel van de gemeente Vorst. In 1841 zijn er 400 personen. In 1867 valt A. onder de gemeente Voorst. In 1913 valt Aardenbroek onder de gemeente Voorst.mark=de hof te Wilp is het middelpunt van de mark Wilp geweest, aan welke mark op een gegeven moment de marken Aard en Aardenbroek als een organisatie toegevoegd zijn. Ook de buurschappen Bergel en Hummede maakten er deel van uit. onroerend goed=Henrick Gijsbertsoen en Geertrud diens vrouw bekennen op 10 februari 1432 aan Geertrud zal, Goesen Volraets dochter van der Horst schuldig te zijn eene lijftucht van 3 Arnh. gl. per jaar zoolang zij leeft, waarvoor zij verbinden 2 kampen lands in het kerspel Wilp, in Aerderbrueck, den eenen door hen gekocht van Wolter van Mekeren, aan de eene zijde en het eene einde naast land van Aernt Huginck, aan de andere zijde naast land van Gerijt Voss en met het andere einde schietende aan de strate; de andere kamp geheeten de Blanckeoert, waarnaast aan den eenen kant Euert van Wilp geland is en met den anderen kant strekkende op de Wetering en met het eene einde aan den weg, welken kamp Henrick en Geertruid gekocht hadden van Geertruid v.d. H. voornoemd. =ruiling op 5 januari 1537 tussen Johan Bentinck met diens echtgenoot Henrick, aan de ene en Gerith Hughynck, burger te Deventer aan de andere zijde. Hughinck verkrijgt de Kreyenweide onder Wilp en Aarderbroek, een tynsgoed van den hertog van Gelre, Bentinck verkrijgt de Kleine Hambroicke onder Wilp, leenroerig aan het huis Wilp onder Horst. =in 1677 verkopen Arent Jansen en Stijntje Gerrits voor fl. 110,- hun bezit in het Gietelse Broek, nl. "haer aenpart van een erff en goet genaemt Den Lochem" in de buurtschap Aerdenbroek van het kerspel Wilp.oorlog=de stad Deventer verzoekt op 6 augustus 1506 aan de stad Zutphen om bij de hertog te willen bewerken dat het vee, door soldaten van Gelre in Aerderbroeck bij Wilpe aan haar burger Claes van Coesfelt ontroofd en binnen Zutphen gebracht, gerestitueerd wordt. tienden=hertog Arnold bekent op 29 september 1428 schuldig te zijn aan Gerit Ulryck, burger te Zutphen, 900 oude Franse schilden en verpandt hem daarvoor de tiende van Arderbroeck, groot en klein, in het kerspel van Wilp; goedgekeurd door leden van de raad van Zestien en de vier hoofdsteden op de op 21 september 1428 in Nijmegen gehouden landdag (19). =Evert van Wilp was in 1436 knape op de Veluwe, hij was in het bezit van de tienden van Wilp en Aarderbroek en in 1436 eveneens gedeputeerde van Veluwe (10). =hertog Arnold vergunt op 19 november 1443 de overgifte van de pandverschrijving op de tiend van Arderbroek aan en ten behoeve van Evert van Wilp (21). =hertog Arnold verhoogt op 8 oktober 1444 de pandverschrijving op de tiend te Arderbroek ten behoeve van Evert van Wilp met 150 oude schilden het stuk op 1,5 Rijnse gulden gerekend (21). =sommige onderdanen gingen zelfs zo ver bij hun inspanningen om een domein van hun keuze in pand te krijgen, dat zij er slechtere pandvoorwaarden voor over hadden. =in 1473 had Everhard van Wilp de tiende Arderbroek, bij Wilp, voor 1050 oude Franse schilden in bezit. Deze had hij in 1443 overgenomen van Gerrit van Ulryck, die de tiende voor een pandsom van 900 oude schilden in bezit had gehad. In 1444 werd de pandsom verhoogd met 150 oude Franse schilden, maar of dit een compensatie was voor eerdere schulden (vaak de reden voor het overnemen van een verpanding) of het gevolg van nieuwe schulden wordt niet gemeld. Het lijkt er op dat er geen verhoging van de pandsom optrad toen Everhard het verpande domein overnam van Gerrit. =brief van 12 mei 1475 waarin de hertog van Bourgondië Everard van Wilp in de pandschap der tienden te Arderbroek en te Wilp bevestigt. Evert is dan raad en kamerling van Karel Van Bourgondie en bevindt zich in het leger van Nuis. =Karel besluit dat Evert in het bezit van de tienden van Arderbroek en Wilp moet worden gelaten (7)(22). =een op 19 augustus 1575 geloste pandbrief m.b.t. tienden in Aardenbroek onder Voorst. =geloste pandbrieven van tienden in Aarderbroek onder Voorst, 19 augustus 1575, 1583, 1641. =renversaal van 12 maart 1577 voor de verpanding van de tienden in het Aarderbroek onder Voorst {14). =een op 19 november 1583 geloste pandbrief m.b.t. tienden in Aardenbroek onder Voorst (7). =J.A. Willink uit Aardenbroek dient een rekest in bij de Eerste Kamer van het Vertegenwoordigend Lichaam inzake heerlijke rechten en tienden 1798-1799 (3). =in 1820 verkoopt Ananias Willink het landgoed de Lathmer met o.m. de Aarden en Aardenbroeker Tiendetijnzen =ruiling tussen Johan Bentinck met diens echtgenoot Henrick ter eenre en Gerith Hughynck burger te Deventer ter andere zijde. Hughinck verkrijgt de Kreyenweide onder Wilp en Aarderbroek een tynsgoed van de hertog van Gelre, Bentinck verkrijgt de Kleine Hambroicke onder Wilp leenroerig aan het huis Wilp onder Horst, 5 januari 1537 (17). =Willem Bentinck gewezen rentmeester van Veluwe daagt op 15 januari 1603 Johan Gerbrants tijdelijk in 's konings dienst in Venlo voor het Hof van Gelre en Zutphen wegens achterstallige tijns in het Aerderbroek (18). =stukken uit 1644 betreffende het proces ter Hoge Bank tussen Jan Gerrits Vernholt en Anna Margaretha van der Recke, weduwe van Diederik van den Rutenberg tot Zuthem en Staverden, over de terugbetaling van een tins op het in 1634 verkochte erve en goed Elshof in Aardenbroek onder Wilp, met bijlagen (5). waterstaat=in de marken Aarde en Aarderbroek wordt in de willekeuren veel aandachtbesteed aan de waterschapszorg. Deze marken hebben in de 17e eeuw te kampen met de grillen van de IJssel en met overstromende beken (9).werkgelegenheid=op 19 oktober 1746 treedt Bart Gijzen van Nogten uit Aardenbroek in dienst bij de VOC. =op maandag 22 maart 1756 treedt hij uit dienst [Open Archieven]. BRONNENarchievenGelders Archief Voorst 0105 Mark van Aard en Aarderbroek 1755-1842Gelders Archief 0012 Gelders Rekenkamer inv. nr. 4428, geloste pandbrievenNationaal Archief, Krorenberg 1820, akte 246 en 355; Regionaal Archief Zutphen, Regesten van brieven Zutphen ca. 1350-1550, nr. 1808; Stadsarchief Deventer inv.nr. 0767 Groote en Voorster gasthuis te Deventer, nr. 286-HG https://www.genealogieonline.nl/stamboom-van-leeuwen/I630.php; geraadpleegde bronnenBMHG; Nationaal Archief; Navorscher 1; NNBW1911literatuur1. Aa, A.J. van der, Aardrijkskundig Woordenboek der Nederlanden, deel 1, Jacobus Noorduyn, Gorinchem 1839, blz. 21; Aa, Abraham Jacob van der, Aardrijkskundig Woordenboek der Nederlanden, deel 13, Aanhangsel, Gorinchem 1851, blz. 5062. Beijer, J.C., Geschied-en Aardrijkskundige Beschrijving van het Koningrijk der Nederlanden, het Hertogdom Limburg en het Groothertogdom Luxemburg (...), Deventer 1841, blz. 189 3. Nationaal Archief, Indexen, Vertegenwoordigend Lichaam 1798-17994. https://www.voorst.nl/fileadmin/user_upload/Markeboek_van_Aard_en_Aarderbroek.pdf; 5 Historisch Centrum Overijssel inv. nr. 0029 Hoge Bank en Klaring van Overijssel, afd. 2.1.3., nr. 117; 6. Berkel, Gerald van, Gelderse plaatsnamen verklaard, deel 7 van de Reeks Nederlandse plaatsnamen, blz. 17 7. Gelders Archief inv.nr. 0243 Charterverzameling nrs 1402, 2359, 2850 en 2855 8. https://www.plaatsengids.nl/voorst 9. Evert de Jonge, De marken op de Veluwe, in: Nieuwsbulletin van de Historische vereniging Felua, 2013, nrs 3-4 10. Kalveen, C.A. van, Het polderdistrict Veluwe in de Middeleeuwen, in: BMHG deel 79, 1965, blz. 291 11. Gosselin, J.J., Alphabetische, blz. 2 12. Harst, A.L. van der, Alphabetische, blz. 19 13. Kesteren, J.C. van, Wandelingen, blz. 8 14. Martens van Sevenhoven, A.H., Het archief der Geldersche rekenkamer 1559-1795 en van de commissarissen belast met het beheer van de Geldersche domeinen 1543-1559, Algemene Landsdrukkerij 1925-1926, blz. 276, sub 2213 15. Gelders Archief inv.nr. 0366 Marken en maatschappen, nr. 3.0.1. Mark van Aard en Aarderbroek; 16. Slicher van Bath, B.H., Studien betreffende de agrarische geschiedenis van de Veluwe in de Middeleeuwen, blz. 55 17. Gelders Archief, 0481 Familie van Rhemen, inv.nr. 2.1.28, nr. 431 18. Gelders Archief. 0124 Hof van Gelre en Zutphen, 5024 Civiele procesdossiers, hoofdreeks 1603 19. resources.huygens.knaw.nl/statenstedengelderland/document_detail/112 (1428) 20. http://www.okvvoorst.nl/files/1238697154.pdf; 21. Nijhoff, Isaak Anne, Gedenkwaardigheden...deel 4, 1847, blz. 195, 202 22. Jansen , Henk, Oud Wolfheze, kerspel en dorp. Een reconstructie, blz.4423. Ligthart, Jaap, Verpanding van domeingoederen in het kwartier van Arnhem door Arnold van Gelre (1423-1473), blz. 7324. Kalveen, C.A. van, Het polderdistrict Veluwe in de Middeleeuwen, in: BMHG 1965, deel 79, blz. 233overige bronnenGoogle Search plaats; Google Boeken; De Nederlandsche Leeuw 1883-1932; BMHG; BGN; Navorscher 1851; Histopo; IJzerman, Woordenlijst; van Hiele, Alphabetische; Gosselin, Alphabetische; GenealogiedomeinliteratuurGosselin, J.J., Alphabetische naamlijst der gemeenten en derzelver onderhoorigheden ...etc, Amsterdam 1826, blz. 2;Martens van Sevenhoven, ...., Marken in Gelderland, blz. 92-93 Schimmelpenninck van der Oye, A., Kroniek huis en geslacht Wilp vanaf 1200 tot 1795, blz. 5Vorsterman van Oijen, G.A., Het Archief van Aardenburg, beredeneerde catalogus van Handvesten, en. 1201-1604, Middelburg 1889 overige bronnenGoogle Boeken; Google Search plaats; De Nederlandsche Leeuw 1883-1932; BMHG; Histopo; IJzerman; van Hiele; Halma; Navorscher 1851-1854; Bergh; BGN; van der Aa; Gysseling; Goes1
AardevoordeDorp in België in de provincie Brabant. Ook Aldevort (1145)algemeenBRONNENgeraadpleegde bronnenNationaal Archief; Navorscher 1; NNBW1911literatuuroverige bronnenBergh; BGN; Gosselin; van der Aa; Gysseling; Goes1
AardijkBuurtschap in Zuid-Holland.algemeenbelasting=Floris Pietersz Stam, herbergier aan de Aardijk onder Aarlanderveen, is op 1 april 1655 schuldig aan Maerten en Evert Aertsz van Rossem, pachters van de gemene landsmiddelen, beiden wonende te Alphen, een bedrag van 260 gulden achterstallige pacht. Gesteld onderpand: zijn huis, erf en boomgaard aan de Aardijk, strekkende van de Aardijk tot het land van Cornelis Pietersz van der Sluijs, belend ten oosten de ambachtsheer van Alphen en ten westen de weduwe van Gerrit Dircxsz Vaendrager.gemeente=in 1859 deel van de gemeente Aarlanderveen.waterstaat=stukken uit 1534 betreffende het verbod door Joost de bastaard van Brederode, baljuw van Voshol, Gerard van Spaarnwoude, baljuw van Brederode, en Jan van Alkemade aan ingezetenen van Aarlanderveen de sluis in de Aardijk te openen zonder toestemming van ingezetenen van Ter Aar [NA]BRONNENgeraadpleegde bronnenNationaal Archief; Navorscher 1; NNBW1911literatuuroverige bronnenGoogle Boeken; Google Search plaats; De Nederlandsche Leeuw 1883-1932; Histopo; IJzerman; van Hiele; Halma; Bergh; BGN; Gosselin; van der Aa; Gysseling; Goes1
AardscheveldBuurtschap in het westelijk deel van de marke van Anreep. algemeen=het noordelijke gedeelte van Aardscheveld lag op het landgoed Vredeveld.economie=de periode van 1813-1850 wordt gekenmerkt door een langdurige economische depressie. =de bevolking nam toe, het aardappelaanbod nam af. (lange strenge winters en de aardappelziekte waardoor gehele oogsten mislukten). =ziekten als malaria en cholera eiste zijn tol. =de drank was een vlucht voor de nietshebbers.gemeente =in 1859 deel van de gemeente Assen. In 1866 bestaande uit rond 50 plaggenhutten. In 1913 valt Aardscheveld onder de gemeente Assen [IJzerman]BRONNENgeraadpleegde bronnenNationaal Archief; Navorscher 1; NNBW1911literatuurSluis, Meent W. van der, Lombok en Aardscheveld, Assen 1982overige bronnenGoogle Boeken; Google Search plaats; De Nederlandsche Leeuw 1883-1932; Histopo; IJzerman; van Hiele; Halma; Navorscher 1851-1854; Bergh; BGN; Gosselin; van der Aa; Gysseling; Goes1
AardtBuurtschap in Gelderland in de gemeente Herwen in de Overbetuwe. Ook Aard, Aerdt of Aart.algemeen=door de vondst van Romeinse bodemschatten wel gehouden voor het Arenacum van de Tabula Peutingeriana. [Aa, Aard1, blz. 27].=er is een kasteel, eertijds van de familie van Hugenpoth [Aa, Aard1, blz. 27].belasting=in 1547 is op het hertogdom Gelre en het graafschap Zutphen een schatting gelegd van f 75.000. Het Nijmeegse kwartier dient daarvan te dragen 29.392 gls. =de Overbetuwe, een van de zes delen van het kwartier, draagt 3.896 gls omgeslagen over de 23 dorpen betaalt Aart 170 gls 0 stuiv 5,5 penngemeente=in 1826 behoort Aardt tot het schoutambt Herwen en Aardt in het hoofdschoutambt Zevenaar [Gosselin, blz. 2]. =in 1839 behoort Aardt tot de gemeente Herwen en zijn er 450 inwoners [Aa, Aard1, blz. 27].=in 1867 valt A. onder de gemeente Herwe en Aerdt [van Hiele]. =in 1913 valt Aardt onder de gemeente Herwen en Aerdt [IJzerman].oorlog=het Huis Aardt is in der tijd, denkelijk in 1599, wanneer wij Prins Maurits tegenover Mendoza en zijne Spanjaarden te Aardt gekampeerd vinden, door de Staatschen belegerd, ingenomen en verwoest. Maurits was tot 5 mei 1599 - de dag, waarop hij naar de Bommelerwaard trok - in Aardt [Kernkamp/Heijst]BRONNENgeraadpleegde bronnenBMHG; Nationaal Archief; Navorscher 1; NNBW1911literatuurAa, Abraham Jacob van der, Aardrijkskundig Woordenboek der Nederlanden, 1e deel (A), Gorinchem, Jacobus Noorduyn 1839, blz. 27Dalen, A.G. van, Rondom het tolhuys aan Rijn en Waal, 1972Gosselin, J.J., Alphabetische naamlijst der gemeenten en derzelver onderhoorigheden ...etc, Amsterdam 1826, blz. 2;Kernkamp, J.H./Heijst, J. van, De brieven van Buzanval aan Daniël van der Meulen, in: BMHG 1962, blz. 241overige bronnenGoogle Boeken; Google Search plaats; De Nederlandsche Leeuw 1883-1932; Histopo; IJzerman; van Hiele; Halma; Bergh; BGN; van der Aa; Gysseling; Goes1
AardzakBuurtschap in Noord-Brabant bij Cuijk.algemeen=in 1913 valt Aardzak onder de gemeente Cuijk [IJzerman]BRONNENgeraadpleegde bronnenNationaal Archief; Navorscher1; NNBW1911literatuuroverige bronnenGoogle Boeken; Google Search plaats; De Nederlandsche Leeuw 1883-1932; Histopo; IJzerman; van Hiele; Halma; Navorscher 1851-1854; Bergh; ANF; archieven.nl; BGN; Delpher Boeken; Gosselin; van der Aa; Gysseling; Goes1
AarlanderveenGemeente in Zuid-Holland tussen Ter Aar, Nieuwkoop en Zwammerdam. Genoemd naar de Aar, een water dat tussen Oudshoorn en A. in de Rijn stroomt. Ook Arlenderuene (1214), Aarelandeveen, Aarlanderveer, Aarlanderwijn, Aarlandeveen, Aarleveen, Aereleveen, Aerlanderveen, Harleveen, Arleveen, Alanderveen, Aardekerveen, Alenderveen, Alender vene, Arleyder vene, Arel aan der Veen, Arelanderveen, Arlanderveen, Arlerveen, Arleveen, Aarlederveen (1214), Harlanderveen, Harseleveen, Harleveenalgemeen=rond 1000 strekt het graafschap zich uit tot Aarlanderveen. Het is een bottingdorp. Het behoort tot de gebieden die het eerst ontgonnen zijn. =in 1214 komt "Arlederevene" voor in een akte van 5 november 1214 toen de 12-jarige zoon van graaf Willem van Holland verloofde met de 5-jarige Machteld van Brabant, de dochter van hertog Hendrik van Brabant. =In 1424 telde Aarlanderveen en Oudshoorn 68 welgeboren grondbezitters [Gosses, Welgeborenen, blz. 112]. =Midden 15e eeuw was dat meer dan 50% van de bevolking [Koene, Welgeborenen in Holland]. =rond 1450 wordt een kerk gebouwd [zie DDB]=In 1494 zijn er 80 haardsteden. =In 1514 zijn er 139 haardsteden waarvan 58 "arm", oppervlakte 3550 morgen ofwel 3046 ha. =Er is een kaart uit 1615 van de Aarlanderveenschedijk. = in 1632 zijn er 221 huizen [Kok1, blz. 56]=in 1646 wordt de kerk vernieuwd [zie DDB]=In de kohieren van 1732 zijn er 383 huizen en 2 molens [Kok1, blz 56]. belastingenaccijnzen=geheven worden in 1860 accijnzen op gedistilleerd en wijn bede=voor 1283 verkrijgt de Willem I heer van Brederode [1236-1285] als Teylings leen o.m. 5 pond jaarlijks uit de bede van Aarlanderveen [Tuyl, Het ambacht, blz 37]. De Brederodes stammen via Dirk van Teylingen [1205-1231] af van de heren van Teylingen.begrafenisrechten=geheven worden in 1860 begrafenisrechtencommies=in 1857 is de commies 6e klasse G. Koelink belastingambtenaar =in 1859 is de commies 6e klasse G. Koelink belastingambtenaar in A. deurwaarder=in 1857-1859 is C. van Pelt deurwaarder der directe belastingen in A. =deurwaarder der directe belastingen voor A. is B. Kelder, standplaats Woubrugge. grondbelasting=staten no.1 over de jaren 1881-1889: Uitkomsten der herziening van de belastbare opbrengst der ongebouwde eigendommen [NA]=registers Grondbelasting no.32: over 1874-1875 Opgaven bevattende de uitkomsten der herziening van de belastbare opbrengst der gebouwde eigendommen [NA]=staten no.1: Uitkomsten der herziening van de belastbare opbrengst der gebouwde eigendommen, bijgewerkt tot en met 1900 [NA]=staten no.1a: Uitkomsten der herziening van de belastbare opbrengst der gebouwde eigendommen. 1904 [NA]honderdste penning=Kwitanties uit 1673-1828 voor het voldoen van verschillende lasten rustende op landerijen en huizen te Breeveld, Bolgarije, Harmelen, Zwammerdam, Koudekerk, Maasland, Obdam, Voorhout, Voshol, Aarlanderveen, Woerden; van de 100ste en 200ste penning op los- en lijfrenten ten laste van de kantoren 's-Gravenhage en Leiden; maanbriefjes en een impostbiljet voor het vervoeren van een haas van Koudekerk naar Amsterdam [NA]=stukken uit 1745-1753 betreffende de inning van de 100e en 200e penning en plaatsgewijs geordende rekeningen van de personele quotisatie (een belasting naar draagkracht) over de dorpen en kleine steden van Holland uit het archief van Adriaan Steenis, ontvanger van de personele quotisatie over de dorpen en kleine steden van Holland [NA]hoofdelijke omslag=de opbrengst van de hoofdelijke omslag is in 1860 f 5084. =de opbrengst van de omslag in 1861 is f 4684, per hoofd f 1,71. De drie hoogste klassen betalen f 557 (1 x 90, 5 x 80. 1x 67) ofwel bijna 12%. Er zijn 264 contribuabelen. =in 1862 bedraagt de hoofdelijke omslag f 5158,75 bij 262 contribuabelen. De hoogstaangeslagenen zijn: één van f 95, één van f 90 en vier van f 85, tezamen f 525 = 10%. In de laagste drie klassen zijn er 59, die tezamen f 71,75 betalen. hoofdgeld=er is archief over het hoofdgeld van 1623 [http://www.hogenda.nl/hogenda-bronnen/?letter=A]. inkomstenbelasting=op 19 augustus 1802 krijgt de municipaliteit van Aarlanderveen op verzoek toestemming tot het doen van onderzoek naar de richtige opbrengst der heffingen van 0,5% van de bezittingen en van 2% op de inkomsten in het 71e district (Aarlanderveen, Langeraar en Korteraar). Benoemd worden de door Aarlanderveen voorgestelde drie: Arnoldus Coomans, Jan van der Hoorn en Cornelis van der Lee jr. [Besl. Dep. Bestuur deel I, blz. 257-258]. leges=in 1860 wordt leges geheven.middelen=de opbrengst aan belasting is in 1842 f 19.490,01. =totaal aan belastingen in 1861, exclusief opcenten grondbelasting en schoolgelden f 7581,23 = f 2,75 per hoofd. =in de begroting voor 1862 is aan belastingen geraamd f 8531,31 of f 3,10 per hoofd (excl. opcenten grondlasten, schoolgelden en verhoging van de hoofdelijke omslag met 3%). morgengeld=in 1534 veroordeelt Rijnland de schout van Aarlanderveen omdat hij in Leiden een vergadering van schouten had belegd, om zich gezamenlijk te verzetten tegen een heffing van 4 stuivers per morgen door het Hof van Holland goedgekeurd tot herstel van de Spaarndamse dijk.=in 1639 en 1640 worden ingezetenen van Aarlanderveen gedagvaard wegens achterstallige morgengelden. omslag=in 1808 moet Aarlanderveen in een bedrag van f 825.000 te betalen door het departement Maasland bijdragen f 4200:0:0. Het totaal benodigde bedrag is 3 mln gulden. ontvanger=in 1809 is P. Moonen gaarder in Aarlanderveen. =in 1834 is H. van Kinschot ontvanger der belastingen in A. =in 1847 is G. Koelink belastingontvanger in A. =de ontvanger der belastingen voor A. zetelt in Alphen. Het betreft P.A. de Bordes, benoemd als ontvanger per 1 juni 1837. Vanaf 15 augustus 1863 fungerend in Alphen. opcenten=in 1855 zijn de opcenten gebouwd 15 en ongebouwd 10. =in 1855 zijn de opcenten op de personele belasting mogen zijn 5-25. =in 1860-1862 worden geheven opcenten op de grondbelasting en op de personele belastingpersonele quotisatie=stukken uit 1745-1753 betreffende de inning van de 100e en 200e penning en plaatsgewijs geordende rekeningen van de personele quotisatie (een belasting naar draagkracht) over de dorpen en kleine steden van Holland uit het archief van Adriaan Steenis, ontvanger van de personele quotisatie over de dorpen en kleine steden van Holland [NA]schoolgeld=geheven wordt in 1860 schoolgeld schot=akte van 3 juli 1562 van Mr. Jacop van Utrecht en Joost van Berendrecht, leenmannen van de grafelijkheid van Holland, waarbij zij getuigen, dat Mr. Adriaen van Leyden, pensionaris van Delft, aan zijn oom Claes Adriaensz. te Leiden drie percelen van lenen overdroeg, nl tien morgen in Alphen in den Hoorn, erfleen van de grafelijkheid, voorts vijftien morgen met vijf oude schilden per jaar uit het schot van Aarlanderveen , recht leen van de grafelijkheid, en bovendien nog zeven morgen met twee paar oude zwanen, leen van de heer van Wassenaer, al welke leenlanden gelegen zijn in de hofstede van Leeuwen [NA]=leenakte van 20 oktober 1620 van de Staten van Holland en West-Friesland, waarbij zij Nicolaes van Leeuwen belenen met een derde gedeelte van tien en van vijftien morgen land in Alphen in den Hoorn alsmede met een derde gedeelte van vijf oude schilden per jaar uit het schot van Aarlanderveen, na overlijden van zijn zuster Margareta van Leeuwen, weduwe van Mr. Marten Paedts [NA]=akte van "relief" van 23 maart 1668 van de Staten van Holland en West-Friesland voor Johanna van der Beeck, weduwe van Nicolaes van Leeuwen Jacobsz. te Leiden, houdende vergunning om alsnog krachtens testament van haar echtgenoot in plaats van haar zoon te worden beleend met tien en vijftien morgen land te Alphen in den Hoorn alsmede vijf oude schilden per jaar uit het schot van Aarlanderveen [NA]=akte van 25 juli 1668 van de Staten van Holland en West-Friesland voor Johanna van der Beeck, weduwe van Nicolaes van Leeuwen Jacobsz. te Leiden, houdende allodialisatie van tien en vijftien morgen leenland te Alphen in den Hoorn alsmede vijf oude schilden per jaar uit het schot van Aarlanderveen [NA]tiende penning=er is materiaal over de tiende penning van 1544 =Kohieren uit de jaren 1543-1547 van de 10e penning van 1543. Deze 10e penning werd volgens het akkoord van 21 maart 1543 geheven van het inkomen van de onroerende goederen binnen en buiten de schildtalen, van renten en koopmanswinsten, de laatste op 6% van het in de handel gestoken kapitaal geschat. De heffing geschiedde namens de koning door de ontvangers particulier, die door de Staten voor de heffing van de gemenelandsomslagen in de verschillende kwartieren gesteld waren.De kohieren werden overgeleverd aan commissarissen door de koning met het afhoren van de rekeningen - in tegenwoordigheid van gedeputeerden van de Staten - belast. De kohieren bleven geheim en werden aan de Staten afgestaan [NA]=kohieren over de jaren 1553-1557 van de 10e penning van 1553. Deze 10e penning werd geheven volgens het akkoord van 12 april 1553 van het inkomen uit de onroerende goederen binnen en buiten de schildtalen, tienden, renten enz. De heffing geschiedde namens de Staten door de ontvanger-generaal. De kohieren van de kleine steden en de dorpen werden aan de "wethouders" van de grote steden volgens een daartoe door de Staten opgemaakte indeling overgeleverd en gecontroleerd, en later bij de afhoring van de rekening van de ontvanger-generaal als bijlagen overgelegd [NA].=kohieren over de jaren 1556-1562 van de 10e penning. Deze 10e penning werd volgens het akkoord van 17 december 1556 geheven van het inkomen uit onroerende goederen binnen en buiten de schildtalen, renten enz. De heffing geschiedde namens de Staten door de ontvanger generaal [NA].trouwen en begraven=tussen 1695 en 1806 werd in het gewest Holland een speciale belasting (impost) geheven op het trouwen en op het begraven.De hoogte van de aanslag was afhankelijk van de welstand van degenen die het huwelijk aangingen resp. degene die begraven werd.In deze archieven vindt men, geordend op datum van aanslag, de namen van de huwelijkspartners/overledenen en gegevens omtrent de aanslag [NA]=archieven van de gaarders van de impost op het trouwen en begraven in Alphen over de jaren 1737-1750, 1752-1767, 1768-1800, 1801-1805 [NA] tweehonderdste penning=Kwitanties uit 1673-1828 voor het voldoen van verschillende lasten rustende op landerijen en huizen te Breeveld, Bolgarije, Harmelen, Zwammerdam, Koudekerk, Maasland, Obdam, Voorhout, Voshol, Aarlanderveen, Woerden; van de 100ste en 200ste penning op los- en lijfrenten ten laste van de kantoren 's-Gravenhage en Leiden; maanbriefjes en een impostbiljet voor het vervoeren van een haas van Koudekerk naar Amsterdam [NA]=stukken uit 1745-1753 betreffende de inning van de 100e en 200e penning en plaatsgewijs geordende rekeningen van de personele quotisatie (een belasting naar draagkracht) over de dorpen en kleine steden van Holland uit het archief van Adriaan Steenis, ontvanger van de personele quotisatie over de dorpen en kleine steden van Holland [NA]verponding=stukken uit de periode 1683-1726 betreffende kwijtschelding van verpondingen, surséance van betaling wegens verlaten landen, sterfte van vee en wanbeheer van bestuurders in Aarlanderveen, Benthuizen, Biesland, Bleiswijk, Koudekerk, Muiden, Nieuwkoop, Vriezekoop, Vrijenban, Zegwaard, Zevenbergen, Zevenhoven, Zoeterwoude en Zuid-Waddinxveen [NA]=op 26 augustus 1728 verkrijgt A. vrijdom van verponding. =gaarderboeken uit 1733-1806 voor de verponding der huizen in Leiden en het kwartier Leiden met daarbinnen Aarlanderveen [NA]vermogensbelasting=op 19 augustus 1802 krijgt de municipaliteit van Aarlanderveen op verzoek toestemming tot het doen van onderzoek naar de richtige opbrengst der heffingen van 0,5% van de bezittingen en van 2% op de inkomsten in het 71e district (Aarlanderveen, Langeraar en Korteraar). Benoemd worden de door Aarlanderveen voorgestelde drie: Arnoldus Coomans, Jan van der Hoorn en Cornelis van der Lee jr. [Besl. Dep. Bestuur deel I, blz. 257-258]. bestuurburgemeester=Johan Daniel Steenstra Toussaint is maire en burgemester van Aarlanderveen. =Rond 1900 is Cornelis van der Lee burgemeester. schepenen=op 19 juni 1643 zijn Maarten Joostens Verlaen en Abraham Janss. van Wieringen, schepenen van Aarlanderveen [NA].=op 16 juni 1688 is Aryen Crijnen Hoogervorst, schepen van Aarlanderveen [NA]=op 18 april 1810 zijn Cornelis de Gramo en Cornelis Meurs, schepenen van Aarlanderveen [NA]schout=In 1534 veroordeelt Rijnland de schout van Aarlanderveen omdat hij in Leiden een vergadering van schouten had belegd, om zich gezamenlijk te verzetten tegen een heffing van 4 stuivers per morgen door het Hof van Holland goedgekeurd tot herstel van de Spaarndamse dijk. Het vonnis luidt dat hij vergiffenis zal vragen, de kerk twee toortsen van 2 p was elk zal schenken en de dijkgraaf 25 caroli guldens zal betalen. =In 1557-1565 is Bouwen Iansz schout [NA]=rekest van Boudewijn Symonsz., schout van Aarlanderveen, aan de Raad nevens Zijne Excellentie om opheffing van zijn onterechte gevangenhouding wegens collaboratie met de vijand, 1574-1577 [NA].=In 1574 is Frans van Leeuwen schout van Aarlanderveen. =Van 1584-1603 is Willem Iansz schout. =informaties uit 1614 nopens een moedwillige verwonding gepleegd door de schout van Aarlanderveen, op de persoon van de secretaris van Zevenhoven [NA]=in 1617-1629 is Joris Hubrechtszoon van Eyk schout van Aarlanderveen. Joris Hubrechtszoon van Eik, schout van Aarlanderveen, in de wandeling Schout Joris genoemd. Hij maakte zich tijdens de godsdiensttwisten bekend, door zijn rondborstig antwoord [AaBio5, blz. 70; NA]=in 1637-1643 is Jan Reinerss. Roosenboom schout [NA]=op 16 juni 1688 is Johan Oudewater schout [NA]=In 1690 komen schout en ambachtsbewaarders van Ter Aar in verzet tegen een vonnis waarbij aan schepen uit Aarlanderveen wordt vergund kosteloos de Aersluis te passeren. =Van 1690-1694 voeren schout en ambachtsbewaarders van Ter Aar proces met die van de Vrije Hoef en met schout en molenmeesters van de Noordeindse polder onder Aarlanderveen over het recht om omslagen te doen en over de inrichting van de rekening en verantwoording. =in 1708 is Joan Oudewater schout van Aarlanderveen [NA]=in 1733 is Cornelis Clant schout van A. [Kok1, blz. 56]. =Op 29 september 1779 wordt de Staten van Holland een verzoek gezonden van Schout en Ambachtsbewaarders van de Heerlijkheden en Ambachten van Nieuwkoop, Aarlanderveen, Vrijhoeven, Ter Aar, Schoot, Nieuwveen en Zevenhoven, alle gelegen in Rijnland om octrooi voor het bedijken en droogmaken van de Nieuwkoopse Poel, groot 3000-4000 morgen, met bepaalde "gratien vrijdommen en concessien (Res. Holland deel 2 blz. 1254). =Johan Daniel Steenstra Toussaint is schout, maire en burgemester van Aarlanderveen.=op 18 april 1810 is Catharinus Samuel van Kerkwijk schout [NA]=in 1826 is S.J. van Arxhoek Hana schout. secretaris=In 1826 is S.J. van Arxhoek Hana naast schout tevens secretaris, =secretaris is nadien Jonkheer Jean Waubert de Puisseau. economie=Er zijn in 1833 achttien pakhuizen, schuren of stallen, tezamen waard circa f 430. Er is een korenmolen waard circa f 270, een grutterij waard f 80, een pottenbakkerij f 300, een scheepstimmerwerf f 40. =A. bezit in 1839 een korenmolen, trasmolen, een pannenbakkerij, de Alphense beschuitbakkerij, vele pijpenfabrieken, een goudsmederij. Velen zijn werkzaam in de veenderij, vlasserij, landbouw, graanteelt, veeteelt en handel. Aan de lage zijde veel winkels en langs de Rijn landerijen, boerderijen, kaaspakhuizen en zes watermolens [van der Aa, Aard1, blz. 28]. =In 1859 bezit A een trasmolen met 6 man personeel, een pannenbakkerij met 18 man personeel, een vruchtensapfabriek met 8 man personeel en een gasfabriek. =Er is in 1863 in A een bloeiende trasfabriek. =Er is in 1864 een gasfabriek met twee arbeiders. =Op 21 december 1865 zijn er in A. 2495 runderen bij het uitbreken van de runderpest. =Op 23 maart 1867 zijn dat er nog 1348. =Er is in 1867 een gasfabriek, een pannen- en pottenbakkerij, een trasmolen en een vruchtennatfabriek.=In 1968 leeft men van landbouw, veeteelt en steenbakkerij [Baert, Goor, blz. 12]financiën=ingediende en gecontroleerde Gemeenterekeningen over de jaren 1810-1844 [NA]=A. krijgt in 1860 f 100.277,44 als aflossing van een waarborgkapitaal tot dan toe beheerd door het Hoogheemraadschap Rijnland.gemeentealgemeen=In 1826 telt A met de Lage Zijde van de Rijn, Over Alphen en Zwammerdam 2247 mensen [Gosselin, blz. 2]. =In 1833 telt Aarlanderveen 1596 inwoners. Er zijn 412 woningen, die naar schatting f 21816 waard zijn. De middenprjs is f 53. Het gemiddeld aantal bewoners per huis is 6. =In 1839 is het ambacht Aarlanderveen groot 2246 bunder 2 roeden 13 ellen en nog 490 bunder in de Nieuwkoopse Droogmakerij. Er zijn 364 huizen, ruim 2600 inwoners. De gemeente bestaat uit het dorp zelf, Noordeinde en Zuideinde, de Lage zijde van de Rijn over Alphen, de Lage zijde van de Rijn over Zwammerdam, de Kortstekerpolder, de Noord- en Zuideinderpolder, Pulmot of Albrechtsvierendeel van den Bosch, de Droogmakerij Westzijde en een deel van de Nieuwkoopse Droogmakerij of Zevenambachtspolders [Aa, Aard1, blz. 27-28]. =Op 1 januari 1840 zijn er 364 haardsteden en 2600 inwoners. Op 1 januari 1840 telt A. 581 huizen (250 dorp; 331 Lage Zijde) met 591 gezinnen, 790 ongehuwde mannen, 473 gehuwde mannen, 50 weduwnaars. Voorts 771 ongehuwde vrouwen, 475 gehuwde vrouwen en 129 weduwen. Totaal 2736 inwoners, waarvan 74% protestant en 42 Israëlieten. =In 1842 is het aantal inwoners 2699. =Er zijn in 1847 2812 inwoners. Deze gemeente beslaat (..) eene oppervlakte 2264 bunder, 2 roeden, 13 ellen waaronder 2249 bunder, 62 roeden, 12 ellen belastbaar land, telt 580 huizen bewoond door 591 huisgezinnen, uitmakende eene bevolking van 2700 inwoners. Er staan 96 kiezers op de kieslijst.=Op 1 januari 1853 telt A. 2536 inwoners. =In 1854 staan er 87 kiezers op de kiezerslijst. =In 1856 wonen in A. 60 "Nederlandsche Israëlieten" =In 1861 telt A. 2737 inwoners.=Op 31 december 1862 telt A. 2739 inwoners. =Op 31 december 1863 telt A. 2778 inwoners, 1356 mannen en 1422 vrouwen. Er staan 115 kiezers op de kiezerslijst. =Op 31 december 1864 telt A. 2803 inwoners. waarvan 1370 mannen en 1433 vrouwen. =Op 31 december 1865 telt A. 2814 inwoners, waarvan 1392 mannen en 1422 vrouwen. =In 1867 valt A. onder de gemeente Aarlanderveen [van Hiele]. =In 1867 telt A. 2803 inwoners. =In 1868 verschijnt een kaart van A. (www.atlas1868.nl). A. ligt in 1870 van 1-1.50 meter beneden A.P. In dat jaar is A. nog een ambacht. De Drooggemaakte polder ten westen van A. is 482 bunders groot. =In 1873 zijn er 2650 inwoners. =In 1913 wonen er 4047 inwoners op 2264 hectare [IJzerman]. =Aarlanderveen is tot 1918 een zelfstandige gemeente. Vanaf 1 januari 1918 deel van Alphen aan den Rijn en Oudshoorn [gemeentegeschiedenis]=In 1925 is het een dorp in de gemeente Alphen met 900 inwoners [Oosthoek deel 1 blz. 48]. =In 2014 zijn er 1165 inwoners en 460 huizen. Aarlanderveen is in 2014 deel van de gemeente Alphen aan den Rijn, postcode 2445 [metatopos].schout en secretaris=in 1826 S.J. van Arxhoek Hana [Gosselin, blz. IV]heerlijkheidalgemeen=Lijst van eigenaars van de heerlijkheden Oudshoorn, Aarlanderveen en Vrijenhoeve, lopende over de jaren 1321 tot 1780; met aantekeningen over de heerlijkheid en de heerlijke rechten [NA]. Teylingen=Het huis Teylingen was gelegen in het ambacht Voorhout; daar en in de aangrenzende ambachten Lisse (met de Vennip), Noordwijk, Katwijk, Rijnsburg, Oegstgeest, Leiderdorp en Warmond, allen ten noorden van den Rijn gelegen, hadden de heeren van Teylingen een uitgebreid bezit, dat zich langs de oevers van deze rivier over de ambachten Zoeterwoude, Koudekerk, Alphen, Waddinxveen, Voshol, Aarlanderveen en Ter Aar, ten dele door ontginning, verder uitstrekte [De Ned Leeuw]. =akte van 5 november 1214 van huwelijksvoorwaarden door hertog Hendrik I van Brabant en graaf Willem I voor Machteld en Floris, hun dochter en zoon, waarbij de medegave bepaald wordt op 2.500 mark keuls en de huwelijksgave op 500 pond Hollands jaarlijks uit de Riederwaard, de hof van Haarlem en Aarlanderveen [NA]=De heer van Brederode krijgt vóór 1283 als Teylings leen 5 pond per jaar uit de bede van Aarlanderveen[Tuyl, Het ambacht Zwammerdam, blz. 37]Oudshoorn=De heerlijkheid Aarlanderveen en Pulmot is later in bezit van de heren van Oudshoorn. Zij bezitten tevens de heerlijkheden Oudshoorn en de Gnephoek, de hoge heerlijkheid van Vrijhoeve en van de hofstede Rijnenburg onder Hazerswoude [Aa, Aard1, blz. 29; Kok1, blz. 56]. =‘Dierc van Oesthoorn’, ridder, bewijst op 11 Aug. 1305 met alle andere ridders zijn edeldom voor graaf Willem en is daardoor vrij van tol- en vaargeld (v. Mieris, a.w. II, 48 en 49). Hij is heer van Oudshoorn en Aarlanderveen =In 1316 wordt heer Dirk van Oudshoorn met 5 pond uit de lentebede vermeld, Hamaker, I, p. 66.=Op 20 oktober 1321 beleent Willem, graaf van Henegouwen en van Holland Willem van Oudshoorn met de ambachten Oudshoorn en Allenderveene door overdracht door Dirk van Oudshoom, ridder, zijn vader, eventueel te komen op Dirk, zijn broer LRK 2 fol. 19 nr. 114; NA; Aa, Aard1, blz. 29]. =op 31 december 1329: Lijftocht van Dirk Klaas, gehuwd met Willem van Oudshoorn, op 5 pond uit het jaarschot, LRK 2 fol. 64 nr. 419.=op 10 augustus 1332: Willem van Oudshoorn mag 3 akkers in achterleen geven aan Dirk van Oudshoorn, zijn broer, LRK 2 fol. 78v nr. 522.=In 1351 worden de heerlijke goederen door hertog Willem van Beijeren verbeurd verklaard omdat Willem de zijde van de Hoeksen had gekozen [Aa, Aard1, blz. 29].IJsselstein=Hertog Willem verkoopt op 28 maart 1355 aan Arnout, heer van IJsselstein, zwager en raad van de leenheer, de ambachten Harlenderveen en Outhoorne met den Vryenhoeve, het bederecht en de tienden voor twee duizend gouden schilden in mindering van een schuld van hertog Willem aan Aernout, groot vijf duizend schilden [LRK 23 fol. 61 nr. 281; Aa, Aard1, blz. 29; Kok1, blz. 56]. =Het ambacht van Aarlanderveen als leen omvat schot en botting 1355=Jan van Egmond trouwt met Guyote van IJsselstein, erfdochter van heer Arend van Amstel, heer van IJsselstein. Vader Arend koopt voor haar de ambachten Aarlanderveen en Oudshoorn. =In 1364 erft Guyote al het bezit van haar vader met name het Land van IJsselstein en het kasteel daar=Berte van Egmont, vrouwe van Culenborgh en van den Lecke, verkoopt de ambachten Allenderveen en Outshoerne met den Vryenhoeve, het bederecht en de tienden aan Bertelmeus van Raephorst, tot welken verkoop hertog Aelbrecht van Beyeren zijne toestemming geeft. [NA]van Raaphorst=in 1379 is Bartholomeus van Raaphorst (1333-1406) heer van Aarlanderveen. Het leen omvat de gruit en toebehoren=Willem enz. beleent op 15 februari 1406 Adriaen van Raephorst met de goederen, welke hem aangekomen zijn na den dood van zijn vader Bartelemeus van Raephorst. [Aa, Aard1, blz. 29; Kok1, blz. 56; NA]. van Heemstede=Jan van Heemstede is heer van A [Aa, Aard1, blz. 29].=In 1418 is ridder Francois van Heemstede, heer van Teemst, Aarlanderveen en Oudshoorn. Hij wordt door ruiling Heer van Liesveld [Aa, Aard1, blz. 29]. =Hij wordt opgevolgd door Roeland van Heemskerk [Aa, Aard1, blz. 29]. van Raaphorst=Philips enz. beleent Adriaen van Raephorst op 8 januari 1428, overmits zijn verlies aan sloten en goederen, met de heerlijkheid Arlanderveen [NA] =Philips enz. beleent op 20 december 1441 Steven van Raephorst en zijne nakomelingen met het huis Rynenborg, met alle toebehooren, en de ambachten Arleveen en Outshoorn met den Vryenhoeve, het bederecht en de tienden op voorwaarde, dat Adriaen van Raephorst en jonkvrouwe Agneese van Nyelde hun lijfrente uit deze goederen zullen behouden.=In 1454 is Adriaan van Raaphorst ambachtsheer van Oudshoorn en Aarlanderveen [AaBio16, blz. 13] =het grafelijk leen omvat in 1509: het schoutambt, secretarisambt en bodeambt, gift van de kerk, kapelrie en kosterij, een derde van de koren- en smaltienden, een derde van de turfmaat, de visserij van de sluis van Molenaarswetering en de tijns genaamd Raaphorstpacht; van Kuilenburg=Daarna gaat het over in de familie van Kuilenburg [Aa, Aard1, blz. 29; Kok1, blz. 56]. =Maximiliaen enz. beleent op 10 december 1492 Jasper, heer tot Culenborgh, met de ambachten Arlenderveen en Outshoerne met den Vryenhoeve, het bederecht en de tienden, hem aangekomen na den dood van zijn vader Geryt, heer tot Culenborgh [NA].Spaanse koning=bij het overlijden van Jasper van Kuilenburg komt de heerlijkheid aan de Spaanse koning, als graaf van Holland [Aa, Aard1, blz. 29; Kok1, blz 56]. le Fevres=de koning verkoopt de heerlijkheid aan Roeland le Fevres [Aa, Aard1, blz. 29]. =belofte op 20 mei 1544 door Heijnric van Raephorst om voor de graven van Holland garant te staan tegenover de erfgenamen Roelant le Febvre betreffende een betwiste vicarie te Aarlanderveen.[NA]van Heemstede=In 1515 is ridder Francois van Heemstede heer van Oudshoorn en Aarlanderveen. =het ambacht als leen omvat in 1548: de hoge heerlijkheid van de Vrijhoeven met bede en tiende;Anna de Barcourt=De heerlijkheid komt in handen van hun nicht Anna van Barnicourt Lathienloye die in 1581 ten hove van de Spaanse koning verblijft [Aa, Aard1, blz. 29; NA]. Staten van Holland=De heerlijke goederen zijn later om die reden verbeurd verklaard door de Staten van Holland [Aa, Aard1, blz. 29]. =stukken uit 1592 betreffende de vraag, tot welke heerlijkheid (nl. Vrijenhoeve of Aarlanderveen) de Bentlaan behoort [NA]Ernst van Mansveld= Opdrachtsbrief van 2 november 1584 van de hoge heerlijkheid Vrijhoeven, bij Aarlanderveen, de ambachtsheerlijkheid Aarlanderveen, die van Oudshoorn en Gnephoek, alle met de bijbehorende rechten, met de hoeven Rhijnenburg bij Hazerswoude, alles als allodiaal goed, aan Ernst van Mandersloo ter betaling van de verschuldigde gelden wegens soldij voor knechten, door hem als 's prinsen veldmaarschalk op de tocht naar Bergen in 1572 ter beschikking gesteld [NA] =akte van verkoop door de Staten van Holland en West-Friesland van de ambachtsheerlijkheden Aar, Aarlanderveen, Oudshoorn, Gnephoek en de hoeve Rijnenburg in Hazerswoude, zijnde de geconfisqueerde goederen van Anna van Bernicourt, aan Ernst van Mandersloo op 2 december 1584, tot voldoening van hun achterstallige schulden in Van Mandersloo's voorschotten voor de veldtochten naar Bergen en Henegouwen in 1572 [NA]=de heerlijkheid komt via de Staten van Holland in 1593 aan veldmaarschalk Ernst van Mansveld als aflossing van de achterstallige betalingen aan hem. [Aa, Aard1, blz. 29; Kok1, blz. 56].Margaretha van Mechelen=Margaretha van Mechelen koopt in 1619 de hoge heerlijkheid van Vrijhoeven en de ambachtsheerlijkheden van Oudshoorn, Gnephoek en Aarlanderveen [W.J.J.C. Bijleveld, Margaretha van Mechelen, in: BGN 1949, blz. 71; Kok1, blz. 56]. Hugo Spiering=in 1621 verkoopt Margaretha aan Hugo Spiering [Kok1, blz. 56]Margaretha van Mechelen=in 1627 komt het weer in bezit van Margaretha van Mechelen [Kok1, blz. 56]Nooms=Pieter Nooms is heer van Aarlanderveen =In 1628 wordt Wilhelmus Nomus of Nooms, zoon van Pieter heer van Aarlanderveen. leen staande op huizen in Alphen aan de Rijn in het ambacht Aarlanderveen, zijnde 2 kapoenen of 8 stuiver jaarlijks=Joost van de Vondel maakt in 1656 een gedicht ter gelegenheid van het huwelijk van Pieter Willemsz Nooms, Heer van Aarlanderveen, en Beatrix Adriana Ram van Schalckwyck. De tweede vrouw van Karel Baron van den Boetzelaer was Sophia Ferens, die hem Jacob Godefroi Baron van den Boetzelaer, Heer van Nieuwveen, Lodewijk Willem Baron van den Boetzelaer, Heer van Aarlanderveen, Luitenant-Kolonel en Ritmeester onder de Hollandsche Gardes, en Hoogheemraad van Schieland, en een dochter schonk. =octrooi van de Staten van Holland uit 1659 voor de heer om de jurisdictie over de heerlijkheid afzonderlijk, afgescheiden van Aarlanderveen, te mogen oefenen [NA]=octrooi uit 1663 van de Rekenkamer voor den ambachtsheer, waarbij hem het recht van den wind in de heerlijkheid wordt verleend [NA]=octrooi uit 1665 van de Staten van Holland voor de heer om jaarlijks in de heerlijkheid het bede- of hoofdgeld te heffen [NA] =Pieter Nooms is in 1676 nog heer van Aarlanderveen [NA]Cornelis van Aerssen=Cornelis van Aerssen wordt in 1720 heer van Voshol, Aarlanderveen etc. =In 1733 koopt Cornelis van Aerssen Jr. de heerlijkheid A. Het is een apart ambacht. Cornelis Clant is dan schout van A. [Kok1, blz. 56]. Hij is in 1752 nog steeds heer [NA]van Brederode=Nadien in bezit van Lodewijk Pieter van Brederode, Heer van Bolsward en Aarlanderveen, Ridder der orde van Christus in Portugal, Kapitein ter zee in dienst des Konings van dat Rijk, getrouwd met Margaretha Urzula van Zeller, geboren te Lissabon den 15den Mei 1737 [AaBio2.2, blz.1269]van Boetselaar=in 1785 in bezit van baron C. van Boetselaar [Kok1, blz. 56-57]=Lodewijk Willem Baron van den Boetzelaer is heer van A. [AaBio2.1, blz. 751]van der Meulen=De heerlijkheid is in 1839 in bezit van de Amsterdamse predikant Reinhard Jan van der Meulen [Aa, Aard1, blz. 29]infrastructuur=In 1858 richten ingezetenen van Aarlanderveen, Alphen en Zwammerdam zich via burgemeester mr. A. Jongkindt Coninck tot de Tweede Kamer met het verzoek een spoorweglijn te maken van Leiden op Woerden. Ingezetenen van Nieuwkoop steunen dit verzoek. onderwijs=Er is in 1839 een Franse kostschool met 30 leerlingen en een Nederlandse school met rond 140 leerlingen. =In A. zijn in 1863 drie bijzondere scholen waar voor kinderen van meervermogenden schoolgeld moet worden betaald. Ook de openbare school in A. waar ook kinderen uit Alphen en Zwammerdam zitten heft schoolgeld. In Alphen en Oudshoorn heft men niet. Het schoolgeld wordt m.i.v. 1 januari 1864 afgeschaft, omdat op de openbare school vooral kinderen van minvermogenden of bedeelden schoolgaan. De opbrengst is onbeduidend. De kosten van het lager onderwijs bedragen f 2774,50.=A. krijgt geen subsidie voor de gewone lasten van het lager onderwijs. Op de zitting van 13 december 1868 van de Tweede Kamer wordt gemeld dat J.J. Ippius Fockens en vier andere ingezetenen van A. aan de raad van A. een adres hebben gericht m.b.t. de drukkende lasten van het openbaar onderwijs.onheil=Op 19 augustus 1845 om 19.00 uur richt een waterhoos grote schade aan. Op het Goudse rijpad onder Alphen wordt een brug losgerukt en ver weggeworpen, een andere brug wordt geheel vernield, een bouwmanswoning flink beschadigd en diverse bomen ontworteld. onroerend goed=Van 1466 dateert een eigendomsbewijs van een rente van 3,5 gouden Bourgondisch Philips schild, verzekerd op 10 en 2 morgen land in Aarlanderveen. =Van 1529 dateren een eigendomsbewijs van een rente van 6 Rijns gulden, verzekerd op 2 akker van 13 morgen land in Aarlanderveen en een eigendomsbewijs van een rente van 6 gouden Carolus gulden, verzekerd op een huis en 10 morgen land in Aarlanderveen [J.C. Overvoorde, Archieven en Kloosters, deel !, blz. 64, 68]oorlog=er zijn 129 weerbare mannen in A rond 1551 [Brünner, Recuel, blz. 116]=in 1672 komt een compagnie van Aarlanderveners die van Nieuwkoop te hulp [Aa, Aard1, blz. 29]=in 1787 worden de troepen van Rijngraaf van Salm na een kort gevecht verhinderd zich in de stad te vestigen.=in 1813 hebben Aarlanderveners een werkzaam aandeel in de opstand van de inwoners van Alphen en Oudshoorn [Aa, Aard1, blz. 29]tienden=in 1281 is Gerard Ever beleend met een derde van de tienden van A. BRONNENarchievenNat. Archief BS Aarlanderveen Huw. 3.002.02Er zijn begraafboeken over 1727-1779, doopboeken over 1737-1812, informatie over grafzerken, een lidmatenregister over 1777-1825 en een trouwboek over 1738-1817[http://www.hogenda.nl/hogenda-bronnen/?letter=A]geraadpleegde bronnenAaBioalle; Baert, Goor; DDB; Gemeentegeschiedenis; GenVer; Lijst KNAG; Nationaal Archief; Navorscher1; NNBW1911literatuurAa, Abraham Jacob van der, Aardrijkskundig Woordenboek der Nederlanden, 1e deel (A), Gorinchem, Jacobus Noorduyn 1839, blz. 27-30Aa, Abraham Jacob van der, Aardrijkskundig Woordenboek der Nederlanden, deel 13, Aanhangsel, Gorinchem 1851, blz. 507Avis, Directe, blz. 10 (1324)Baert, A.G.C. Van Goor’s Aardrijkskundig Woordenboek van Nederland, 3e druk, Van Goor Zonen 1968, Den Haag Brussel, blz. 12Bakker, De ambachtsheerlijkheid van Aarlanderveen, 1801Beelaerts van Blokland, W.A., Hoe de Raephorsten in het bezit der Ambachten van Aarlanderveen en Oudshoorn kwamen in : LJb 1910, blz. 38-48Beunder, P.C./Riet, A.J.J. van 't , Omzien naar Aarlanderveen: opmerkingen en schetsen om het verleden van Aarlanderveen in beeld te krijgen, 1992Blécourt, Heerlijkheden, blz. 100-101 (1321)Blécourt, Welgeborenen, blz. 319 (m.e.)Blok, Aasdom, blz. 255 (1531)Brünner, E.C.G., Recuel uyte overgesonden cedullen van de wapenschouwinghe over Hollandt belast te doenDecreeten van de vergadering van het provinciaal bestuur van HollandDepartementaal Bestuur van Holland, Besluiten van het Departementaal Bestuur van Holland, Volume IEgmond, Jan van, 100 jaar Aarlanderveen 1999Engels, Geschiedenis, blz. 37 (1323)Fruin, Informacie, blz. 289-290 (1514)Gosselin, J.J., Alphabetische naamlijst der gemeenten en derzelver onderhoorigheden ...etc, Amsterdam 1826, blz. 2;Gosses, Welgeborenen, , blz. 112 (1424), 185-186 (1324)Groot, Isfridus de, De parochie Aarlanderveen 1358-1963Helm, F.J.A.M. van der, Tiende penning Aarlanderveen 1544, Hollandse Genealogische DatabankHelm, F.J.A.M. van der, Hoofdgeld Aarlanderveen anno 1623, Hollandse Genealogische Databank Hingman, J.H., Aantekening van stukken betreffende AarlanderveenHingman, J.H.., Inventaris van het oud-archief der gemeente Aarlanderveen 1877Janse, A., Ridderschap in Holland: portret van een adellijke elite in de late middeleeuwen, Verloren Hilversum 2001Kok, Jacobus, Vaderlandsch woordenboek, Eerste deel [AA-AD], 2e druk, Amsterdam, Johannes Allart 1785, blz. 54-55-57Kuyper, W., Het monumentale hart van Holland, Stichting Arent van 's-Gravenzande 2003Mieris II, blz. 264 (1321)Resolutien van het Intermediair Administratief Bestuur van het voormaalig Gewest Holland, deel I (5 februari 1798 - 28 februari 1798), Den Haag 1798. Riet, A.J.J. van 't, Aarlanderveen, Stichting Kadastrale Atlas Zuid-Holland 2000Riet, Arjen J.J. van 't, "Meeten, boren en besien". Turfwinning in de buitenrijnse ambachten van het Hoogheemraadschap van Rijnland 1680-1800, Uitgeverij Verloren, Hilversum 2005.Salmon, Thomas/Goch, Matthias van, Hedendaagsche Historie of tegenwoordige staat....deel 16Tegenwoordige Staat der Vereenigde Nederlanden, deel 6, Tirion Amsterdam 1746overige bronnenGoogle boeken; Google Search plaats; De Nederlandsche Leeuw 1883-1932; Histopo; IJzerman; van Hiele; Halma; Navorscher 1851-1854; BGN; Bergh; Gysseling; Goes1regelgevingCostumen, keuren, ende ordonnantien, van het baljuschap ende landen van Rijnland, beschreven door Mr. Simon van Leeuwen, Hackens, Leiden/Rotterdam 1667
Aarlanderveense RijnbuurtEen gehucht in Zuid-Holland bij Aarlanderveen. Ook Lage Zijde van de Rijn algemeen=tussen de Aar en de Rijnbrug stond vroeger het riddermatige huis Beerendrecht [Aa, Aard 1, blz. 30] economie=in 1839 is er een pannenbakkerij en een trasmolen [Aa, Aard 1, blz. 30] gemeente=in 1839 zijn er meer dan 900 inwoners [Aa, Aard 1, blz. 30]. =in 1913 valt A.R. onder de gemeente Aarlanderveen [IJzerman]oorlog=in 1629 eist de schout van Aarlanderveen dat de bewoners zich met hun wapens bij hem zouden voegen. Ze weigerden maar wilden wel in Oudshoorn komen. Op 2 juli 1630 doen de Gecommitteerde Raden uitspraak. De bewoners behoren bij de wapenschouw van Oudshoorn [Aa, Aard1, blz. 30]. =in 1672 is er een strijd tussen Fransen en burgers van Aarlanderveen en Zwammerdam. Z wordt verwoest [Aa, Aard1, blz. 30].=in 1787 verdrijven de burgers het volk van de Rijngraaf van Salm [Aa, Aard1, blz. 30]BRONNENarchievengeraadpleegde bronnenNationaal Archief; Navorscher1; NNBW1911literatuurAa, Abraham Jacob van der, Aardrijkskundig Woordenboek der Nederlanden, 1e deel (A), Gorinchem, Jacobus Noorduyn 1839, blz. 29-30Aa, Abraham Jacob van der, Aardrijkskundig Woordenboek der Nederlanden, deel 13, Aanhangsel, Gorinchem 1851, blz. 507overige bronnenGoogle boeken; Google Search plaats; De Nederlandsche Leeuw 1883-1932; Histopo; IJzerman; van Hiele; Halma; Bergh; BGN; Gosselin; van der Aa; Gysseling; Goes1
AarleBuurtschap in Noord-Brabant binnen de gemeente Best, gelegen tussen Eindhoven, Oirschot en Best.algemeenIn Aarle ligt de oudste boerderij van West-Europa, ‘t Goet te Arle. eertijds bezit van de hertog van Brabant [Aarle/Oetelaar, Goet, blz. 23]economie=De gebroeders Petit hebben er een klokkengieterij [AaBio2.1, blz. 46]gemeente=in 1826 gelegen binnen het district Oirschot [Gosselin, blz 2]BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBioalle; Baert, Goor; GenVer; Lijst KNAG; Nationaal Archief; Navorscher1; NNBW1911literatuurAa, Abraham Jacob van der, Aardrijkskundig Woordenboek der Nederlanden, 1e deel (A), Gorinchem, Jacobus Noorduyn 1839, blz. 32Aarle, Gijs van/Oetelaar, Ger van den, ‘t Goet te Arle en de familie Van Aarle tussen 1200 en 1450, in: Gens Nostra 2024/1, blz. 22-25Gosselin, J.J., Alphabetische naamlijst der gemeenten en derzelver onderhoorigheden ...etc, Amsterdam 1826, blz. 2;
Aarle, HoogenBuurtschap in Noord-Brabant bij Gemert. Zie verder Hoogen Aaalgemeen=de naam “Hogen Aerle” komt al voor in een oorkonde uit 1326. Daar ter plekke lag een hoeve die toebehoorde aan Heer Diederik van Gemert. De van oudsher omgrachte hoeve “Hogen Aarle” kwam door vererving in de vijftiende eeuw in handen van de adellijke familie Van Lanckveld, die op het Slotje in de buurtschap Deel woonde. De naam van de hoeve “Hoge Aarle” is overgegaan op de hele buurtschap en die heeft op haar beurt de straatnaamgeving bepaald. Van lieverlede kwam er ook een ‘Lage Aarle’ en een Lagen-Aarleseweg. =in 1867 valt A. onder de gemeente Gemert [van Hiele].BRONNENgeraadpleegde bronnenNationaal Archief; Navorscher1; NNBW1911internethttps://www.heemkundekringgemert.nl/geschiedenis/straatnamen/straatnamen-h/ literatuurAa, Abraham Jacob van der, Aardrijkskundig Woordenboek der Nederlanden, 1e deel (A), Gorinchem, Jacobus Noorduyn 1839, blz. 32overige bronnenGoogle Boeken; Google Search plaats; De Nederlandsche Leeuw 1883-1932; Histopo; IJzerman; van Hiele; Halma; Bergh; Gosselin; van der Aa; Gysseling
Aarle-RixtelDorp in Noord-Brabant bij Helmond. Ook Aarle-Rikstel, Adelre, Adelree, Aarlebeek, Aarlebeeke, Arlebeecke en Aderee. algemeen=Er zijn penningen uit de Romeinse tijd gevonden [Aa, Aard1, blz. 31]. =Van oudsher hebben ingezetenen vrijheid van jacht en visserij [Aa, Aard1, blz. 32]=Op 4 december 1300 verkrijgen Aarle, Rixtel en Beek van Jan II de gemene hei- en weidegronden te Aarle [Aa, Aard1, blz. 32]. =In 1312 woont de leenman Dirk Willemsz. van Aarle op de hoeve die later Amelrijk Bootshoeve wordt genoemd[https://www.wikiwand.com/nl/Aarle_(Best)]=Hertogin Joanna en Wenceslaus van Luxemburg bevestigen op 19 mei 1359 de gift uit het jaar 1300 [Aa, Aard1, blz. 32]. =In 1472 bezit Rutger van Erp het landgoed en kasteel Croy [DDB]. =In 1640 worden de dorpen A. en R. voor f 6300 verpand aan Johan Francois van Dongelberge. De som is later afgelost. De dorpen werden toen weer Staats [Aa, Aard1, blz. 32].=Op 19 mei 1559 wordt die uitgifte door hertogin Joanna en Wenceslaus van Luxemburg bevestigd [Aa, Aard 1, blz. 32].belastingalgemeen=In de tax der steden van de Hertogen van Brabant over de stadt en yder Dorp der Meijerye van 's Hertogenbosch over 't jaar 1406 staat in een met de handt geschreven boek met letteren van den ouden tydt, onderscheidentlyk; onder 't Schoutheit Ambacht van Pedelandt; item Beeke, Aarle en Ryxtel CIX aud scilde 1. dordendeel [Halma, Tooneel, blz. 4; Kok1, blz. 57]. bedeIn de bede van f 140.000 staat de hele Meierij op 19.379 gls 16 stuiv 3 penn. Peelland draagt daarin 5692 gls 10 stuiv 3 penn omgeslagen over 26 of 27 dorpen en enkele gehuchten. Aarlebeeke met Rixtel staan op 363 gls 3 stuiver [Halma, Tooneel, blz. 4]. deurwaarder=In 1847 is F.W. Donath deurwaarder der belastingen in A. =Deurwaarder is de commies 1e klasse C. Potters. =M. van Kasteren is in 1858 deurwaarder. haardstedengeld=In de schattingen over de haardsteden anno 1515 gedaan door de Staten van Brabant by 't half jaar te betalen staan desgelyx onder 't Quartier Peellandt in de Meijery van 's Hertogenbosch, Aarle, Rixtel en Beek als drie bijzonder dorpen gestelt aldus Aarle en Rixtel 879 gls 4 stuiv 3 penning 13. Daar na Beek by Aarle 123 gls 16 stuiv, 0 penning [Halma, Tooneel, blz. 4; Kok1, blz. 57]. invoerrecht=stukken uit 1928-1937 betreffende de gebr. Jaspers te Aarle-Rixtel inzake invoerrechten op molenstenen [NA]ontvanger =In 1815 is J.C. van Ommeren ontvanger der belastingen. =In 1824 is F.A. de Klerk ontvanger der belastingen. =In 1827 is de ontvanger der belastingen J.F. Ribbius. =In 1834 is F.G. Kilian ontvanger der belastingen. =Op 24 juni 1844 wordt E.G. de Hartitzsch ontvanger der belastingen in A. =In 1853 is E.G. de Hartitzsch (nog steeds) ontvanger der belastingen in A. =In 1857 is C.W.J. van Veldhoven van Waalré ontvanger der belastingen. =Op 5 september 1861 wordt F.F.C. Steinmetz benoemd tot ontvanger der belastingen. =Op 13 april 1867 wordt J. Loeff WGz ontvanger der belastingen in A. =Op 29 september 1870 wordt de in 1840 geboren H.J.J.A. Lulofs tot ontvanger der belastingen in A. benoemd (klasse 9)quotisatieIn 1808 is Aarle in de quotisatie begrepen voor f 405:0:0. bestuurburgemeester=In 1694 is mr. Franciscus Schenarts, president van Aarle-Rixtel=H.F. Goossens is in 1827 burgemeester. =In 1833 is H.F. Goossens burgemeester.=In 1858 is P.J. Donkers burgemeester van A. economie=Klokkengieterij sinds 1660 [Baert, Goor, blz. 12]=In 1822 is de handel in uitgebroede hoenders levendig. Honderden kuikens worden per dag naar Holland verkocht. Op de twee jaarlijkse paardenmarkten (dinsdag na halfvasten en dinsdag na de tweede zondag in juli) wordt 40 tot 50 mille omzet behaald. =Op 10 augustus 1825 krijgen de heren Petit en Fritsen uit A. een bronzen medaille op de in juli geopende tenstoonstelling van voortbrengselen der nationale nijverheid in Haarlem. De heren staan er met een metalen torenklok met klepel wegend 143,5 pond, door de inzender Henri Fritsen vervaardigd in 14 dagen. =A. heeft in 1834 twee jaarlijkse paardenmarkten. =Economische activiteiten in 1839: woeste gronden ontginnen, laten uitbroeden van eieren ganzen en hoenderen, klokken gieten (Henricus, Alexius en Evert Petit) [Aa, Aard1, blz. 32]. Voorts een windmolen, graanmolen, schorsmolen, katoenspinnerij, jeneverstokerij uit aardappelen [Aa, Aard1, blz. 409]=Er is in 1851 een klokkengieterij, een kunstwolfabriek, een katoenfabriek, een leerlooierij, een ververij, een bierbrouwerij, een oliemolen en een korenmolen. Ook zijn in 1851 nog te Aarle een wind-, graan- en schorsmolen, een wateroliemolen en eene katoenspinnerij [Aa, Aard13, blz. 507-508].=In 1859 bezit A. een kunstwolfabriek met 120 arbeiders van P. en S. van Vlissingen, een klokkengieterij met twee arbeiders, twee bierbrouwerijen met twee man arbeiders, een korenmolen, vijf smederijen en een molenmakerij. =Er is in 1867 een klokkengieterij.=In 1968 is sprake van lanbouw tuinbouw, veeteelt, kartonnage, textiel, puddingfabriek, klokkengieterij [Baert, Goor, blz. 12]geestelijkheid=Er wordt een kapel gebouwd [Aa, Aard 1, blz. 31]. =De orde van de Tempeliers bezit in 1312 enkele huizen tussen Aarle en Rixtel. =Rond het einde van de 16e eeuw is er een "Aerler mirakelboeksken". =In januari 1806 krijgt Jan de Vries uit A. de door hem gepachte boerderij "herkomstig van de Malthezer Ridder-Orde" voor drie jaar in pachtgemeente=In 1810 zijn er 1015 zielen. Vanaf die tijd is er niet langer sprake van twee afzonderlijke dorpen maar van één dorp Aarle-Rixtel. O.m. in het Décret impérial van 14 mei 1810, nr. 5462, Bulletin des Lois 1810/288. =In 1820 zijn er 960 inwoners. =Er zijn 1015 inwoners in 165 huizen in 1822. =In 1826 valt de gemeente A. in het district Helmond. Er zijn 1133 inwoners [Gosselin, blz. 2]. =In 1828 behoort A. tot het derde kanton van het tweede arrondissement. =In 1832 telt Aarle 445 zielen. Er zijn 1068 inwoners. =Er zijn 1080 inwoners in 1834. =In 1839 is Aarle onderdeel van de gemeente Aarle-Rixtel, samen met Rixtel, Aschdonk, Koudenberg, het Groenewoud, Overbrug, de Kij-en Rijtbroeken en Strijp. In Aarle zelf zijn 450 mensen. Aarle en Rixtel circa 1200 inwoners. Oppervlakte 1142 bunders. In de nabijheid liggen drie buurtschappen die Hemel, Hel en Vagevuur heten. [Aa, Aard1, blz. 31-32]. =In 1841 telt A-R 1273 inwoners. Er zijn 170 huizen met 244 gezinnen. Er zijn 420 ongehuwde mannen, 176 gehuwde mannen en 29 weduwnaars. Voorts 416 ongehuwde mannen, 176 gehuwde vrouwen en 56 weduwen. Er zijn 28 protestanten, 1232 RK en 13 Israëlieten. =A. omvat in 1851 Aarle, Rixtel, het Groenewoud, Heikant, Aschdonk, Koudenberg, Laar, Opstal, Overbrug, de Kij- of Rijtbroeken en Strijp. Van de vele adelijke huizen resteren in 1851 nog het Guldenhuis, het Heurkenshuis en Kannelust. In 1851 ..nabij de Zuid-Willemsvaart, waaraan het eene losplaats heeft. ......beslaat eene oppervlakte van 1400 bunder, 79 roeden, 30 ellen waaronder 1400 bunder, 60 roeden belastbaar land, telt 170 huizen, bewoond door 244 huisgezinnen... eene bevolking van 1300 inwoners [Aa, Aard13, blz. 507-508]=Bij KB 19 augustus 1851 wordt Johannes Andreas Lungen, geboren in Schelsen (Dld) en wonende in A., de hoedanigheid van Nederlander verleend. =In 1859 deel van de gemeente Best. =In 1867 valt A. onder de gemeente Best [van Hiele]. =A. telt in 1867 1513 inwoners. In 1867 valt A. onder de gemeente Aarle-Rixtel [van Hiele]. =In 1869 telt A. 1514 inwoners. Daarvan wonen er 481 binnen de kom, 1033 daarbuiten. =In 1913 zijn er 1840 inwoners op 1454 hectare [IJzerman]. In 1913 valt Aarle onder de gemeente Best [IJzerman].=In 1913 valt Aarle-Rixtel onder de gemeente Wijk [IJzerman].=In 1925 gemeente met het dorp Aarle en enige buurten samen 1455 hectare en 2200 inwoners [Oosthoek deel 1 blz. 48]. =in 1936 zijn er 2878 inwoners [Lijst, KNAG]=Op 1 januari 1997 gaat de gemeente Aarle-Rixtel op in de gemeente Laarbeek. =In 2006 heeft Aarle-Rixtel 5814 inwoners.=In 2014 deel van de gemeente Best, postcode 5684 [metatopos]. =In 2014 deel van de gemeente Laarbeek, postcode 5735 [metatopos]gezondheidszorg=In 1557 is er een pestepidemie. =In 1587 is er een pestepidemie. =In 1809 heerst er een besmettelijke ziekte. Koning Lodewijk Napoleon stelde zich door het dorp te bezoeken vrijwillig bloot "aan de gevaren eener overervende ziekte" [Aa, Aard1, blz. 69]heerlijkheid=Jan Oudart heer van Rycxsel testeert op 15 mei 1503, dat hij zijn zoon jan de heerlijkheid van Rexstel met alle gevolgen vermaakt, zijn dochter Margriete de heerlijkheid van Jacxschot met alle gevolgen en met de hoove geheten de Hoeve ter Leyenborch, en zijn dochrers Janneken en Catherinen het goed in Zeelant geheten Sint-Adolphsland of Uuylkensplate, met bepalingen voor het geval, dat een van zijn kinderen in het klooster zal gaan zonder wettige erfgenamen zal komen te overlijden; verder, dat zijn echtgenote Margriete Swylde, wanneer zij hem zal overleven, het vruchtgebruik van al die heerlijkheden en goederen zal hebben [NA]=de heerlijkheid is bezit van Philips van Leefdale [Kok1, blz. 57]=voorts de markies van Aste [Kok1, blz. 57]=opgevolgd door de oudste zoon van de markies van Aste [Kok1, blz. 57]=vervolgens baron van Raasfeld [Kok1, blz. 57]=tenslotte door koop Gerrit de Jongh, erfsecretaris van Veghel en de Erp [Kok1, blz. 57]oorlog=In 1598 wordt A. gebrandschat en geplunderd door de Spanjaarden [Aa, Aard1, blz. 32]. =In 1672 vallen de Fransen binnen. De bevolking heeft veel te lijden [Aa, Aard1, blz. 32]. =In 1702 steken de Fransen het dorp in brand [Aa, Aard1, blz. 32]. =In 1792 moeten de dorpelingen aan het leger van Dumourier hooi, stro en haver leveren [Aa, Aard1, blz. 32].tienden=in 1856 koopt één afkoper domaniale tienden af m.b.t. 79 bunders 51 r en 61 ellen. De afkoopsom is f 1445,60.BRONNENgeraadpleegde bronnenBaert, Goor; DDB; GenVer; Nationaal Archief; Navorscher1; NNBW1911literatuurAa, Abraham Jacob van der, Aardrijkskundig Woordenboek der Nederlanden, 1e deel (A), Gorinchem, Jacobus Noorduyn 1839, blz. 32, 409Aa, Abraham Jacob van der, Aardrijkskundig Woordenboek der Nederlanden, deel 13, Aanhangsel, Gorinchem 1851, blz. 507-508Baert, A.G.C. Van Goor’s Aardrijkskundig Woordenboek van Nederland, 3e druk, Van Goor Zonen 1968, Den Haag Brussel, blz. 12Gosselin, J.J., Alphabetische naamlijst der gemeenten en derzelver onderhoorigheden ...etc, Amsterdam 1826, blz. 2;Halma, Tooneel, blz. 4 (1406)Hanewinkel, Geschied- en aardrijkskundige beschrijving der Stad en Meijerij van 's Hertogenbosch Kok, Jacobus, Vaderlandsch woordenboek, Eerste deel [AA-AD], 2e druk, Amsterdam, Johannes Allart 1785, blz. 54-57-58overige bronnenGoogle boeken; Google Search plaats; De Nederlandsche Leeuw 1883-1932; Histopo; IJzerman; van Hiele; Halma; Bergh; van der Aa; Gysseling
Het slot Croy
AarleboutskapelleDe plaats bij het vroegere Middelkerke, nu Slijpe, in West-Vlaanderen. Ook Erlebaldi capella (1142), Herlebouds cappla (1170), Arleboutscapelle, Aerleboudscapelle, Aerleboudtcappella. Waarschijnlijk de kapel van Haribald.algemeen =oudste vermelding in 1142.BRONNENgeraadpleegde bronnenNationaal Archief; Navorscher1; NNBW1911overige bronnenGoogle boeken; Google Search plaats; De Nederlandsche Leeuw 1883-1932; Histopo; IJzerman; van Hiele; Halma; Bergh; Gosselin; van der Aa; Gysseling;
AarlenHoofdstad van de Belgische provincie Luxemburg. Ook Arlon, Orolaunumalgemeen=Vóór de Romeinse bezetting is er al een Keltische nederzetting. =Het Romeinse stadje Orolaunum is het huidige Aarlen. =Bij opgravingen zijn veel voorwerpen uit de Gallo-Romaanse periode gevonden [Wikipedia]. =Walram van Aarlen, zoon van Koenraad van Aarlen (geboren 970) is gehuwd met Adela, dochter van Diederik I van Lotharingen. Hun zoon Walram I van Limburg verenigt het graafschap Aarlen met het hertogdom Limburg [Wikipedia]. =In 1214 tot een markiezaat verheven en met het graafschap Luxemburg verenigd. =Na de dood van Walram III van Limburg in 1226 komt Aarlen aan zijn jongste zoon, Hendrik V van Luxemburg [Wikipedia]. =In 1253 is er een markgraaf van Aarlen, Hendrik, graaf van Luxemburg. =Van 1684-1697 bezit van Frankrijk.gemeente =in 1826 een gemeente in het ghd met 2919 zielen [Gosselin, blz. 15]=In 1826 bestaat het plattelandskwartier Aarlen uit 34 plattelandsgemeenten waar 31.858 mensen wonen [Gosselin, blz. L]. =In 1831 zijn er 3267 inwoners, tezamen met Bonnert, Frassem, Viville en Walzingen [de Bouge].=In 1839 bij de verdeling van Luxemburg tussen België en de Duitse Bond wordt Aarlen tezamen met het Franstalige westen van Luxemburg aan België toegewezen [Wikipedia].=In 1869 zijn er 5500 inwoners. Er zijn fabrieken voor mantelstoffen, porselein, staal-en ijzersmederijen. =Op 1 januari 2011 zijn er in Aarlen 27.986 inwoners op 118,64 km2. BRONNENarchievengeraadpleegde bronnenGenVer; Nationaal Archief; Navorscher1; NNBW 1911literatuurBaelde, Domeingoederen, blz. 127-129 (1551)Bertrang, A., Histoire d'Arlon, 2e druk Aarlen 1953Gosselin, J.J., Alphabetische naamlijst der gemeenten en derzelver onderhoorigheden ...etc, Amsterdam 1826, blz. L; blz. 15VanLeeuw, Claire, Inventaire des archives de l'administration provinciale du Luxembourg, 1983Vrielinck, Sven, De territoriale indeling van België (1795-1963), deel I, Universitaire Pers LeuvenWeerd, H. van de, Inleiding tot de Gallo-Romeinse archaologie der Nederlanden, Standaard Boekhandel 1944overige bronnenGoogle boeken; Google Search plaats; De Nederlandsche Leeuw 1883-1932; Histopo; IJzerman; van Hiele; Halma; Bergh; Gosselin; van der Aa; Gysseling
AarleveenZie Aarlanderveen
BRONNENgeraadpleegde bronnenNationaal archief; Navorscher1; NNBW1911
BRONNENgeraadpleegde bronnenNationaal archief; Navorscher1; NNBW1911
AarnemuidenZie ArnemuidenBRONNENgeraadpleegde bronnenNationaal Archief; Navorscher1; NNBW1911
AarnhemZie Arnhemfinanciën=Johan van Golstijn is van 1594 tot 1607 rentmeester of ontvanger-generaal van de Veluwe. Hij wordt in 1607 aangesteld als rigter van Aarnhem en Veluwezoom en vervult die functie tot 1623 [Martens, Deductie]BRONNENgeraadpleegde bronnenBMHG; Nationaal Archief; Navorscher1; NNBW1911literatuurMartens, J.L.A. Deductie van de regeering der stad Utrecht, in: BMHG 1877, blz. 361
Aarnink
Buurtschap in Overijssel bij HaaksbergenBRONNENgeraadpleegde bronnenBaert, Goor; GenVer; Lijst KNAGAarnoutsbergenDorp bij de watervloed van 18 november 1421 verdronken in de grote Zuid Hollandse Waard [Aa, Aard1, blz. 32-33]BRONNENgeraadpleegde bronnenNationaal Archief; Navorscher1; NNBW1911literatuurAa, Abraham Jacob van der, Aardrijkskundig Woordenboek der Nederlanden, 1e deel (A), Gorinchem, Jacobus Noorduyn 1839, blz. 32-33overige bronnenGoogle Boeken; Google Search plaats; De Nederlandsche Leeuw 1883-1932; Histopo; IJzerman; van Hiele; Halma; Bergh; Gosselin; van der Aa; Gysseling.
AarnoutskappelOok Arnoudskapel; Arnuldi capella (1123); Arnoldi capella (1139); Arnwaltskapella. Zie ook Westkappel.BRONNENarchievengeraadpleegde bronnenNationaal Archief; Navorscher1; NNBW1911literatuuroverige bronnenGoogle boeken; Google Search plaats; De Nederlandsche Leeuw 1883-1932; Histopo; IJzerman; van Hiele; Halma; Bergh; Gosselin; van der Aa; Gysseling
AarperstraatGehucht in Noord-Brabant in Westerhoven. Ook Erpenstraatalgemeen=in 1913 valt Aarperstraat onder de gemeente Westerhoven [IJzerman]BRONNENarchievengeraadpleegde bronnenNationaal Archief; Navorscher1; NNBW1911literatuuroverige bronnenGoogle boeken; Google Search plaats; De Nederlandsche Leeuw 1883-1932; Histopo; IJzerman; van Hiele; Halma; Bergh; Gosselin; van der Aa; Gysseling
AarschotEen stad in Vlaams Brabant aan de Demer bij Leuven. Ook Arescod (1107), Arescoth (1117; 1143), Arescloth (1131), Arescot (1139), Areschot (1147; 1180; 1185), Arscoth (1146-1159, 1204), Arscot (1179-1222), Arschot (1197; 1222), Aerscoet (1201), Aerschotalgemeen=eerste vermelding in 825. =in 1096 is Arnold I erfelijk graaf van Aarschot. =In 1194 verheft Hendrik I Aarschot tot stad. =In 1356 laat graaf Jan VI van Harcourt de oude wallen herstellen en nieuwe oprichten met versterkte torens en toegangspoorten. =In 1570 maakt Jacob van Deventer een kaart. belastingenIn 1594 is de economische toestand slecht. Eertijds had men circa 3100 Rijns guldens per jaar aan accijnsen en van "twee brouweryen en twee herbergen die de stadt concerneerden"bestuurstadhouderIn 1506 vertrekt Philips naar Spanje; Willem van Croy wordt als algemeen stadhouder over de Nederlanden aangesteld.Karel van Aremberg (1593-1669) is een zoon van Karel, graaf van Croy, Aerschot en Aremberg [Kobus/Rivecourt1.52]bewoning=In 1575 telde de stad met de vrijheid 320 huizen "wel betymmert". =In 1594 zijn er nog ongeveer 90 huizen waarvan tweederde deel "syn gestelt op vorcken en alsoe gereekent mooghen wordden voor hutten". economie=Vóór 1200 is er al wijnbouw. =In de 13e eeuw economisch sterk ontwikkeld. =In 1462 krijgt de stad van Antoon van Croy toestemming voor het houden van een wekelijkse vrij markt op donderdag. =De markt trekt in 1594 tegenstelling tot 20 jaar daarvoor nauwelijks volk en "datter gheen traffique van comenschap als anderwints en es". In de stad zijn vele "leeghe plaetsen". =In 1823 was de opbrengst aan stro gering. De wintertarwe slaagt slecht vanwege overstroming en regen bij de oogst. De zomertarwe valt ook tegen. Ook de haver lijdt onder de regen. Er zijn veel noten, peren, abrikozen, perziken en kersen maar weinig pruimen en appels. =In 1828 heeft A. slechts 3/4 van de gebruikelijke oogst aan tarwe. De oogst aan linnen is middelmatig. De hennepteelt lukt niet goed op de zandgrond.gemeente=In 1821 zijn er 3000 inwoners [de Bouge]. =In 1826 heeft de gemeente Aarschot c.a. 3232 inwoners [Gosselin, blz. 5]. =In 1831 telt Aarschot 3000 inwoners [de Bouge]. =A. telt in 1865 ruim 4000 inwoners. =Op 1 januari 2006 wonen in de gemeente Aarschot 27.900 inwoners op 6251 hectare, daarvan in de kern Aarschot 1347 inwoners op 1925 hectare. =In 2007 omvat de gemeente Aarschot de kernen Aarschot, Gelrode, Langdorp, Rillaar. gezondheidVan het begin van de epidemie tot 20 oktober 1863 heeft A. 42 sterfgevallen aan cholera. heerlijkheid=Godfried van Aarschot (1255-1302) is heer van Aarschot. Hij is een zoon van Hendrik III van Brabant, hertog van Brabant, en Alix van Bourgogne [Kok1, blz. 59]. =Hij trouwt in 1277 met Jeanne Isabeau de Vierzon, dame van Vierzon, de Mézières-en-Brenne en van Rochecorbon. Ze krijgen drie dochters. =De oudste dochter, Alix van Brabant-Aarschot, wordt in 1302 vrouwe van Aarschot. Ze is getrouwd met de graaf van Vaudemont. Ze overlijdt in 1315. [http://www.thepeerage.com/p40872.htm#i408713]. =Jan IV van Harcourt [.....-1346]=Jan V van Harcourt [.......-1355]=diens zoon Lodewijk van Harcourt [.....-1388]=Filips van Harcourt [...-1403] jongere broer van Lodewijk=Nakomeling is Margreet, dochter van Anthoni van Lotharingen, graaf van Vaudemont [....-1477]. Ze trouwt met Anthony de Croy, graaf van Porcéan en Guînes. Ze brengt hem de heerlijkheden Aarschot en Birbeek ten huwelijk aan. [AaBio3, blz. 873; Kok1, blz. 59]=Filips van Croy [....-1511], Graaf van Porcéan en Guines, heer van Aarschot volgt hem op [AaBio3, blz. 873]=zoon Hendrik van Croy [1456-1514] volgt op =Willem van Croij (1458-1521) is heer van Chièvres en Aarschot (blz. 397). Hij is hertog van Soria, markgraaf van Aarschot, heer van Chièvres, Beaumont, Birbeek, Rotselaer en Heverlé, pair van Henegouwen, erfelijk Drossaard van Brabant, Raad en Groot Kamerheer van Karel V, bijgenaamd de Wijze. =In 1518 wordt Willem door aartshertog Karel verheven tot markies van het markgraafschap Aarschot [AaBio3, blz. 874] . De baronieën Heverlee, Aarschot, Bierbeek en Rotselaar worden tot één leen en markgraafschap samengevoegd. =In 1521 overlijdt Willem van Croy, heer van Aarschot. Hij is kinderloos=in 1532 wordt A. verheven tot hertogdom [AaBio3, blz. 875; Kok1, blz. 59]=Filips II [1496-1549] in april 1534 wordt hij van markgraaf de eerste hertog van Aarschot en markies van Renty. De Raad van Financien bekrachtigt dit besluit in mei. A. wordt de hoofdstad van het hertogdom Aarschot. =Filips II diens oudste zoon is Karel II van Croy [1522-1551]=Filips tweede zoon [1526-1595], Filips III van Croy, is Hertog van Aarschot, Prins van Chimay, Graaf van Procean. De tijd van zijne geboorte is onbekend. Na zijns vaders dood verkreeg hij het markgraafschap van Renty, en door het kinderloos overlijden van zijnen oudsten broeder Karel, erfde hij de graafschappen van Beaumont en Seneghem, en de baronnijen van Rotselaar, Birbeek en Heverlé, bovendien was hij erfkamerheer van Brabant. In 1556 wordt Filips van Croy, heer van Aarschot, ridder van het Gulden Vlies [AaBio3, blz. 877; Kobus/Rivecourt1.4]. =In 1545 reist Maria van Hongarije door de Noordelijke Nederlanden. Ze wordt daarbij vergezeld door "staatsjuffer" de hertogin van Aarschot. =Op 1 juli 1560 wordt een zoon van Filips geboren, Karel of Charles II van Croy [1560-1612]. =In 1577 wordt Arend van Dorp door de Prins en wederom naar Gent gezonden, om het ontslag van de gevangen Hertog van Aarschot te bevorderen [AaBio4, blz 281; AaBio12.2, blz. 1115]=In het jaar 1584 toch bevond Jakob Baselius zich te Brugge, toen Charles van Croy, Prins van Chimai, enige zoon van den Hertog van Aarschot, aldaar ziek te bedde lag, bij welke gelegenheid hij zich zeer onversaagd toonde, door dien Prins, welke onlangs van der Statenzijde was afgevallen en aldaar alle gezag in handen had, zijne geveinsdheid en ontrouw in scherpe bewoordingen te gaan voor ogen houden [AaBio2.1, blz. 152]. =Op 11 december 1595 overlijdt Filips van Croy, hertog van Aarschot in Venetië. Hij was stadhouder van Vlaanderen [AaBio3, blz. 880]. =hij wordt opgevolgd door zijn zoon Karel III van Croy [1560-1612] [AaBio3, blz. 885-886]=Na de dood in 1612 van Karel van Croy, hertog van Aarschot (blz. 398) is Filip's dochter Anna van Croy [1564-1635] erfgename. Ze is getrouwd met Karel de Ligne, heer van Aremberg [1550-1616]=In 1613 is Philips Karel van Aremberg [1587-1640], hertog van Aarschot [DDB; Kok1, blz. 59]=zoon Filips Frans [1625-1674] =Frans' halfbroer Karel Eugenius [1633-1681]=Karel Eugenius' oudste zoon Filips Karel [1663-1691]=Lodewijk Engelbert (1750-1820)=Prosper Lodewijk (1785-1861)=Engelbert August (1824-1875)=Engelbert Marie (1872-1949)=Engelbert Karel (1899-1974)=Erik van Arenberg (1901-1992)=Jan Engelbert van Arenberg (1921-2011)=Leopold van Arenberg (°1956)oorlog=In 1488 komt de stad in opstand tegen Maximiliaan van Oostenrijk. =In 1489 staat een leger Mechelaars voor de muren van de stad. Ze worden verpletterend verslagen [DDB, wandschildering]. =De stad is in de periode 1578- 1593 "overvallen ende innegenomen geweest, gepilleert ende geheel verbrandt". =In 1635 verenigt het Franse leger zich met de troepen van Frederik Hendrik van Nassau. Ze nemen Aerschot in [BMHG 1892 blz. 149]=In 1651 trekt een regiment Duitse soldaten onder commando van markgraaf Leopold Wilhelm van Baden door de stad.waterstaat=In 1825 is er een grote watersnood in N-Holland, Zeeland, Overijssel, Friesland, Groningen. Die van Aerschot collecteren het indrukwekkende bedrag van f 7027:96. Er wordt in totaal tenminste f 2.1 mln ingezameld, waaronder bijna f 250.000 van het koningshuis.BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBioalle; DDB; GenVer; Nationaal Archief; Navorscher1; NNBW1911literatuurBaelde, Domeingoederen, blz. 74 (1551) Camerlinckx, F./Holemans, F., Het cijnsboek van de heren van Aarschot, 1368-1375, deel 9 van Bijdragen tot de geschiedenis van het land van Aarschot, Hertogelijke Aarschotse Kring voor Heemkunde1993Fraine, P. de, Studie over het hertogdom Aarschot, in: Standen en Landen, Nauwelaert Leuven 1965Fraine-Blondé, Deelname, blz. 31-38 (13e-15e e)Gosselin, J.J., Alphabetische naamlijst der gemeenten en derzelver onderhoorigheden ...etc, Amsterdam 1826, blz. 5Kobus/de Rivecourt, Biographisch A-H, blz 52, 397, 398 Kobus, J.C./jkhr W, de Rivecourt, Biographisch Handwoordenboek van Nederland, deel 1 [A t/m H], blz. 4, 52 Kok, Jacobus, Vaderlandsch woordenboek, Eerste deel [AA-AD], 2e druk, Amsterdam, Johannes Allart 1785, blz. 59Leyssens, Ch., Geschiedenis van Aerschot, 1853Schroeven, W., Borgers te Aarschot, in: Eigen Schoon en de Brabander 1956 deel XXXIXUytven, Vorst, blz. 109 (1507)overige bronnenGoogle boeken; Google Search plaats; De Nederlandsche Leeuw 1883-1932; Histopo; IJzerman; van Hiele; Halma; Bergh; van der Aa; Gysseling; de Bouge
AarseleEen dorp in België in de provincie West-Vlaanderen en onderdeel van de gemeente Tielt. Zie ook Arcela (1038, 1177), Arcella (868, 1085, 1135), Arcele (1120), Harcele (1099-1131), Arceles (1174), Arscela (1206), Arsele (1213), Arseele, AerseelealgemeenVoor het eerst genoemd in 868.gemeente=In 1861 wonen in A. 3063 inwoners. =Tot 1977 een zelfstandige gemeente. =Op 1 januari 2006 wonen in Aarsele 2948 personen op 1511 hectare=op...deel van de gemeente Tieltgezondheid=in 1666 wordt Aarsele door de pest getroffen. heerlijkheid=Op het grondgebied van Aarsele zijn diverse heerlijkheden te vinden, o.m. Gruuthuse. =In 1382 is Martin van Arssele heer van Aarsele. =Eind 16e eeuw komt Gruuthuse in handen van Jacobus II van Luxemburg. =Vormde nog in 1736 een onderdeel van de heerlijkheid van Ten Bossche. Dit blijkt uit een staat van goed van één van de bezitters, Engelbert-Marten Odevaereoorlog=In 1580 verwoest door de Geuzen. In 1646 richt het Franse leger grote vernielingen aan. =In 1690 sticht het Franse leger sticht brand en berokkent veel schade.=in 1695 vindt een slag plaats bij Woutergem en Aarle [DDB]=in 1706 wordt de slagorde beschreven van de geallieerden in Aarsele tijdens de Spaanse Successieoorlog [1701-1713] [DDB]BRONNENgeraadpleegde bronnenDDB; GenVer; Nationaal Archief; Navorscher1; NNBW1911literatuurClercq, Ed de, Geschiedenis van Aarsele, 1983Mus, F., De historisch-demografische ontwikkeling van Aarsele tijdens de nieuwe tijd (1627-1795), onuitgegeven licentiaatsverhandeling, Katholieke Universiteit Leuven 1984overige bronnenGoogle boeken; Google Search plaats; De Nederlandsche Leeuw 1883-1932; Histopo; IJzerman; van Hiele; Halma; Bergh; Gosselin; van der Aa; Gysseling
AarseleEen dorp bij Wolvertem in Brabant. Ook Arcele (1144)algemeenBRONNENgeraadpleegde bronnenNationaal Archief; Navorscher1; NNBW1911overige bronnenGoogle boeken; Google Search plaats; De Nederlandsche Leeuw 1883-1932; Histopo; IJzerman; van Hiele; Halma; Bergh; Gosselin; van der Aa; Gysseling
AarsenZie Arcen
BRONNENarchievengeraadpleegde bronnenNationaal Archief; Navorscher1; NNBW1911literatuurAa, Abraham Jacob van der, Aardrijkskundig Woordenboek der Nederlanden, 1e deel (A), Gorinchem, Jacobus Noorduyn 1839, blz. 33
BRONNENarchievengeraadpleegde bronnenNationaal Archief; Navorscher1; NNBW1911literatuurAa, Abraham Jacob van der, Aardrijkskundig Woordenboek der Nederlanden, 1e deel (A), Gorinchem, Jacobus Noorduyn 1839, blz. 33
AartPlaats in België in de provincie Oost-Vlaanderenalgemeen-in 1826 deel van de gemeente Schellebelle [Gosselin, blz. 3]BRONNENgeraadpleegde bronnenNationaal Archief; Navorscher1; NNBW1911literatuurGosselin, J.J., Alphabetische naamlijst der gemeenten en derzelver onderhoorigheden ...etc, Amsterdam 1826, blz. 3;
AartBuurtschap in Noord-Brabant.algemeen =In 1859 deel van de gemeente Gilze. =In 1867 valt A. onder de gemeente Gilze en Rijen [van Hiele]onroerend goed=Een hoeve in A. behoort bij het buiten Valkenberg. Oppervlakte 189 bunder, 41 roeden, 35 ellen. =In 1839 eigendom van mr. Willem Francois Emile baron van der Borch van Verwolde.tienden=Over de novale tienden te Gilze en te Princenhage, decideerde voormelde Raad van State op 2 juni 1663 het volgende: 'Ende eerst ... soo oock ten tweede de thienden van den Aart onder Gilse, ende mede ten derden de thienden van Hoochvelddonck .BRONNENgeraadpleegde bronnenNationaal Archief; Navorscher1; NNBW1911literatuuroverige bronnenGoogle Boeken; Google Search plaats; De Nederlandsche Leeuw 1883-1932; Histopo; IJzerman; van Hiele; Halma; Bergh; Gosselin; van der Aa; Gysseling.
Aart, DenBuurtschap op de Veluwe bij Barneveld [Aa, Aard1, blz. 33].algemeenDen Aart is in 1839 deel van de gemeente Barneveld [Aa, Aard1, blz. 33]BRONNENarchievengeraadpleegde bronnenNationaal Archief; Navorscher1; NNBW1911literatuurAa, Abraham Jacob van der, Aardrijkskundig Woordenboek der Nederlanden, 1e deel (A), Gorinchem, Jacobus Noorduyn 1839, blz. 33overige bronnenGoogle Boeken; Google Search plaats; De Nederlandsche Leeuw 1883-1932; Histopo; IJzerman; van Hiele; Halma; Gosselin; van der Aa; Gysseling
Aart, LangenBuurtschap in Noord-Brabant.algemeenIn 1867 valt A. onder de gemeente Ginneken [van Hiele]BRONNENgeraadpleegde bronnenNationaal Archief; Navorscher1; NNBW1911literatuuroverige bronnenGoogle Boeken; Google Search plaats; De Nederlandsche Leeuw 1883-1932; Histopo; IJzerman; van Hiele; Halma; Bergh; Gosselin; van der Aa; Gysseling
Aarth, TerEen buurtschap in Drente [Aa, Aard1, blz. 33]. Zie Ter AertBRONNENarchievengeraadpleegde bronnenNationaal Archief; Navorscher1; NNBW1911literatuurAa, Abraham Jacob van der, Aardrijkskundig Woordenboek der Nederlanden, 1e deel (A), Gorinchem, Jacobus Noorduyn 1839, blz. 33
Aartrijke Een dorp in de provincie West-Vlaanderen. Ook Artiriacum (893-903), Artrica (1089, 1110, 1130, 1135,1146), Aertrike, Artrike, Artrique, Artryke, Aertrijcke (1826), Aertykealgemeen=Er zijn bewoningsresten gevonden uit het Neolithicum (4000-2800 voor Chr.). =Er is een kruispunt van Romeinse wegen geweest. =Oorspronkelijk een Merovingisch koninklijk domein, geschonken aan de bisschop van Doornik-Noyon. =Oudste vermelding in 893. =In 898 Aartrijke deel van de Vlaanderengouw. =Door de graaf van Vlaanderen t.t.v. de Vikingaanvallen onwettig toegeëigend.geestelijkheid=op 5 juni 1765 maken Emmanuel van Speijbrouck, timmerman, en Eugenius Goddijn, metselaar, beide nuit Brugge, een begroting op voor "een nieuw pastoreel huijs"gemeente=In 1678 telt A. 22 buitenpoorters. =In 1826 telt de gemeente Aartrijk 2176 inwoners [Gosselin, blz. 5]. =In 1831 zijn er 1800 inwoners [de Bouge]. =In 1861 telt A. 4478 inwoners. =Sinds 1977 een deelgemeente van Zedelgem, net als Loppem, Veldegem. =Op 1 januari 2010 telt Aartrijke 4722 inwoners op een oppervlakte van 21,52 km2BRONNENarchievengeraadpleegde bronnenGenVer; Nationaal Archief; Navorscher1; NNBW1911literatuurBaelde, Domeingoederen, blz. 157 (1551)Bonduel, Luc, Het Zedelgem, Veldegem, Loppem en Aartrijke van toen: een verzameling foto's en prentbriefkaarten aangevuld met beknopte historische gegeven, Van de Wiel 1983Depuydt, Josef, De burgerlijke stand te Aardrijke: 1796-1830, Heemkundige Kring David Jonckheere, 1983Dewulf-Heus, Romein L., Volkstelling 1748 van de parochies Woumen, Wijnendale (Torhout buiten), Zerkegem, Aartrijke, Vlaamse Vereniging voor Familiekunde, afdeling Brugge, 1978Gosselin, J.J., Alphabetische naamlijst der gemeenten en derzelver onderhoorigheden ...etc, Amsterdam 1826, blz. 5Naert, Urbain , Familie Hollevoet te Aardrijke, 1981Naert, Urbain, Familie Naert te Aartrijk, Ichtegem, Eernegem, 1981Gysseling, Maurits, Corpus van middelnederlandse teksten (tot en met het jaar 1300), Nijhoff 1977Pollet, Jules, Bijdragen tot de geschiedenis van Aartrijke: 1740-1814, Heemkundige Kring Pastoor Ronse, 1986Pollet, J., Landgebruikers te Aardrijke ten jare 1748Stamboom van de familie Derous: Aartrijke 1686-1982, Heenkundige Kring David Jonckheere 1982overige bronnenGoogle boeken; Google Search plaats; De Nederlandsche Leeuw 1883-1932; Histopo; IJzerman; van Hiele; Bergh; BGN; Gosselin; van der Aa; Gysseling
AartsbergenKasteel bij Bergambacht. Ook Arsberch, Aartsberg of Heeraartsberg [Aa, Aard1. blz. 33]algemeenheerlijkheid=Willem van Zuylen van Nijeveld [1538-1608] is heer van Aartsbergen, Bergambacht, Ammers en Darthuizen [AaBio1, blz. 22; AaBio13, blz. 389-391] In 1566 drossaard van Kuilenburg. Hij is getrouwd met Agatha Boot [Kok1, blz. 103; Navorscher 1851, blz. 234; Verwoert, Handwoordenboek 1, blz. 3; Brugmans, Kroniek, blz. 27,46; Winkler Prins, Geïllustreerde 1884, blz. 75]=Op 26 juni 1600 wordt Frederik van Zuylen van Nijevelt heer van Aartsbergen, Bergambacht, Ammers en Berkoude, met Den Engh beleend. Hij is de echtgenoot van Anna Uten Engh [AaBio13, blz. 393-394; Brugmans, Kroniek, blz. 117, Kok1, blz. 115; Kok13, blz. 301]=Alexander van der Capellen 1590-1656 is heer van Aartsbergen, Boedelhof, Hagen, Esselt en Mervelt [AaBio1, blz. 22; AaBio3, blz. 141, 146; NNBW1911, blz. 568; Verwoert, Handwoordenboek 1, blz. 3, 116; Kok1, blz. 105-106; Winkler Prins, Geïllustreerde 1884, blz. 75; Brom, Aanslag, blz. 121]]. Gehuwd met jkvr Emelia van Zuylen van Nyevelt, vrouwe van Aartsbergen, dochter van Frederik [AaBio3, blz. 144]. Portret van hem in DDB.BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBioalle; BMHG; DDB; Nationaal Archief; Navorscher1; NNBW1911literatuurAa, Abraham Jacob van der, Aardrijkskundig Woordenboek der Nederlanden, 1e deel (A), Gorinchem, Jacobus Noorduyn 1839, blz. 33Brom, Gisbert, Beschrijving van den aanslag op Amsterdam in 1650, in: BMHG 1914, blz. 105-122Brugmans, H., Utrechtsche Kroniek over 1566-1576, in: BMHG 1904, blz. 1-259Kok, Jacobus, Vaderlandsch woordenboek, Eerste deel [AA-AD], 2e druk, Amsterdam, Johannes Allart 1785, blz. 103-106Verwoert, Hermanus, Handwoordenboek der vaderlandsche geschiedenis volgens de nieuwste en beste bronnen bewerkt, deel 1 [A-K], Nijmegen 1851, blz. 3,116
Aartselaar Een dorp in de provincie Antwerpen. Ook Serlaer (1247), Aerschelaer (1309), Arcelar, Aertselaer (1826)algemeenDe oudste vermelding is uit 1247. economie=Omstreeks 1599 wordt het Sint Sebastiaansgilde vernieuwd; de gildebroeders stelden zelf hun reglement op. =In 1790 leeft men vooral van de landbouw.geestelijkheid=Vanaf 1302 is een houten kapel. =In 1308 wordt Aartselaar een zelfstandige parochie. =Tot 1500 een gehucht in de gouw Kontich. Deze gouw staat oorspronkelijk onder patronaat van de abdij in Lobbes, maar gaat later over aan de familie Berthouts, heren van Mechelen.gemeente=Tussen 1758-1763 vindt de aanleg plaats van de steenweg tussen Boom en Antwerpen. De weg loopt midden door A.=In 1764 is in A. de prijs voor een bunder grond f 1020. =Rond 1790 leven in A. 1300 mensen die vooral van de landbouw leven. =Charles de Crane wordt de eerste burgemeester. =In 1821 zijn er 1493 bewoners [de Bouge]. =In 1826 telt de gemeente Aartselaar, arrondissement Antwerpen, in de provincie Antwerpen 1527 inwoners [Gosselin, blz. 5]. =In 1831 zijn er 1493 bewoners [de Bouge]. =In 2014 zijn er in Aarselaar meer dan 14.000 inwonersheerlijkheid=In 1557 koopt ridder Charles Micault, heer van Heysselaer, van Philips II de gebieden binnen de parochie. =De heerlijkheid wordt daarmee zelfstandig en krijgt in 1558 een eigen schepenbank.=Na de dood van Charles koopt Antonio del Rio in 1561 de heerlijkheid van de weduwe van Charles, Blanche de Bordeaux. =In 1589 wordt Gillis Hooftman door vererving heer van Cleijdaal en Aartselaar. =Begin 17e eeuw is Pieter Hellemans heer van Aartselaar. Pieter vergroot het kasteel Cleydael Zie http://www.bildindex.de/dokumente/html/obj20225350#|. Afbeeldingen van Cleydael in DDB=In 1644 Pascal Francois van den Cruyce de heerlijkheid. =In 1673 is Geeraard van Vilsteren, heer van Aartselaar, ter straten, enz. =In 1794 worden de heerlijke rechten door de Fransen afgeschaft.oorlog=de soldaten die rond 1596 op Cleidaal in Aartselaar lagen "waren niet uit het dorp te houden".BRONNENgeraadpleegde bronnenDDB; GenVer; Nationaal Archief; Navorscher1; NNBW1911literatuurBaelde, Domeingoederen, blz. 85 (1551), 113 (id)Gosselin, J.J., Alphabetische naamlijst der gemeenten en derzelver onderhoorigheden ...etc, Amsterdam 1826, blz. 5Marivoet, Flor, 675 jaar Parochie Aartselaar - Aartselaar 1309-1984, Verslype 1984Roggeman, Gaston, Protocollen 1558-1796, Roggeman 1993overige bronnenGoogle boeken; Google Search plaats; De Nederlandsche Leeuw 1883-1932; Histopo; IJzerman; van Hiele; Halma; Bergh; Gosselin; van der Aa; Gysseling
AartswaartDorp in Zuid-Holland. Ook Aertswaert, Aertswaerd, Aertswaerde, Aertsweerde, Arendswaardt, Villa Herewardis, Hanosavard, Haresweerde, Hartswaarde, Hereswaart, Harmsweerde, HarradswerdealgemeenIn 12e eeuw Villa Herewardis. [Aa, Aard1, blz. 33].In 1258 worden genoemd de polders in Harradswerde.geestelijkheid=Akte van verkoop in 1373 door Arnd van der Dussen, ridder, aan kartuizers, van Groeten Polre in Aartswaart. =Willem, heer van Raamsdonk, Arnt van Wijk, Willem van Eemkerke, Jan de Brouwer oorkonden op 21 september 1373 dat ze getuigen waren geweest bij aankoop van polder van Aartswaart, door prior kartuizers, van Arnt van der Dussen. =Willem van Drongelen, ridder, heer van Eethen en Meeuwen, oorkondt op 8 oktober 1373 dat hij aan zijn neef Arnt van der Dussen en diens erfgenamen kwijtscheldt: hun lasten voor land buiten dijk van de Grote Polder in Aartswaart. =Arnt van der Dussen, ridder, heer van Hagoort, oorkondt op 12 november 1373 dat hij verkocht heeft aan kartuizers: Grote Polder, met erbij behorende tiende in Aartswaart. =Notaris ... instrumenteert op 26 augustus 1374 dat Jan Brouwer en Willem van Eemkerke verklaren, akte van verkoop door Arnt van der Dussen aan Lambert, prior kartuizers, van tiende uit land Oort of Grote Polder in Aartswaart, gezien te hebben.heerlijkheidFlorens van der Dussen is in 1445 erfheer van Dussen en Aartswaarde [Adel1925, blz. 58]waterstaatHet dorp verdwijnt -met 33 andere- onder water bij de watervloed van 18 november 1421 [Aa, Aard1, blz. 33].BRONNENgeraadpleegde bronnenNationaal Archief; Navorscher1; NNBW1911literatuurAa, Abraham Jacob van der, Aardrijkskundig Woordenboek der Nederlanden, 1e deel (A), Gorinchem, Jacobus Noorduyn 1839, blz. 33overige bronnenGoogle Boeken; Google Search plaats; De Nederlandsche Leeuw 1883-1932; Histopo; IJzerman; van Hiele; Halma; Bergh; Gosselin; van der Aa; Gysseling.
AartswoudEen dorp in West-Friesland bij Opmeer, eertijds aan de Zuiderzee gelegen. Via de watergang de Langereis wordt het uit de polders opgemalen water door de sluis in A. in zee geloosd. Ook Aertswoud, Aerswout, Aertswout, Artswoude, Aarswolt, Aerswoude (1450), Aardswoude (1491), Aertzwoude (1573), Eertswoude (1683), Aardswoud, Aardswoude, Arendswoude, Eerswoud [BMHG 1928, blz. 234], Eertswoud, Eertswou, Eerswout, Eerswoude, Eertzwoude, Erswout, Ertswoude, Edaertswoude (1319), Edairtswoude, Ierswoud, Ierswout, Nedartswoude (1311) Ook Blotebenenland, vanwege het door armoede lopen op blote voeten [Baert, Goor, blz. 12]algemeen=Er zijn vondsten gedaan uit 2500 vóór Chr. In 1256 is in deze omgeving Willem II, graaf van Holland, doodgeknuppeld. =De oudste vermelding is in 1311 in een rekening van de baljuw.=Eertswoude en Hoichtwoude beschikken in 1551 over 294 weerbare mannen [BMHG 1921, blz. 129]economie=De molen Westuit nr. 7 dateert oorspronkelijk uit 1585. =Het dorp leeft vooral van landbouw en zeevaart (Oostzee, walvisvaart). =De haven verzandt. =Het Shultregister van Jacob Koorn (1734-1748) door L.S. Meihuizen en J.A. Kuperus betreft een agrarische boekhouding van een welgestelde veeboer uit Aartswoud. [BMHG 1969, blz. 160]geestelijkheid=De kerk zou in 1515 gebouwd zijn. =De toren van de voormalige NH kerk dateert van de laatste helft van de 16e eeuw.gemeente=Tot en met 1811 is Aartswoud een zelfstandige gemeente met een eigen bestuur. =A. valt voor gerechtelijke zaken tot maart 1811 onder stad en heerlijkheid Hoogwoud. =In 1812 verliest Aartswoud de zelfstandige status en wordt onderdeel van de gemeente Hoogwoud. =In 1826 deel van de gemeente Hoogwoud [Gosselin, blz. 3]. =In 1834 telt Hoogwoud met Aartswoud 1254 inwoners. =in 1839 deel van de gemeente Hoogwoud en Aartswoud=In 1841 wonen in Hoogwoud en Aartswoud 1457 inwoners. =In 1842 wonen in Hoogwoud en Aartswoud 924 protestanten en 533 katholieken. =In 1845 wonen in Hoogwoud en Aartswoud 950 protestanten en 550 katholieken. De Koggepolder, voorzover onder H. en A. vallend, is groot 251 bunders, 17 v. 37 el. =In 1852 wonen in Hoogwoud en Aartswoud 1621 inwoners. =In 1867 wonen in Hoogwoud en Aartswoud 2014 inwoners. A. valt onder de gemeente Hoogwoud [van Hiele]. =In 1870 is A. onderdeel van één van de Vier Noorder Koggen, nl. de Hoogwouder Kogge. De Braakpolder, 63 bunders groot, is een drooggemaakte plas. =In 1913 valt Aartswoud onder de gemeente Hoogwoud [IJzerman]. =In 1930 wordt Aartswoud onderdeel van de Wieringermeerpolder. =A. telt in 2009 550 inwoners. Veel voorkomende namen zijn Bakker, Helder, Koorn, Kuiper, Ruig, Schaafsma en de Vries.=In 2014 deel van de gemeente Opmeer, postcode 1719 [metatopos]heerlijkheid=A. vormt samen met Hoogwoud een vrije heerlijkheid [Aa, Aard1, blz. 33].=Evert is heer van Hoog- en Aartswoud. =Willem is ridder en heer van Hoog- en Aartswoud. =In 1522 wordt op het kasteel la Hamaide in Henegouwen geboren Lamoraal, graaf van Egmont, prins van Gaveren en Steenhuizen, heer van Purmerend, Hoogwoud, Aartswoud, Beijerland, Fiennes, Sotteghem, Dondes, Armentieres en Auxy, ridder van het Gulden Vlies, stadhouder van Vlaanderen en Artois. =Op 29 april 1528 sterft zijn vader, graaf Jan van Egmont in Ferrare. Hij wordt in de Ste Mariakerk in Milaan begraven. Jan is ridder van het Gulden Vlies, heer van Bar, Hoogwoud, Aartswoud en Purmerend, stadhouder van Holland, Zeeland en Friesland. Zijn vrouw, Francisca van Luxemburg, gravin van Gaver, volgt hem op. =Filips Jacob Baron van den Boetzelaer is Heer van Asperien, Hoogwoud, Aartswoud en Raaphorst, kleinzoon van Rutger Wessel, Baron van den Boetzelaer, en zoon van Filip Jacob, Baron van den Boetzelaer, en Anna van der Noot. Hij wordt geboren op 5 augustus 1634, wordt in 1663 beschreven in de Ridderschap van Holland en afgezant in de Admiraliteit te Amsterdam; daarna zit hij in Gecommitteerde Raden van Holland en is in Den Haag in 1672, als de Staten van Holland vergaderd zijn om een nieuwe Raadpensionaris te kiezen, een van de eersten die hun kennis geeft van de samenrotting van het gemeen in Den Haag. Ook is hij sedert 1665 Hoogheemraad van Delfland. Hij overlijdt op 24 maart 1688 [AaBio2.1, blz. 748-749]. =A. is op 1785 in bezit van Anna Arnoldina, baronesse van Boetselaar douairiere van Wassenaar, Starrenberg, vrouwe van Maaslandsluis [Kok1, blz. 116-117]=De heer Stokbroo is heer van Hoogwoud en Aartswoud en kantonrechter in Hoorn [AaBio14, blz. 218].onroerend goed In het dorp is een 15e eeuws gebouw, vroeger een herberg, thans een woonhuis. sociale voorzieningen=Op 30 januari 1809 besluit het gemeentebestuur van A. en H. dat ieder die zich metterwoon wil vestigen een akte van indemniteit moet overleggen. Een akte waarin is vastgelegd wie borg staat voor bijdragen in de kosten van levensonderhoud gedurende zes jaren (bijv. de diaconie). waterstaat=In 1404 breekt de zeedijk door [Aa, Aard13, blz. 508]=In 1631 wordt het Braakmeer drooggelegd, opleverend 25 bunders.BRONNENarchievenStadsarchief Medemblik (registers van 200e en 1000e penning, haardstedengeld en familiegeld uit de jaren 1623, 1628, 1638, 1644, 1647, 1654-1661, 1667 en 1674)Archief van het ambacht van West-Friesland, Vier Noorder Koggen (afschriften van registers van de 40e penning over overdracht onroerend goed in Aartswoud over 1680-1689)Stadsarchief Hoorn (afschriften van registers van de 40e penning over overdracht onroerend goed in Aartswoud over 1680-1689)Er is een boek over huwelijken uit 1811 [http://www.hogenda.nl/hogenda-bronnen/?letter=A]geraadpleegde bronnenAaBioalle; Baert, Goor; BMHG; GenVer; Lijst KNAG; Nationaal Archief; Navorscher1; NNBW1911literatuurAa, Abraham Jacob van der, Aardrijkskundig Woordenboek der Nederlanden, 1e deel (A), Gorinchem, Jacobus Noorduyn 1839, blz. 33Aa, Abraham Jacob van der, Aardrijkskundig Woordenboek der Nederlanden, deel 13, Aanhangsel, Gorinchem 1851, blz. 508Baert, A.G.C. Van Goor’s Aardrijkskundig Woordenboek van Nederland, 3e druk, Van Goor Zonen 1968, Den Haag Brussel, blz. 12Fruin, Informacie, blz. 122-123 (1514)Gemeente Opmeer, Aartswoud, flonkerend verleden uit de steentijd, Archeologie West-Friesland, Hoorn 2012Goede, Swannotsrecht I, blz. 160 (1450)Gosselin, J.J., Alphabetische naamlijst der gemeenten en derzelver onderhoorigheden ...etc, Amsterdam 1826, blz. 3;Kok, Jacobus, Vaderlandsch woordenboek, Eerste deel [AA-AD], 2e druk, Amsterdam, Johannes Allart 1785, blz. 116Smidt/Strubbe/Rompaey, Chronologische II, blz. 9 (1509)overige bronnenGoogle boeken; Google Search plaats; De Nederlandsche Leeuw 1883-1932; Histopo; IJzerman; van Hiele; Halma; Bergh; van der Aa; Gysseling
Aas, DePlaats op Terschelling bij de Hoorn [Aa, Aard1, blz. 33].algemeenBRONNENgeraadpleegde bronnenNationaal Archief; Navorscher1; NNBW1911literatuurAa, Abraham Jacob van der, Aardrijkskundig Woordenboek der Nederlanden, deel 13, Aanhangsel, Gorinchem 1851, blz. 508overige bronnenGoogle Boeken; Google Search plaats; De Nederlandsche Leeuw 1883-1932; Histopo; IJzerman; van Hiele; Halma; Bergh; Gosselin; van der Aa; Gysseling.
AasdomBuurtschap in Utrecht bij Loenen. Ook Asichdoem [1387]algemeen=In een akte van 1387 van Albrecht van Beieren, graaf van Holland, komt Asichdoem voor [Aa, Aard1, blz 409=In 1826 deel van de gemeente Abcoude [Gosselin, blz. 3]. =In 1839 deel van de gemeente Abcoude-Proostdije-en-Aasdom groot 930 bunders [Aa, Aard1, blz. 33]. =In 1867 valt A. onder de gemeente Abcoude Proostdij.heerlijkheid=leden van de familie Van Zuylen van Nyevelt zijn heer van Aasdom [AaBio13, blz. 376]BRONNEgeraadpleegde bronnenAaBioalle; Baert, Goor; GenVer; Nationaal Archief; Navorscher1; NNBW1911literatuur=Aa, Abraham Jacob van der, Aardrijkskundig Woordenboek der Nederlanden, 1e deel (A), Gorinchem, Jacobus Noorduyn 1839, blz. 33; deel 13, Aanhangsel, Gorinchem 1851, blz. 508=Aa, A.J. van der, Biographisch Woordenboek der Nederlanden, delen 1-19, J.J. van Brederode, Haarlem 1852-1876=Gosselin, J.J., Alphabetische naamlijst der gemeenten en derzelver onderhoorigheden ...etc, Amsterdam 1826, blz. 3;overige bronnenGoogle Boeken; Google Search plaats; De Nederlandsche Leeuw 1883-1932; Histopo; IJzerman; van Hiele; Halma; Bergh; van der Aa; Gysseling.
AastBuurtschap in Limburg in de gemeente Grubbenvorst.algemeen=In 1851 zijn er drie huizen en 25 inwoners [Aa, Aard13, blz. 508]=In 1867 valt A. onder de gemeente Grubbenvorst [van Hiele].=In 1913 valt Aast onder de gemeente Grubbenvorst [IJzerman]BRONNENgeraadpleegde bronnenBaert, Goor; GenVer; Lijst KNAG; Nationaal Archief; Navorscher1; NNBW1911literatuurAa, Abraham Jacob van der, Aardrijkskundig Woordenboek der Nederlanden, deel 13, Aanhangsel, Gorinchem 1851, blz. 508overige bronnenGoogle Boeken; Google Search plaats; De Nederlandsche Leeuw 1883-1932; Histopo; IJzerman; van Hiele; Halma; Bergh; Gosselin; van der Aa; Gysseling
AasteinZie AstenBRONNENgeraadpleegde bronnenNationaal Archief; Navorscher1; NNBW1911literatuurAa, Abraham Jacob van der, Aardrijkskundig Woordenboek der Nederlanden, 1e deel (A), Gorinchem, Jacobus Noorduyn 1839, blz. 34
24 bladzijden