Waal-Wyneghem
WaalEen buurtschap in de Alblasserwaard, in de gemeente MolenlandenalgemeenBRONNENgeraadpleegde bronnenDDB; Gallica
Waal, deDorp op Texelalgemeen Het dorp bestaat uit de buurtschappen Bargen, Molenbuurt , Spang en TienhovenBRONNENgeraadpleegde bronnenDDB; GallicaliteratuurFruin, Informacie, pp. 149-152 (1514)
Waal, 'tDorp ten noorden van de Lek bij Loerik.algemeenheerlijkheidAdriaan Ram is heer van 't WaalBRONNENgeraadpleegde bronnenDDBliteratuurAvis, Directe, pp. 88(1333), 130(1507; 1515)
Waalrealgemeenbelastingen=Registers van specifieke lijsten en taxaties voor de collaterale successie 1685-1802, met Valkenswaard [ARA, Verslagen 1888, blz. 62]=Register van taxaties voor de 40e penning bij liberale giften 1730-1787, met Valkenswaard [ARA, Verslagen 1888, blz. 62]=Register van halfjaarlijkse lijsten van de 40e en 80e penning, met Valkenswaard [ARA, Verslagen 1888, blz. 62]=Register van taxaties en specifieke lijsten voor 20e, 40e en 80e penning [ARA, Verslagen 1888, blz. 63]godsdienstAengilbald, zoon van Hildibold, schenkt in 703 of 704 aan bisschop Willibrord een landgoed met onderhorigheden gelegen in Waalre aan de Dommel [Muller/Bouman, Oorkondenboek I, nr. 11, blz. 7]BRONNENgeraadpleegde bronnenDDBliteratuurBlink, Geschiedenis I, p. 210 (8e e) Taxandria X, pp. 95 (1746), 97 (1824), 293 (1543), 295 (1629)
Waalwijkalgemeen =in 1826 vormt Waalwijk één van de zeven plattelandsdistricten. Het district Waalwijk omvat 34 gemeenten met 38.615 inwoners [Gosselin, blz. XXXI]heerlijkheid=Fooy is heer van Baardwijk, Waalwijk en Sprang. Hij overlijdt in 1439 [Kok13, blz. 30]BRONNENgeraadpleegde bronnenDDBliteratuurBecht, Statistische, p. 141 (1669) Brachthäuser, Christian, Nassau, Brabant und BurgundChijs, Munten, blz. 33 (1200)Gelder, Nederlandse, p. 126 (16e e) Gosselin, J.J., Alphabetische naamlijst der gemeenten en derzelver onderhoorigheden ...etc, Amsterdam 1826, blz. XXXIHammen, Bijdrage (18e-19e e) Kok, Jacobus, Vaderlandsch Woordenboek, deel 31 (W), Amsteldam 1794, blz. Taxandria XI, p.37 (1378) Verhofstad, Regering, p. 79 (16e e)
WaardeDorp in de gemeente Edam. Ook Waerdealgemeen BRONNENgeraadpleegde bronnenDDBliteratuurW.D.B.I.U.A. 1872, 28 december, p. 3
Waardenalgemeen heerlijkheidRichard van Montfoort is heer van Noorden, Waarden en Achttienhoven, heer in Vredesteyn.BRONNENgeraadpleegde bronnenDDB
BRONNENliteratuurHalma, Tooneel I, p. 62 (1452)overige bronnenDDB
=In 1265-1315 is Rudolf de Cocq heer van Rhenoy, Hiern, Neerijnen, Opijnen en Waardenburg [Adel1925, blz. 82]=Gerrit de Kok of Cock, heer van Weerdenberg, zoon van Jan de Cock [Nijhoff, blz. VI]=Gerhard is de vijfde heer van Weerdenborch uit het geslacht de Cock=Willem van Broeckhuisen is heer van Weerdenborch door zijn huwelijk met Agnes van Weerdenborch, dochter van Gerhard=Willem van Gelder vergunt in 1397 Gerhard dat Agnes' oudste zoon [Johan] Weerdenborch zou erven [ANF1888, blz. 67]=In 1424 koopt Johan heer van Broeckhuisen en Weerdenborch van Willem heer van Wachtendonk de heerlijkheden Well en Ammerzoden [ANF1888, blz. 67]=Zoon Gerhard [...-1444] volgt op als heer van Weerdenborch en Ammerzoden [ANF1888, blz. 67]=Zijn zoon Johan van Broeckhuisen wordt heer van Weerdenborch en Ammerzoden maar diens broer Walraven heeft het gebruik ervan. Dit wordt bevestigd in het magescheid van 1457 [ANF1888, blz. 67].=Gerhard van Broeckhuisen [.....-1494] is in 1468 de tiende heer van Weerdenborch. Hij wordt in 1480 na het overlijden van zijn oom Walraven ook heer van Ammerzoden [ANF1888, blz. 68]=Aartshertog Maximiliaan verheft Weerdenborch met Hien en Neerijnen tot een hoge heerlijkheid met recht van galg en put [ANF1888, blz. 68]in 1814 is mr. Hans Willem van Aylva heer van Waardenburg , Neerijnen en Warmenhuizen [Adel1925, blz. 7; Winkler Prins, Geïllustreerde 1884, blz. 156] =Gerhard overlijdt in 1494; zijn zus Walrave erft [ANF1888, blz. 68]=Walrave trouwt in 1480 met Otto van Arkel, heer van Heukelom en in 1507 met Herman van Wachtendonk=Ze overlijdt in 1511; alle bezittingen komen aan haar zoon Johan van Arkel [ANF1888, blz. 68]
BRONNENliteratuur =Aa, A.J. van der, Biographisch Woordenboek der Nederlanden, deel I, Haarlem 1852, bl. 451=Gerdes Oosterbeek, J., in: Gelderschen Volksalmanak 1874=Nijhoff, Is.An., Gedenkwaardigheden uit de Geschiedenis van Gelderland, door onuitgegevene oorkonden opgehelderd en bevestigd, derde deel, Willem en Reinald IV, hertogen van Gelre uit het huis van Gelre, Arnhem 1839, blz. VI=Poll, W. van de, Het kasteel Waardenburg, in: Gelderland, Tiel 1853=W.D.B.I.U.A. 1873, 21 juni, p. 2 =Wijnpersse, Statistiek, p. 381 (1854)overige bronnenDDB
Waarderalgemeen
belastingen1000e penning=in 1622 wordt in Waarder een dubbele 1000e penning geheven [Verhaar, Parenteel, blz. 211]
haardstedengeld=in 1627 wordt in Waarder een haardstedengeld geheven [Verhaar, Parenteel, blz. 211]
bestuurburgemeester=Cornelis Jan Bredius [1804-1873] is burgemeester vsan Waarder, Barwoutswaarder, Rietveld, Kamerik, Zegveld, 's-Gravesloot en Woerden [Roelants, Gulden, blz. 115]
BRONNENliteratuurFruin, Informacie, pp. 253-255 (1514) Goes, Register IV, p. 21 (1555)overige bronnenDDB
Pieter Beelaerts is heer van Emmichoven, Ganswijk en Waardhuyzen [Leeuw1883, blz. 87]
BRONNENliteratuurSmidt/Strubbe/Rompaey, Chronologische II, p. 299 (1523)overige bronnenDDB
Antonie van Bourgondië (... - 1573) is heer van Wakkene [Capelle] (Kobus, blz. 232; Verwoert, Handwoordenboek I, blz. 80)
BRONNENliteratuurKobus/de Rivecourt, Biographische A-H, blz. 232. Verwoert, Hermanus, Handwoordenboek der vaderlandsche geschiedenis volgens de nieuwste en beste bronnen bewerkt, deel 1 [A-K], Nijmegen 1851, blz. 80overige bronnenDDB
BRONNENliteratuurMaasgouw 1879-1881, p. 458 (1548)Navorscher 1870, blz. 46 overige bronnenDDB
=Joannes Schenaerts is in huwelijk verbonden met Margaretha Hallart. Hij overlijdt op 16 september 1623 en wordt bij de Dominikanen begraven. Uit het huwelijk zijn twee zonen voortgekomen: te weten Franciscus Schenaerts, heer van Walborch en eerste aalmoezenier van Antwerpen, en Laurentius Schenaerts [Leeuw 1883, nr. 1, blz. 8]=De beide broers hebben elk een dochter van Jacobus Bonte, burgemeester van Middelburg, getrouwd. Franciscus Schenaerts jr. en Catharina Bonte krijgen drie kinderen: Franciscus Schenaerts, heer van Walborch, Jacobus Schenaerts en Joannes Schenaerts. Hij trouwt daarna Anna Cordiere. Zoon Jacobus is achtereenvolgens quaestor-generaal, thesaurier en eerste aalmoezenier van Antwerpen [Leeuw 1883, blz. 8]=De laatste Franciscus huwt Maria Magnus en krijgt met haar vijf kinderen: Abraham, Franciscus, Constantia, Alexandrina en Catharina [Leeuw 1883, blz. 8]
BRONNENoverige bronnenLeeuw 1883, blz. 8
Wolfaert van Borssele schenkt in de 12e eeuw al zijn goederen aan de orde van de Tempeliers (Leeuw 1883, blz. 2)
Keizer Hendrik II draagt Walcheren als rijksleen op aan Boudewijn van Vlaanderen [Verwoert, Handwoordenboek I, blz. 297]
in 1480 is er een Bourgondische strijdmacht op Walcheren onder bevel van Jean de Salazar, genaamd Petit Salazar, heer van St. Just, Marcilly en Montagne [Navorscher 1852, blz. 301]op 2 maart 1567 vindt een aanslag op het eiland Walcheren plaats [Navorscher 1852, blz. 18]
BRONNENliteratuurBergh, Handboek, blz. 27Chijs, Munten, blz. 4 (m.e.), 20 (id), 49-50 (id)Dresselhuis, Joh. ab Utrecht, Geschied- en oudheidkundige wandelingen door het eiland Walcheren: met platen, Middelburg 1842 [DDB]Gargon, Mattheus, Walcherse Arcadia: Waar In Op een zoetvoerigen trant, onder zedige Lief-kozeryen en stichtelijke Bespiegelingen, Oorspronk, Heerlijkheden, Ambachten, Vliedbergen, Dijken, Stroomen, Zeeden, Rechten... oudheden en hedendaagse vermaaklijkheden van Walcheren ... nagespoort en opgeheldert worden, Leiden, deel 1 [1715], deel 2 [1717] [DDB}Speeleveldt, Theodorus, Briefe über die Insel Walcheren, Weimar 1810 DDB]overige bronnenDDB
George Johan van Weede is vrijheer van Walenburg, Balgoy en Keenth [Adel1925, blz. 237]
BRONNENliteratuur
Jan de Berghes is heer van Walhain [Navorscher 1852, blz. 140]
drossaardWillem van Panhuys is in 1486 drossaard [Adel1925, blz. 151]
Ludolph Fredrik Hendrik van Heeckeren [1758-1798] is heer van Waliën en Kemnade [WP8.193]BRONNENWinkler Prins, A. Geïllustreerde Encyclopedie (H-IYNX), deel 8, Amsterdam 1876, blz. 193 (WP)
men leeft vooral van turfhandel [Buesching Nieuwe, deel VI, blz. 111]
BRONNENliteratuurDoorninck, Tijdrekenkundig V, pp. 5 (1496), 15 (id) T.S. Overijssel II, pp. 65 (17e e), 257 (1619)overige bronnenDDB
BRONNENliteratuurGosselin, J.J., Alphabetische naamlijst der gemeenten en derzelver onderhoorigheden ...etc, Amsterdam 1826, blz. XXXVIoverige bronnenDDB
BRONNENliteratuur] Blécourt, Heerlijkheden, p. 81 (1642) Fruin, Informacie, pp. XXVIII (1496), 162-163(1514) Goes, Register V, p. 126 (1557) overige bronnenDDB
WarmondPlaats in Zuid-Holland bij Noordwijkalgemeen
bestuurschepenPieter van Claveren is schepen [Vorm, Sweringen, blz. 2]
secretarisLourens van Dijckslooth is in 1674 secretaris van Warmond [Vorm, Sweringen, blz. 11]
heerlijkheid-Johannes van Woerde, heer van Warmond, wordt in 1454 door de heer van Wassenaar begiftigd met het ambt van grieckwaarder [Navorscher 1851, blz. 217]-Een tak van de familie Wassenaar, de van Duivenvoordes, bezit sinds 1525 de voorname heerlijkheden van Warmond, Woude en Alkemade [Kok13, blz. 52]-Jan van Duivenvoorde, gehuwd met Maria van Mathenes, vrouwe van Warmond. Ze hebben drie zoons, Jacob, Jan en Gijsbert [Kok13, blz. 52]-Jacob van Duivenvoorde [....-1577] heeft een zoon, Johan of Jan [Kok13, blz. 52]-Jan van Duivenvoorde, admiraal van Holland (1547-1610) was heer van Warmond, Woude en Alkemade [Kobus, blz. 470; Kok13, blz. 52]-In 1654 is Jacob van Wassenaar heer van Warmond [Leeuw1883, blz. 45]-Geschil in 18e eeuw tussen de regeerders van Leiden en mr. Gerrit van der Laen als echtgenoot van de oudste dochter van Hendrik van Alkemade betreffende zekere visserij in de heerlijkheid Warmond [NL-HaNA, Handschriften Derde Afdeling ARA tot 1950, 3.22.01.01, inv.nr. 74]
rechtspraakgerechtsbodeHendrik Alberts van Sweringen is gerechtsbode van 1655-1678 [Vorm, Sweringen, blz. 1, 37]
BRONNENliteratuurANF 1883, 6 september, p. 2 (1252) Andreae, Tol (15e-18e e) Bergh, Handboek, blz. 70Chijs, Munten, blz. 41 (1063)Fannee, Mathieu, Atlas van laatmiddeleeuws Warmond. Reconstructie van het dorp en zijn omgeving (1250-1574), Warmond 2023Fannee, Mathieu, Warmonds Toponymisch Woordenboek. Middeleeuwen en Vroegmoderne Tijd, Warmond 2023Fruin, Informacie, pp. 284-286 (1514) Gelder, Nederlandse, pp. 68 e.v. (1558), 78 (16e e) Gosses, Welgeborenen, p. 135 (m.e.) Gouw, Ambacht, p. 45 (1639) Kobus/de Rivecourt, Biographisch, blz. 470Kruisheer, Oorkonden, p. 290 (1252) Navorscher V, p. 109 (m.e.) Steur, Burenruzie Steur, Proces (1678-1679) Vorm, Teun van der, Een Rijnlandse familie Van Sweringen, in: Ons Voorgeslacht 2024, blz. 1-44W.D.B.I.U.A. 1874, 25 april, p. 4 Wijnpersse, Statistiek, p. 382 (1854)overige bronnenDDB
BRONNENliteratuurANF 1883, 4 september, p. 2 (1231) Engels, Geschiedenis, p. 33 (1231) Gosses, Welgeborenen, p. 39 (1231) Kruisheer, Oorkonden, p. 263 (1231)overige bronnenDDB
Warnsveldalgemeen belastingen=Alexander Wilbrenninck [1813-1883] is in 1861 ontvanger der directe belastingen [Epen, Geslacht, blz. 42]bestuurschoutIn 1820 is Jonkheer T. M. J. A. van Lamsweerde uit Zutphen schout van Warnsveld [Nieuwenhuis, Algemeen, A-B, blz. XVIII]BRONNENliteratuurAlberts, Geschiedenis, p. 154 (12e e) Blink, Geschiedenis I, p. 132 (1313) Gimberg, Krijgswezen, p. 82 (1401) Hoefer, Uittreksel, p. 274 (1476) Hordijk, Rechtsbronnen, p. 92 (1376) Nieuwenhuis, G., Algemeen woordenboek van kunsten en wetenschappen A-B, Thieme, Zutphen 1820. blz. XVIII]W.D.B.I.U.A. 1873, 29 november, p. 3 Wijnpersse, Statistiek, p. 381 (1854)overige bronnenDDB
In 1474 is Philips van Spangen behalve heer van Sprang ook heer van Groot Waspik [Leeuw1883, blz. 44]
BRONNENliteratuurFruin, Informacie, pp. 531 e.v. (1514) Smidt/Strubbe, Chronologische I, p. 403 (1468-1469) Smidt/Strubbe/Rompaey, Chronologische II, p. 299 (1523) Wijnpersse, Statistiek (1854)overige bronnenDDB
Wassenaar
algemeen heerlijkheidin 1420 is Philips heer van Wassenaar en burggraaf van Leiden [Verwoert, Handwoordenboek I, blz. 358]Lamoraal, prins van Ligne is heer van Wassenaar [17e e] [Aa, Aard2, blz. 115]Jacob van Wassenaar [....-1714] is baanderheer van Wassenaar, heer van Obdam [Leeuw1883, blz. 59; Buesching, Nieuwe, deel VI, blz. 102]in 1753 Unico Willem, graaf van Wassenaar tot Wassenaar enz. enz . [Groot Charterboek deel 1, blz. Jacob Derk Karel van Heeckeren is heer van Wassenaar, Twickel, Nettelhorst etc. [WP8.192]in 1753 Unico Willem, graaf van Wassenaar tot Wassenaar enz. enz . [Groot Charterboek deel 1, blz. 38]
BRONNENinternetkrantenliteratuurBlécourt, Heerlijkheden, p. 88 (1290) Chijs, Munten, blz. 51 (1200)Fruin, Informacie, pp. 274-276 (1514) Goes, Register IV, pp. 31 (1555), 35 (id), 109 (id) Kruisheer, Oorkonden, pp. 363 (1287), 376 (1290) Navorscher XL,p. 189 (19e e) Wijnpersse, Statistiek, p. 382 (1854)Winkler Prins, A. Geïllustreerde Encyclopedie (H-IYNX), deel 8, Amsterdam 1876, blz. 191-192overige bronnenDDB
belastingenhoofdgeld
bestuurburgemeesterIn 1842 is G.G. Murray burgemeester van Wateringen [Berg, Proeve, blz. XIII]
schepenHeijndrick Jansz. Duijvesteijn is schepen van Wateringen in 1607, 1608 en 1618 [Voorgeslacht 2018.41]BRONNENliteratuurEendenburg, G. van, Het hoofdgeld van Wateringen uit 1622, in: Ons Voorgeslacht jrg 78, 2023, nr. 758Fruin, Informacie, pp. 267-269 (1514) Gouw, Ambacht, p. 72 (1545) Ons Voorgeslacht 2018, nr. 706, blz. 41Wijnpersse, Statistiek, p. 382 (1854)overige bronnenDDB
-Al voor Julius Caesar is het gebied bewoond [Zeggelaar,Blikken33]-Dicht bij Monnikendam ligt het kasteel Zwanenburg gesticht door de heren van Persijn. -De benaming "Waterland" wordt door ons uitsluitend gebruikt om daarmee aan te duiden het gebied van de zes hoofddorpen: Ransdorp, 't Hooftdorp, Zuyderwoude, Sunderdorp, Schellingwoude, Broek en Lansmoer [Zeggelaar, Blikken11]. ---Op 23 november 1619 is de band tussen deze dorpen gelegd in de Unie van Waterland [Zeggelaar, Blikken12]-Slot Ilpenstein is voor 1622 gebouwd bij Ilpendam door Volkert Overlander, schepen en nadien burgemeester van Amsterdam [Zeggelaar, Blikken34]De Unie van Waterland is in 1806 nog voor 10 jaar verlengd [Zeggelaar, Blikken12]BRONNENliteratuurZeggelaar, G. van, Blikken in het Verleden van Waterland, Amsterdam 1902, blz. 11-12, 33
-Floris V brengt in 1275 een verzoening tot stand tussen Jan van Persijn en de Waterlanders. De Persijnen zullen het kasteel niet herbouwen, ze zullen vonnissen van schepenen niet herroepen; de Waterlanders zullen jaarlijks twee beden betalen en een som ineens voor het verlies van het kasteel [Zeggelaar, Blikken41]."Gebeurde het in 1447 dat de Waterlanders haer tegens de Schattingen versetten , waerover veel van de rijkste huyslieden aldaer, by nacht van haer bedden gelicht, en voort na den Haghe ghevoert werden ; daer sy niet van daen quamen of de schattingen waren ten uytersten betaelt, en noch soo veel daer boven. dat de groote nieuwe Sael die noch heden voor ‘t Hof is daervan uyt de grondt opgetimmert wert", ontleend aan een geschreven aantekening uit 1754 [Navorscher 1851, blz. 283]Zoo ook werd de groote nieuwe zaal, voor het Hof in den Haag, uit den grond opgetimmerd, uit de gelden, welke de Waterlanders, als boete, wegens het weigeren van schatting in 1447 moesten opbrengen. de belasting heeft overigens tot 1456 geduurd. Toen werd men daarvan ontheven [Engels, blz. 17-18].De bede zou geheven worden "naar de grootheid en rijkheid van de landen. De notabelsten zouden "deze penningen ordineren en taxeren". Dat gebeurde niet en toen werden de Waterlanders hoger getaxeerd dan ze tevoren pleegden te geven. De Waterlanders waren al zwaar getroffen door dijkdoorbraken, ze weigerden de bede. Stadhouder Jan van Lannoy haalde gewapend volk uit steden en dorpen [gemene heervaart]. Ze gijzelden de rijken en notabelen totdat betaald zou zijn. Na enige tijd geven de Waterlanders het op. Ze betalen het gevraagde en nog een som extra "dat men nog eene schoone kamer bij de Raadkamer, daarmede dede timmeren" [Navorscher 1852, blz. 73]De watervloeden van 1570 en 1580 maken grote gaten in de zeedijk.Schellingwoude en de omligende dorpen zijn verarmd door oorlogen financieel niet in staat de schade te herstellen [Zeggelaar, Blikken51]BRONNENinternet krantenliteratuurEngels, Geschiedenis, blz. 17-18 (1447)
baljuw=Willem Cuser [...-1392] is baljuw van Amstelland, Rijnland en Waterland [Verwoert, Handwoordenboek I, blz. 142]=Nikolaas van Persijn sterft in 1409 kinderloos; de heerlijkheid komt dan volledig in handen van het graafschap Holland. Hierna stellen de graven van Holland een baljuw van Waterland aan [Zeggelaar, Blikken45].
-Het bisdom Utrecht heeft steeds de rechten geclaimd op Waterland en West-Friesland. Ridders kregen het land in leen [Zeggelaar, Blikken43]-Jan Persijn wordt in 1080 genoemd als heer van Waterland [Zeggelaar, Blikken43]-Rond 1150 is sprake van een Dirk Persijn [Zeggelaar, Blikken43] -Wouter Persijn overlijdt in 1218 [Zeggelaar, Blikken44]-In 1226 is er een Jan Persijn. Hij wordt doorde Waterlanders niet erkend [Zeggelaar, Blikken43]-Claas Persijn [....-1250] verkoopt de helft van Marken aan de monnikn van het klooster Mariengaarde in Friesland [Zeggelaar, Blikken43]-Jan is in 1268 de derde heer. De Waterlanders, verenigd met de Kennemers en West-Friezen, staan tegen hem en de adel op en vernielen het kasteel [Zeggelaar, Blikken40]. -Jan Persijn schenkt in 1273 de Waterlander vele voorrechten en vrijheden, bezegeld [Zeggelaar, Blikken44]-Floris V brengt in 1275 een verzoening tot stand tussen Jan van Persijn en de Waterlanders. De Persijnen zullen het kasteel niet herbouwen, ze zullen vonnissen van schepenen niet herroepen; de Waterlanders zullen jaarlijks twee beden betalen en een som ineens voorhet verlies van het kasteel [Zeggelaar, Blikken41]. -Waterland komt in 1282 door verkoop gedeeltelijk aan de Hollandse graaf Floris V, nl.voor de helft. De andere helft zou blijven als erfleen aan Nicolaas Persijn, de zoon van Jan [Zeggelaar, Blikken42-44; Navorscher 1851, blz. 223] -toen Floris in 1296 werd vermoord trokken de Waterlanders met de Kennemers op om zijn dood te wreken [Zeggelaar, Blikken45]. -de zoon van Nicolaas komt in 1350 voor in oude stukken onder de naam van Velzen [Zeggelaar, Blikken45]. -in 1358 komt in een handvest voor Katharina van Velzen , vrouwe van Waterland [Zeggelaar, Blikken45].-Nikolaas van Persijn sterft in 1409 kinderloos; de heerlijkheid komt dan volledig in handen van het graafschap Holland. Hierna stellen de graven van Holland een baljuw van Waterland aan [Zeggelaar, Blikken45].
Bekend is dat grote overstromingen hebben plaatsgevonden in 350, 533, 695 en 733. Het Flevomeer werd daardoor steeds groter [Zeggelaar, Blikken48]In 1170 werd al het land tussen Tessel, Medemblik en Stavoren door het water verzwolgen en verkreeg de Zuiderzee de omvang die het ongeveer voor de inpolderingen nog had [Zeggelaar, Blikken48]In 1275 bestaat de Zeedijk van Waterland al [Zeggelaar, Blikken48]In 1395 wordt de Uitdam gebouwd, bedoeld om de binnenwateren van de buitenwateren te scheidenIn 1400 wordt in de Purmer-Ee een dam gelegd om de Zuiderzee af te sluiten [Zeggelaar, Blikken49]In die dam wordt een sluis gelegd en op 12 september 1403 wordt door Hertog Albrecht bepaald dat de sluis -de Grafelijkheids-of Gravensluis- zal worden onderhouden door de graaf, zonder kosten voor de Waterlanders [Zeggelaar, Blikken49]In 1408 komen de heemraden van DelflandIn 1421 loopt heel Waterland onder door een breuk in de dijk bij Durgerdam [Zeggelaar, Blikken50]. In 1502, 1508, 1509, 1514 en 1532 zijn er opnieuw watervloeden [Zeggelaar, Blikken50]Op 1 november 1570 brak de zeedijk op drie plaatsen door. Er ontstaat een gat van 3 meter lengte. De doorbraak doet het Keijnselmeer ontstaan. De ingelanden van Schellingwoude die voor het onderhoud van dit deel van de dijk verantwoordelijk zijn blijken niet in staat om de dijk te herstellen [Zeggelaar, Blikken50]In 1580 is opnieuw sprake van een hevige stormvloed. Er ontstaan drie nieuwe gaten. Schellingwoude en de omligende dorpen zijn, verarmd door oorlogen, financieel niet in staat de schade te herstellen [Zeggelaar, Blikken51]De Ordonnantie van 24 april 1581 van Willem van Oranje moet verbetering brengen [Zeggelaar, Blikken51]In 1610 is de Gravensluis verlegd [Zeggelaar, Blikken49]
BRONNENliteratuurBaelde, Domeingoederen, pp. 284-285 (1551), 288 (id) Blécourt, Heerlijkheden, p. 88 (1282) Blok, Financiën, p. 80 (1391) Chijs, Munten, blz. 42 (m.e.), 46 (id)Fruin, Informacie, pp. 201-217 (1514) Goes, Register I, p. 620 (1541) Gosses, Welgeborenen, pp. 38 (1282), 60 (id), 73 (m.e.) Halma, Tooneel II, p. 297 (1447) Jansma, Raad, p. 137 (1440) MontéVerloren, Hoofdlijnen, p. 122 (1393) Navorscher I, p. 283 (1447); II, p. 73 (1447)Soeteboom, H, Historie van Waterland, 1660Soeteboom, Hendrik Jakobsz, Oud-Heden Van Zaan-Land, Stavoren, Vronen en Waterland, : Behelzende haar Oorsprongen, Volkplantingen, Loop der Rivieren, Bedykinge, Regeeringen onder Keyzers, Koningen, Princen, Graven, Potestaten, en Burger-vaderen ; De Wetten, en Voor-regten, haar door deze vergunt ...Alles uit de Oudheden Nagespeurd, en met Autentique Stukken bewaarheid, Amsterdam 1702, 2 delen [DDB]Verwoert, Hermanus, Handwoordenboek der vaderlandsche geschiedenis volgens de nieuwste en beste bronnen bewerkt, deel 1 [A-K], Nijmegen 1851, blz. 142Zeggelaar, G. van, Blikken in het Verleden van Waterland, Amsterdam 1902, blz. 1-....overige bronnenDDB
Watervliet heette ook 's-Gravengoede. Met die graaf werd Jan van Namen bedoeld. Hij was de bedijker van de Waterlanden [Nav1870]BRONNENliteratuurNavorscher 1870, blz. 215
Mattheus Lauwerin is heer van Watervliet [Nav1870]
BRONNENliteratuurGelder, Nederlandse, p. 42 Navorscher 1870, blz. 155Smidt/Rompaey, Chronologische III, p. 400 (1539)overige bronnenDDB
=Er is een kasteel in Wedde.=Streitigkeiten in 1576 zwischen dem Fürstbistum Münster und dem Grafen von Arenberg wegen des Schlosses Wedde und der Lande Westerwolde und Bellingwolde.
S.G. Eckringa is burgemeester in Wedde [Wal, Bijdragen 1842, blz. VI]
drostin 1749 wordt Rudolf de Mepsche benoemd tot dros in Wedde en Westerwolde [Hildebrand, Reglement, blz. 47]richterIn 1786 is L. Muntinghe richter in Wedde en Westwoldingerland [Chalmot1, blz. VI]
mr. N. Engelhard is kantonrechter [Wal, Bijdragen 1842, blz. VI]
BRONNENliteratuurW.D.B.I.U.A. 1872, 29 juni, p.3overige bronnenDDB
In 1815 is Everard van Weede heer van Dijkveld, Lutteke, Weede en Rateles [Adel1925, blz. 237]
BRONNENliteratuur
-Wilt van Broeckhuisen tot den Doorn, de Lathmer, de Geldersche Toren, Wilperhorst en de Groot Weede is lid van de ridderschap [ANF1888, blz. 69]
=behoorde tot het richterambt Oldenzaal [Buesching, Nieuwe, deel VI, blz. 96]
BRONNENliteratuurWijnpersse, Statistiek, p. 386 (1854)overige bronnenDDB
BRONNENliteratuurMaasgouw 1879-1881, p. 486 (17e e)overige bronnenDDB
Bij de Franse invasie in 1672 wordt een fort aanbesteed aan de Uitermeerse sluis. Daarvoor moet een flink deel deel van de buurtschap Uitermeer worden geruimd.
verpondingUit een verklaring van Burgemeesteren en Regeerders van Weesp van 14 september 1679 blijkt dat door het fortificeren in 1673 een landhuis, twaalf boerderijen en acht huizen zijn afgebroken. Dit heeft gevolgen voor de opbrengst van de verponding.
burgemeester In 1786 is A d'Arrets jr burgemeester [Chalmot1, blz. IIIhoofdofficierin 1609 benoemt prins Maurits Pieter Cornelisz Hooft tot drost van Muiden, baljuw van Gooiland en hoofdofficier van Weesp en Weesperkaspel [Verwoert, Handwoordenboek I, blz. 320]
BRONNENliteratuurAvis, Directe, p. 110 (1460) Becht, Statistische, p. 140 (1589)Blauw, Over, p. 52(1423)Blécourt, Heerlijkheden, p. 500 (1795)Diederiks, Collecteurs, p. 491Engels, Geschiedenis, p. 66 (1557)Fruin, Informacie, pp. XXXI (1557), 197-199 (1514)Goes, Register IV, pp. 74-75 (1555); V, p. 93 (1557)Heydanus, J., Wanneer is de mond van het Naardermeer gestopt?, in: BMHG 1e deel. 1877, blz. 302-308]Sterck, Opkomst, p. 161 (1344)overige bronnenDDB
hoofdofficierin 1609 benoemt prins Maurits Pieter Cornelisz Hooft tot drost van Muiden, baljuw van Gooiland en hoofdofficier van Weesp en Weesperkarspel [Verwoert, Handwoordenboek I, blz. 320] literatuurFruin, Informacie, pp. 197-199(1514)overige bronnenDDB
Willem Hendrik van Hambroick is heer van Weleveld [Adel1925, blz. 85]
BRONNENliteratuur
BRONNENliteratuurSchrassert, Codex, p. 35 (1694)overige bronnenDDB
=In 1424 koopt Johan heer van Broeckhuisen en Weerdenborch van Willem heer van Wachtendonk de heerlijkheden Well en Ammerzoden [ANF1888, blz. 67]=Zoon Gerhard [...-1444] volgt op als heer van Weerdenborch en Ammerzoden [ANF1888, blz. 67]=Zijn zoon Johan van Broeckhuisen wordt heer van Weerdenborch en Ammerzoden maar diens broer Walraven heeft het gebruik ervan. Dit wordt bevestigd in het magescheid van 1457 [ANF1888, blz. 67].=Gerhard van Broeckhuisen is in 1468 de tiende heer van Weerdenborch. Hij wordt in 1480 na het overlijden van zijn oom Walraven ook heer van Ammerzoden [ANF1888, blz. 68]In 1822 is Pierre Guilaume de Liedel heer van Well [Adel 1925, blz. 125]In 1842 is Pierre Guillaume de Liedel heer van Well [Adel 1925, blz. 125]In 1848 is jhr Guillaume Louis Jean Baptiste de Liedel [Adel 1925, blz. 125]
BRONNENliteratuurMaasgouw 1879-1881, pp. 166 (1594), 174 (1740), 458 (1548) Venner, Inventaris, p. 147 (1683)overige bronnenDDBWellandEen ambachtsheerlijkheid op Schouwen in Zeeland ten zuidoosten van Renesse. Ook heerlijkheid van Welle. Ook Wellandt.algemeenWelland heeft een schout en schepenen in 1640-1641De heerlijkheid is verdeeld in Oostambacht en Westambacht (waaronder Zegambacht) en omvat in 1794 de dorpen Noordwelle, Zuidwelle en Serooskerke. Oostambacht is 2161 gemeten 136 roeden en 3 voeten groot, Westambacht 770 gemeten 236 roeden (Kok, Vaderlandsch 31, blz. 1; TS Zeeland)economieVan 1687-1890 is er een meestoof. De meestoof 'Welland' is een fabriek waarin uit meekrapwortels rode kleurstof werd bereid. Deze meestoof is in werking vanaf het jaar 1687, maar brandt enige jaren na de ingebruikname van een stoommachine in 1855 gedeeltelijk af. Ten gevolge van de komst van kunstmatige kleurstoffen verliest de teelt van meekrap zijn belang. De meestoof wordt gesloten in 1878 en afgebroken in 1895.financiëntiendenHet kapittel van Sint Jan in Utrecht geeft tienden in erfpacht uit op Schouwen, o.m. in Welland (1284-1654)heerlijkheid=Hugo van Tuijl (..-1448) is de eerste heer van Welland=De zoon van Hugo van Tuyll, Pieter van Tuyll, heer van Welland, koopt in 1483 de heerlijkheid Serooskerke en noemt zich voortaan alleen heer van Serooskerke=Pieter van Tuyll heeft een zoon Jacob van Tuyll (...-1531), heer van Serooskerke, Moermont en Welland=Een zoon van Jacob, Hieronymus van Tuyll van Serooskerken (1510-1571) wordt heer van Serooskerke, Welland, Moermont, Stavenisse en Sint Annaland=Jacob, tweede zoon van Hieronymus, is heer van Welland. =Jacob heeft een natuurlijk kind, Pieter, heer van Welland. Deze sterft kinderloos=Jan van Tuyll van Serooskerke is de derde zoon van Hieronymus. Hij wordt heer van Serooskerke, Welland, Westkerke en Botland=Jan's tweede zoon Hendrik van Tuyll van Serooskerken (...-1649) wordt heer van Welland en Kattendijke=Hendrik's zoon Adriaan wordt heer van Welland en Kattendijke. Hij overlijdt ongetrouwd in 1658.=Jan's derde zoon Arend overlijdt in 1660. Diens zoon Johan is reeds in 1649 overleden. Johan's zoon Godard Willem (...-1709), heer van Welland en Zoelekerke. Hij wordt in 1674 door Willem III ontslagen als geëligeerde [BMHG 1877, blz. 364]=De zoon van Willem is Goddard, heer van Welland, kanunnik van Oud Munster, ongehuwd gestorven.=Iman Mogge (1651-1716), heer van Welland, zoon van Rutschert Mogge, heer van Duijvendijke.Hij wordt opgevolgd door zijn zoon Rutschert Mogge (1682-1729), heer van Welland, Haamstede en Koudekerke (1716-1729)=Hij wordt opgevolgd door zijn zoon Iman Mogge (1707-1737), heer van Welland, Haamstede en Koudekerke (1729-1737).=Hij wordt opgevolgd door zijn zoon Willem Ferdinand Mogge (1731-1769) heer van Welland, Haamstede en Koudekerke (1737-1769)=Hij wordt opgevolgd door zijn dochter Suzanne Cornelia Mogge (1753-1806), vrouwe van Welland, Haamstede en Koudekerke (1769-1806). Ze erft het slot te Haamstede.Ze is getrouwd met de Amsterdamse koopman en bankier Henric Muilman van de firma Muilman en Soonen. Hij woont op de Herengracht in een dubbel huis dat hij op 28 augustus 1792 voor f 65.937 koopt. Hij is raad in de vroedschap van Amsterdam van 1776-1795.=Cornelia wordt opgevolgd door haar zoon Willem Ferdinand Mogge Muilman (1778-1849), heer van Welland, Haamstede en Koudekerke (1806-1849).BRONNENliteratuurTegenwoordige Staat der Vereenigde Nederlanden, tiende deel, Amsterdam 1753overige bronnenDDB
Het gelijknamige dorp is al vroeg prooi van de golven geworden (Kok, Vaderlandsch 31, blz. 1)
Filips de Bersacques is heer van Welle. Hij is getrouwd met Jacoba de Vully, vrouwe van MoncroveBRONNENliteratuurChalmot, Biographisch, deel 2, blz. 382 [Filips]
belastingenaccijnzen=in wordt een nieuwe soort belastingen ingevoerd, goedgekeurd door de abdis d’Aspremont -Reckheim, op het bier, de azijn, de jenever, het zout, enz [Michiels, Wellen, blz. 226]
algemeen=de voornaamste functie van de burgemeesters of schatheffers was het heffen van belastingen, met de medehulp van de burgemeesters der twee voorgaande jaren en de mannen naar “voorgaenden klockslag” [Michiels, Wellen, blz. 198]=in oktober 1677 wordt een kleine schatting geheven om de schutswacht te kunnen betalen. Het is een door een overste aangewezen gegradeerd soldaat, die voorbijkomende eigen troepen in toom moest houden. De overste kreeg f 15 en de soldaat f 1 daggeld on onderhoud voor hem en het paard [Michiels, Wellen, blz. 201]. In november 1677 werd aan twee schutswachten f 146 betaald [Michiels, Wellen, blz. 203]=de inwoners van Herten, Abswellen en Vrolingen waren ook schatplichtig en deelden in de opbrengst van de heffingen [Michiels, Wellen, blz. 203]. Wellen c.s. betaalde in 1677 f 2000 aan vreemde troepenen honderden guldens aan rente [Michiels, Wellen, blz. 204]=in 1678 heeft Wellen f 3236 aan vreemde troepen betaald [Michiels, Wellen, blz. 213] =het bunder- en huisgeld van april 1679 levert f 1176,- op [Michiels, Wellen, blz. 214]
beestengeld=in november 1677 wordt een derde belasting geheven, een belasting op bestialen: paarden [15 st], veulens [7,5 st], koeien [10 st., kalveren [5 st.], varkens [3 st], biggen [6 oord] en 24 schapen [15 st], Er waren toen 312 koeien en kalveren,116 paarden, 112 zwijnen en 80 schapen [Michiels, Wellen, blz. 203]=in februari 1678 wordt een nieuw beestengeld geheven [Michiels, Wellen, blz. 204]=in mei 1678 wordt opnieuw een beestengeld geheven [Michiels, Wellen, blz. 206]=in juli 1678 is er weer een beestengeld ingevoerd voor het betalen van de schutswachten [Michiels, Wellen, blz. 208]
bewaargeld=inwoners konden have en goed in veiligheid brengen in de kerk waar een bewaker aanwezig was. Daarvoor was een kleine “taks” verschuldigd. De opbrengst werd gebruikt om o.a.de sauvegarde te betalen [Michiels, Wellen, blz. 202]=in 1703 is weer sprake van een kleine taks op de meubels en het graan dat in de kerk wordt bewaard [Michiels, Wellen, blz. 224]
bundergeld=in april 1677 leggen de burgemeesters een belasting op van f 3 per bunder [Michiels, Wellen, blz. 198] . In oktober 1677 wordt f 2 per bunder geheven [Michiels, Wellen, blz. 202]=in februari 1678 wordt een bundergeld van f 1 per bunder geheven [Michiels, Wellen, blz. 204]=in mei 1678 wordt weer een beestengeld geheven [Michiels, Wellen, blz. 206]=in juli 1678 wordt een bundergeld van f 3 per bunder en de roede navenant. De vier kwartieren telden toen 707 bunder bebouwde grond [Dorp 156, Overbroek 183, Russelt 174, Bosch 194] [Michiels, Wellen, blz. 209]=in januari 1679 wordt f 1 per bunder geheven [Michiels, Wellen, blz. 213]; =in april 1679 wordt f 3 per bunder geheven [Michiels, Wellen, blz. 213]=in september 1679 wordt een bundergeld geheven van f 3 per bunder [Michiels, Wellen, blz. 216]=in november 1679 wordt een bundergeld geheven van f 0,20 per bunder [Michiels, Wellen, blz. 216]=in januari 1680 wordt een bundergeld geheven van f 1,- per bunder; in mei f 3 per bunder en in november f 2 per binder [Michiels, Wellen, blz. 217-218]=in 1681 wordt f 3 per bunder geheven [Michiels, Wellen, blz. 218]=in 1683 wordt f 3 per bunder geheven [Michiels, Wellen, blz. 219]=in augustus 1684 wordt f 1 per bunder geheven [Michiels, Wellen, blz. 219]=in mei 1685 wordt f 3 per bunder geheven [Michiels, Wellen, blz. 220]=in 1690 wordt f 6 per bunder geheven [Michiels, Wellen, blz. 221]=in 1691 wordt 3 x f 3 per bunder geheven [Michiels, Wellen, blz. 222]=in 1692 wordt f 13 per bunder geheven [Michiels, Wellen, blz. 222]=in 1693 wordt f 13 per bunder geheven [Michiels, Wellen, blz. 223]=van 1694 tot 1703 zijn geen archieven aanwezig [Michiels, Wellen, blz. 223]=in 1703 wordt f 5 per bunder geheven [Michiels, Wellen, blz. 224]contributie=op 26 juni 1677 betaalde Briers in Hasselt f 300; op 6 juli betaalde Creten in Maaseik f 188; op 11 september betaalde pastoor Thenaers in Rekem f 160. Begin oktober 1677 heeft Creten al f 2000 uitgegeven aan vreemde troepen. Steeds om brandschatting, gijzeling of beslag op vee te voorkomen [Michiels Wellen, blz. 200]. Op 10 oktober wordt Briers door keizerlijke soldaten gevangen genomen en meegevoerd naar Rekem; hij werd voor f 25 vrijgekocht [Michiels, Wellen, blz. 202]. Op 1 december 1678 werd Creten opgepakt en zes dagen gevangen gehouden. De burgemeester Grosemans van Abswellen kreeg hem vrij nadat hij f 300 in Hasselt had betaald [Michiels, Wellen, blz. 212]=in januari 1680 wordt een bundergeld geheven van f 1,- per bunder [Michiels, Wellen, blz. 217]
huisgeld=in januari 1679 wordt een huisgeld geheven van 10 stuivers per huis [Michiels, Wellen, blz. 213]=in april 1679 wordt een huisgeld geheven van f 1,- per huis [Michiels, Wellen, blz. 214]=in november 1679 wordt een huisgeld geheven van f 1,- per huis [Michiels, Wellen, blz. 216]=in januari en mei 1680 wordt een huisgeld geheven van f 1,- per huis, in november f 2 per huis uitgezonderd heel arme mensen Er zijn in Wellen 189 huizen [Michiels, Wellen, blz. 217-218]=in 1690 wordt f 2,50 per huis geheven [Michiels, Wellen, blz. 221]=in 1691 wordt 3 x f 2 per huis geheven [Michiels, Wellen, blz. 222]=in 1692 wordt f 7 per huis geheven [Michiels, Wellen, blz. 222]=in 1693 wordt f 7,50 per huis geheven [Michiels, Wellen, blz. 223]=van 1694 tot 1703 zijn geen archieven aanwezig [Michiels, Wellen, blz. 223]=in 1703 wordt f 4 per huis geheven [Michiels, Wellen, blz. 223]
inkomstenbelasting=in november 1678 wordt een belasting op het inkomen geheven. De hoogst aangeslagene was E. Hamonts met f 61,- [Michiels, Wellen, blz. 212]
personele belasting=in mei 1678 wordt een persoonlijke belasting geheven “ende ene yeder naer sijnen staet ende macht ende oock naer sijn hanteringe” met tarieven tussen f 5 en f 25 [Michiels, Wellen, blz. 206]
fraude=bij het bundergeld werd fraude geconstateerd, Op 2 maart 1678 is er een ordonnantie; van elk stuk land moet de grootte en ligging onder ede voor de schepenen worden meegedeeld. Onjuiste aangifte leidt tot een boete van f 3,- [f 1 voor meier; f1 voor de gemeente en f 1 voor de verklikker] en het verzwegen goed wordt ten bate van de gemeente verkocht [Michiels, Wellen, blz. 204-205]
bestuurburgemeesteralgemeen=in 1677 waren te Wellen vijf burgemeesters van de vier kwartieren van het dorp. Ze werden gekozen rond half maart door de inwoners die wel aanwezig wilden zijn en, zo zegt een register van 1692, “met oorweten en consent van den heer Meijer A.H. Raets, de alde en de nieuwe borgemeesters , mede oock van die mannen”. Die mannen waren de [...] gezworenen of goede mannen, die het volk aanstelde in elk kwartier. Na hun benoeming legden de burgemeesters de “eedt van getrauwichheyt” af in handen van de Meier, aangesteld door de abdis van Munsterbilzen [Michiels, Wellen, blz. 197-198]=de eed luidde als volgt “dat sij naer hunnen besten vermugen sullen viercoemen alle nodeloose costen en verteringen en dat sij alle scattinge getrauwelijck sullen ontvangen ende van hun ontfanck pertinente rekenscap doen” Voorts wordt geëist dat nauwkeurig aantekening wordt gehouden van leningen gesloten om kosten te betalen. Bij gebreke daarvan zal op de lening geen acht worden geslagen [Michiels, Wellen, blz. 198]=De arbeidsvoorwaarden waren sober: 5% van de ontvangsten; voor reizen naar een omliggend dorp 10 stuivers per dag, voor een reis naar Hasselt of Tongeren f 1; een paar potten bier bij een vergadering [Michiels, Wellen, blz. 198]personen=in april 1677 zijn tot burgemeester benoemd: L. Creten en P. Briers (dorp), J. Billen (Overbroek), G. van den Broeck (Russelt), R. van Vinckenroy (Bosch) [Michiels, Wellen, blz. 198]=in april 1678 zijn tot burgemeester benoemd: L. Creten en P. Vanstralen (dorp), M. van der Caetsbeeck (Overbroek), Jan Esselen (Russelt), W. van Beverloo (Wellenbosch) [Michiels, Wellen, blz. 206]=in 1679 zijn tot burgemeester benoemd: P. Vanstralen en Hadelinus Dossin (dorp), M. van der Caetsbeeck (Overbroek), Nic. Jans (Russelt) en J. Elbrechts (Bosch) [Michiels, Wellen, blz. 214]=in 1680 zijn de volgende burgemeesters benoemd: Dossin en Hollanders (dorp), W. Billen (Overbroek), J. Jans (Russelt) en J. Gerits (Bosch) [Michiels, Wellen, blz. 217]=in 1681 zijn tot burgemeester benoemd: L. Hollanders en H. Meeckers (dorp), P. Billen (Overbroek), Mich. Treunen (Russelt), Level Creten (Bosch) [Michiels, Wellen, blz. 218]=in 1682 zijn tot burgemeester benoemd: H. Meeckers en E. Hamonts (dorp), J. Neven (Overbroek), G. Briers (Russelt) en L. Creten (Bosch) [Michiels, Wellen, blz. 218]=in 1683 zijn tot burgemeester benoemd: E. Hamonts en P. Vanstralen (dorp), J. Neven (Overbroek), J. Esselen (Russelt) en G. Penxten (Bosch)[Michiels, Wellen, blz. 219]=in 1684 zijn tot burgemeester benoemd: J. Meeckers en P. Vanstralen (dorp), L. Renaerts (Overbroek). J. Jans (Russelt) en J. Nilissen (Bosch) [Michiels, Wellen, blz. 219]=in 1685 zijn tot burgemeester benoemd: J. Meeckers en L. Creten (dorp), Ardt Meeckers (Overbroek), M. Treunen (Russelt), J. Elbrechts (Bosch) [Michiels, Wellen, blz. 220]=in 1686 zijn tot burgemeester benoemd: L. Creten en J. Meeckers (dorp), M. vann der Caetsbeeck (Overbroek), J. Esselen (Russelt), J. Elbrechts (Bosch) [Michiels, Wellen, blz. 220]=in 1687 zijn tot burgemeester benoemd: L. Creten en W. Grosemans (dorp), M. van der Caetsbeeck (Overbroek), M. Briers (Russelt), R. Guffens (Bosch) [Michiels, Wellen, blz. 220]=in 1688 zijn tot burgemeester benoemd: W. Grosemans en L. Hollanders (dorp), L. Renaerts (Overbroek), J.Jans (Russelt), G. Penxten (Bosch) [Michiels, Wellen, blz. 220]=in 1690 zijn tot burgemeester benoemd: L. Hollanders en S. Boes (dorp), R. Elbrechts (Overbroek), M. Treunen (Russelt), J. Gerrits (Bosch) [Michiels, Wellen, blz. 221]=in 1691 zijn tot burgemeester benoemd: G.. Boes en H. Dossin (dorp), J. Billen (Overbroek), J. Esselen (Russelt), A. Jans (Bosch) [Michiels, Wellen, blz. 222]=in 1692 zijn tot burgemeester benoemd: E. Hamonts en H. Dossin (dorp), L. Renaerts (Overbroek), L. Guffin (Russelt), Gaens (Bosch) [Michiels, Wellen, blz. 222]=in 1693 zijn tot burgemeester benoemd: E. Hamonts en H. Meeckers (dorp), G. Billen (Overbroek), M. Swennen (Russelt), P. Billen (Bosch) [Michiels, Wellen, blz. 222]=van 1694 tot 1703 zijn geen archieven aanwezig [Michiels, Wellen, blz. 223]=in 1703 zijn tot burgemeester benoemd: Jan van Eyck (dorp), J. Elbrechts (Overbroek), H. Swennen (Russelt), W. Billen (Bosch) [Michiels, Wellen, blz. 224]=in 1704 zijn tot burgemeester benoemd: H. Meeckers (dorp), J. Menten (Overbroek), J. Clerx (Russelt), Rega Roberts (Bosch) [Michiels, Wellen, blz. 225]=in 1705 zijn tot burgemeester benoemd: Geert Billen(dorp), G. van der Coetsbeeck(Bosch) [Michiels, Wellen, blz. 225]=in 1706 zijn tot burgemeester benoemd: N. van der Tackoen (dorp), J. van Anroy (Overbroek), A. van Gutschoven (Russelt), J, Gerrits (Bosch) [Michiels, Wellen, blz. 226]=in 1707 zijn tot burgemeester benoemd: N. van der Tackoen (dorp), G. Claes (Overbroek), H. Swennen (Russelt), J, Gerrits (Bosch) [Michiels, Wellen, blz. 226]
meier=de meier keurde rekeningen goed en zette er zijn handtekening onder met de toevoeging "salva revisione". Bij het lezen en goedkeuren van de rekeningen mochten de inwoners aanwezig zijn [Michiels, Wellen, blz. 198]
BRONNENliteratuurMichiels, J., De lijdensgeschiedenis van Wellen 1672-1713, in: Het Oude Land van Loon, Jaarboek van de Federatie der Geschied- en Oudheidkundige Kringen van Limburg, jaargang XI-1956, blz. 195-227
Welsingen
In 1610 is mr. Johan Huyssen heer van Cattendijke, Soutelande, Werendijk, Goidschalxsoord en Munsterhoek [Adel1925, blz. 105]
BRONNENliteratuur
Eertijds een ambacht van 500 morgen. In 1401 wordt het slot dat hier staat door Jan van Arkel in oorlog met Willem van Beieren, graaf van Oostervant, in brand gestoken.Rond 1628 wordt het slot weer herbouwd door Henrick van Eck, getrouwd met een dochter uit de Bronkhorstfamilie.In 1632 zijn er in het ambacht 115 huizenRond 1654 schrijft Oudenhoven dat het dorp in het verleden twee keer is afgebrand.In 1732 zijn er 213 huizen.Rond 1794 volgens het kohier van de verponding 212 morgen, 153 roeden en tenminste 250 huizen (Kok, Vaderlandsch 31, blz. 31)
In 1732 is er een korenmolen (Kok, Vaderlandsch 31, blz. 31)
-in 1451 wordt Wouter van der Duyn verlijd met de heerlijkheid Werkendam [Kok13, blz. 30]-zijn broer Adam van der Duyn is heer van Werkendam [Kok13, blz. 30]-diens zoon Kornelis van der Duyn is heer van Werkendam [Kok13, blz. 30]-diens zoon Adam van der Duyn, ook heer, bleef kinderloos en verkocht de heerlijkheid aan Pieter van Chanut, ridder en kastelein van Loevestein [Kok13, blz. 30]-Willem van Wijngaarden is heer van Werkendam-In 1638 is Kristiaan Snellen heer van Werkendam=Ida van Bronkhorst is vrouwe van Werkendam [Kok13, blz. 79]
BRONNENliteratuurBergh, Handboek, blz. 77Chalmot, Biographisch, deel 2, blz.339 [1638] Chijs, Munten, blz. 33 (1064)Fruin, Informacie, pp. 539-540 (1514) Goes, Register V, p. 112 (1557) Wijnpersse, Statistiek (1854)overige bronnenDDB
-Eusebius Bentink is heer van ten Velde en Werkeren-Hendrik Bentink is heer van Wekeren, Diepenheim en Schoonheten-Wolf Bentink, zoon van Hendrik Bentink en Elizabeth van Ittersum wordt in 1622 heer van WerkerenBRONNENliteratuurChalmot, Biographisch, deel 2, blz. 285 [Eusebius], 287 [Hendrik], 304 [1622]
Cornelis van Aerssen is heer van Wrnhout [Nav870]Johan van Aerssen is heer van Wernhout [AaBio I.105; Kok1, blz. 74]
BRONNENliteratuurAa, A.J. van der, Biographisch Woordenboek der Nederlanden, deel I, Haarlem 1852, blz. 105Kok, Jacobus, Vaderlandsch woordenboek, Eerste deel [AA-AD], 2e druk, Amsterdam, Johannes Allart 1785, blz. 74Navorscher 1870, blz. 635overige bronnenDDB
In 1686 is Dirk Wuytiers heer van de Werve en Souburg [Adel1925, blz. 244]
BRONNENliteratuur
Een dorp in Westfriesland. Ook Werverhoof
Ligt binnen het rechtsgebied van Medemblik. De ban omvat in 1794 circa 356 morgen (Kok, Vaderlandsch 31, blz. 36)literatuurFruin, Informacie, pp. 104-106 (1514)overige bronnenDDB
WervikOok WervicqStad in West-Vlaanderen aan de Leie.BRONNENliteratuurDesreumaux, J., De tiende penning anno 1574 van Wervik, in: Westhoek 2022/1
algemeen-van Oostdongeradeel gescheiden door de waterloop de Paezens.-In 1794 bestaat de grietenij uit 14 dorpen: Ternaard, Wierum, Nes , Hansumhuizen, Hantum, Hijum, Hantumer Uitbuuren, Betterwird, Barnwerderhuizen, Bornwerd, Raasd, Foudgum, Bantgum en Waaxens (Kok, Vaderlandsch 31, blz. 34)
bestuurgrietman=Epo van Aylva is in 1489 grietman van Westdongeradeel [Winkler Prins, Geïllustreerde 1884, blz. 323]=Ernst van Aylva is in 1578 grietman van Westdongeradeel [Winkler Prins, Geïllustreerde 1884, blz. 324]=vanaf de Reformatie tot 1787 komen, met een korte onderbreking, de grietmannen uit de familie Aylva (Kok, Vaderlandsch 31, blz. 37)-Douwe van Aylva (1579-1638) is in 1618 grietman van Westdongeradeel. Hij moet in 1620 vluchten bij de onlusten ontstaan na het invoeren van lasten [Kobus/Rivecourt1.70; Winkler Prins, Geïllustreerde 1884, blz. 324]=Douwe van Aylva wordt in 1638 grietman van W. [Winkler Prins, Geïllustreerde 1884, blz. 324]=Hessel Douwe Ernst van Aylva [1700-1774] wordt in 1722 grietman van Westdongeradeel (Kobus/Rivecourt1.70; Winkler Prins, Geïllustreerde 1884, blz. 324]BRONNENliteratuurKobus, J.C./jkhr W, de Rivecourt, Biographisch Handwoordenboek van Nederland, Zutphen 1870, deel 1 [A t/m H], blz. 70Kok, Vaderlandsch 31, blz. Wijnpersse, Statistiek, p. 384 (1854) overige bronnenDDB
In 1786 is J. baron Dongen heer van Westdorp en gedeputeerde in het landschap Drente [Chalmot1, blz. IV]
BRONNENliteratuur
BRONNENliteratuurW.D.B.I.U.A. 1874, 14 februari, p. 2overige bronnenDDB
In 1842 is Johan Francois van Vrijberghe heer van Westenschouwen [Adel1925, blz. 234]
BRONNENliteratuur
bestuurambtenResolutie van 23 februari 1697, waarbij de conventie, tussen de respective volmachten van Westergo onderling opgericht, nopens de bestelling van de ambulatore ambten, op het Kwartier vallende, goedgekeurd wordt [Leeuwen, Alphabetisch, blz. 23]hertogen=Keizer Karel IV beveelt op 21 november 1362 de Friese prelaten, grietmannen, enz. van Oostergo en Westergo, zijn schoonvader, Hertog Albert van Beijeren, ruwaard van Holland enz. te gehoorzamen [Leeuwen, Alphabetisch, blz. 19]=prelaten, grietslieden, mederechters en gemeenten van Oostergo en Westergo huldigen op 14 augustus 1398 Hertog Albert van Beijeren [Leeuwen, Alphabetisch, blz. 19].=Philips, Aartshertog van Oostenrijk, staat op 17 maart 1498, ten voordele van Hertog Albert van Saksen, al zijn recht af op de Landen van Oostergo, Westergo en Zevenwouden zullende, tot meerder zekerheid van dien, bij inventaris, al de brieven, daartoe dienende, hem overgeleverd worden, waarvoor hij Hertog van Saksen betaald heeft de somma van 250,648 gouden guldens en vier stuivers; behoudens nochtans , dat hij Aartshertog voorschreven Landen weder zal mogen lossen, mits teruggevende gemelde som , en daar te boven die honderd duizend gouden guldens, met welke voormaals op de Landen van Friesland gewezen was; mitsgaders al de kosten, die genoemde Hertog zou moeten doen, om die Landen onder zijn gehoorzaamheid te brengen [Leeuwen, Alphabetisch, blz. 19]=de Aartshertog Philips van Oostenrijk verbindt zich op 17 maart 1498, om de Hertog van Saksen alle hulp en bijstand te verlenen, teneinde de Landen van Friesland, die hij Hertog nu heeft, te behouden en die hij nog niet heeft tot gehoorzaamheid te brengen, mits hem gelijke hulp en bijstand worden gegeven [Leeuwen, Alphabetisch, blz. 19-20].Renversaalbrief van 30 april 1498 van de Hertog Albert van Saksen of overeenkomst en contract tussen deze Hertog en de geestelijken, edelen en steden van Westergo, bij welke de bestiering en regering van die Landen aan hem wordt opgedragen [Leeuwen, Alphabetisch, blz. 20].potestaatin 1404 wordt Haring Harinxma verkozen tot potestaat [Verwoert, Handwoordenboek I, blz. 280]
geestelijkheidNiet zodra had Keizer Koenraad III in 1138 de rijkstroon beklommen of bisschop Andreas vervoegde zich bij hem, terwijl hij zich te Keulen bevond, en verzocht aan de nieuwe vorst, dat de Friese graafschappen Oostergo en Westergo, weer gebracht worden onder het gebied van zijn kerk, waaraan zij voorheen behoord hadden, door door Keizer Lotharius ontnomen, en aan diens neef Dirk, graaf van Holland gegeven waren (Aa, Bio I, blz. 288).waterstaatHet arbitrament van 1533is eenn overeenkomst waarbij ook de achterliggende grietenijen van Westergo ook belast werden voor het onderhoud van de zeedijken [Baert, Goor, blz. 26]BRONNENliteratuurAa, A.J. van der, Biographisch Woordenboek der Nederlanden, deel I, Haarlem 1852, blz. 288Chijs, Munten, blz. 25 (m.e.)Lorié, J., Middelzee en Westergoo, in: Tijdschrift Aardr. Gen. 2e serie XXXIX 1922, blz. 419Lorié, J., Nog eens "Middelzee en Westergoo", in Tijdschr. Aardr. Gen 2e serie XXXIX 1922 blz. 51overige bronnenDDB
Adolf Bentink tot Loo wordt in 1543 beleend met WesterhofBRONNENliteratuurChalmot, Biographisch, deel 2, blz. 280 [1543]; 291 [1548]
Antoon van Capelle is heer van Midoog en Westerhuysen [Adel1925, blz. 38]
BRONNENliteratuur
BRONNENliteratuuroverige bronnenDDB
=graaf de Merode is markies van Westerloo, prins van Rupenbree en Eversbergen, enz [Navorscher 1851, blz. 113]
BRONNENliteratuurUytven, Vorst, p. 109 (1475)overige bronnenDDB
Rutger van Haersolte is heer van Westerveld en Wolfshagen
BRONNENliteratuurChalmot, Biographisch, deel 2, blz. 282 [Rutger]; 301 [Rutger]
In 1475 vordert Egge Adding "tegen de oude gewoonte en tot nadeel der kooplieden" tol (Aa, Bio I, blz. 50)Opvolger Hugo Adding legde nieuwe lasten op, perste sommigen geld af (Aa, Bio I, blz. 51)
drostin 1749 wordt Rudolf de Mepsche benoemd tot drost in Wedde en Westerwolde. Een onbegrijpelijke beslissing gelet op diens verleden. Wellicht dat het feit dat de stadhouder nog f 40.000 van hem tegoed had mede een rol heeft gespeeld [Hildebrand, Reglement, blz. 49-50]
=Das Land Westerwolde begibt sich in 1316 in den Schutz des Fürstbistums Münster [DDB]=De familie Adding, Addinge of Addinga houdt al lange tijd het Westerwoldse te leen. =In 1447-1448 is Egge Adding er hoofdling [Aa, Bio I, blz. 50; Winkler Prins, Geïllustreerde 1884, blz. 156]=Reversal 19 augustus 1459 des Egge Adinges vom Westerwolde in Bezug auf die Erneuerung des mit Bischof Ludwig geschlossenen Pactum der Einwohner des Landes Westerwolde mit Bischof Johann [DDB]=in 1474 ontvangt Egge Westerwolde en de voogdij te Winschoten in leen van de abt van Corvey, onverminderd de rechten van de bisschop van Munster. Egge wordt in 1475 gedood [Winkler Prins, Geïllustreerde 1884, blz. 156]=Zoon Hugo Adding volgt op in het leen van het slot en de heerlijkheid van het land van Westerwolde. Hugo doet in 1477 hulde en eed aan de leenheer, de bisschop van Munster (Aa, Bio I, blz 51).. =Versetzung 1482 en 1498 der Herrschaft Westerwolde durch das Fürstbistum Münster an die Stadt Groningen und Wiedereinlösung [DDB]=Haye Adinges van Westerwolde verspricht 8 maart 1486, als getreuer Untertan des Bischofs von Münster die von diesem mit seinen Vorfahren und den fünf Kirchspielen des Westerwaldes abgeschlossenen Verträge halten zu wollen [DDB].=Unterstellung von fünf Kirchspielen des Landes Westerwolde unter den Schutz des Stifts Münster, (1486). Streitigkeiten darüber mit dem Herzog von Geldern, (1530)=Übereinkunft 4 augustus 1498 Bischof Conrads von Münster mit der Stadt Groningen betreffend die geistliche Jurisdiction pp. in Bellingwolde und Westerwolde und dem Haus Blyham.=Heyge Addinge, Häuptling zu Westerwolde, Sohn des Georg A. reversiert op 7 april 1525 dem Abt Franz über das als Lehen empfangene ganze Land Westerwolde mit Zubehör [DDB].=Revers 26 november 1526 des Hauptschöffen Georg Addinga, über das ihm vom Abt Franz von Corvey zu Lehen übertragene ganze Land zu Westerwolde [südlich von Dollart im Westfriesland] [DDB]=Übergabe der Herrlichkeit Wedde an Georg Schenk v. Tautenberg durch Kaiser Karl V. 1538; desgl. an Joh. v. Ligne durch König Philipp II. 1560 [DDB]=Hegge Abelingk, Hauptschöffe [?] zu Westerwolde, wird 20 september 1559 von Abt Reinhard (Reinhart) zu Corvey (Corveye) mit dem ganzen Land zu Westerwolde mit allem Zubehör belehnt [DDB].=Streitigkeiten 1576 zwischen dem Fürstbistum Münster und dem Grafen von Arenberg wegen des Schlosses Wedde und der Lande Westerwolde und Bellingwolde [DDB]In 1619 wordt Westerwolde door de stad Groningen aangekocht en aan de provincie toegevoegd [Aa, Aard1, blz. 13]=Johan Conders maart 1643 Bürgermeister und Rat in Groningen, Herren des Hauses Wedde, der Herrlichkeiten Westerwolde, Bellingwolde und Blycam, Drost zu Wedde DDB]=Florenz, Abt des Stifts Corvey, belehnt 31 juli 1703 den Corveyer Kapitular und Propst zu Meppen als Bevollmächtigter des fürstlich-münsterschen Rentmeisters Gerhardt Henrich Martells im Emsland mit dem ganzen Land zum Westerwolde, der Kirche zu "Vesswedde", dem Dorf "Schmerlicke", der Kirche zu "Sellingen" und dem ganzen Dorf, mit der Burg Itter, der Welme, Wallsschlage un der Wiese, dem Dorf "Luvede", der Kirche zu "Flechwedde", mit dem Dorf "Waldinghauss", dem Dorf "Werede", der Kirche zu "Wedde", der Kirche zu "Fogstentor" und der Vogtei "Wyeschotte", früher im Lehnsbesitz der Addings, Lören und von Clant [DDB].
=door burgemeesters en raden wordt een drost benoemd zetelend in Wedde en twee richters, één voor Westerwolde, de ander voor de dorpen Bellingwolde en Blijham. Ze spreken recht in civiele zaken, beroep mogelijk op de drost en hoger beroep op de Hoofdmannenkamer. Strafzaken worden berecht door de drost met de twee richters met enige bijzitters. Van de vonnissen is geen appel mogelijk [Hildebrand, Reglement., blz. 28]
BRONNENliteratuurAa, A.J. van der, Biographisch Woordenboek der Nederlanden, deel I, Haarlem 1852, blz. 50-51Bannier, Landgrenzen I, pp. 45 (15e-16e e), 46-47 (14e-17e e) Navorscher VI, p. 187 (1617)overige bronnenDDB
West-FrieslandDeel van Noord-Hollandalgemeen=Voor 1288 al bedijkt met een ringdijk, de Westfriese zeedijk. Ook door Jan I in 1299 wordt die dijk genoemd. De grond binnen de ring is bijelkaar, zonder de meren, 47251 morgen en 177 roeden. De kosten gemaakt voor de dijk zijn voor de periode 1650 tot 1749 berekend op 17 miljoen 956 duizend 671 guldens ofwel ruim 179,5 ton goud. Het bestuur over de dijk is aanvankelijk in handen bij de baljuw of kastelein van Medemblik nadien berust het bestuur bij de dijkgraafschappen, waarin het gebied is verdeeld (Kok, Vaderlandsch 31, blz. 49)=een gevaarlijke poging om West-Friesland van Holland af te scheiden en tot een zelfstandige, waarschijnlijk tegenstribbelende, provincie te maken, wordt, door het winnen van de hoofdaanlegger Maelson, nog bijtijds verijdeld [Fruin, Tien, blz. 29]
domeinAbsicht des Domänenverkaufs durch die Provinzen Holland und Westfriesland zur Schuldentilgung 1721 [DBB]
financiënAufstellung über die Einkünfte der Provinzen Holland und Westfriesland 1714-1721 [DDB]Einnahmen und Abgaben der Provinzen Holland und Westfriesland 1721 [DDB]
BRONNENliteratuurBaelde, Domeingoederen, pp. 285-288 (1551)overige bronnenDDB
Aanvankelijk in bezit van de abt van Middelburg. Later hersteld door de heer van Kauwerve.Door de Staten van Zeeland tot onversterfelijk leen verklaard (Kok, Vaderlandsch 31, blz. 58).
Jacob Boreel (1552 Middelburg-1636) was vanaf 1610 heer van Duinbeke, Westhoven, Domburg en Sint Aegtenkerke [Kok13, blz. 38; Kobus, blz. 209; Navorscher 1852, blz. 131]Johan Boreel (1621 Middelburg-1673) is heer van Westhoven (Kobus, blz. 210; Verwoert, Handwoordenboek I, blz. 71)
BRONNENliteratuurErmerins, Jacobus, Eenige Zeeuwsche Oudheden uit echte stukken, opgehelderd en in het licht gebragt, vijfde stukje, Middelburg 1782 [DDB]Kobus/de Rivecourt, Biographisch A-H, blz. 209, 210Verwoert, Hermanus, Handwoordenboek der vaderlandsche geschiedenis volgens de nieuwste en beste bronnen bewerkt, deel 1 [A-K], Nijmegen 1851, blz. 70overige bronnenDDB
Stad op Walcheren. Ook Westkapel; Westkappel; Arnuldi capella (1123), Arnoldi capella (1139; 1159), Aarnoutskappel
=Genoemd in een brief van 1223 van graaf Floris.=Er is veel grondgebied verloren gegaan aan het water.=in 1645 wonen er 635 zielen in 140 huisgezinnen [Noppen, Vereecke, blz. 288]
=Op 30 september 1694 wordt een "cohier" opgemaakt van personen binnen de stad Westkapelle die schoorsteengeld (van aardsteden en rooggaten) verschuldigd zijn [Noppen, Vereecke, blz. 290; RAZE Westkapelle, schepenakten, inv.nr. 877 (image 8-10 van 157]=In 1775 ontstaat oproer over een nieuw ingevoerde belasting op de landerijen. Uit Veere en Vlissingen worden 150 man naar Westkapelle gezonden om de onrust te beëindigen (Kok, Vaderlandsch 31, blz. 75-76)
=in 1695-1709 is Adriaen Damme secretaris van Westkapelle [Noppen, Vereecke, blz. 292, 294-295]
Uit de Domburgse, Westkapelse en Middelburgse keuren schijnt het dat in Zeeland de wijnhandel niet onbelangrijk moet geweest zijn [Engels, blz. 19]De visserij is de belangrijkste nering. Het aantal haringbuizen was op een bepaald moment 36
boeten=Somtijds kwam ook wel in de steden een gedeelte van de boete ten voordele van de stad, of de poort, ook wel van de rechters, al naar zulks bepaald was bij de keuren en handvesten van tijd tot tijd door de Graven verleend; zoals blijkt uit de keuren en wetten ...in 1223 aan die van Westkapel en Domburg gegeven [Engels, blz. 16-17]=Voor het onderhoud van de Westkappelse Watering kost in de jaren rond 1794 60-70 duizend guldens aan onderhoud. Het wormwerk kost voor het hele eiland nog eens zo'n bedrag (Kok, Vaderlandsch 31, blz. 78)
mr. Hendrik Jacob baron van Doorn is heer van W. [Roelants, Gulden, blz. 58]In 1829 is mr. Hendrik Jacob van Doorn heer van Westkapelle [Adel1925, blz. 55]
=in 1253 brengt graaf Willem II van Holland in Westkapelle een leger bijeen dat onder aanvoering van Floris de Voogd een gevecht tegen de Vlaamse gravin Margariet voert. Er vallen naar gezegd wordt 50.000 doden. Op 21 oktober 1256 sluiten de partijen een vredesverdrag [Verwoert, Handwoordenboek I, blz. 206]
BRONNENliteratuurBergh, Handboek, blz. 62Chijs, Munten, blz. 51Blink, Geschiedenis I, pp. 168 (1452), 169 (1494) Blok, Financiën, pp. 44 (1477), 45 (1494) Deinse, Over, p. 89(1452) Engels, Geschiedenis, blz. 16-17 (1223), 19 (m.e.)Fruin, Informacie, blz. XXXI, 9 (1514), 18 (id), 20 (id), 48 (id), 103 (id)Fruin, Rechterlijke, p. 19 (m.e.) Gosses, Stadsbezit, p. 15 (m.e.) Navorscher XVIII, pp. 77 e.v. (14e e) Noppen, Hans P., Genealogie Vereecke (Vreeke) te Walcheren (de oudste generaties), in: Ons Voorgeslacht 2021, nr. 742, blz. 285-312T.S. Zeeland II, p. 103(1452)overige bronnenDDB
Kok rekent in 1794 tot het Westland: het Woudt, Wateringen, 's-Gavenzande, Rijswijk, Loosduinen, Monster, ter Heijde, Poeldijk, Naaldwijk, de Lier, Maaslandsluis, Maasland en Schipluiden (Kok, Vaderlandsch 31, blz. 79)
Eertijds werd rond 's-Gravenzande vermaarde schapenkaas gemaakt [Berg, Proeve, blz. 2]In 1842 worden als middelen van bestaan genoemd de uitvoer van tuinvruchten, verbouw van tarwe en het maken van Westlandsche boter [Berg, Proeve, blz. 1-2]
In 1814 is mr. Jan Cornelis Reinier van Hoorn heer van Burgh en Westland [Adel1925, blz. 102]
BRONNENliteratuurBuddingh, Derk, Verhandeling over het Westland, ter opheldering der Loo-en, Woerden en Hoven, benevens de Natuurdienst der Friesen en Batavieren: opgedragen aan de Fakulteit der bespiegelde Wijsbegeerte en Fraaije Letteren te Groningen, Leyden 1844 [DBB]overige bronnenDDB
Koning Henrik geeft het graafschap Westlinge , en de daarin gelegen Abdij van Egmond , door graaf Diederik eertijds bezeten , aan de kerk van Utrecht [Groot Charterboek deel 1 blz. 43]
grietmanLyckle Ebles is in 1514 grietman [Adel1925, blz. 128-129]Dirk van Baard (... - 1672) was grietman van Oost- en Weststellingwerf [Kobus/Rivecourt1.74]Ernst van Haren (1623-1701 is van ....tot 1686 grietman van W. (WP8.120)Wilem van Haren (1665-1728) is grietman van W (WP8.121)Onno Zwier van Haren (1711-1779) wordt in 1742 grietman van W. (WP8.122)Willem Anne van Haren (1749-1785) is van 1779-1795 grietman van W. (WP8.123)
BRONNENliteratuurKobus, J.C./jkhr W, de Rivecourt, Biographisch Handwoordenboek van Nederland, Zutphen 1870, deel 1 [A t/m H], blz. 41, 71, 74Winkler Prins, A. Geïllustreerde Encyclopedie (H-IYNX), deel 8, Amsterdam 1876, blz. 120-123 (WP)Wijnpersse, Statistiek, p. 384 (1854)overige bronnenDDB
=in 1826 is Brugge de hoofdplaats van de provincie West-Vlaanderen. De provincie is verdeeld in 15 steden en 8 plattelandsdistricten. De 15 steden zijn Brugge, Kortrijk, IJperen, Ostende, Thielt, Poperinge, Roesselare, Iseghem, Meenen, Thourout, Waesten, Wervicq, Veurne, Nieuwpoort en Dixmuiden. Er wonen in totaal 144.403 mensen. De 8 districten zijn Brugge (39), Ostende (27), Dixmuiden (25), Veurne (26), IJperen (37), Kortrijk (44), Thielt (17), Roesselare (18).Achter de districten zijn de aantallen plattelandsgemeenten vermeld die binnen de districten zijn gelegen. In de 233 districten wonen 397.606 mensen [Gosselin, blz. XXXVIII]
ridderschapIn 1816 wordt Louis Jean André Hubert van den Bogaerde benoemd in de ridderschap [Adel1925, blz. 22] in dat jaar wordt ook Philippe Nicolas Joseph van Borssele van der Hooghe benoemd. [Adel1925, blz. 27], Francois Joseph Marie Thérèse baron de Pélichy [Adel1925, blz. 153]
BRONNENliteratuurGosselin, J.J., Alphabetische naamlijst der gemeenten en derzelver onderhoorigheden ...etc, Amsterdam 1826, blz. XXXVIIIoverige bronnenDDB
ontvanger der convoijen en licentenIn 1786 is P. Eckringe uit Bourtange ontvanger [Chalmot1, blz. IV]
ontvanger van het zegelIn 1786 is P. Eckringe uit Bourtange ontvanger [Chalmot1, blz. IV]
richterIn 1786 is L. Muntinghe richter in Wedde en Westwoldingerland [Chalmot1, blz. VI]
=er is een havezate Boxbergen, in 1790 bezit van Frederik August Alexander, graaf van Wartensleben [Buesching, Nieuwe, deel VI, blz. 78]
BRONNENliteratuur
Oodhelm, zoon van Oodwerc, draagt op 9 juni 799 aan de relieken van den Verlosser te Wichmond op een hoeve te Oeken in de IJselgouw, en twee hoeven te Mander en te Hesingen in Noord-Twente, onder voorbehoud van levenslang vruchtgebruik voor zich en zijne vrouw Theodlinda [Muller/Bouman, Oorkondenboek I. nr. 52, blz. 50]
BRONNENinternetDDBliteratuurAlberts, Geschiedenis, p. 150 (794-805)Bergh, Handboek, blz. 94Wickenburgh
heerlijkheidIn 1741 wordt Maria van Suchtelen met Wickenburgh en Stoetwegen beleend. Ze is de echtgenote van Hendrik Assuërus Wtewael. Hij is raad en burgemeester van Utrecht BRONNENinternetWikipedia
Wickradt
In 1498 erft Diederik von Quadt de heerlijkheid van zijn stiefvader Hendrik von Hompesch [Adel1925, blz. 161]Johan van Quadt is heer van Rechem, Creutzberg en Wickradt [Navorscher 1870, blz. 46]Johan van Quadt is in 1627 heer van Wickradt [Navorscher 1870, blz. 47]Fredrik Quadt is in 1644 vrijheer van Wickradt [Navorscher 1870, blz. 47]Frederich Wilhelm van Quadt is heer van Wickradt [Navorscher 1870, blz. 47]Bertram van Quadt is heer van Wickradt [Navorscher 1870, blz. 47]Willem Thomas van Quadt is heer van Wickradt [Navorscher 1870, blz. 47]Willem Bertram van Quadt is heer van Wickradt en Swanenburg [Navorscher 1870, blz. 47]Diederik van Quadt is heer van Wickradt en erfhofmeester des fürstendoms Gelre en erfdrossaard van Zutphen [Adel1925, blz. 162; Navorscher 1870, blz. 46]Willem Albrecht Johan Carl Friedrich vrijheer van Quadt van Wickradt en Huchtenbroek [Navorscher 1870, blz. 49]
heerlijkheidDaem van Broeckhuisen krijgt twee zoons, Willem en Frederik. Ze kopen op 26 maart 1668 de heerlijkheid Eck en Wiel [ANF1888, blz. 69]De heren overlijden kinderloos; de hh. gaat over na zus Johanna, in 1646 gehuwd met Evert van Delen [ANF1888, blz. 69]BRONNENliteratuurHonders, J., Raadsels rond het heerlijkheidswapen van Wiel, in: De Baron2022/3
bestuurschepenLeendert Willemsz Vroman is in 1672 en 1679 schepen van Wieldrecht [Molema 113]in 1668 is Geeraert de Beveren dijkgraaf van de polder Wieldrecht [Molema 113]Willem Jansz van Trigt is schepen [Molema 119]schoutrond 1687 is Johan Bour schout [Molema 117]
heerlijkheidDe polder is een ambachtsheerlijkheidEertijds 1882 morgens groot.In 1794 zijn er zestig huizen (Kok, Vaderlandsch 31, blz. 100)
literatuurMolema-Smitshoek, W.T., Fragmenten uit mijn kwartierstaat in ‘s-Gravendeel, deel 5, De familie Vroman, in: Ons Voorgeslacht 2023, blz. 105-158Navorscher XIII, p. 253 (1537)
overige bronnenDDB
=er is de havezate Bellinkhof [Buesching, Nieuwe, deel VI, blz. 100]
=in 1790 in bezit van de Van Rechterens [Buesching, Nieuwe, deel VI, blz. 100]
BRONNENliteratuurDumbar, Verhandeling, p. 20, 38 (1772)Wijnpersse, Statistiek, p. 386 (1854) overige bronnenDDB
In 1794 eiland in de Zuiderzee, groot 2186 morgen, 480 roeden. Er zijn 347 huizen en ongeveer 1100 inwoners. Op het eiland zijn vijf dorpen Sint Hypolitushoef, Westerland, Oosterland, Stroe en Den Oever (Kok, Vaderlandsch 31, blz. 105)
schoutIn 1786 is J. van Pomeren schout [Chalmot1, blz. VII]
De belangrijkste bronnen van inkomen zijn: Landbouw, scheepvaart, handel in lammeren en kaas. In 1794 is er grote overlast van padden (Kok, Vaderlandsch 31, blz. 105)
Gerrit van Assendelft is pachter van de renten en domeinen in Wieringen, Jaarlijks betaalt hij aan Amsterdam 300 pond elk van 40 groot [ANF1888, blz. 107]
In 1683 breekt een dijk door. De polder Het Nieuwe Land wordt prooi van de golven. De hoge kosten verhinderen dat de polder wordt teruggewonnen op het water.
BRONNENliteratuurBergh, Handboek, blz. 24, 33 (10e e)Blink, Geschiedenis I,p. 168 (1441)Blok, Financiën, p. 42 (1441)Fruin, Informacie, pp. 153-156 (1514)Goede, Swannotsrecht I, pp. 46 (1357), 165 (1427), 172 (1445), 238 (1382), 307 e.v. (m.e.), 309 (1432) Halma, Tooneel II, p. 316 (1632) Nip, Bengaert, p. 70 (1445) Schadee, Sententiën, p. 388 (1448) W.D.B.I.U.A. 1873, 19 juli, p.3overige bronnenDDB
In 1814 is Johannes Baptista Franciscus Wilhelmus de Raet heer van de Wijer [Adel1925, blz. 166]
BRONNENliteratuur
=er zijn zeven havezaten: Op Gelder, Hagenvoorde, Nienhuis, Krijtenberg, Anem, Langeveldsloe en Herxen [Buesching, Nieuwe, deel VI, blz. 79-80]
BRONNENliteratuurFormsma, Nieuwe, p. 124 (1585)Kuile, Ontstaan, p. 585 (m.e.)T.S. Overijssel II, pp. 65 (17e e), 191 (1582), 251 (1602), 271 (1611) Wijnpersse, Statistiek, p. 384 (1854)overige bronnenDDB
Wijk Plaats bij Heusden in Noord-Brabant
algemeenbelastingentweehonderdste penning=in 1621 in Wijk geheven [Heuvel, Oudste, blz. 162, 163, 165]bestuurburgemeester=in de periode 1546-1598 is Willem Dircksz Poorter burgemeester van Wijk [Heuvel, Oudste, blz. 162]=Adriaen Dircksz Poorter is burgemeester in 1595 en 1596 [Heuvel, Oudste, blz. 161]=in 1637 is Willem Willemsz (Cuijsten) Poorter burgemeester van Wijk [Heuvel, Oudste, blz. 163] =in 1639-1648 is Jan Willemsz Poorter burgemeester van Wijk [Heuvel, Oudste, blz. 158, 164]schout=in de 16e eeuw vier schouten uit de familie waarvan één tak zich Schouten ging noemen en een andere tak van Wijck [Heuvel, Oudste, blz. 156]=in 1514 was Willem Heijmansz schout van Wijk [Heuvel, Oudste, blz. 157]=in 1547 was Rochus Thuen Willemsz schout van Wijk [Heuvel, Oudste, blz. 160]=in 1621-1643 is Willem Willemsz Poorter schout van Wijk [Heuvel, Oudste, blz. 163]secretaris=in 1651 is Jacob de Reus secretaris van Wijk [Heuvel, Oudste, blz. 165]waterstaatheemraad=in 1619 is Willem Willemsz (Cuijsten) Poorter heemraad van Wijk [Heuvel, Oudste, blz. 163]=in 1632 is Jan Willemsz Poorter heemraad [Heuvel, Oudste, blz. 164]slijkheemraad=in 1569 is Anthonis Dircksz (Kuijst) Poorter slijkheemraad. Deze keurt wegen en wateren [Heuvel, Oudste, blz. 161]BRONNENgeraadpleegde bronnenDDBliteratuurBaelde, Domeingoederen, p. 279 (1551) Fruin, Informacie, pp. 435-437 (1514) Goes, Register IV, pp. 20-21 (1555), 30 (id), 61 (id) Halma, Tooneel II, p. 372 (1458; 1515; 1553) Heuvel, Remco van den, De oudste generaties van de Wijkse familie de Poorter herzien, in: Ons Voorgeslacht, jrg 79, april 2024, blz. 153-168Smidt/Strubbe, Chronologische I, p. 435 (1491-1492)
Koning Karel de Grote bevestigt op 27 maart 779 de tolvrijheid o.a. te Duurstede, door zijn vader Pippijn aan de abdij van St. Germain verleend [Muller/Bouman, Oorkondenboek I. nr. 50, blz. 47]. Koning Otto I bevestigt op 1 april 948 de kerk van Treckt in het bezit van den tiend van de domeingoederen binnen de grenzen van het bisdom en van goederen te Wijk en elders [Muller/Bouman, Oorkondenboek I. nr. 111, blz. 115]. Duurstede is een slot dat voor de 11e eeuw herhaaldelijk is geplunderd door Noormannen [Verwoert, Handwoordenboek I, blz. 173]=in 1300 verkreeg Wijk stadsrecht van Gijsbert van Abcoude [Kok1, blz. 134]
richterIn 1471 is Jan Dirkzn van Schuylenburch richter [Adel1925, blz. 193]schepenIn 1487 is Jan Hendrikszn van Schuylenburch schepen [Adel1925, blz. 193]
Utrecht, Duurstede, en Thiel waren oudtijds vermaarde koopsteden aan den Rijn, die door de Noorse kooplieden dikwerf werden bezocht, als blijkt onder anderen uit eenen giftbrief van Keizer Frederik en II in 1233 aan die van Utrecht vrijdom van tol te Thiel [Engels, blz. 19]
=Zweder I van Zuylen van Abcoude wordt als heer van Abcoude opgevolgd door Gijsbrecht I van Zuylen van Abcoude (1260-1301). Hij is ook heer van Wijk bij Duurstede [Kok1, blz. 133].De strijd tussen Jacob van Gaasbeek [....-1460] en de bisschop David van Bourgondië wordt in het voordeel van de bisschop beslist. Van Gaasbeek moet Wijk en de sloten Duurstede en Abcoude afstaan [Verwoert, Handwoordenboek I, blz. 216]
In 1839 is mr. E.H. Baron van Ittersum kantonrechter in Wijk bij Duurstede [Aa, Aard 1, blz. XXIV]
BRONNENliteratuurAa, A.J. van der, Aardrijkskundig Woordenboek der Nederlanden, Gorcum 1839, deel I, blz. XXIVANF 1885,p.36(810)Avis, Directe, pp. 17 (15e-16e e), 59 (1449 e.v.), 64 e.v. (1459-61), 80 (m.e.), 100 e.v. (15e-16e e), 124 (1520), 127 (1489; 1525), 133(1497) Bergh, Handboek, blz. 66 (863; 1165), 71 (m.e.), 119 (id)Chijs, Munten, blz. 2 (m.e.), 14 (id), 33 Crockewit, Sauvegarde (1672-73) Doorman, Brouwerij, pp. 19 (1444), 84 (id), 86(1500) Engels, Geschiedenis, blz. 19 [m.e.]Enklaar, Tarief (1486) Kok, Jacobus, Vaderlandsch woordenboek, Eerste deel [AA-AD], 2e druk, Amsterdam, Johannes Allart 1785, blz. 134Kosters, Oude, p. 41 (7 7 7) Nijhoff, Oud, p. 133(1617) Rootselaar, Rekening, p. 34 (1585-86) Schevichaven, Rijkstol, pp. 3 (805), 33 (1803) T.G.O. 1837, pp. 2 (775), 3-6 (1300), 7 (1447); 1841,p.378(16e e) Verwoert, Hermanus, Handwoordenboek der vaderlandsche geschiedenis volgens de nieuwste en beste bronnen bewerkt, deel 1 [A-K], Nijmegen 1851, blz. 173W.D.B.I.U.A. 1874, 24 oktober, p. 2 Wijnpersse, Statistiek, p. 383 (1854)overige bronnenDDB
BRONNENliteratuurGosselin, J.J., Alphabetische naamlijst der gemeenten en derzelver onderhoorigheden ...etc, Amsterdam 1826, blz. XXIIoverige bronnen
Bertram Filip Sigismund Albregt graaf van Gronsfeld Diepenbroek is heer [Verwoert, Handwoordenboek I, blz. 259]
Fruin, Informacie, pp. 556-558 (1514) W.D.B.I.U.A. 1874, 8 augustus, p. 3
http://www.reocities.com/ajstasse/ALBWRDGENPAGE.HTM
DDB
Claes van Oostrum , ridder, is heer van Vuijlkoop en Wikkenburg [Leeuw1883, blz. 29]BRONNENliteratuurLeeuw 1883, blz. 29)
DDB
In 1800 behoort Wildervank tot één van de tien gemeenten binnen de 7e ring van het Departement van de Eems. Er wonen 2700 personen verdeeld over 5 grondvergaderingen [Covens, blz. 128]
mr. H.J. Engelkens jr is burgemeester [Wal, Bijdragen 1842, blz. VI]
BRONNENliteratuurEngelsman, Ontstaan, p. 133 (1812) Wijnpersse, Statistiek, p. 386 (1854)overige bronnenDDB
-Wilt van Broeckhuisen tot den Doorn, de Lathmer, de Geldersche Toren, Wilperhorst en de Groote Weede is lid van de ridderschap [ANF1888, blz. 69]
gemeenteburgemeesterH. Wttewaal van Stoetwegen is in 1839 burgemeester [Aa,Aard1, blz. XXXII]
BRONNENliteratuurBuesching, Nieuwe, deel VI, blz. 88Doorninck/Uitterdijk, Bijdragen VII, p. 261 (1407) T.S. Overijssel II, pp. 56 (17e e), 65 (id)overige bronnenDDBWilsveenalgemeen
bestuurin 1753 is Jan van Royen secretaris van Stompwijk, Wilsveen en Leidschendam [Groot Charterboek deel 1 blz. 36]
BRONNENliteratuurDiepeveen, Vervening, p. 111 (1557) Fruin, Informacie, p. 276 (1514)overige bronnenDDBWimmenumalgemeen
bestuur
heerlijkheidAmelis van den Bouckhorst [17e eeuw is heer van Noordwijk en Wimmenum.
BRONNENliteratuurFruin, Informacie, pp. 65-66 (1514) Goede, Swannotsrecht I, p. 378 (m.e.) Gosses, Welgeborenen, p. 135 (1514) Kobus/de Rivecourt, Biographisch A-H, blz. 228Kruisheer, Oorkonden, p. 355 (1284) Smidt/Strubbe/Rompaey, Chronologische II, p. 126 (1513)overige bronnenDDBWindesheimDorp ten zuiden van Zwolle. Ook Winsem.algemeen=klooster gesticht in 1386 ten tijde van hertog Willem van Gelder en bisschop Floris van Wevelikhoven [Buesching, Nieuwe, deel VI, blz. 69-70]=het klooster bezat veel goederen, die bij de Reformatie in beslag genomen zijn en nadien door een rentmeester van de Staten zijn beheerd. Uit de inkomsten hiervan worden de jaarwedden en woonkosten van de predikant en koster betaald [Buesching, Nieuwe, deel VI, blz. 70]=er is ook een slot Windesheim rechtgevend op een plaats in de ridderschap van Salland [Buesching, Nieuwe, deel VI, blz. 70]=in 1790 is het slot eigendom van Karel Lodewijk Christiaan graaf van Wartensleben . kolonel van het 1e bataljon van het 2e regiment Oranje Nassau [Buesching, Nieuwe, deel VI, blz. 70]BRONNENliteratuurAcquoy, J.G.R., Het klooster te Windesheim en zijn invloed, Utrecht 1876
Winkelalgemeen
Plaats in Groningen. Ook Winschooten
In 1800 behoort Winschoten tot één van de tien gemeenten binnen de 7e ring van het Departement van de Eems. Er wonen 3695 personen verdeeld over 7 grondvergaderingen (Winschoten 4, Beerta 2, Westerleen en Heiligerlee 1) [Covens, blz. 129]
mr. E.K. Groeneveld is op .....rijksontvanger in W. [Wal, Bijdragen 1842, blz. VII]mr. Th. van Gesseler is in 1842 rijksontvanger in W. [Wal, Bijdragen 1842, blz. VI]J. Post van Venema is gemeente-ontvanger [Wal, Bijdragen 1842, blz. XI]
mr. T. Cannegieter is president van de rechtbank [Wal, Bijdragen 1842, blz. VI]mr. C.H. Gockinga is lid van de rechtbank [Wal, Bijdragen 1842, blz. VII]jhr. mr. J.E. van Panhuys is rechter in de rechtbank [Wal, Bijdragen 1842, blz. IX]mr. H. Sijpkens is officier bij de rechtbank [Wal, Bijdragen 1842, blz. XI]
BRONNENliteratuurEngelsman, Ontstaan II, pp. 127 e.v. (1812), 133 (1812); III, p. 64 (1813)overige bronnenDDB
verpondingKopie maandcedulle vande verponding in Winsterswijk [ARA, Verslagen 1888, blz. 86]
Akte van belening door de stadhouder der lenen van het vorstendom Gelre voor Hendrik Walyen Hendrikszoon namens zijn echtgenote Christina Walyen als erfgename van haar ouders, met de helft van de korenwindmolen, het molenaarshuis en bijbehorende grond, gelegen in de Dorpboerschap te Winterswijk, 1739.
BRONNENarchievenAlberts, Geschiedenis, p. 154 (12e e) Agterhof, Belastingoproer (1824-25) ECG Achterhoek en LiemersHeringa, Tijnsen, p. 90 (1838) Hofman, Winterswijk, pp. 155-158 (1584) Racer, Gedenkstukken, deel 2, p. 234 (1331)Schrassert, Codex, p. 1 (1660) W.D.B.I.U.A. 1874, 14 maart, p. 3 Wijnpersse, Statistiek, p. 386 (1854)overige bronnenDDB
Op 19 oktober 1577 wordt hier Viglius van Aytta geboren
Gerrolt van Cammingha krijgt in 1399 van Albrecht van Beijeren als leengoed: de stad Leeuwarden en de dorpen Wirdum, Stiens en Ferwerd, op voorwaarde dat hij 20 paarden gereed zou houden tot 's hertogs dienst
BRONNENliteratuurKobus/de Rivecourt, Biographisch, blz. 314Postma, Oude, pp. 113 e.v. (16e-18e e)overige bronnenDDB.
Het huis Camstra is in 1498 door de Leeuwrdenaars verbrand [Verwoert, Handwoordenboek I, blz. 114]
BRONNENliteratuurVerwoert, Hermanus, Handwoordenboek der vaderlandsche geschiedenis volgens de nieuwste en beste bronnen bewerkt, deel 1 [A-K], Nijmegen 1851, blz 114
Verschreibung in 1396 von 500 alten Schilden auf Schloss Zevenaar und Amt Liemers an die von Wisch [DDB]Ritter Henrick, Herr zu Homoit und zur Wisch, verkauft 6 mei 1472 dem Prior und Konvent des Klosters Nazareth eine Rente von fünf guten alten rheinischen Groschen (groete) aus dem Gut Eltinck im Kirchspiel Doetinchem [DDB]Henrik, heer van Wisch. Hij is de laatste die de heerlijkheid ongesplitst bezit. Hij trouwt met een dochter van Willem, heer van Bronkhorst [Nijhoff, blz. VI]Georg Graf zu Limburg-Styrum und Wisch an den Fürsten ... wegen der erfolgten Belehnung mit der Herrschaft Wisch durch Herzog Wilhelm von Kleve, Bruch des Landfriedens durch Walburg von Berge, Witwe von Wisch [DDB]Abschrift einer Beschreibung der herrschaftlichen Domänen im Rentamt Wisch/ Holland [DDB]Pro Memoria 18. Jh zum Verkauf der Hälfte der Herrlichkeit Wisch und des Schöffentums Borg und der dazugehörenden Güter im Richteramt Deutecom, Selm sowie die Herrlichkeiten Gendringen, Bredevoort und Etten einschließlich des Pflanzungsrechts in den Sillewaldschen Himmeln durch Carl Prinz von Preußen, Markgraf zu Brandenburg Übersicht über die Einkünfte von den einzelnen Gütern [DDB]Auskunftsersuchen 1755 des pfälzischen Geheimen Rates über den Ertrag der Lehen Versefeld und Sylvolden sowie der Herrschaft Wisch in der Grafschaft Zutphen [DDB]In 1814 is Jacques Albert Louis Frederik Carel van Nagell heer van Wisch [Adel1925, blz. 143]Lehenrechte der Baronin Nagel in der Herrschaft Wisch in der Grafschaft Zutphen/Niederlande, 1815 [DDB]Abschrift einer Beschreibung der herrschaftlichen Gebäude und Mühlen im Rentamt Wisch/ Holland, 1824 [DDB]
BRONNENliteratuur Nijhoff, Is. An., Gedenkwaardigheden uit de Geschiedenis van Gelderland, door onuitgegevene oorkonden opgehelderd en bevestigd, derde deel, Willem en Reinald IV, hertogen van Gelre uit het huis van Gelre, Arnhem 1839, blz. VIWijnpersse, Statistiek, p. 386 (1854)overige bronnenDDB
=in 1380 is Rutger van Hekeren met Wissene beleend [Navorscher 1852, blz. 375]=in 1840 is Friedrich Karl Alexander Klemens von Loë heer van Wissen [Adel1925, blz. 127]
BRONNENliteratuur
WissenkerkealgemeenbelastingenontvangerIn 1820 is W.L. Vader ontvanger der directe belastingen te Wissenkerke jn Noord Beveland [Nieuwenhuis, Algemeen, A-B, blz. XXVII] BRONNENliteratuurNieuwenhuis, G., Algemeen woordenboek van kunsten en wetenschappen A-B, Thieme, Zutphen 1820. blz. XXVIIW.D.B.I.U.A. 1873, 20 september, p. 2 Wijnpersse, Statistiek, p. 383 (1854)overige bronnenDDB
Bernard Bentink is heer van Arler en WittensteinBRONNENliteratuurChalmot, Biographisch, deel 2, blz. 288 [Bernard]
Wobbingabruggealgemeen
bestuurgrietman=Uteka Bauwingha is in april 1425 grietman in W. [Leeuwen, Alphabetisch, blz. 1]
burgemeester=in 1785 is mr. Dominicus Costerus burgemeester van Woerden en eigenaar van Achtienhoven en den Bosch [Kok1, blz. 196-197]
kasteleinIn 1580 is Gijsbert van Duivenvoorde kastelein in Woerden [Kok13, blz. 53; Verwoert, Handwoordenboek I, blz. 171]
secretaris-in 1672 en 1673 is mr Bernard Costerus secretaris [Verwoert, Handwoordenboek I, blz. 137]
economie=De haringvaart werd een goudmijn: ‘meer goud en zilver dan andere volken met zwaren arbeid uit den grond delven, visschen de Hollanders uit de zee,’ zegt Keizer Karel's lijfarts, Marliani. ‘Hoe zal ik de voordeelen der haringvaart naar waarde beschrijven,’ vraagt Hadrianus Juniuns, een halve eeuw later, ‘daaraan hangt het heil en het bestaan van niet maar een enkele stad, maar van vele steden; Oudewater, Woerden, Rotterdam, Schiedam, Den Briel, geen onaanzienlijke plaatsen voorwaar, leven meest van deze nering, van het varen, van het uitrusten der schepen, van het touwslaan en het netten breien. Naar de vangst goed of kwalijk uitvalt, vaart de menigte insgelijks goed of kwalijk’. - De jaarlijksche opbrengst der visscherij wordt door Guicciardini op een half millioen. ponden Vlaamsch berekend [Fruin, tien, blz.192] .
gemeenteburgemeesterCornelis Jan Bredius [1804-1873] is burgemeester van Waarder, Barwoutswaarder, Rietveld, Kamerik, Zegveld, 's-Gravesloot en Woerden [Roelants, Gulden, blz. 115]
secretaris=in 1826 is J. Blom van Assendelft secretaris van de stad [Gosseling, blz. V]
heerlijkheid=Harmen is in 1282 heer van Woerden [Navorscher 1852, blz. 315]=in 1346 belooft Margreet de hh nooit te zullen verzetten, verkopen of vervreemden [Kok14, blz. 372]=in 1425 belooft Philips van Bourgondië hetzelfde [Kok14, blz. 372]=Bij de Slag van St. Quintin in 1557 worden de constabel van Frankrijk en maarschalk de St. Andre gevangen genomen door hertog Erik van Brunswijk. Hij nam hen mee naar Brunswijk. Koning Philips wilde beide heren graag hebben en kwam in 1558 met de hertog een losgeld overeen van 112.000 ponden van 40 groten. Voor een derde van die som verpandde Philips aan Erik het slot en de heerlijkheid van Woerden [Kok14, blz. 372; Verwoert, Handwoordenboek I. blz. 190]Verpfändung von Schloß, Stadt und Herrlichkeit Woerden durch König Philipp II. von... ...Spanien an Herzog Erich von Braunschweig-Lüneberg, juli 1558=Ritterschaft, Edle und Staaten von Holland und Westfriesland belehnen Graf Philipp Ernst von Hohenlohe-Langenburg mit der Pfandherrschaft Woerden, wie sie 1558 den Herzog Erich von Braunschweig-Lüneburg verpfändet worden ist.-Hoe ernstig de Staten er op uit waren om de eenigheid der Kerk te bevorderen, toont vooral hun handelwijs ten opzichte der Luthersche gemeente te Woerden. Sedert 1558 was die stad door Philips II aan den Lutherschen Hertog Erik van Brunswijk in pandschap gegeven, en te midden der algemeene geloofsvervolging had zij den geloofsgenooten van den pandhouder tot schuilplaats verstrekt; vandaar dat er, na het verdrijven der Spanjaarden uit Holland, de Luthersche godsdienst alleen geoefend was. Maar nog bij het leven van Prins Willem namen de Staten uit het oproerige gepreek van den predikant, Jan Saliger, aanleiding, om het eenige kerkgebouw der stad aan de Lutheranen te ontnemen en aan de gereformeerden, die er zich allengs gevestigd hadden, toe te wijzen [Fruin, Tien, blz. 271]. Am Freiheitskampf der Niederlande waren mehrere Mitglieder des Hauses Hohenlohe aktiv beteiligt, vor allem Graf Philipp von Hohenlohe-Neuenstein, Schwiegersohn des Prinzen Wilhelm von Oranien. Er erwarb Besitzungen in Holland, so eine Rente der Generalstaaten, die Herrschaften Lißfeld und Woerden, sowie mehrere Häuser und Hausanteile. Da er ohne legitime Erben starb, vermachte er seine niederländischen Rechte, die zum Teil von anderen Prätendenten erfolgreich angefochten wurden, seinem Neffen Graf Philipp Ernst von Hohenlohe-Langenburg, der selbst noch aktiv in Holland diente. Nach seinem frühen Tod wurden die Rechte und Einkünfte durch seinen Bruder Georg Friedrich verwaltet und gingen dann erheblich vermindert an die Söhne des Grafen Philipp Ernst über. Im 18. Jahrhundert wurden die letzten Rechte - eine Rente der Generalstaaten - abgelöst, 1564-1688=Auseinandersetzungen zwischen Graf Philipp und dem Herzog von Braunschweig wegen der hohenlohischen Ansprüche auf die 1575 an zwei Bastarde des Herzogs Erich von Braunschweig abgetretene Baronie Lißfeld und die Pfandschaft Woerden; Suche nach der Witwe des Johann Andrea Doria in Italien=Als Erik van Brunswijk overlijdt op 17 november 1584 is het pandschap niet gelost door Philips. Woerden bleef in de macht van Erik van Brunswijk. Nadien vererft het aan zijn zoon Willem van Brunswijk en dochter Catharina. Na het overlijden van Willem verzoekt Julius hertog van Brunswijk de Staten of ze het opzicht willen behouden over de hh Woerden, de Liesveldse en andere goederen. De Staten deden dit tot het overlijden van Julius op 2 mei 1589. Zijn zoon hertog Hendrik Julius wilde de hh Woerden en Liesveld en een huis in Den Haag en de -tot dan toe ingehouden- inkomsten daarvan. Het is dan echter bezit van Catharina en omdat die getrouwd is met de in dienst bij Philips zijnde Andreas Doria wordt het bezit verbeurd verklaard. In 1593 herhaalt de hertog zijn eis. Ook de weduwe Catharina meldt zich. Hendrik Julius kreeg handlichting. Het bezit gaat -in naam- over op de graaf van Hohenlo. Hij bracht bij de Staten "zo veel te wege" dat ze het hem uiteindelijk afstonden Hij trouwt in 1595 met Maria van Nassau [Kok14, blz. 373-374]=Rechtsstreit zwischen den Grafen von Hohenlohe und Graf Ernst Casimir von Nassau um die vom Herzog von Braunschweig an ihn abgetretene k Lißfeld, Woerden und das Haus im Haag; Korrespondenz mit Cornelius de Crispin, Jan de Groot und Henrich Nottelmann 1595-1620.=Forderungen des Ratsherren Erich Dimmer und seiner Erben an Graf Philipp Ernst von Hohenlohe-Langenburg bzw. seine Erben wegen der Verwaltung des Hauses in Haag und der Herrschaft Woerden; Abschluß eines Vergleichs, 1597-1641.=Schenkung der Herrschaft Woerden und... ...Grafschaft Holland über die Häflte des auf der Herrschaft Woerden ruhenden Pfandschillings für Graf Philipp...=Niederländische Angelegenheiten 1609-1619 u.a. Inventar des Hauses in Wassenaer; Obligation über 4.000 fl.; Ankauf eines Bezoarsteins; Schreiben von Jean de Groot (Schuldangelegenheiten, Woerden, Lißfeld, Haus in Delft, Bastardkinder).=Ritterschaft, Edle und Staaten von Holland und Westfriesland belehnen den Grafen Philipp Ernst von Hohenlohe-Langenburg mit der Pfandherrschaft Woerden, 1611 =In 1617 wordt het pandschap Woerden afgelost en weer verenigd met het graafschap Holland [Kok14, blz. 374]=Verhandlungen und Korrespondenzen 1617-1620 über niederländische Angelegenheiten, vor allem mit Jean de Groot und Heinrich Nottelmann, u.a. Schuldforderung des Ratsherrn Dimmer; holländische Erbkleinodien; Herrschaft Woerden; Haus in Nimwegen; Haus in Leerdam; Bastardkinder des Grafen Philipp; Forderungen der Gläubiger Rindtfleisch, Wolframsdorf und Yselstein.Bemühungen des Grafen Ludwig um Auszahlung holländischer Kapitalien (Rente auf der Herrschaft Woerden, Kapitalien bei der holländischen Ritterschaft) mit Vorakten u.a. 1. Pfandbrief des Jacob von Wassenaer über den Empfang von 75.000 fl von den Grafen Heinrich Friedrich zu Hohenlohe-Langenburg und Joachim Albrecht zu Hohenlohe-Kirchberg, 1657; 2. Vollmacht für den Prokurator Wilhelm Schufhil, 1660; 3. Pfandbrief der holländischen Ritterschaft über 15.000 Gulden, Übersetzung (drei Exemplare), 1665 (1668); 4. Pfandbrief der holländischen Ritterschaft über 20.000 Gulden, Übersetzung (drei Exemplare), 1665; 5. Quittung des Hofgerichtsadvokaten Pieter de Sallengre über die Aufbewahrung eines Rentbriefs über 7.000 Gulden, ausgestellt von Emilia Philippina Melander, natürliche Tochter der Maria von Hohenlohe, geb. Gräfin von Nassau, 1660. Das gemeinschaftlich hohenlohe-langenburgische zu Woerden in Holland stehende Kapital von 17.913 Pfund 9 Schilling 10 Pfennig, welches um der beschwerlichen Kriegszeiten willen aufgekündet worden, 1706.
BRONNENliteratuurAndreae, Aanteekeningen, p. 256 (14e e)Avis, Directe, p. 110 (1460; 1473)Baelde, Domeingoederen, pp. 269 (1551), 274 (id) Bergh, Handboek, blz. 65 (1050)Blécourt/Meijers, Memorialen, pp. 41-42 (1430) Bort, Alle (Leenrecht), p. 307 (1520) Chijs, Munten, blz. 42 (m.e.), 51 (1131)Donker, Iets, p. 29 (1398) Engels, Geschiedenis, blz. 9 (1297), 41 (1334), 66 (1557)Fruin, Informacie, pp. 9 (1514); 19 (1514); 248-251 (1514) Fruin, R., De tachtigjarige oorlog. Tien jaren uit den tachtigjarigen oorlog 1588-1598, 7e druk, Martinus Nijhoff, ‘s-Gravenhage 1899, blz. 192Fruin/Colenbrander, Geschiedenis, p. 49 (1334) Goes, Register IV, pp. 74 (1555). 78 (id); V, pp. 14 (1557), 58 (id), 93 (id) Gosselin, J.J., Alphabetische naamlijst der gemeenten en derzelver onderhoorigheden ...etc, Amsterdam 1826, blz. VGosses, Stadsbezit, p. 25 (m.e.) Gosses, Welgeborenen, p. 72 (1351) Kok, Jacobus, Vaderlandsch woordenboek, Eerste deel [AA-AD], 2e druk, Amsterdam, Johannes Allart 1785, blz. 196-197Meyroos, Onze, p. 11 (1515) Nimwegen, O. van, De slag om Woerden bij Kruipin op 12 oktober 1672, in: Heemtijdhingen jrg 58, 2022/2Rees, Geschiedenis I, p. 74 (1539) Smidt/Strubbe, Chronologische I, p. 280 (1494) Verwoert, Hermanus, Handwoordenboek der vaderlandsche geschiedenis volgens de nieuwste en beste bronnen bewerkt, deel 1 [A-K], Nijmegen 1851, blz. 171Wijnpersse, Statistiek, p. 382 (1854)overige bronnenDDB
Jacob van Wassenaar [1665-1714 is heer van Obdam, Hensbroek, Wogmeer, Spierdijk en Zuidwijk [Leeuw1883, blz. 59]
BRONNENliteratuurAnoniem, Polder (17e e)overige bronnenDDB
Rutger van Haersolte is heer van Westerveld en WolfshagenBRONNENliteratuurChalmot, Biographisch, deel 2, blz. 282 [Rutger]; 301 [Rutger]
Waal, deDorp op Texelalgemeen Het dorp bestaat uit de buurtschappen Bargen, Molenbuurt , Spang en TienhovenBRONNENgeraadpleegde bronnenDDB; GallicaliteratuurFruin, Informacie, pp. 149-152 (1514)
Waal, 'tDorp ten noorden van de Lek bij Loerik.algemeenheerlijkheidAdriaan Ram is heer van 't WaalBRONNENgeraadpleegde bronnenDDBliteratuurAvis, Directe, pp. 88(1333), 130(1507; 1515)
Waalrealgemeenbelastingen=Registers van specifieke lijsten en taxaties voor de collaterale successie 1685-1802, met Valkenswaard [ARA, Verslagen 1888, blz. 62]=Register van taxaties voor de 40e penning bij liberale giften 1730-1787, met Valkenswaard [ARA, Verslagen 1888, blz. 62]=Register van halfjaarlijkse lijsten van de 40e en 80e penning, met Valkenswaard [ARA, Verslagen 1888, blz. 62]=Register van taxaties en specifieke lijsten voor 20e, 40e en 80e penning [ARA, Verslagen 1888, blz. 63]godsdienstAengilbald, zoon van Hildibold, schenkt in 703 of 704 aan bisschop Willibrord een landgoed met onderhorigheden gelegen in Waalre aan de Dommel [Muller/Bouman, Oorkondenboek I, nr. 11, blz. 7]BRONNENgeraadpleegde bronnenDDBliteratuurBlink, Geschiedenis I, p. 210 (8e e) Taxandria X, pp. 95 (1746), 97 (1824), 293 (1543), 295 (1629)
Waalwijkalgemeen =in 1826 vormt Waalwijk één van de zeven plattelandsdistricten. Het district Waalwijk omvat 34 gemeenten met 38.615 inwoners [Gosselin, blz. XXXI]heerlijkheid=Fooy is heer van Baardwijk, Waalwijk en Sprang. Hij overlijdt in 1439 [Kok13, blz. 30]BRONNENgeraadpleegde bronnenDDBliteratuurBecht, Statistische, p. 141 (1669) Brachthäuser, Christian, Nassau, Brabant und BurgundChijs, Munten, blz. 33 (1200)Gelder, Nederlandse, p. 126 (16e e) Gosselin, J.J., Alphabetische naamlijst der gemeenten en derzelver onderhoorigheden ...etc, Amsterdam 1826, blz. XXXIHammen, Bijdrage (18e-19e e) Kok, Jacobus, Vaderlandsch Woordenboek, deel 31 (W), Amsteldam 1794, blz. Taxandria XI, p.37 (1378) Verhofstad, Regering, p. 79 (16e e)
WaardeDorp in de gemeente Edam. Ook Waerdealgemeen BRONNENgeraadpleegde bronnenDDBliteratuurW.D.B.I.U.A. 1872, 28 december, p. 3
Waardenalgemeen heerlijkheidRichard van Montfoort is heer van Noorden, Waarden en Achttienhoven, heer in Vredesteyn.BRONNENgeraadpleegde bronnenDDB
Waardenbroek
Waardenbroek
algemeen
algemeen
BRONNENliteratuurHalma, Tooneel I, p. 62 (1452)overige bronnenDDB
Waardenburg
Waardenburg
Plaats in ... Ook Weerdenborch, Weerdenberch of Weerdenburg
algemeen
algemeen
heerlijkheid
=In 1265-1315 is Rudolf de Cocq heer van Rhenoy, Hiern, Neerijnen, Opijnen en Waardenburg [Adel1925, blz. 82]=Gerrit de Kok of Cock, heer van Weerdenberg, zoon van Jan de Cock [Nijhoff, blz. VI]=Gerhard is de vijfde heer van Weerdenborch uit het geslacht de Cock=Willem van Broeckhuisen is heer van Weerdenborch door zijn huwelijk met Agnes van Weerdenborch, dochter van Gerhard=Willem van Gelder vergunt in 1397 Gerhard dat Agnes' oudste zoon [Johan] Weerdenborch zou erven [ANF1888, blz. 67]=In 1424 koopt Johan heer van Broeckhuisen en Weerdenborch van Willem heer van Wachtendonk de heerlijkheden Well en Ammerzoden [ANF1888, blz. 67]=Zoon Gerhard [...-1444] volgt op als heer van Weerdenborch en Ammerzoden [ANF1888, blz. 67]=Zijn zoon Johan van Broeckhuisen wordt heer van Weerdenborch en Ammerzoden maar diens broer Walraven heeft het gebruik ervan. Dit wordt bevestigd in het magescheid van 1457 [ANF1888, blz. 67].=Gerhard van Broeckhuisen [.....-1494] is in 1468 de tiende heer van Weerdenborch. Hij wordt in 1480 na het overlijden van zijn oom Walraven ook heer van Ammerzoden [ANF1888, blz. 68]=Aartshertog Maximiliaan verheft Weerdenborch met Hien en Neerijnen tot een hoge heerlijkheid met recht van galg en put [ANF1888, blz. 68]in 1814 is mr. Hans Willem van Aylva heer van Waardenburg , Neerijnen en Warmenhuizen [Adel1925, blz. 7; Winkler Prins, Geïllustreerde 1884, blz. 156] =Gerhard overlijdt in 1494; zijn zus Walrave erft [ANF1888, blz. 68]=Walrave trouwt in 1480 met Otto van Arkel, heer van Heukelom en in 1507 met Herman van Wachtendonk=Ze overlijdt in 1511; alle bezittingen komen aan haar zoon Johan van Arkel [ANF1888, blz. 68]heerlijkheid
BRONNENliteratuur =Aa, A.J. van der, Biographisch Woordenboek der Nederlanden, deel I, Haarlem 1852, bl. 451=Gerdes Oosterbeek, J., in: Gelderschen Volksalmanak 1874=Nijhoff, Is.An., Gedenkwaardigheden uit de Geschiedenis van Gelderland, door onuitgegevene oorkonden opgehelderd en bevestigd, derde deel, Willem en Reinald IV, hertogen van Gelre uit het huis van Gelre, Arnhem 1839, blz. VI=Poll, W. van de, Het kasteel Waardenburg, in: Gelderland, Tiel 1853=W.D.B.I.U.A. 1873, 21 juni, p. 2 =Wijnpersse, Statistiek, p. 381 (1854)overige bronnenDDB
Waarderalgemeen
belastingen1000e penning=in 1622 wordt in Waarder een dubbele 1000e penning geheven [Verhaar, Parenteel, blz. 211]
haardstedengeld=in 1627 wordt in Waarder een haardstedengeld geheven [Verhaar, Parenteel, blz. 211]
bestuurburgemeester=Cornelis Jan Bredius [1804-1873] is burgemeester vsan Waarder, Barwoutswaarder, Rietveld, Kamerik, Zegveld, 's-Gravesloot en Woerden [Roelants, Gulden, blz. 115]
BRONNENliteratuurFruin, Informacie, pp. 253-255 (1514) Goes, Register IV, p. 21 (1555)overige bronnenDDB
Waardhuizen
Waardhuizen
algemeen
algemeen
heerlijkheid
Pieter Beelaerts is heer van Emmichoven, Ganswijk en Waardhuyzen [Leeuw1883, blz. 87]heerlijkheid
BRONNENliteratuurSmidt/Strubbe/Rompaey, Chronologische II, p. 299 (1523)overige bronnenDDB
Waarloos
Waarloos
algemeen
literatuur
Baelde, Domeingoederen, p. 113 (1551)
overige bronnen
DDB
Waarschoot
Waarschoot
algemeen
literatuur
Baelde, Domeingoederen, p. 155 (1551)
overige bronnen
DDB
Waas
Waas
algemeen
literatuur
Baelde, Domeingoederen, pp. 155 (1551), 158 (id)
Blockmans/Prevenier, Armoede, p. 515 (1469)
Smidt/Rompaey, Chronologische III, p. 171 (1535)
Smidt/Strubbe/Rompaey, Chronologische II, p. 26 (1505)
overige bronnen
DDB
Waasmunster
Waasmunster
algemeen
literatuur
Gelder, Nederlandse, pp. 43 (1569), 56 (16e e), 64 (id)
overige bronnen
DDB
Waasten
Waasten
algemeen
literatuur
Henne, Histoire VII, p. 313 (1541)
Smidt/Strubbe/Rompaey, Chronologische II, p. 371 (1526)
overige bronnen
DDB
Waddinxveen
Waddinxveen
heerlijkheid
Jozua van Belle is heer van Waddinxveen [ANF deel 1, 1883-1884, nr. 2, 5 juli 1883, blz. 3]
Wadwaay
Wadwaay
Ook Wadweyde, Watweide en Wadway
algemeen
literatuur
Blécourt/Meijers, Memorialen, p. 210 (1436)
Chijs, Munten, blz. 51 (1216)
Fruin, Informacie, blz. 81 (1514), 98-99 (id)
overige bronnen
DDB
Waelhem
Waelhem
algemeen
literatuur
Henne, Histoire VI, p. 169 (1537)
overige bronnen
DDB
WageningenStad in Gelderland. Ook Carvo algemeenEvert van Heekeren is in 1263 aanwezig bij het verlenen van stadsvrijheid door graaf Otto aan Nieuw Wageningen (WP189bestuurheerlijkheidWillem Louis van Montfoort is heer van Reijgersfoort en drost en richter in Wageningen (1672-1674)In 1820-1839 is mr. H.B. van Daalen notaris en secretaris van de stad Wageningen [Aa, Aard1, blz. XXI; Nieuwenhuis, Algemeen, A-B, blz. XI]BRONNENliteratuurAa, A.J. van der, Aardrijkskundig Woordenboek der Nederlanden, Gorcum 1839, deel I, blz. XXIAlberts, Geschiedenis, p. 151 (838)B.M. Gelre V,p. 208 (1733)Baelde, Domeingoederen, p. 151 (1551)Gosses, Stadsbezit, p. 30 (1263)Haak, Plooierijen, p. 119 (1703)Hoefer, Vestiging (1733)Kernkamp, B., De droevighe ende verderflijcken oorlogh (1): Wageningen en het rampjaar 1672(-1673), inL: Oud Wageningen jrg. 50 2022/2; deel 2, jrg 50, 2022/3Martens van Sevenhoven, Geldersche, p. 475 (1562) Meester, Geschiedenis I, pp. 28 (1320), 100 (1473) Nieuwenhuis, G., Algemeen woordenboek van kunsten en wetenschappen A-B, Thieme, Zutphen 1820. blz. XISchevichaven, Memoriën, p. 286 (1320) Schevichaven, Rijk, p. 49 (14e e) Schevichaven, Rijkstol, p. 46 (1613) Schrassert, Codex, p. 17 (1574) Sloet, Toestand, pp. 399 e.v. (1543), 421 e.v. (id) Verwoert, Hermanus, Handwoordenboek der vaderlandsche geschiedenis volgens de nieuwste en beste bronnen bewerkt, deel 1 [A-K], Nijmegen 1851, blz. 119Wijnpersse, Statistiek, p. 381 (1854) Zijp, Strijd, p. 43 (1543)Winkler Prins, A. Geïllustreerde Encyclopedie (H-IYNX), deel 8, Amsterdam 1876, blz. 189overige bronnenDDBWaijestein
Waijestein
algemeen
heerlijkheid
Arend de Bije (Bie) (1600-1652) is heer van Waijestein
literatuur
Kobus/de Rivecourt, Biographisch, blz. 306
overige bronnen
DDB
Wakkene
Wakkene
algemeen
algemeen
heerlijkheid
Antonie van Bourgondië (... - 1573) is heer van Wakkene [Capelle] (Kobus, blz. 232; Verwoert, Handwoordenboek I, blz. 80)heerlijkheid
BRONNENliteratuurKobus/de Rivecourt, Biographische A-H, blz. 232. Verwoert, Hermanus, Handwoordenboek der vaderlandsche geschiedenis volgens de nieuwste en beste bronnen bewerkt, deel 1 [A-K], Nijmegen 1851, blz. 80overige bronnenDDB
Walbeek
Walbeek
algemeen
algemeen
Alidt Schenk van Nideg is vrouwe tot Aerssen en Walbeek [Nav1870]
BRONNENliteratuurMaasgouw 1879-1881, p. 458 (1548)Navorscher 1870, blz. 46 overige bronnenDDB
Walburg
Walburg
Ook Walborgh
heerlijkheid
=Joannes Schenaerts is in huwelijk verbonden met Margaretha Hallart. Hij overlijdt op 16 september 1623 en wordt bij de Dominikanen begraven. Uit het huwelijk zijn twee zonen voortgekomen: te weten Franciscus Schenaerts, heer van Walborch en eerste aalmoezenier van Antwerpen, en Laurentius Schenaerts [Leeuw 1883, nr. 1, blz. 8]=De beide broers hebben elk een dochter van Jacobus Bonte, burgemeester van Middelburg, getrouwd. Franciscus Schenaerts jr. en Catharina Bonte krijgen drie kinderen: Franciscus Schenaerts, heer van Walborch, Jacobus Schenaerts en Joannes Schenaerts. Hij trouwt daarna Anna Cordiere. Zoon Jacobus is achtereenvolgens quaestor-generaal, thesaurier en eerste aalmoezenier van Antwerpen [Leeuw 1883, blz. 8]=De laatste Franciscus huwt Maria Magnus en krijgt met haar vijf kinderen: Abraham, Franciscus, Constantia, Alexandrina en Catharina [Leeuw 1883, blz. 8]heerlijkheid
BRONNENoverige bronnenLeeuw 1883, blz. 8
Walcheren
Walcheren
algemeen
Wolfaert van Borssele schenkt in de 12e eeuw al zijn goederen aan de orde van de Tempeliers (Leeuw 1883, blz. 2)algemeen
heerlijkheid
Keizer Hendrik II draagt Walcheren als rijksleen op aan Boudewijn van Vlaanderen [Verwoert, Handwoordenboek I, blz. 297]heerlijkheid
oorlog
in 1480 is er een Bourgondische strijdmacht op Walcheren onder bevel van Jean de Salazar, genaamd Petit Salazar, heer van St. Just, Marcilly en Montagne [Navorscher 1852, blz. 301]op 2 maart 1567 vindt een aanslag op het eiland Walcheren plaats [Navorscher 1852, blz. 18]oorlog
BRONNENliteratuurBergh, Handboek, blz. 27Chijs, Munten, blz. 4 (m.e.), 20 (id), 49-50 (id)Dresselhuis, Joh. ab Utrecht, Geschied- en oudheidkundige wandelingen door het eiland Walcheren: met platen, Middelburg 1842 [DDB]Gargon, Mattheus, Walcherse Arcadia: Waar In Op een zoetvoerigen trant, onder zedige Lief-kozeryen en stichtelijke Bespiegelingen, Oorspronk, Heerlijkheden, Ambachten, Vliedbergen, Dijken, Stroomen, Zeeden, Rechten... oudheden en hedendaagse vermaaklijkheden van Walcheren ... nagespoort en opgeheldert worden, Leiden, deel 1 [1715], deel 2 [1717] [DDB}Speeleveldt, Theodorus, Briefe über die Insel Walcheren, Weimar 1810 DDB]overige bronnenDDB
Walcourt
Walcourt
algemeen
literatuur
Baelde, Domeingoederen, pp. 309-310 (1551)
overige bronnen
DDB
Walenburg
Walenburg
algemeen
algemeen
heerlijkheid
George Johan van Weede is vrijheer van Walenburg, Balgoy en Keenth [Adel1925, blz. 237]heerlijkheid
BRONNENliteratuur
Walhain
Walhain
heerlijkheid
Jan de Berghes is heer van Walhain [Navorscher 1852, blz. 140]heerlijkheid
Walhorn
Walhorn
bestuur
drossaardWillem van Panhuys is in 1486 drossaard [Adel1925, blz. 151]bestuur
Waliën
Waliën
heerlijkheid
Ludolph Fredrik Hendrik van Heeckeren [1758-1798] is heer van Waliën en Kemnade [WP8.193]BRONNENWinkler Prins, A. Geïllustreerde Encyclopedie (H-IYNX), deel 8, Amsterdam 1876, blz. 193 (WP)heerlijkheid
Wambeek
algemeen
literatuur
Baelde, Domeingoederen, p. 107 (1551
overige bronnen
DDB
Wamel
Wamel
algemeen
literatuur
Alberts, Geschiedenis, p. 151 (893)
overige bronnen
DDB
Wanneperveen
Wanneperveen
Dorp in Overijssel
algemeen
algemeen
economie
men leeft vooral van turfhandel [Buesching Nieuwe, deel VI, blz. 111]economie
BRONNENliteratuurDoorninck, Tijdrekenkundig V, pp. 5 (1496), 15 (id) T.S. Overijssel II, pp. 65 (17e e), 257 (1619)overige bronnenDDB
Wanssum
Wanssum
algemeen
literatuur
Kronenberg, Inventaris (1242-1796)
Wijnpersse, Statistiek, p. 385 (1854)
overige bronnen
DDB
Warder
Warder
algemeen
literatuur
Fruin, Informacie, p. 188 (1514)
MontéVerloren, Hoofdlijnen, p. 113 (m.e.)
overige bronnen
DDB
Waremme
Waremme
Plattelandsdistrict in de provincie Luik.
algemeen
Het plattelandsdistrict Waremme van de provincie Luik omvat in 1826 86 gemeenten met in totaal 36.726 inwoners [Gosselin, blz. XXXVI]BRONNENliteratuurGosselin, J.J., Alphabetische naamlijst der gemeenten en derzelver onderhoorigheden ...etc, Amsterdam 1826, blz. XXXVIoverige bronnenDDB
Warfartshouve
Warfartshouve
algemeen
literatuur
Fruin, Informacie, blz. 104-106
overige bronnen
DDB
Warfum
Warfum
algemeen
literatuur
Becht, Statistische, p. 142 (1602-65)
Bergh, Handboek, blz. 130 (m.e.)
Wijnpersse, Statistiek, p. 385 (1854)
overige bronnen
DDB
Warmenhuizenalgemeen bestuurheerlijkheid=Willem Bardes [....-1619] is heer van Warmenhuizen. In 1607 kocht hij uit de voor schulden aangeslagen bezittingen van Lamoraal II van Egmond de heerlijkheid Warmenhuizen. Hij ligt begraven in Alkmaar in de Matthijskerk [NNBW 1911, blz. 237; Aa, Aard1. blz. 88]=Willem Bardes [...-1631] is heer van Warmenhuizen [NNBW 1911, blz. 238]=Arnoud Bardes [....-1646] is heer van Warmenhuizen [NNBW 1911, blz. 238]=Leden van de familie Schier of Schierus hebben de heerlijkheid enige tijd in bezit gehad.=in 1814 is mr. Hans Willem baron van Aylva [1751-1827] heer van Waardenburg, Neerijnen en Warmenhuizen [Aa, BioI, blz. 451; Adel1925, blz. 7; Winkler Prins, Geïllustreerde 1884, blz. 324]BRONNENliteratuur] Blécourt, Heerlijkheden, p. 81 (1642) Fruin, Informacie, pp. XXVIII (1496), 162-163(1514) Goes, Register V, p. 126 (1557) overige bronnenDDB
WarmondPlaats in Zuid-Holland bij Noordwijkalgemeen
bestuurschepenPieter van Claveren is schepen [Vorm, Sweringen, blz. 2]
secretarisLourens van Dijckslooth is in 1674 secretaris van Warmond [Vorm, Sweringen, blz. 11]
heerlijkheid-Johannes van Woerde, heer van Warmond, wordt in 1454 door de heer van Wassenaar begiftigd met het ambt van grieckwaarder [Navorscher 1851, blz. 217]-Een tak van de familie Wassenaar, de van Duivenvoordes, bezit sinds 1525 de voorname heerlijkheden van Warmond, Woude en Alkemade [Kok13, blz. 52]-Jan van Duivenvoorde, gehuwd met Maria van Mathenes, vrouwe van Warmond. Ze hebben drie zoons, Jacob, Jan en Gijsbert [Kok13, blz. 52]-Jacob van Duivenvoorde [....-1577] heeft een zoon, Johan of Jan [Kok13, blz. 52]-Jan van Duivenvoorde, admiraal van Holland (1547-1610) was heer van Warmond, Woude en Alkemade [Kobus, blz. 470; Kok13, blz. 52]-In 1654 is Jacob van Wassenaar heer van Warmond [Leeuw1883, blz. 45]-Geschil in 18e eeuw tussen de regeerders van Leiden en mr. Gerrit van der Laen als echtgenoot van de oudste dochter van Hendrik van Alkemade betreffende zekere visserij in de heerlijkheid Warmond [NL-HaNA, Handschriften Derde Afdeling ARA tot 1950, 3.22.01.01, inv.nr. 74]
rechtspraakgerechtsbodeHendrik Alberts van Sweringen is gerechtsbode van 1655-1678 [Vorm, Sweringen, blz. 1, 37]
BRONNENliteratuurANF 1883, 6 september, p. 2 (1252) Andreae, Tol (15e-18e e) Bergh, Handboek, blz. 70Chijs, Munten, blz. 41 (1063)Fannee, Mathieu, Atlas van laatmiddeleeuws Warmond. Reconstructie van het dorp en zijn omgeving (1250-1574), Warmond 2023Fannee, Mathieu, Warmonds Toponymisch Woordenboek. Middeleeuwen en Vroegmoderne Tijd, Warmond 2023Fruin, Informacie, pp. 284-286 (1514) Gelder, Nederlandse, pp. 68 e.v. (1558), 78 (16e e) Gosses, Welgeborenen, p. 135 (m.e.) Gouw, Ambacht, p. 45 (1639) Kobus/de Rivecourt, Biographisch, blz. 470Kruisheer, Oorkonden, p. 290 (1252) Navorscher V, p. 109 (m.e.) Steur, Burenruzie Steur, Proces (1678-1679) Vorm, Teun van der, Een Rijnlandse familie Van Sweringen, in: Ons Voorgeslacht 2024, blz. 1-44W.D.B.I.U.A. 1874, 25 april, p. 4 Wijnpersse, Statistiek, p. 382 (1854)overige bronnenDDB
Warmonderbroek
Warmonderbroek
algemeen
algemeen
BRONNENliteratuurANF 1883, 4 september, p. 2 (1231) Engels, Geschiedenis, p. 33 (1231) Gosses, Welgeborenen, p. 39 (1231) Kruisheer, Oorkonden, p. 263 (1231)overige bronnenDDB
Warnsveldalgemeen belastingen=Alexander Wilbrenninck [1813-1883] is in 1861 ontvanger der directe belastingen [Epen, Geslacht, blz. 42]bestuurschoutIn 1820 is Jonkheer T. M. J. A. van Lamsweerde uit Zutphen schout van Warnsveld [Nieuwenhuis, Algemeen, A-B, blz. XVIII]BRONNENliteratuurAlberts, Geschiedenis, p. 154 (12e e) Blink, Geschiedenis I, p. 132 (1313) Gimberg, Krijgswezen, p. 82 (1401) Hoefer, Uittreksel, p. 274 (1476) Hordijk, Rechtsbronnen, p. 92 (1376) Nieuwenhuis, G., Algemeen woordenboek van kunsten en wetenschappen A-B, Thieme, Zutphen 1820. blz. XVIII]W.D.B.I.U.A. 1873, 29 november, p. 3 Wijnpersse, Statistiek, p. 381 (1854)overige bronnenDDB
Warmunde
Warmunde
Zie Warmond
Waspik
Waspik
algemeen
algemeen
heerlijkheid
In 1474 is Philips van Spangen behalve heer van Sprang ook heer van Groot Waspik [Leeuw1883, blz. 44]heerlijkheid
BRONNENliteratuurFruin, Informacie, pp. 531 e.v. (1514) Smidt/Strubbe, Chronologische I, p. 403 (1468-1469) Smidt/Strubbe/Rompaey, Chronologische II, p. 299 (1523) Wijnpersse, Statistiek (1854)overige bronnenDDB
Wassenaar
algemeen heerlijkheidin 1420 is Philips heer van Wassenaar en burggraaf van Leiden [Verwoert, Handwoordenboek I, blz. 358]Lamoraal, prins van Ligne is heer van Wassenaar [17e e] [Aa, Aard2, blz. 115]Jacob van Wassenaar [....-1714] is baanderheer van Wassenaar, heer van Obdam [Leeuw1883, blz. 59; Buesching, Nieuwe, deel VI, blz. 102]in 1753 Unico Willem, graaf van Wassenaar tot Wassenaar enz. enz . [Groot Charterboek deel 1, blz. Jacob Derk Karel van Heeckeren is heer van Wassenaar, Twickel, Nettelhorst etc. [WP8.192]in 1753 Unico Willem, graaf van Wassenaar tot Wassenaar enz. enz . [Groot Charterboek deel 1, blz. 38]
BRONNENinternetkrantenliteratuurBlécourt, Heerlijkheden, p. 88 (1290) Chijs, Munten, blz. 51 (1200)Fruin, Informacie, pp. 274-276 (1514) Goes, Register IV, pp. 31 (1555), 35 (id), 109 (id) Kruisheer, Oorkonden, pp. 363 (1287), 376 (1290) Navorscher XL,p. 189 (19e e) Wijnpersse, Statistiek, p. 382 (1854)Winkler Prins, A. Geïllustreerde Encyclopedie (H-IYNX), deel 8, Amsterdam 1876, blz. 191-192overige bronnenDDB
Wassenberg
Wassenberg
algemeen
godsdienst
Gerard I van Nassau (.... - 1131) liet op zijn eigen goed Wassenberg een kerk bouwen. Kleinzoon Gerard II van Nassau (... - 1182) voltooide de kerk [Kobus, blz. 581]
literatuur
Kobus/de Rivecourt, Biographische A-H, blz. 581
overige bronnen
DDB
Wassenhoven
Wassenhoven
In 1550 is Geleun Segers heer van Wassenhoven
Waterdijk
Waterdijk
heerlijkheid
heerlijkheid
Dismas van Bergen op Zoom is heer van Waterdijk [Nav1870]
BRONNENliteratuurNavorscher 1870, blz. 155Watergraafsmeer
Watergraafsmeer
Venner, Inventaris, p. 146 (1646)
algemeen
literatuur
Wijnpersse, Statistiek, p. 382 (1854)
overige bronnen
DDB
Wateringenalgemeenbelastingenhoofdgeld
bestuurburgemeesterIn 1842 is G.G. Murray burgemeester van Wateringen [Berg, Proeve, blz. XIII]
schepenHeijndrick Jansz. Duijvesteijn is schepen van Wateringen in 1607, 1608 en 1618 [Voorgeslacht 2018.41]BRONNENliteratuurEendenburg, G. van, Het hoofdgeld van Wateringen uit 1622, in: Ons Voorgeslacht jrg 78, 2023, nr. 758Fruin, Informacie, pp. 267-269 (1514) Gouw, Ambacht, p. 72 (1545) Ons Voorgeslacht 2018, nr. 706, blz. 41Wijnpersse, Statistiek, p. 382 (1854)overige bronnenDDB
Waterland
Waterland
Gebied in West-Friesland
algemeen
-Al voor Julius Caesar is het gebied bewoond [Zeggelaar,Blikken33]-Dicht bij Monnikendam ligt het kasteel Zwanenburg gesticht door de heren van Persijn. -De benaming "Waterland" wordt door ons uitsluitend gebruikt om daarmee aan te duiden het gebied van de zes hoofddorpen: Ransdorp, 't Hooftdorp, Zuyderwoude, Sunderdorp, Schellingwoude, Broek en Lansmoer [Zeggelaar, Blikken11]. ---Op 23 november 1619 is de band tussen deze dorpen gelegd in de Unie van Waterland [Zeggelaar, Blikken12]-Slot Ilpenstein is voor 1622 gebouwd bij Ilpendam door Volkert Overlander, schepen en nadien burgemeester van Amsterdam [Zeggelaar, Blikken34]De Unie van Waterland is in 1806 nog voor 10 jaar verlengd [Zeggelaar, Blikken12]BRONNENliteratuurZeggelaar, G. van, Blikken in het Verleden van Waterland, Amsterdam 1902, blz. 11-12, 33algemeen
belastingen
-Floris V brengt in 1275 een verzoening tot stand tussen Jan van Persijn en de Waterlanders. De Persijnen zullen het kasteel niet herbouwen, ze zullen vonnissen van schepenen niet herroepen; de Waterlanders zullen jaarlijks twee beden betalen en een som ineens voor het verlies van het kasteel [Zeggelaar, Blikken41]."Gebeurde het in 1447 dat de Waterlanders haer tegens de Schattingen versetten , waerover veel van de rijkste huyslieden aldaer, by nacht van haer bedden gelicht, en voort na den Haghe ghevoert werden ; daer sy niet van daen quamen of de schattingen waren ten uytersten betaelt, en noch soo veel daer boven. dat de groote nieuwe Sael die noch heden voor ‘t Hof is daervan uyt de grondt opgetimmert wert", ontleend aan een geschreven aantekening uit 1754 [Navorscher 1851, blz. 283]Zoo ook werd de groote nieuwe zaal, voor het Hof in den Haag, uit den grond opgetimmerd, uit de gelden, welke de Waterlanders, als boete, wegens het weigeren van schatting in 1447 moesten opbrengen. de belasting heeft overigens tot 1456 geduurd. Toen werd men daarvan ontheven [Engels, blz. 17-18].De bede zou geheven worden "naar de grootheid en rijkheid van de landen. De notabelsten zouden "deze penningen ordineren en taxeren". Dat gebeurde niet en toen werden de Waterlanders hoger getaxeerd dan ze tevoren pleegden te geven. De Waterlanders waren al zwaar getroffen door dijkdoorbraken, ze weigerden de bede. Stadhouder Jan van Lannoy haalde gewapend volk uit steden en dorpen [gemene heervaart]. Ze gijzelden de rijken en notabelen totdat betaald zou zijn. Na enige tijd geven de Waterlanders het op. Ze betalen het gevraagde en nog een som extra "dat men nog eene schoone kamer bij de Raadkamer, daarmede dede timmeren" [Navorscher 1852, blz. 73]De watervloeden van 1570 en 1580 maken grote gaten in de zeedijk.Schellingwoude en de omligende dorpen zijn verarmd door oorlogen financieel niet in staat de schade te herstellen [Zeggelaar, Blikken51]BRONNENinternet krantenliteratuurEngels, Geschiedenis, blz. 17-18 (1447) belastingen
bestuur
baljuw=Willem Cuser [...-1392] is baljuw van Amstelland, Rijnland en Waterland [Verwoert, Handwoordenboek I, blz. 142]=Nikolaas van Persijn sterft in 1409 kinderloos; de heerlijkheid komt dan volledig in handen van het graafschap Holland. Hierna stellen de graven van Holland een baljuw van Waterland aan [Zeggelaar, Blikken45].bestuur
heerlijkheid
-Het bisdom Utrecht heeft steeds de rechten geclaimd op Waterland en West-Friesland. Ridders kregen het land in leen [Zeggelaar, Blikken43]-Jan Persijn wordt in 1080 genoemd als heer van Waterland [Zeggelaar, Blikken43]-Rond 1150 is sprake van een Dirk Persijn [Zeggelaar, Blikken43] -Wouter Persijn overlijdt in 1218 [Zeggelaar, Blikken44]-In 1226 is er een Jan Persijn. Hij wordt doorde Waterlanders niet erkend [Zeggelaar, Blikken43]-Claas Persijn [....-1250] verkoopt de helft van Marken aan de monnikn van het klooster Mariengaarde in Friesland [Zeggelaar, Blikken43]-Jan is in 1268 de derde heer. De Waterlanders, verenigd met de Kennemers en West-Friezen, staan tegen hem en de adel op en vernielen het kasteel [Zeggelaar, Blikken40]. -Jan Persijn schenkt in 1273 de Waterlander vele voorrechten en vrijheden, bezegeld [Zeggelaar, Blikken44]-Floris V brengt in 1275 een verzoening tot stand tussen Jan van Persijn en de Waterlanders. De Persijnen zullen het kasteel niet herbouwen, ze zullen vonnissen van schepenen niet herroepen; de Waterlanders zullen jaarlijks twee beden betalen en een som ineens voorhet verlies van het kasteel [Zeggelaar, Blikken41]. -Waterland komt in 1282 door verkoop gedeeltelijk aan de Hollandse graaf Floris V, nl.voor de helft. De andere helft zou blijven als erfleen aan Nicolaas Persijn, de zoon van Jan [Zeggelaar, Blikken42-44; Navorscher 1851, blz. 223] -toen Floris in 1296 werd vermoord trokken de Waterlanders met de Kennemers op om zijn dood te wreken [Zeggelaar, Blikken45]. -de zoon van Nicolaas komt in 1350 voor in oude stukken onder de naam van Velzen [Zeggelaar, Blikken45]. -in 1358 komt in een handvest voor Katharina van Velzen , vrouwe van Waterland [Zeggelaar, Blikken45].-Nikolaas van Persijn sterft in 1409 kinderloos; de heerlijkheid komt dan volledig in handen van het graafschap Holland. Hierna stellen de graven van Holland een baljuw van Waterland aan [Zeggelaar, Blikken45].heerlijkheid
waterstaat
Bekend is dat grote overstromingen hebben plaatsgevonden in 350, 533, 695 en 733. Het Flevomeer werd daardoor steeds groter [Zeggelaar, Blikken48]In 1170 werd al het land tussen Tessel, Medemblik en Stavoren door het water verzwolgen en verkreeg de Zuiderzee de omvang die het ongeveer voor de inpolderingen nog had [Zeggelaar, Blikken48]In 1275 bestaat de Zeedijk van Waterland al [Zeggelaar, Blikken48]In 1395 wordt de Uitdam gebouwd, bedoeld om de binnenwateren van de buitenwateren te scheidenIn 1400 wordt in de Purmer-Ee een dam gelegd om de Zuiderzee af te sluiten [Zeggelaar, Blikken49]In die dam wordt een sluis gelegd en op 12 september 1403 wordt door Hertog Albrecht bepaald dat de sluis -de Grafelijkheids-of Gravensluis- zal worden onderhouden door de graaf, zonder kosten voor de Waterlanders [Zeggelaar, Blikken49]In 1408 komen de heemraden van DelflandIn 1421 loopt heel Waterland onder door een breuk in de dijk bij Durgerdam [Zeggelaar, Blikken50]. In 1502, 1508, 1509, 1514 en 1532 zijn er opnieuw watervloeden [Zeggelaar, Blikken50]Op 1 november 1570 brak de zeedijk op drie plaatsen door. Er ontstaat een gat van 3 meter lengte. De doorbraak doet het Keijnselmeer ontstaan. De ingelanden van Schellingwoude die voor het onderhoud van dit deel van de dijk verantwoordelijk zijn blijken niet in staat om de dijk te herstellen [Zeggelaar, Blikken50]In 1580 is opnieuw sprake van een hevige stormvloed. Er ontstaan drie nieuwe gaten. Schellingwoude en de omligende dorpen zijn, verarmd door oorlogen, financieel niet in staat de schade te herstellen [Zeggelaar, Blikken51]De Ordonnantie van 24 april 1581 van Willem van Oranje moet verbetering brengen [Zeggelaar, Blikken51]In 1610 is de Gravensluis verlegd [Zeggelaar, Blikken49]waterstaat
BRONNENliteratuurBaelde, Domeingoederen, pp. 284-285 (1551), 288 (id) Blécourt, Heerlijkheden, p. 88 (1282) Blok, Financiën, p. 80 (1391) Chijs, Munten, blz. 42 (m.e.), 46 (id)Fruin, Informacie, pp. 201-217 (1514) Goes, Register I, p. 620 (1541) Gosses, Welgeborenen, pp. 38 (1282), 60 (id), 73 (m.e.) Halma, Tooneel II, p. 297 (1447) Jansma, Raad, p. 137 (1440) MontéVerloren, Hoofdlijnen, p. 122 (1393) Navorscher I, p. 283 (1447); II, p. 73 (1447)Soeteboom, H, Historie van Waterland, 1660Soeteboom, Hendrik Jakobsz, Oud-Heden Van Zaan-Land, Stavoren, Vronen en Waterland, : Behelzende haar Oorsprongen, Volkplantingen, Loop der Rivieren, Bedykinge, Regeeringen onder Keyzers, Koningen, Princen, Graven, Potestaten, en Burger-vaderen ; De Wetten, en Voor-regten, haar door deze vergunt ...Alles uit de Oudheden Nagespeurd, en met Autentique Stukken bewaarheid, Amsterdam 1702, 2 delen [DDB]Verwoert, Hermanus, Handwoordenboek der vaderlandsche geschiedenis volgens de nieuwste en beste bronnen bewerkt, deel 1 [A-K], Nijmegen 1851, blz. 142Zeggelaar, G. van, Blikken in het Verleden van Waterland, Amsterdam 1902, blz. 1-....overige bronnenDDB
Waterland (Antw)
algemeen
literatuur
Baelde, Domeingoederen, p. 85 (1551)
overige bronnen
DDB
Watervliet
Watervliet
algemeen
Watervliet heette ook 's-Gravengoede. Met die graaf werd Jan van Namen bedoeld. Hij was de bedijker van de Waterlanden [Nav1870]BRONNENliteratuurNavorscher 1870, blz. 215algemeen
heerlijkheid
Mattheus Lauwerin is heer van Watervliet [Nav1870]heerlijkheid
BRONNENliteratuurGelder, Nederlandse, p. 42 Navorscher 1870, blz. 155Smidt/Rompaey, Chronologische III, p. 400 (1539)overige bronnenDDB
Wattignies
algemeen
literatuur
Braure, Etude, p. 186 (1505)
overige bronnen
DDB
Waubach
algemeen
literatuur
W.D.B.I.U.A. 1872, 28 september, p. 4; 1873, 24 april, p. 3
overige bronnen
DDB
Waverveen
algemeen
heerlijkheid
literatuur
Blecourt, Rechtshistorische, p. 75 (1628-1918)
Diederiks, Collecteurs, p. 491
Fruin, Informacie, pp. 221-222 (1514)
overige bronnen
DDB
Wavrin
algemeen
literatuur
Braure, Etude, p. 104 (1449)
overige bronnen
DDB
Wazemmes
algemeen
literatuur
Braure, Etude, pp. 108-109 (1449)
overige bronnen
DDB
Wedde
Wedde
algemeen
=Er is een kasteel in Wedde.=Streitigkeiten in 1576 zwischen dem Fürstbistum Münster und dem Grafen von Arenberg wegen des Schlosses Wedde und der Lande Westerwolde und Bellingwolde.algemeen
belastingen
S.G. Eckringa is burgemeester in Wedde [Wal, Bijdragen 1842, blz. VI]belastingen
bestuur
drostin 1749 wordt Rudolf de Mepsche benoemd tot dros in Wedde en Westerwolde [Hildebrand, Reglement, blz. 47]richterIn 1786 is L. Muntinghe richter in Wedde en Westwoldingerland [Chalmot1, blz. VI]bestuur
rechtspraak
mr. N. Engelhard is kantonrechter [Wal, Bijdragen 1842, blz. VI]rechtspraak
BRONNENliteratuurW.D.B.I.U.A. 1872, 29 juni, p.3overige bronnenDDB
Wedergrate
algemeen
literatuur
Uytven, Vorst, p. 109 (1458)
overige bronnen
DDB
Weede
Weede
algemeen
algemeen
heerlijkheid
In 1815 is Everard van Weede heer van Dijkveld, Lutteke, Weede en Rateles [Adel1925, blz. 237]heerlijkheid
BRONNENliteratuur
Weede, de Groote
Weede, de Groote
algemeen
algemeen
-Wilt van Broeckhuisen tot den Doorn, de Lathmer, de Geldersche Toren, Wilperhorst en de Groot Weede is lid van de ridderschap [ANF1888, blz. 69]
Weerd, de
literatuur
T.G.O. 1837, p. 254(15e-17e e)
overige bronnen
DDB
Weerdenberg
algemeen
heerlijkheid
Gerrit, heer van Weerdenberg, zoon van Jan de Kok [blz. VI]
literatuur
Nijhoff, Is.An., Gedenkwaardigheden uit de Geschiedenis van Gelderland, door onuitgegevene oorkonden opgehelderd en bevestigd, derde deel, Willem en Reinald IV, hertogen van Gelre uit het huis van Gelre, Arnhem 1839, blz. VI
overige bronnen
DDB
Weerselo
Weerselo
Dorp in Overijssel
algemeen
algemeen
bestuur
=behoorde tot het richterambt Oldenzaal [Buesching, Nieuwe, deel VI, blz. 96]bestuur
BRONNENliteratuurWijnpersse, Statistiek, p. 386 (1854)overige bronnenDDB
Weerst
Weerst
algemeen
algemeen
BRONNENliteratuurMaasgouw 1879-1881, p. 486 (17e e)overige bronnenDDB
Weert
algemeen
financiën
Zoo verklaarde Keizer Frederik de I in 1184, die van Utrecht vrij van den tol, die eertijds te Thiel, en daarna te Weert betaald werd [Engels, blz. 23]
literatuur
Engels, Geschiedenis, blz. 23 (1184)
Navorscher XL, p. 189(19e e)
Notice Historique sur l'Ancien Comté de Hornes et sur les anciennes seigneuries de Weert, Wessem, Ghoor et Kessenich, Gand 1850 [DDB]
Nuyens, Inventaris, pp. 121 (1840-52), 180 (19e e)
Venner, Inventaris, pp. 36 (1719), 169 (1733), 181 (1767-82), 182 (1776;1778)
Win, Inventaris
Wijnpersse, Statistiek, p. 386 (1854)
overige bronnen
DDB
Weesp
Weesp
algemeen
Bij de Franse invasie in 1672 wordt een fort aanbesteed aan de Uitermeerse sluis. Daarvoor moet een flink deel deel van de buurtschap Uitermeer worden geruimd.algemeen
belastingen
verpondingUit een verklaring van Burgemeesteren en Regeerders van Weesp van 14 september 1679 blijkt dat door het fortificeren in 1673 een landhuis, twaalf boerderijen en acht huizen zijn afgebroken. Dit heeft gevolgen voor de opbrengst van de verponding.belastingen
bestuur
burgemeester In 1786 is A d'Arrets jr burgemeester [Chalmot1, blz. IIIhoofdofficierin 1609 benoemt prins Maurits Pieter Cornelisz Hooft tot drost van Muiden, baljuw van Gooiland en hoofdofficier van Weesp en Weesperkaspel [Verwoert, Handwoordenboek I, blz. 320] bestuur
BRONNENliteratuurAvis, Directe, p. 110 (1460) Becht, Statistische, p. 140 (1589)Blauw, Over, p. 52(1423)Blécourt, Heerlijkheden, p. 500 (1795)Diederiks, Collecteurs, p. 491Engels, Geschiedenis, p. 66 (1557)Fruin, Informacie, pp. XXXI (1557), 197-199 (1514)Goes, Register IV, pp. 74-75 (1555); V, p. 93 (1557)Heydanus, J., Wanneer is de mond van het Naardermeer gestopt?, in: BMHG 1e deel. 1877, blz. 302-308]Sterck, Opkomst, p. 161 (1344)overige bronnenDDB
Weesperkarspel
Weesperkarspel
algemeen
algemeen
bestuur
hoofdofficierin 1609 benoemt prins Maurits Pieter Cornelisz Hooft tot drost van Muiden, baljuw van Gooiland en hoofdofficier van Weesp en Weesperkarspel [Verwoert, Handwoordenboek I, blz. 320] literatuurFruin, Informacie, pp. 197-199(1514)overige bronnenDDBbestuur
Wegberg
algemeen
literatuur
Venner, Inventaris, p. 166 (1789)
overige bronnen
DDB
Wehlalgemeenbelastingenontvanger=In 1820 is W.O. Meijer ontvanger der in- en uitgaande rechten te Wehl [Nieuwenhuis, Algemeen, A-B, blz. XXI] =in 1826 is P.W. Meijer in Wehl ontvanger der directe belastingen, in- en uitgaande regten en accijnsen [Gosselin, blz. XV]heerlijkheid=Wehl was nooit onder het gezag van Gelre of Zutphen maar steeds Kleefs [Navorscher 1852, blz. 279] =mr. Cornelis Steengracht [1723-1781] is heer van Slangenburg, Wehl en de beide Souburgen [Epen, Geslacht, blz. 29]BRONNENliteratuurAlberts, Geschiedenis, p. 154 (1200) Gosselin, J.J., Alphabetische naamlijst der gemeenten en derzelver onderhoorigheden ...etc, Amsterdam 1826, blz. XVG.S. Gelderland, Kort, p. 45 (1747-1800)Nieuwenhuis, G., Algemeen woordenboek van kunsten en wetenschappen A-B, Thieme, Zutphen 1820. blz. XXIoverige bronnenDDBWehr
algemeen
literatuur
Maasgouw 1879-1881, pp. 48 (1660), 198 (16e e)
overige bronnen
DDB
Weidum
Ook Weydum
Dorp in Friesland in Baarderadeel.
algemeen
De kerk is, naar beweerd wordt, in 1204 gebouwd (Kok, Vaderlandsch 31, blz. 96)
In 1800 behoort de gemeente Weidum tot één van de zeven gemeenten binnen de 2e ring van het Departement van de Eems. Er wonen 4666 personen verdeeld over negen grondvergaderingen (Huizum 1, Goutum, Wirdum, Kempens, Teerns en Swichen 2, Roordahuis en Triens 1, Oosterwierum, Mantgum en Schillaard 1, Jorwert en Hijlaart 1, Weidum, Beers en Jellum 1, Deinum, Boxum en Blessum 1, Marssum 1).
overige bronnen
DDB
Welden
algemeen
literatuur
Gelder, Nederlandse, p. 44 (1569)
overige bronnen
DDB
Weleveld
Weleveld
algemeen
algemeen
heerlijkheid
Willem Hendrik van Hambroick is heer van Weleveld [Adel1925, blz. 85]heerlijkheid
BRONNENliteratuur
Well
Well
Plaats in Gelderland
algemeen
algemeen
BRONNENliteratuurSchrassert, Codex, p. 35 (1694)overige bronnenDDB
Well
Well
algemeen
algemeen
heerlijkheid
=In 1424 koopt Johan heer van Broeckhuisen en Weerdenborch van Willem heer van Wachtendonk de heerlijkheden Well en Ammerzoden [ANF1888, blz. 67]=Zoon Gerhard [...-1444] volgt op als heer van Weerdenborch en Ammerzoden [ANF1888, blz. 67]=Zijn zoon Johan van Broeckhuisen wordt heer van Weerdenborch en Ammerzoden maar diens broer Walraven heeft het gebruik ervan. Dit wordt bevestigd in het magescheid van 1457 [ANF1888, blz. 67].=Gerhard van Broeckhuisen is in 1468 de tiende heer van Weerdenborch. Hij wordt in 1480 na het overlijden van zijn oom Walraven ook heer van Ammerzoden [ANF1888, blz. 68]In 1822 is Pierre Guilaume de Liedel heer van Well [Adel 1925, blz. 125]In 1842 is Pierre Guillaume de Liedel heer van Well [Adel 1925, blz. 125]In 1848 is jhr Guillaume Louis Jean Baptiste de Liedel [Adel 1925, blz. 125]heerlijkheid
BRONNENliteratuurMaasgouw 1879-1881, pp. 166 (1594), 174 (1740), 458 (1548) Venner, Inventaris, p. 147 (1683)overige bronnenDDBWellandEen ambachtsheerlijkheid op Schouwen in Zeeland ten zuidoosten van Renesse. Ook heerlijkheid van Welle. Ook Wellandt.algemeenWelland heeft een schout en schepenen in 1640-1641De heerlijkheid is verdeeld in Oostambacht en Westambacht (waaronder Zegambacht) en omvat in 1794 de dorpen Noordwelle, Zuidwelle en Serooskerke. Oostambacht is 2161 gemeten 136 roeden en 3 voeten groot, Westambacht 770 gemeten 236 roeden (Kok, Vaderlandsch 31, blz. 1; TS Zeeland)economieVan 1687-1890 is er een meestoof. De meestoof 'Welland' is een fabriek waarin uit meekrapwortels rode kleurstof werd bereid. Deze meestoof is in werking vanaf het jaar 1687, maar brandt enige jaren na de ingebruikname van een stoommachine in 1855 gedeeltelijk af. Ten gevolge van de komst van kunstmatige kleurstoffen verliest de teelt van meekrap zijn belang. De meestoof wordt gesloten in 1878 en afgebroken in 1895.financiëntiendenHet kapittel van Sint Jan in Utrecht geeft tienden in erfpacht uit op Schouwen, o.m. in Welland (1284-1654)heerlijkheid=Hugo van Tuijl (..-1448) is de eerste heer van Welland=De zoon van Hugo van Tuyll, Pieter van Tuyll, heer van Welland, koopt in 1483 de heerlijkheid Serooskerke en noemt zich voortaan alleen heer van Serooskerke=Pieter van Tuyll heeft een zoon Jacob van Tuyll (...-1531), heer van Serooskerke, Moermont en Welland=Een zoon van Jacob, Hieronymus van Tuyll van Serooskerken (1510-1571) wordt heer van Serooskerke, Welland, Moermont, Stavenisse en Sint Annaland=Jacob, tweede zoon van Hieronymus, is heer van Welland. =Jacob heeft een natuurlijk kind, Pieter, heer van Welland. Deze sterft kinderloos=Jan van Tuyll van Serooskerke is de derde zoon van Hieronymus. Hij wordt heer van Serooskerke, Welland, Westkerke en Botland=Jan's tweede zoon Hendrik van Tuyll van Serooskerken (...-1649) wordt heer van Welland en Kattendijke=Hendrik's zoon Adriaan wordt heer van Welland en Kattendijke. Hij overlijdt ongetrouwd in 1658.=Jan's derde zoon Arend overlijdt in 1660. Diens zoon Johan is reeds in 1649 overleden. Johan's zoon Godard Willem (...-1709), heer van Welland en Zoelekerke. Hij wordt in 1674 door Willem III ontslagen als geëligeerde [BMHG 1877, blz. 364]=De zoon van Willem is Goddard, heer van Welland, kanunnik van Oud Munster, ongehuwd gestorven.=Iman Mogge (1651-1716), heer van Welland, zoon van Rutschert Mogge, heer van Duijvendijke.Hij wordt opgevolgd door zijn zoon Rutschert Mogge (1682-1729), heer van Welland, Haamstede en Koudekerke (1716-1729)=Hij wordt opgevolgd door zijn zoon Iman Mogge (1707-1737), heer van Welland, Haamstede en Koudekerke (1729-1737).=Hij wordt opgevolgd door zijn zoon Willem Ferdinand Mogge (1731-1769) heer van Welland, Haamstede en Koudekerke (1737-1769)=Hij wordt opgevolgd door zijn dochter Suzanne Cornelia Mogge (1753-1806), vrouwe van Welland, Haamstede en Koudekerke (1769-1806). Ze erft het slot te Haamstede.Ze is getrouwd met de Amsterdamse koopman en bankier Henric Muilman van de firma Muilman en Soonen. Hij woont op de Herengracht in een dubbel huis dat hij op 28 augustus 1792 voor f 65.937 koopt. Hij is raad in de vroedschap van Amsterdam van 1776-1795.=Cornelia wordt opgevolgd door haar zoon Willem Ferdinand Mogge Muilman (1778-1849), heer van Welland, Haamstede en Koudekerke (1806-1849).BRONNENliteratuurTegenwoordige Staat der Vereenigde Nederlanden, tiende deel, Amsterdam 1753overige bronnenDDB
Welle
Welle
Een ambachtsheerlijkheid op Noord-Beveland in Zeeland.
algemeen
Het gelijknamige dorp is al vroeg prooi van de golven geworden (Kok, Vaderlandsch 31, blz. 1)algemeen
heerlijkheid
Filips de Bersacques is heer van Welle. Hij is getrouwd met Jacoba de Vully, vrouwe van MoncroveBRONNENliteratuurChalmot, Biographisch, deel 2, blz. 382 [Filips]heerlijkheid
overige bronnen
overige bronnen
DDB
Wellenalgemeen=Abswellen en Vrolingen behorenn tot de parochie Wellen, maar het zijn afzonderlijke heerlijkheden met elk een eigen burgemeester [Michiels, Wellen, blz. 198]=in 1677 rond 800 inwoners [Michiels, Wellen, blz. 198]=Het zou al te gemakkelijk zijn kritiek uit te oefenen op de misbruiken die in de rekeningen van onze goeie "borgemeesters" op een naïve wijze aan het licht worden gebracht: omkoperij door middel van geschenken in geld of in natura,, het vriendelijk overtuigen met de hulp van duimkruid om elders te gaan logeren, valse aangiften van bebouwde percelen of van bestialen, uitstel van schuldvereffening met de hoop dat er een streep door de rekening zal worden getrokken en dies meer. Doch men mag niet vergeten dat er grote ellende heerste in de gemeente en dat er honger werd geleden: mislukte oogsten waren niet zo zeldzaam als hedendaags [Michiels, Wellen, blz. 227]belastingenaccijnzen=in wordt een nieuwe soort belastingen ingevoerd, goedgekeurd door de abdis d’Aspremont -Reckheim, op het bier, de azijn, de jenever, het zout, enz [Michiels, Wellen, blz. 226]
algemeen=de voornaamste functie van de burgemeesters of schatheffers was het heffen van belastingen, met de medehulp van de burgemeesters der twee voorgaande jaren en de mannen naar “voorgaenden klockslag” [Michiels, Wellen, blz. 198]=in oktober 1677 wordt een kleine schatting geheven om de schutswacht te kunnen betalen. Het is een door een overste aangewezen gegradeerd soldaat, die voorbijkomende eigen troepen in toom moest houden. De overste kreeg f 15 en de soldaat f 1 daggeld on onderhoud voor hem en het paard [Michiels, Wellen, blz. 201]. In november 1677 werd aan twee schutswachten f 146 betaald [Michiels, Wellen, blz. 203]=de inwoners van Herten, Abswellen en Vrolingen waren ook schatplichtig en deelden in de opbrengst van de heffingen [Michiels, Wellen, blz. 203]. Wellen c.s. betaalde in 1677 f 2000 aan vreemde troepenen honderden guldens aan rente [Michiels, Wellen, blz. 204]=in 1678 heeft Wellen f 3236 aan vreemde troepen betaald [Michiels, Wellen, blz. 213] =het bunder- en huisgeld van april 1679 levert f 1176,- op [Michiels, Wellen, blz. 214]
beestengeld=in november 1677 wordt een derde belasting geheven, een belasting op bestialen: paarden [15 st], veulens [7,5 st], koeien [10 st., kalveren [5 st.], varkens [3 st], biggen [6 oord] en 24 schapen [15 st], Er waren toen 312 koeien en kalveren,116 paarden, 112 zwijnen en 80 schapen [Michiels, Wellen, blz. 203]=in februari 1678 wordt een nieuw beestengeld geheven [Michiels, Wellen, blz. 204]=in mei 1678 wordt opnieuw een beestengeld geheven [Michiels, Wellen, blz. 206]=in juli 1678 is er weer een beestengeld ingevoerd voor het betalen van de schutswachten [Michiels, Wellen, blz. 208]
bewaargeld=inwoners konden have en goed in veiligheid brengen in de kerk waar een bewaker aanwezig was. Daarvoor was een kleine “taks” verschuldigd. De opbrengst werd gebruikt om o.a.de sauvegarde te betalen [Michiels, Wellen, blz. 202]=in 1703 is weer sprake van een kleine taks op de meubels en het graan dat in de kerk wordt bewaard [Michiels, Wellen, blz. 224]
bundergeld=in april 1677 leggen de burgemeesters een belasting op van f 3 per bunder [Michiels, Wellen, blz. 198] . In oktober 1677 wordt f 2 per bunder geheven [Michiels, Wellen, blz. 202]=in februari 1678 wordt een bundergeld van f 1 per bunder geheven [Michiels, Wellen, blz. 204]=in mei 1678 wordt weer een beestengeld geheven [Michiels, Wellen, blz. 206]=in juli 1678 wordt een bundergeld van f 3 per bunder en de roede navenant. De vier kwartieren telden toen 707 bunder bebouwde grond [Dorp 156, Overbroek 183, Russelt 174, Bosch 194] [Michiels, Wellen, blz. 209]=in januari 1679 wordt f 1 per bunder geheven [Michiels, Wellen, blz. 213]; =in april 1679 wordt f 3 per bunder geheven [Michiels, Wellen, blz. 213]=in september 1679 wordt een bundergeld geheven van f 3 per bunder [Michiels, Wellen, blz. 216]=in november 1679 wordt een bundergeld geheven van f 0,20 per bunder [Michiels, Wellen, blz. 216]=in januari 1680 wordt een bundergeld geheven van f 1,- per bunder; in mei f 3 per bunder en in november f 2 per binder [Michiels, Wellen, blz. 217-218]=in 1681 wordt f 3 per bunder geheven [Michiels, Wellen, blz. 218]=in 1683 wordt f 3 per bunder geheven [Michiels, Wellen, blz. 219]=in augustus 1684 wordt f 1 per bunder geheven [Michiels, Wellen, blz. 219]=in mei 1685 wordt f 3 per bunder geheven [Michiels, Wellen, blz. 220]=in 1690 wordt f 6 per bunder geheven [Michiels, Wellen, blz. 221]=in 1691 wordt 3 x f 3 per bunder geheven [Michiels, Wellen, blz. 222]=in 1692 wordt f 13 per bunder geheven [Michiels, Wellen, blz. 222]=in 1693 wordt f 13 per bunder geheven [Michiels, Wellen, blz. 223]=van 1694 tot 1703 zijn geen archieven aanwezig [Michiels, Wellen, blz. 223]=in 1703 wordt f 5 per bunder geheven [Michiels, Wellen, blz. 224]contributie=op 26 juni 1677 betaalde Briers in Hasselt f 300; op 6 juli betaalde Creten in Maaseik f 188; op 11 september betaalde pastoor Thenaers in Rekem f 160. Begin oktober 1677 heeft Creten al f 2000 uitgegeven aan vreemde troepen. Steeds om brandschatting, gijzeling of beslag op vee te voorkomen [Michiels Wellen, blz. 200]. Op 10 oktober wordt Briers door keizerlijke soldaten gevangen genomen en meegevoerd naar Rekem; hij werd voor f 25 vrijgekocht [Michiels, Wellen, blz. 202]. Op 1 december 1678 werd Creten opgepakt en zes dagen gevangen gehouden. De burgemeester Grosemans van Abswellen kreeg hem vrij nadat hij f 300 in Hasselt had betaald [Michiels, Wellen, blz. 212]=in januari 1680 wordt een bundergeld geheven van f 1,- per bunder [Michiels, Wellen, blz. 217]
huisgeld=in januari 1679 wordt een huisgeld geheven van 10 stuivers per huis [Michiels, Wellen, blz. 213]=in april 1679 wordt een huisgeld geheven van f 1,- per huis [Michiels, Wellen, blz. 214]=in november 1679 wordt een huisgeld geheven van f 1,- per huis [Michiels, Wellen, blz. 216]=in januari en mei 1680 wordt een huisgeld geheven van f 1,- per huis, in november f 2 per huis uitgezonderd heel arme mensen Er zijn in Wellen 189 huizen [Michiels, Wellen, blz. 217-218]=in 1690 wordt f 2,50 per huis geheven [Michiels, Wellen, blz. 221]=in 1691 wordt 3 x f 2 per huis geheven [Michiels, Wellen, blz. 222]=in 1692 wordt f 7 per huis geheven [Michiels, Wellen, blz. 222]=in 1693 wordt f 7,50 per huis geheven [Michiels, Wellen, blz. 223]=van 1694 tot 1703 zijn geen archieven aanwezig [Michiels, Wellen, blz. 223]=in 1703 wordt f 4 per huis geheven [Michiels, Wellen, blz. 223]
inkomstenbelasting=in november 1678 wordt een belasting op het inkomen geheven. De hoogst aangeslagene was E. Hamonts met f 61,- [Michiels, Wellen, blz. 212]
personele belasting=in mei 1678 wordt een persoonlijke belasting geheven “ende ene yeder naer sijnen staet ende macht ende oock naer sijn hanteringe” met tarieven tussen f 5 en f 25 [Michiels, Wellen, blz. 206]
fraude=bij het bundergeld werd fraude geconstateerd, Op 2 maart 1678 is er een ordonnantie; van elk stuk land moet de grootte en ligging onder ede voor de schepenen worden meegedeeld. Onjuiste aangifte leidt tot een boete van f 3,- [f 1 voor meier; f1 voor de gemeente en f 1 voor de verklikker] en het verzwegen goed wordt ten bate van de gemeente verkocht [Michiels, Wellen, blz. 204-205]
bestuurburgemeesteralgemeen=in 1677 waren te Wellen vijf burgemeesters van de vier kwartieren van het dorp. Ze werden gekozen rond half maart door de inwoners die wel aanwezig wilden zijn en, zo zegt een register van 1692, “met oorweten en consent van den heer Meijer A.H. Raets, de alde en de nieuwe borgemeesters , mede oock van die mannen”. Die mannen waren de [...] gezworenen of goede mannen, die het volk aanstelde in elk kwartier. Na hun benoeming legden de burgemeesters de “eedt van getrauwichheyt” af in handen van de Meier, aangesteld door de abdis van Munsterbilzen [Michiels, Wellen, blz. 197-198]=de eed luidde als volgt “dat sij naer hunnen besten vermugen sullen viercoemen alle nodeloose costen en verteringen en dat sij alle scattinge getrauwelijck sullen ontvangen ende van hun ontfanck pertinente rekenscap doen” Voorts wordt geëist dat nauwkeurig aantekening wordt gehouden van leningen gesloten om kosten te betalen. Bij gebreke daarvan zal op de lening geen acht worden geslagen [Michiels, Wellen, blz. 198]=De arbeidsvoorwaarden waren sober: 5% van de ontvangsten; voor reizen naar een omliggend dorp 10 stuivers per dag, voor een reis naar Hasselt of Tongeren f 1; een paar potten bier bij een vergadering [Michiels, Wellen, blz. 198]personen=in april 1677 zijn tot burgemeester benoemd: L. Creten en P. Briers (dorp), J. Billen (Overbroek), G. van den Broeck (Russelt), R. van Vinckenroy (Bosch) [Michiels, Wellen, blz. 198]=in april 1678 zijn tot burgemeester benoemd: L. Creten en P. Vanstralen (dorp), M. van der Caetsbeeck (Overbroek), Jan Esselen (Russelt), W. van Beverloo (Wellenbosch) [Michiels, Wellen, blz. 206]=in 1679 zijn tot burgemeester benoemd: P. Vanstralen en Hadelinus Dossin (dorp), M. van der Caetsbeeck (Overbroek), Nic. Jans (Russelt) en J. Elbrechts (Bosch) [Michiels, Wellen, blz. 214]=in 1680 zijn de volgende burgemeesters benoemd: Dossin en Hollanders (dorp), W. Billen (Overbroek), J. Jans (Russelt) en J. Gerits (Bosch) [Michiels, Wellen, blz. 217]=in 1681 zijn tot burgemeester benoemd: L. Hollanders en H. Meeckers (dorp), P. Billen (Overbroek), Mich. Treunen (Russelt), Level Creten (Bosch) [Michiels, Wellen, blz. 218]=in 1682 zijn tot burgemeester benoemd: H. Meeckers en E. Hamonts (dorp), J. Neven (Overbroek), G. Briers (Russelt) en L. Creten (Bosch) [Michiels, Wellen, blz. 218]=in 1683 zijn tot burgemeester benoemd: E. Hamonts en P. Vanstralen (dorp), J. Neven (Overbroek), J. Esselen (Russelt) en G. Penxten (Bosch)[Michiels, Wellen, blz. 219]=in 1684 zijn tot burgemeester benoemd: J. Meeckers en P. Vanstralen (dorp), L. Renaerts (Overbroek). J. Jans (Russelt) en J. Nilissen (Bosch) [Michiels, Wellen, blz. 219]=in 1685 zijn tot burgemeester benoemd: J. Meeckers en L. Creten (dorp), Ardt Meeckers (Overbroek), M. Treunen (Russelt), J. Elbrechts (Bosch) [Michiels, Wellen, blz. 220]=in 1686 zijn tot burgemeester benoemd: L. Creten en J. Meeckers (dorp), M. vann der Caetsbeeck (Overbroek), J. Esselen (Russelt), J. Elbrechts (Bosch) [Michiels, Wellen, blz. 220]=in 1687 zijn tot burgemeester benoemd: L. Creten en W. Grosemans (dorp), M. van der Caetsbeeck (Overbroek), M. Briers (Russelt), R. Guffens (Bosch) [Michiels, Wellen, blz. 220]=in 1688 zijn tot burgemeester benoemd: W. Grosemans en L. Hollanders (dorp), L. Renaerts (Overbroek), J.Jans (Russelt), G. Penxten (Bosch) [Michiels, Wellen, blz. 220]=in 1690 zijn tot burgemeester benoemd: L. Hollanders en S. Boes (dorp), R. Elbrechts (Overbroek), M. Treunen (Russelt), J. Gerrits (Bosch) [Michiels, Wellen, blz. 221]=in 1691 zijn tot burgemeester benoemd: G.. Boes en H. Dossin (dorp), J. Billen (Overbroek), J. Esselen (Russelt), A. Jans (Bosch) [Michiels, Wellen, blz. 222]=in 1692 zijn tot burgemeester benoemd: E. Hamonts en H. Dossin (dorp), L. Renaerts (Overbroek), L. Guffin (Russelt), Gaens (Bosch) [Michiels, Wellen, blz. 222]=in 1693 zijn tot burgemeester benoemd: E. Hamonts en H. Meeckers (dorp), G. Billen (Overbroek), M. Swennen (Russelt), P. Billen (Bosch) [Michiels, Wellen, blz. 222]=van 1694 tot 1703 zijn geen archieven aanwezig [Michiels, Wellen, blz. 223]=in 1703 zijn tot burgemeester benoemd: Jan van Eyck (dorp), J. Elbrechts (Overbroek), H. Swennen (Russelt), W. Billen (Bosch) [Michiels, Wellen, blz. 224]=in 1704 zijn tot burgemeester benoemd: H. Meeckers (dorp), J. Menten (Overbroek), J. Clerx (Russelt), Rega Roberts (Bosch) [Michiels, Wellen, blz. 225]=in 1705 zijn tot burgemeester benoemd: Geert Billen(dorp), G. van der Coetsbeeck(Bosch) [Michiels, Wellen, blz. 225]=in 1706 zijn tot burgemeester benoemd: N. van der Tackoen (dorp), J. van Anroy (Overbroek), A. van Gutschoven (Russelt), J, Gerrits (Bosch) [Michiels, Wellen, blz. 226]=in 1707 zijn tot burgemeester benoemd: N. van der Tackoen (dorp), G. Claes (Overbroek), H. Swennen (Russelt), J, Gerrits (Bosch) [Michiels, Wellen, blz. 226]
meier=de meier keurde rekeningen goed en zette er zijn handtekening onder met de toevoeging "salva revisione". Bij het lezen en goedkeuren van de rekeningen mochten de inwoners aanwezig zijn [Michiels, Wellen, blz. 198]
financiën
leningen=vanaf 1677 heeft Wellen naast het heffen van belastingen regelmatig leningen moeten afsluiten en de rentelast moeten verzwaren om aan de voortdurende eisen van de vreemde troepen te kunnen voldoen. Zo werd op 12 oktober 1678 een lening van f 1600 afgesloten bij de gravin Eleonore de Reckheim, kanunnikes in Munsterbilzen [Michiels, Wellen, blz. 211]=vele leningen o/g bleven lange jaren het gemeentebudget bezwaren; door de gemeente uitgeleend geld werd soms niet of met grote vertraging terugbetaald [Michiels, Wellen, blz. 214] -in 1680 werd f 1784 betaald aan interest voor geleend geld [Michiels, Wellen, blz. 218] ; in 1683 f 3079 [Michiels, Wellen, blz. 219] =in 1714 zijn de jaarlijkse rentelasten f 2411 voor leningen tot een totaal van meer dan f 60.000. Leningen die soms na 100 jaar nog niet geheel waren afgelost [Michiels, Wellen, blz. 227] oorlog=in 1654 is Wellen door de troepen van Karel van Lorreinen grondig uitgepunderd. Velen vluchtten toen naar Hasselt [Michiels, Wellen, blz. 198]=In 1673 werden de boeren van Wellen verplicht loopgraven te maken [Michiels, Wellen, blz. 196]=Op 26 september 1675 kwam het garnizoen van Maastricht te Wellen en te Loon opeisingen doen [Michiels, Wellen, blz. 197]=Op 26 oktober 1675 maakten de Hollanders hun winterkwartieren in Hasselt: het werd een gruwelijke plaag voor al de omliggende dorpen, Wellen inbegrepen. Generaal-majoor van Weibnom bezette Hasselt; op meedogenloze wijze deed hij opeisingen van levensmiddelen in de maand oktober tot Wellen en Loon toe [Michiels, Wellen, blz. 197]=in 1677 eisen soldaten voortdurend voedsel en drank op; vrachten haver, hooi en hout; spek en brandewijn; hamels. Voorts geld in Hasselt door burgemeester Creten aangeboden aan commissaris Lubeek, maar door deze geweigerd omdat het te weinig was [Michiels, Wellen, blz. 198]=Wellen moest in 1679 f 3521 betalen aan Calvo en zijn intendant Demonceau wegens “achterstallige belastingen”. Wellen betaalde in drie termijnen [Michiels, Wellen, blz. 215]=in de periode 1682-1689 heerst er vrede [Michiels, Wellen, blz. 218]BRONNENliteratuurMichiels, J., De lijdensgeschiedenis van Wellen 1672-1713, in: Het Oude Land van Loon, Jaarboek van de Federatie der Geschied- en Oudheidkundige Kringen van Limburg, jaargang XI-1956, blz. 195-227
Welsingen
heerlijkheid
heerlijkheid
Floris ridder van den Abeele [...-1440] is heer van Welsingen en Ritthem [Repertorium]
BRONNENliteratuur Welsryp
Welsryp
Een dorp in Friesland in de grietenij Hennaarderadeel in het kwartier Westergo.
algemeen
Er zijn 27 stemdragende huizen in 1794. Ten westen van het dorp heeft eerder de state Rumeda gestaan (Kok, Vaderlandsch 31, blz. 10)
overige bronnen
DDB
Welsum
algemeen
literatuur
T.S. Overijssel IV, p. 48 (1596)
overige bronnen
DDB
Welzinge
Plaats in Zeeland.
algemeen
In 1686 omvat het ambacht volgens de steenrol 733 gemeten, 209 roeden, 5 voeten en 6 duimen (Kok, Vaderlandsch 31, blz. 10)
heerlijkheid
Een ambachtsheerlijkheid op Walcheren tussen Middelburg en Rammekens. De gelijknamige plaats is sinds lang verdwenen (Kok, Vaderlandsch 31, blz. 10).
De stad Middelburg heeft de heerlijkheid gekocht van Maximiliaan van Bourgondië, markgraaf van Veere. Nadien is de heerlijkheid weer verkocht (Kok, Vaderlandsch 31, blz. 10).
overige bronnen
DDB
Wemeldinge
Ook Wemelinge
Een heerlijkheid en dorp op Zuid-Beveland.
algemeen
In de loop van de tijd is veel grondgebied weggespoeld. In 1794 is er aan schotbaar land
1953 gemeten, 165,5 roede. Het dorp heeft circa 100 huizen (Kok, Vaderlandsch 31, blz. 11)
overige bronnen
DDB
Werchter
algemeen
literatuur
Baelde, Domeingoederen, p. 74 (1551)
overige bronnen
DDB
Werendijk
Werendijk
algemeen
algemeen
heerlijkheid
In 1610 is mr. Johan Huyssen heer van Cattendijke, Soutelande, Werendijk, Goidschalxsoord en Munsterhoek [Adel1925, blz. 105]heerlijkheid
BRONNENliteratuur
Werfhem
Werfhuizen
Ook Werfhusen
Dorp in Groningen in het kwartier Hunsingo
algemeen
In 1280 is sprake van ene Behelto van Werfhusen (Kok, Vaderlandsch 31, blz. 34)
overige bronnen
DDB
Werken, De
Een ambachtsheerlijkheid in Zuid-Holland in het Land van Altena.
algemeen
Volgens het kohier van de verpondingen omvat de heerlijkheid rond 1794 763 morgen, 126 roeden groot. Er is geen gelijknamig dorp, maar een aantal verspreid liggende boerderijen. De heerlijkheid ligt binnen Werkendam (Kok, Vaderlandsch 31, blz. 31)
literatuur
Wijnpersse, Statistiek (1854)
overige bronnen
DDB
Werkendam
Werkendam
Een dorp in Zuid-Holland.
algemeen
Eertijds een ambacht van 500 morgen. In 1401 wordt het slot dat hier staat door Jan van Arkel in oorlog met Willem van Beieren, graaf van Oostervant, in brand gestoken.Rond 1628 wordt het slot weer herbouwd door Henrick van Eck, getrouwd met een dochter uit de Bronkhorstfamilie.In 1632 zijn er in het ambacht 115 huizenRond 1654 schrijft Oudenhoven dat het dorp in het verleden twee keer is afgebrand.In 1732 zijn er 213 huizen.Rond 1794 volgens het kohier van de verponding 212 morgen, 153 roeden en tenminste 250 huizen (Kok, Vaderlandsch 31, blz. 31)algemeen
economie
In 1732 is er een korenmolen (Kok, Vaderlandsch 31, blz. 31)economie
heerlijkheid
-in 1451 wordt Wouter van der Duyn verlijd met de heerlijkheid Werkendam [Kok13, blz. 30]-zijn broer Adam van der Duyn is heer van Werkendam [Kok13, blz. 30]-diens zoon Kornelis van der Duyn is heer van Werkendam [Kok13, blz. 30]-diens zoon Adam van der Duyn, ook heer, bleef kinderloos en verkocht de heerlijkheid aan Pieter van Chanut, ridder en kastelein van Loevestein [Kok13, blz. 30]-Willem van Wijngaarden is heer van Werkendam-In 1638 is Kristiaan Snellen heer van Werkendam=Ida van Bronkhorst is vrouwe van Werkendam [Kok13, blz. 79]heerlijkheid
BRONNENliteratuurBergh, Handboek, blz. 77Chalmot, Biographisch, deel 2, blz.339 [1638] Chijs, Munten, blz. 33 (1064)Fruin, Informacie, pp. 539-540 (1514) Goes, Register V, p. 112 (1557) Wijnpersse, Statistiek (1854)overige bronnenDDB
Werkenmonde
Een voormalig dorp in Zuid-Holland
algemeen
In 1421 wordt het dorp door een watervloed verzwolgen (Kok, Vaderlandsch 31, blz. 32)
overige bronnen
DDB
Werkeren
Werkeren
heerlijkheid
-Eusebius Bentink is heer van ten Velde en Werkeren-Hendrik Bentink is heer van Wekeren, Diepenheim en Schoonheten-Wolf Bentink, zoon van Hendrik Bentink en Elizabeth van Ittersum wordt in 1622 heer van WerkerenBRONNENliteratuurChalmot, Biographisch, deel 2, blz. 285 [Eusebius], 287 [Hendrik], 304 [1622]heerlijkheid
Werkhoven
Werkhoven
Ook Werkonden of Werconde.
Een dorp in Utrecht
algemeen
kasteel Beverwaard
In twee oorkonden uit 1277 komt het riddermatige slot Beverwaard voor. Daarmee is verbonden de schildknaap en maarschalk van de verkoren bisschop van Utrecht, Sweder van Sulen (1277,1299) of Sweder van Beverwerde (1277). Ook Sweder van Wiltenborch (1288) zegelend met het wapen van Zuylen. Hij is een zoon van Hadewich, vrouwe van Sulen en Wiltenborch, en getrouwd met Hildegunde, van wie waarschijnlijk de heerlijkheid van Beverwaard afkomstig is.
In 1296 wordt Nicolaas van den Velde door bisschop Willem van Mechelen beleend met het kasteel Beverwaard en 40 morgen land met het wereldlijk gerecht en de tienden van Oud Kamerijk. Hij dient het als dienstman (ministerialis) van de bisschop en de kerk van Utrecht te houden.
Sweder hertrouwt ondertussen met ene Berta en blijft de naam Beverwaard voeren totdat hij in 1304 sneuvelt in de strijd tegen de Vlamingen.
Nicolaas overlijdt. Zijn zoon Gerard draagt het kasteel in 1307 op aan de Utrechtse bisschop als deze een rechtdag houdt in Jutfaas "in Heymerics huis van den Rine)", ofwel in Rijnenburg.
Beverwaard komt daarna door het huwelijk van Machteld van Beverwaard in het geslacht van Vianen terecht en tenslotte via Gijsbert van Vianen en Beverwaard onder de hoede van zijn dochter Johanna van Vianen en Beverwaard.
Op 25 september 1436 verklaren Anna van Borselen, vrouwe van Brigdamme en weduwe van Gijsbrecht van Vianen en Beverwaard en enige anderentvan de Landcommandeur en het Duitse huis van Utrecht te hebben ontvangen goederen, kleinoden, juwelen en have, toebehorend aan Johanna.
Op 22 augustus 1441 verklaren Adriaan en Jacob van Borselen dat zevia het gerecht van Werkhoven hun rechten op het goed ten Veen onder Werkhoven zullen overdragen aan Janna van V/ianen en Beverwaard.
[J.J. de Geer van Oudegein, Iets over de oudste Heeren van Beverwaard onder Werkhoven, in BMHG 1e deel, 1877, blz. 296-302)
Een ambachtsheerlijkheid in het Overkwartier. In 1794 groot 1817 morgens
Het slot Beverweerd valt onder het gerecht van Beverweerd (Kok, Vaderlandsch 31, blz. 32)
literatuur
Avis, Directe, pp. 9 (14e-15e e), 130 (1515)
Bergh, Handboek, blz. 77
Rootselaar, Rekening, pp. 35 (1585-86), 50 (1555-1585), 58 (1574-1585), 95 e.v. (1586)
overige bronnen
DDB
Wermelo
Een adelijk huis in Twente.
heerlijkheid
De heren van Wermelo vervullen bestuursfuncties.
Wybroch van Wermelo is in 1460 aanwezig op de landdag in Deventer (Kok, Vaderlandsch 31, blz. 34)
overige bronnen
DDB
Wernhout
Wernhout
heerlijkheid
Cornelis van Aerssen is heer van Wrnhout [Nav870]Johan van Aerssen is heer van Wernhout [AaBio I.105; Kok1, blz. 74]heerlijkheid
BRONNENliteratuurAa, A.J. van der, Biographisch Woordenboek der Nederlanden, deel I, Haarlem 1852, blz. 105Kok, Jacobus, Vaderlandsch woordenboek, Eerste deel [AA-AD], 2e druk, Amsterdam, Johannes Allart 1785, blz. 74Navorscher 1870, blz. 635overige bronnenDDB
Werve, te
Werve, te
algemeen
algemeen
heerlijkheid
In 1686 is Dirk Wuytiers heer van de Werve en Souburg [Adel1925, blz. 244]heerlijkheid
BRONNENliteratuur
Wervershoof
Een dorp in Westfriesland. Ook WerverhoofWervershoof
algemeen
Ligt binnen het rechtsgebied van Medemblik. De ban omvat in 1794 circa 356 morgen (Kok, Vaderlandsch 31, blz. 36)literatuurFruin, Informacie, pp. 104-106 (1514)overige bronnenDDBalgemeen
WervikOok WervicqStad in West-Vlaanderen aan de Leie.BRONNENliteratuurDesreumaux, J., De tiende penning anno 1574 van Wervik, in: Westhoek 2022/1
algemeen
literatuur
Baelde, Domeingoederen, pp. 181 e.v. (1551)
Smidt/Strubbe, Chronologische I, p. 6 (1470)
overige bronnen
DDB
Wesel
algemeen
literatuur
Becht, Statistische, p. 140 (1631-1638)
overige bronnen
DDB
Wespelaar
algemeen
literatuur
Baelde, Domeingoederen, p. 100 (1551)
overige bronnen
DDB
Wessegem
algemeen
literatuur
Baelde, Domeingoederen, pp. 155 (1551), 158 (id)
overige bronnen
DDB
Wessem
algemeen
literatuur
Notice Historique sur l'Ancien Comté de Hornes et sur les anciennes seigneuries de Weert, Wessem, Ghoor et Kessenich, Gand 1850 [DDB]
Venner, Inventaris, p. 36 (1719)
overige bronnen
DDB
Westbroek
Een dorp Utrecht
algemeen
Eertijds een ambachtsheerlijkheid.
In 1481 woedt er een hevig gevecht tussen Hollanders en Stichtenaren
Eén van de heren is Willem, graaf van Rennenberg (...-1545)
In 1794 is de heerlijkheid ruim 1500 morgen groot (Kok, Vaderlandsch 31, blz. 37)
literatuur
Rootselaar, Rekening, pp. 30 (1585-1586), 50 (1555-1585), 63 (1574-1585), 95 (1586)
overige bronnen
DDB
WestdongeradeelEen grietenij in Friesland.algemeen-van Oostdongeradeel gescheiden door de waterloop de Paezens.-In 1794 bestaat de grietenij uit 14 dorpen: Ternaard, Wierum, Nes , Hansumhuizen, Hantum, Hijum, Hantumer Uitbuuren, Betterwird, Barnwerderhuizen, Bornwerd, Raasd, Foudgum, Bantgum en Waaxens (Kok, Vaderlandsch 31, blz. 34)
bestuurgrietman=Epo van Aylva is in 1489 grietman van Westdongeradeel [Winkler Prins, Geïllustreerde 1884, blz. 323]=Ernst van Aylva is in 1578 grietman van Westdongeradeel [Winkler Prins, Geïllustreerde 1884, blz. 324]=vanaf de Reformatie tot 1787 komen, met een korte onderbreking, de grietmannen uit de familie Aylva (Kok, Vaderlandsch 31, blz. 37)-Douwe van Aylva (1579-1638) is in 1618 grietman van Westdongeradeel. Hij moet in 1620 vluchten bij de onlusten ontstaan na het invoeren van lasten [Kobus/Rivecourt1.70; Winkler Prins, Geïllustreerde 1884, blz. 324]=Douwe van Aylva wordt in 1638 grietman van W. [Winkler Prins, Geïllustreerde 1884, blz. 324]=Hessel Douwe Ernst van Aylva [1700-1774] wordt in 1722 grietman van Westdongeradeel (Kobus/Rivecourt1.70; Winkler Prins, Geïllustreerde 1884, blz. 324]BRONNENliteratuurKobus, J.C./jkhr W, de Rivecourt, Biographisch Handwoordenboek van Nederland, Zutphen 1870, deel 1 [A t/m H], blz. 70Kok, Vaderlandsch 31, blz. Wijnpersse, Statistiek, p. 384 (1854) overige bronnenDDB
Westdorp
Westdorp
Plaats in Drente bij Emmen
heerlijkheid
In 1786 is J. baron Dongen heer van Westdorp en gedeputeerde in het landschap Drente [Chalmot1, blz. IV]heerlijkheid
BRONNENliteratuur
Westdorpe
Westdorpe
Plaats in Zeeland bij Terneuzen
algemeen
algemeen
BRONNENliteratuurW.D.B.I.U.A. 1874, 14 februari, p. 2overige bronnenDDB
Westen
Ook Westerend
Vroeger een dorp op Texel
algemeen
Eertijds vermogend dorp waarvan de Hoorn deel uitmaakte (Kok, Vaderlandsch 31, blz. 38)
literatuur
Fruin, Informacie, pp. 149-152 (1514)
overige bronnen
DDB
Westenschouwen
Westenschouwen
algemeen
algemeen
heerlijkheid
In 1842 is Johan Francois van Vrijberghe heer van Westenschouwen [Adel1925, blz. 234]heerlijkheid
literatuur
literatuur
BRONNENliteratuur
T.S. Zeeland II, pp. 382-383 (15e-17e e)
overige bronnen
DDB
Westerberen
Zie Westerbierum
Westerbierum
Vroeger dorp in Friesland
algemeen
Het dorp is verdronken (Kok, Vaderlandsch 31, blz. 40)
literatuur
Bergh, Handboek, blz. 32 (1322), 33
overige bronnen
DDB
Westerblokker
Dorp in Westfriesland
algemeen
Eertijds een ambacht. In 1794 groot 700 morgen, minder dan 100 huizen.
literatuur
Fruin, Informacie, pp. 126-127 (1514), 129-130 (id)
overige bronnen
DDB
Westerbork
algemeen
literatuur
T.S.Drenthe, p. 80 (Rep)
overige bronnen
DDB
Westerbroek
Dorp in Groningen.
algemeen
literatuur
W.D.B.I.U.A. 1872, 30 november, p. 3
overige bronnen
DDB
Westeremden
Een dorp in Groningen.
algemeen
overige bronnen
DDB
Westerend
Zie hiervoor onder Westen
WestergoEén van de drie landkwartieren van Friesland. Ook WestrachiaalgemeenIn 1794 bestaat Westergo uit negen grietenijen: Menaldumadeel, Franekeradeel, Barradeel, Baarderadeel, Hennaarderadeel, Wonzeradeel, Wymbritseradeel, Hemelumer-Oldevaart en Het Bildt Acht van de elf steden liggen in Westergo: Harlingen, Franeker, Bolsward, Sneek, Workum, Hindelopen, Stavoren en IJlst (Kok, Vaderlandsch 31, blz. 41)bestuurambtenResolutie van 23 februari 1697, waarbij de conventie, tussen de respective volmachten van Westergo onderling opgericht, nopens de bestelling van de ambulatore ambten, op het Kwartier vallende, goedgekeurd wordt [Leeuwen, Alphabetisch, blz. 23]hertogen=Keizer Karel IV beveelt op 21 november 1362 de Friese prelaten, grietmannen, enz. van Oostergo en Westergo, zijn schoonvader, Hertog Albert van Beijeren, ruwaard van Holland enz. te gehoorzamen [Leeuwen, Alphabetisch, blz. 19]=prelaten, grietslieden, mederechters en gemeenten van Oostergo en Westergo huldigen op 14 augustus 1398 Hertog Albert van Beijeren [Leeuwen, Alphabetisch, blz. 19].=Philips, Aartshertog van Oostenrijk, staat op 17 maart 1498, ten voordele van Hertog Albert van Saksen, al zijn recht af op de Landen van Oostergo, Westergo en Zevenwouden zullende, tot meerder zekerheid van dien, bij inventaris, al de brieven, daartoe dienende, hem overgeleverd worden, waarvoor hij Hertog van Saksen betaald heeft de somma van 250,648 gouden guldens en vier stuivers; behoudens nochtans , dat hij Aartshertog voorschreven Landen weder zal mogen lossen, mits teruggevende gemelde som , en daar te boven die honderd duizend gouden guldens, met welke voormaals op de Landen van Friesland gewezen was; mitsgaders al de kosten, die genoemde Hertog zou moeten doen, om die Landen onder zijn gehoorzaamheid te brengen [Leeuwen, Alphabetisch, blz. 19]=de Aartshertog Philips van Oostenrijk verbindt zich op 17 maart 1498, om de Hertog van Saksen alle hulp en bijstand te verlenen, teneinde de Landen van Friesland, die hij Hertog nu heeft, te behouden en die hij nog niet heeft tot gehoorzaamheid te brengen, mits hem gelijke hulp en bijstand worden gegeven [Leeuwen, Alphabetisch, blz. 19-20].Renversaalbrief van 30 april 1498 van de Hertog Albert van Saksen of overeenkomst en contract tussen deze Hertog en de geestelijken, edelen en steden van Westergo, bij welke de bestiering en regering van die Landen aan hem wordt opgedragen [Leeuwen, Alphabetisch, blz. 20].potestaatin 1404 wordt Haring Harinxma verkozen tot potestaat [Verwoert, Handwoordenboek I, blz. 280]
geestelijkheidNiet zodra had Keizer Koenraad III in 1138 de rijkstroon beklommen of bisschop Andreas vervoegde zich bij hem, terwijl hij zich te Keulen bevond, en verzocht aan de nieuwe vorst, dat de Friese graafschappen Oostergo en Westergo, weer gebracht worden onder het gebied van zijn kerk, waaraan zij voorheen behoord hadden, door door Keizer Lotharius ontnomen, en aan diens neef Dirk, graaf van Holland gegeven waren (Aa, Bio I, blz. 288).waterstaatHet arbitrament van 1533is eenn overeenkomst waarbij ook de achterliggende grietenijen van Westergo ook belast werden voor het onderhoud van de zeedijken [Baert, Goor, blz. 26]BRONNENliteratuurAa, A.J. van der, Biographisch Woordenboek der Nederlanden, deel I, Haarlem 1852, blz. 288Chijs, Munten, blz. 25 (m.e.)Lorié, J., Middelzee en Westergoo, in: Tijdschrift Aardr. Gen. 2e serie XXXIX 1922, blz. 419Lorié, J., Nog eens "Middelzee en Westergoo", in Tijdschr. Aardr. Gen 2e serie XXXIX 1922 blz. 51overige bronnenDDB
Westerhof
Westerhof
heerlijkheid
Adolf Bentink tot Loo wordt in 1543 beleend met WesterhofBRONNENliteratuurChalmot, Biographisch, deel 2, blz. 280 [1543]; 291 [1548]heerlijkheid
Westerhoven
Dorp in de Meierij van Den Bosch
algemeen
In 1794 zijn er rond 100 huizen (Kok, Vaderlandsch 31, blz. 41)
literatuur
W.D.B.I.U.A. 1874, 19 september, p. 3
overige bronnen
DDB
Westerhuysen
Westerhuysen
heerlijkheid
Antoon van Capelle is heer van Midoog en Westerhuysen [Adel1925, blz. 38]heerlijkheid
BRONNENliteratuur
Westerland
Dorp in Wieringen
algemeen
literatuur
Fruin, Informacie, pp. 153-156 (1514)
overige bronnen
DDB
Westerland
Ook Westkerk
Vroeger dorp op het eiland Wolfaartsdijk.
algemeen
Overstroomd en verdronken (Kok, Vaderlandsch 31, blz. 42)
overige bronnen
DDB
Westerlee
Westerlee
Dorp in Groningen bij Winschoten.
algemeen
algemeen
BRONNENliteratuuroverige bronnenDDB
Westerlo
Westerlo
Dorp in België in de provincie Antwerpen. Ook Westerloo
algemeen
algemeen
markiezaat
=graaf de Merode is markies van Westerloo, prins van Rupenbree en Eversbergen, enz [Navorscher 1851, blz. 113]markiezaat
BRONNENliteratuurUytven, Vorst, p. 109 (1475)overige bronnenDDB
Westermeer
Westermeer
Dorp in Haskerland.
algemeen
overige bronnen
DDB
Westerschelling
Westerschelling
Zie Terschelling, ook Ter Schelling
overige bronnen
DDB
Westerschouwen
Ook Westerschouwe, Westen-Schouwe
Dorp in Zeeland op Schouwen.
algemeen
In de steenrol van 1692 wordt het Westland, het rechtsgebied van Westerschouwen getaxeerd op 281 gemeten, 56 roeden en 6 voeten steenschietens ofwel 481 gemeten 56 roeden en 6 voet "bij der breedte"
Smallegange noemt totaal 508 gemeten, 192 roeden (Kok, Vaderlandsch 31, blz. 45).
In 1794 gaat het om 271 gemeten, 339 roeden (Kok, Vaderlandsch 31, blz. 45)
economie
Op 30 juni 1473 geeft hertog Karel van Bourgondië, graaf van Zeeland, octrooi aan die van Haamstede en Westerschouwen tot vermeerdering van weekmarkten maar ook van alle koophandel.
Ook in 1473 een brief van koning Eduard IV van Engeland waarin hij beide plaatsen toestaat om in zijn gehele koninkrijk met hun schepen mogen aan- en afvaren (Kok, Vaderlandsch 31, blz. 43) .
In die tijd veel visvangst met zelfgemaakte schepen.
Rond 1500 verzandt de haven.
In 1794 bestaat de plaats nog slechts uit een toren met een paar boerderijen
financiën
Johan, hertog van Lotharingen en Limburg staat die van Westerschouwen toe door al zijn landen tolvrij te varen en hun koopmanschap te drijven (Kok, Vaderlandsch 31, blz. 43)
Op 21 februari 1603 verkrijgen Haamstede en Westerschouwen tolvrijheid van de heren van de rekening van Holland (Kok, Vaderlandsch 31, blz. 43-44)
heerlijkheid
Westerschouwen is vanouds een heerlijkheid, tesamen met Haamstede in bezit van dezelfde heer. W. heeft een eigen rechtbank (baljuw, vijf schepenen en een secretaris)
literatuur
Deinse, Over, p. 89 (1455)
overige bronnen
DDB
Westersouburg
Ook Westersolburg, Zuhburch
Dorp in Zeeland op Walcheren.
algemeen
Er is een kasteel waar keizer Maximiliaan in 1478 verblijft en Karel V in 1515 bij hun inhuldiging. Ook in 1556 verblijft Karel V er en later Marnix van Sint Aldegonde (Kok, Vaderlandsch 31, blz. 46-47)
economie
financiën
literatuur
overige bronnen
DDB
Westerveld
Westerveld
heerlijkheid
Rutger van Haersolte is heer van Westerveld en Wolfshagenheerlijkheid
BRONNENliteratuurChalmot, Biographisch, deel 2, blz. 282 [Rutger]; 301 [Rutger]
Westervoort
Westervoort
Dorp in Gelderland
algemeen
Graf Oswald von dem Berg ermächtigt 12 juli 1526 seinen Diener Spaen, sich das von Jacob Nigenhoff (Ingenhoff?), als Bevollmächtigten der Witwe Belje des Schultheissen Lueff Ingenhove zu Rheinberg und seiner Geschwister Hans, Margriet und Derrick, käuflich erworbene Anrecht an die Fährstätte zu Westervoort, die der Abtei Elten zinsbar ist, auftragen zu lassen [DBB].
Kok zegt in 1794 "het dorp heeft weinig aanziens"
heerlijkheid
De heerlijkheid is door Arnhem aangekocht. De stad stelt er een rigter en secretaris aan
litweratuur
Evers, Kroniek, p. 29 (1825)
Evers, Van, p. 73( 1735)
T.G.O. 1835, p. 190 (1835)
overige bronnen
DDB
Westerwolde
Westerwolde
algemeen
algemeen
belastingen
In 1475 vordert Egge Adding "tegen de oude gewoonte en tot nadeel der kooplieden" tol (Aa, Bio I, blz. 50)Opvolger Hugo Adding legde nieuwe lasten op, perste sommigen geld af (Aa, Bio I, blz. 51)belastingen
bestuur
drostin 1749 wordt Rudolf de Mepsche benoemd tot drost in Wedde en Westerwolde. Een onbegrijpelijke beslissing gelet op diens verleden. Wellicht dat het feit dat de stadhouder nog f 40.000 van hem tegoed had mede een rol heeft gespeeld [Hildebrand, Reglement, blz. 49-50] bestuur
heerlijkheid
=Das Land Westerwolde begibt sich in 1316 in den Schutz des Fürstbistums Münster [DDB]=De familie Adding, Addinge of Addinga houdt al lange tijd het Westerwoldse te leen. =In 1447-1448 is Egge Adding er hoofdling [Aa, Bio I, blz. 50; Winkler Prins, Geïllustreerde 1884, blz. 156]=Reversal 19 augustus 1459 des Egge Adinges vom Westerwolde in Bezug auf die Erneuerung des mit Bischof Ludwig geschlossenen Pactum der Einwohner des Landes Westerwolde mit Bischof Johann [DDB]=in 1474 ontvangt Egge Westerwolde en de voogdij te Winschoten in leen van de abt van Corvey, onverminderd de rechten van de bisschop van Munster. Egge wordt in 1475 gedood [Winkler Prins, Geïllustreerde 1884, blz. 156]=Zoon Hugo Adding volgt op in het leen van het slot en de heerlijkheid van het land van Westerwolde. Hugo doet in 1477 hulde en eed aan de leenheer, de bisschop van Munster (Aa, Bio I, blz 51).. =Versetzung 1482 en 1498 der Herrschaft Westerwolde durch das Fürstbistum Münster an die Stadt Groningen und Wiedereinlösung [DDB]=Haye Adinges van Westerwolde verspricht 8 maart 1486, als getreuer Untertan des Bischofs von Münster die von diesem mit seinen Vorfahren und den fünf Kirchspielen des Westerwaldes abgeschlossenen Verträge halten zu wollen [DDB].=Unterstellung von fünf Kirchspielen des Landes Westerwolde unter den Schutz des Stifts Münster, (1486). Streitigkeiten darüber mit dem Herzog von Geldern, (1530)=Übereinkunft 4 augustus 1498 Bischof Conrads von Münster mit der Stadt Groningen betreffend die geistliche Jurisdiction pp. in Bellingwolde und Westerwolde und dem Haus Blyham.=Heyge Addinge, Häuptling zu Westerwolde, Sohn des Georg A. reversiert op 7 april 1525 dem Abt Franz über das als Lehen empfangene ganze Land Westerwolde mit Zubehör [DDB].=Revers 26 november 1526 des Hauptschöffen Georg Addinga, über das ihm vom Abt Franz von Corvey zu Lehen übertragene ganze Land zu Westerwolde [südlich von Dollart im Westfriesland] [DDB]=Übergabe der Herrlichkeit Wedde an Georg Schenk v. Tautenberg durch Kaiser Karl V. 1538; desgl. an Joh. v. Ligne durch König Philipp II. 1560 [DDB]=Hegge Abelingk, Hauptschöffe [?] zu Westerwolde, wird 20 september 1559 von Abt Reinhard (Reinhart) zu Corvey (Corveye) mit dem ganzen Land zu Westerwolde mit allem Zubehör belehnt [DDB].=Streitigkeiten 1576 zwischen dem Fürstbistum Münster und dem Grafen von Arenberg wegen des Schlosses Wedde und der Lande Westerwolde und Bellingwolde [DDB]In 1619 wordt Westerwolde door de stad Groningen aangekocht en aan de provincie toegevoegd [Aa, Aard1, blz. 13]=Johan Conders maart 1643 Bürgermeister und Rat in Groningen, Herren des Hauses Wedde, der Herrlichkeiten Westerwolde, Bellingwolde und Blycam, Drost zu Wedde DDB]=Florenz, Abt des Stifts Corvey, belehnt 31 juli 1703 den Corveyer Kapitular und Propst zu Meppen als Bevollmächtigter des fürstlich-münsterschen Rentmeisters Gerhardt Henrich Martells im Emsland mit dem ganzen Land zum Westerwolde, der Kirche zu "Vesswedde", dem Dorf "Schmerlicke", der Kirche zu "Sellingen" und dem ganzen Dorf, mit der Burg Itter, der Welme, Wallsschlage un der Wiese, dem Dorf "Luvede", der Kirche zu "Flechwedde", mit dem Dorf "Waldinghauss", dem Dorf "Werede", der Kirche zu "Wedde", der Kirche zu "Fogstentor" und der Vogtei "Wyeschotte", früher im Lehnsbesitz der Addings, Lören und von Clant [DDB].heerlijkheid
rechtspraak
=door burgemeesters en raden wordt een drost benoemd zetelend in Wedde en twee richters, één voor Westerwolde, de ander voor de dorpen Bellingwolde en Blijham. Ze spreken recht in civiele zaken, beroep mogelijk op de drost en hoger beroep op de Hoofdmannenkamer. Strafzaken worden berecht door de drost met de twee richters met enige bijzitters. Van de vonnissen is geen appel mogelijk [Hildebrand, Reglement., blz. 28]rechtspraak
BRONNENliteratuurAa, A.J. van der, Biographisch Woordenboek der Nederlanden, deel I, Haarlem 1852, blz. 50-51Bannier, Landgrenzen I, pp. 45 (15e-16e e), 46-47 (14e-17e e) Navorscher VI, p. 187 (1617)overige bronnenDDB
West-FrieslandDeel van Noord-Hollandalgemeen=Voor 1288 al bedijkt met een ringdijk, de Westfriese zeedijk. Ook door Jan I in 1299 wordt die dijk genoemd. De grond binnen de ring is bijelkaar, zonder de meren, 47251 morgen en 177 roeden. De kosten gemaakt voor de dijk zijn voor de periode 1650 tot 1749 berekend op 17 miljoen 956 duizend 671 guldens ofwel ruim 179,5 ton goud. Het bestuur over de dijk is aanvankelijk in handen bij de baljuw of kastelein van Medemblik nadien berust het bestuur bij de dijkgraafschappen, waarin het gebied is verdeeld (Kok, Vaderlandsch 31, blz. 49)=een gevaarlijke poging om West-Friesland van Holland af te scheiden en tot een zelfstandige, waarschijnlijk tegenstribbelende, provincie te maken, wordt, door het winnen van de hoofdaanlegger Maelson, nog bijtijds verijdeld [Fruin, Tien, blz. 29]
domeinAbsicht des Domänenverkaufs durch die Provinzen Holland und Westfriesland zur Schuldentilgung 1721 [DBB]
financiënAufstellung über die Einkünfte der Provinzen Holland und Westfriesland 1714-1721 [DDB]Einnahmen und Abgaben der Provinzen Holland und Westfriesland 1721 [DDB]
BRONNENliteratuurBaelde, Domeingoederen, pp. 285-288 (1551)overige bronnenDDB
Westgraftdijk
Dorp in Noord-Holland in het Noorderkwartier.
overige bronnen
DDB
Westhem
Een dorp in Friesland in Westergo.
algemeen
Westhem is van de 28 dorpen in de grietenij Wymbritseradeel, qua stemming, de 17e in rang. Ze heeft 13 stemdragende plaatsen
overige bronnen
DDB
Westhoven
Westhoven
Kasteel op Walcheren
algemeen
Aanvankelijk in bezit van de abt van Middelburg. Later hersteld door de heer van Kauwerve.Door de Staten van Zeeland tot onversterfelijk leen verklaard (Kok, Vaderlandsch 31, blz. 58).algemeen
heerlijkheid
Jacob Boreel (1552 Middelburg-1636) was vanaf 1610 heer van Duinbeke, Westhoven, Domburg en Sint Aegtenkerke [Kok13, blz. 38; Kobus, blz. 209; Navorscher 1852, blz. 131]Johan Boreel (1621 Middelburg-1673) is heer van Westhoven (Kobus, blz. 210; Verwoert, Handwoordenboek I, blz. 71)heerlijkheid
BRONNENliteratuurErmerins, Jacobus, Eenige Zeeuwsche Oudheden uit echte stukken, opgehelderd en in het licht gebragt, vijfde stukje, Middelburg 1782 [DDB]Kobus/de Rivecourt, Biographisch A-H, blz. 209, 210Verwoert, Hermanus, Handwoordenboek der vaderlandsche geschiedenis volgens de nieuwste en beste bronnen bewerkt, deel 1 [A-K], Nijmegen 1851, blz. 70overige bronnenDDB
Westkapelle
Stad op Walcheren. Ook Westkapel; Westkappel; Arnuldi capella (1123), Arnoldi capella (1139; 1159), AarnoutskappelWestkapelle
algemeen
=Genoemd in een brief van 1223 van graaf Floris.=Er is veel grondgebied verloren gegaan aan het water.=in 1645 wonen er 635 zielen in 140 huisgezinnen [Noppen, Vereecke, blz. 288]algemeen
belastingen
=Op 30 september 1694 wordt een "cohier" opgemaakt van personen binnen de stad Westkapelle die schoorsteengeld (van aardsteden en rooggaten) verschuldigd zijn [Noppen, Vereecke, blz. 290; RAZE Westkapelle, schepenakten, inv.nr. 877 (image 8-10 van 157]=In 1775 ontstaat oproer over een nieuw ingevoerde belasting op de landerijen. Uit Veere en Vlissingen worden 150 man naar Westkapelle gezonden om de onrust te beëindigen (Kok, Vaderlandsch 31, blz. 75-76)belastingen
bestuur
=in 1695-1709 is Adriaen Damme secretaris van Westkapelle [Noppen, Vereecke, blz. 292, 294-295]bestuur
economie
Uit de Domburgse, Westkapelse en Middelburgse keuren schijnt het dat in Zeeland de wijnhandel niet onbelangrijk moet geweest zijn [Engels, blz. 19]De visserij is de belangrijkste nering. Het aantal haringbuizen was op een bepaald moment 36 economie
financiën
boeten=Somtijds kwam ook wel in de steden een gedeelte van de boete ten voordele van de stad, of de poort, ook wel van de rechters, al naar zulks bepaald was bij de keuren en handvesten van tijd tot tijd door de Graven verleend; zoals blijkt uit de keuren en wetten ...in 1223 aan die van Westkapel en Domburg gegeven [Engels, blz. 16-17]=Voor het onderhoud van de Westkappelse Watering kost in de jaren rond 1794 60-70 duizend guldens aan onderhoud. Het wormwerk kost voor het hele eiland nog eens zo'n bedrag (Kok, Vaderlandsch 31, blz. 78)financiën
heerlijkheid
mr. Hendrik Jacob baron van Doorn is heer van W. [Roelants, Gulden, blz. 58]In 1829 is mr. Hendrik Jacob van Doorn heer van Westkapelle [Adel1925, blz. 55]heerlijkheid
oorlog
=in 1253 brengt graaf Willem II van Holland in Westkapelle een leger bijeen dat onder aanvoering van Floris de Voogd een gevecht tegen de Vlaamse gravin Margariet voert. Er vallen naar gezegd wordt 50.000 doden. Op 21 oktober 1256 sluiten de partijen een vredesverdrag [Verwoert, Handwoordenboek I, blz. 206]oorlog
BRONNENliteratuurBergh, Handboek, blz. 62Chijs, Munten, blz. 51Blink, Geschiedenis I, pp. 168 (1452), 169 (1494) Blok, Financiën, pp. 44 (1477), 45 (1494) Deinse, Over, p. 89(1452) Engels, Geschiedenis, blz. 16-17 (1223), 19 (m.e.)Fruin, Informacie, blz. XXXI, 9 (1514), 18 (id), 20 (id), 48 (id), 103 (id)Fruin, Rechterlijke, p. 19 (m.e.) Gosses, Stadsbezit, p. 15 (m.e.) Navorscher XVIII, pp. 77 e.v. (14e e) Noppen, Hans P., Genealogie Vereecke (Vreeke) te Walcheren (de oudste generaties), in: Ons Voorgeslacht 2021, nr. 742, blz. 285-312T.S. Zeeland II, p. 103(1452)overige bronnenDDB
Westkerke
Een dorp op Tholen
algemeen
heerlijkheid
In Westkerke staat het huis te Westkerke. Lange tijd bezit van de familie de Werve.
Op 19 mei 1617 wordt Diederik van de Werve heer van Westkerke (Kok, Vaderlandsch 31, blz. 79)
literatuur
Gelder, Nederlandse, pp. 7-14 (16e e)
overige bronnen
DDB
West-Knollendam
algemeen
literatuur
ANF 1889, p. 145 (1806-1811)
overige bronnen
DDB
Westland
Westland
Een deel van Zuid-Holland
algemeen
Kok rekent in 1794 tot het Westland: het Woudt, Wateringen, 's-Gavenzande, Rijswijk, Loosduinen, Monster, ter Heijde, Poeldijk, Naaldwijk, de Lier, Maaslandsluis, Maasland en Schipluiden (Kok, Vaderlandsch 31, blz. 79)algemeen
economie
Eertijds werd rond 's-Gravenzande vermaarde schapenkaas gemaakt [Berg, Proeve, blz. 2]In 1842 worden als middelen van bestaan genoemd de uitvoer van tuinvruchten, verbouw van tarwe en het maken van Westlandsche boter [Berg, Proeve, blz. 1-2]economie
heerlijkheid
In 1814 is mr. Jan Cornelis Reinier van Hoorn heer van Burgh en Westland [Adel1925, blz. 102]heerlijkheid
BRONNENliteratuurBuddingh, Derk, Verhandeling over het Westland, ter opheldering der Loo-en, Woerden en Hoven, benevens de Natuurdienst der Friesen en Batavieren: opgedragen aan de Fakulteit der bespiegelde Wijsbegeerte en Fraaije Letteren te Groningen, Leyden 1844 [DBB]overige bronnenDDB
Westlinge
Koning Henrik geeft het graafschap Westlinge , en de daarin gelegen Abdij van Egmond , door graaf Diederik eertijds bezeten , aan de kerk van Utrecht [Groot Charterboek deel 1 blz. 43]Westlinge
Westmaas
Westmaas
Een dorp in Zuid-Holland.
algemeen
heerlijkheid
Vanouds een ambachtsheerlijkheid, verenigd met Groep.
In 1794 volgens de verpondingskohieren groot 305 morgen 276 roeden. Er zijn rond 70 huizen (Kok, Vaderlandsch 31, blz. 80)
overige bronnen
DDB
Westmijzen
Ook Mijzen, West-Myzen.
Dorp in Noord-Holland bij Alkmaar.
algemeen
heerlijkheid
Westmijzen vormt met Noord Schermer en Schermerhorn een ambachtsheerlijkheid
Rond 1700 gekocht door de stad Alkmaar voor f 19.200 (Kok, Vaderlandsch 31, blz. 80)
literatuur
Fruin, Informacie, p. 81 (1514)
overige bronnen
DDB
West-Nieuwland
Een landstreek in het Land van Voorne
algemeen
In 1794 is de streek 694 gemeten groot. Er staan 10-12 huizen
overige bronnen
DDB
Westroyen
Een in 1399 gesticht monnikenklooster.
Later een vrouwenklooster van de Dominicanen of Predikheren.
In 1572 tijdens de troebelen verwoest (Kok, Vaderlandsch 31, blz. 82).
overige bronnen
DDB
Westrup
algemeen
literatuur
Boeles, Verdugo, p. 22 (1590)
overige bronnen
DDB
Westsagem
Zie Westzaan
Weststellingwerf
Weststellingwerf
algemeen
algemeen
bestuur
grietmanLyckle Ebles is in 1514 grietman [Adel1925, blz. 128-129]Dirk van Baard (... - 1672) was grietman van Oost- en Weststellingwerf [Kobus/Rivecourt1.74]Ernst van Haren (1623-1701 is van ....tot 1686 grietman van W. (WP8.120)Wilem van Haren (1665-1728) is grietman van W (WP8.121)Onno Zwier van Haren (1711-1779) wordt in 1742 grietman van W. (WP8.122)Willem Anne van Haren (1749-1785) is van 1779-1795 grietman van W. (WP8.123)bestuur
BRONNENliteratuurKobus, J.C./jkhr W, de Rivecourt, Biographisch Handwoordenboek van Nederland, Zutphen 1870, deel 1 [A t/m H], blz. 41, 71, 74Winkler Prins, A. Geïllustreerde Encyclopedie (H-IYNX), deel 8, Amsterdam 1876, blz. 120-123 (WP)Wijnpersse, Statistiek, p. 384 (1854)overige bronnenDDB
Westveen
algemeen
literatuur
Avis, Directe, p. 81 (m.e.)
overige bronnen
DDB
West-Vlaanderen
West-Vlaanderen
Provincie in België
algemeen
=in 1826 is Brugge de hoofdplaats van de provincie West-Vlaanderen. De provincie is verdeeld in 15 steden en 8 plattelandsdistricten. De 15 steden zijn Brugge, Kortrijk, IJperen, Ostende, Thielt, Poperinge, Roesselare, Iseghem, Meenen, Thourout, Waesten, Wervicq, Veurne, Nieuwpoort en Dixmuiden. Er wonen in totaal 144.403 mensen. De 8 districten zijn Brugge (39), Ostende (27), Dixmuiden (25), Veurne (26), IJperen (37), Kortrijk (44), Thielt (17), Roesselare (18).Achter de districten zijn de aantallen plattelandsgemeenten vermeld die binnen de districten zijn gelegen. In de 233 districten wonen 397.606 mensen [Gosselin, blz. XXXVIII]algemeen
bestuur
ridderschapIn 1816 wordt Louis Jean André Hubert van den Bogaerde benoemd in de ridderschap [Adel1925, blz. 22] in dat jaar wordt ook Philippe Nicolas Joseph van Borssele van der Hooghe benoemd. [Adel1925, blz. 27], Francois Joseph Marie Thérèse baron de Pélichy [Adel1925, blz. 153]bestuur
BRONNENliteratuurGosselin, J.J., Alphabetische naamlijst der gemeenten en derzelver onderhoorigheden ...etc, Amsterdam 1826, blz. XXXVIIIoverige bronnenDDB
Westvoorn
Ook het Land van Goedereede, Land van Westvoorn
algemeen
Er zijn veel gebruiksvoorwerpen uit de Romeinse tijd gevonden.
Uit opgravingen blijkt ook dat er vroeger veel huizen aan grote straten zijn geweest.
Westvoorn behoort tot het rechtsgebied van het Land van Voorne
Vanwege het belang van het eiland is door de Staten beslist in 1725, 1728 en in 1744 dat de kosten van onderhoud voor rekening van het land (Holland) komen
In 1794 rondom in het water gelegen. Goedereede is de enige stad (Kok, Vaderlandsch 31, blz. 84-85).
overige bronnen
DDB
Westwert
Westwert
Ook Westerwirt, Westred
Een vrouwenklooster in Friesland in de grietenij Baarderadeel.
algemeen
In december 1287 richt een watervloed grote schade aan. Dertig mensen verliezen het leven. Het water staat dan in de slaapvertrekken (Kok, Vaderlandsch 31, blz. 85).
overige bronnen
DDB
Westwoldingerland
Westwoldingerland
belastingen
ontvanger der convoijen en licentenIn 1786 is P. Eckringe uit Bourtange ontvanger [Chalmot1, blz. IV]belastingen
ontvanger van het zegelIn 1786 is P. Eckringe uit Bourtange ontvanger [Chalmot1, blz. IV]
bestuur
richterIn 1786 is L. Muntinghe richter in Wedde en Westwoldingerland [Chalmot1, blz. VI]bestuur
Westwoud
Westwoud
Ook Westwoude
Stad in Noord-Holland bij Hoogkarspel
algemeen
Het kerkje wordt gedateerd in 1333.
De ban omvat in 1794 1151 morgen. Er zijn in de 17e eeuw 55 huizen, in de 18e eeuw 70 huizen (Kok, Vaderlandsch 31, blz. 86).
literatuur
Fruin, Informacie, pp. 126-127 (1514)
Goede, Swannotsrecht I, p. 153 (1429)
Halma, Tooneel II, p. 310 (1632)
Pols, Westfriesche II, pp. 341-359 (15e e)
overige bronnen
DDB
Westzaan
Dorp in Noord-Holland
algemeen
Vormt in de Informacie van 1514 één dorp met Krommenie.
Kort na 1750 zijn er 50 molens
In Westzaan zijn in 1794 rond 600 huizen
(Kok, Vaderlandsch 31, blz. 87)
financiën
Kohier van de landen gelegen in de banne van Westzaan, 1544, 1588, 1596, 1609, 1614 [ARA, Verslagen 1888, blz. 143]
Rekeningen van den ontvang van den 40e penning wegens verkoop van roerende en onroerende goederen, op de schepen en van de belasting op het trouwen en begraven [ARA, Verslagen 1888, blz. 144]
heerlijkheid
In 1729 uit de grafelijke domeinen gekocht door de regenten voor 300.000 gulden
Tot de heerlijkheid behoren in 1794 Westzaandam, de Koog, Zaandijk, Wormerveer en het westen van Knollendam.. Totaal 2300 morgen (Kok, Vaderlandsch 31, blz. 87)
literatuur
ANF1889, p. 145 (1806-11)
Ankum, Bijdrage, p. 54 (1397)
Chijs, Munten, blz. 44 (m.e.)
Fruin, Informacie, blz. 34 (1514), 62 (id), 67-68 (id)
Gosses, Welgeborenen, pp. 54 (1400), 186 (1396)
Schillemans, Houtveilingen, p. 176 (1393)
Smidt/Strubbe, Chronologische I, p. 465 (1501)
Smidt/Strubbe/Rompaey, Chronologische II, p. 29(1505)
overige bronnen
DDB
Westzaandam
Dorp bij Westzaan in Noord-Holland
algemeen
Westzaandam wordt door de Zaan gescheiden van Oostzaandam
Rond 1750 zijn er 1222 huizen en 192 molens (Kok, Vaderlandsch 31, blz. 87-90)
economie
Van oudsher is de scheepsbouw belangrijk. Er zijn wel 60 werven geweest. In 1794 is dat al veel minder. De eertijds bloeiende handel in graan en hout is in 1794 ook in verval. Ook het aantal zaagmolens, oliemolens, papiermolens en pelmolens is aanzienlijker geringer (Kok, Vaderlandsch 31, blz. 87-90)
literatuur
ANF 1889, p. 145 (1806-1811)
overige bronnen
DDB
Westzanen
Zie Westzaan
Wetten
algemeen
literatuur
Venner, Inventaris, pp. 104 (1623), 108 (1674), 177(1686)
overige bronnen
DDB
Wetteren
algemeen
literatuur
Baelde, Domeingoederen, p. 155 (1551)
overige bronnen
DDB
Wetzens
Een dorp in Friesland in Oostdongeradeel.
algemeen
Woonplaats van het geslacht Jaarla. Ze hebben twee states, Groot Jaarla state en Klein Jaarla state
In 1498 woont Auke Jaarla op één van de states (Kok, Vaderlandsch 31, blz. 90-91)
overige bronnen
DDB
Wetzingen
Dorp in Groningen.
algemeen
Er zijn in 1686 en 1717 watervloeden.
In 1794 een eigen kerk en predikant (Kok, Vaderlandsch 31, blz. 91)
overige bronnen
DDB
Weurt
Ook Weurd, Wurdt, Vurt
algemeen
Grondgebied vergroot door aanwas bij verdroging van de rivier (Kok, Vaderlandsch 31, blz. 93)
literatuur
Schevichaven, Organisatie, p. 2 (1547)
Schevichaven, Rijk, p. 51 (1397)
Schevichaven, Vraagstukken, p. 84 (1369)
W.D.B.I.U.A. 1874, 4 april, p. 2
overige bronnen
DDB
Wevelgem
algemeen
literatuur
Baelde, Domeingoederen, p. 182 (1551)
Smidt/Strubbe, Chronologische I, p. 446 (1495)
overige bronnen
DDB
Wezemaal
algemeen
literatuur
Uytven, Vorst, p. 109 (1475
overige bronnen
DDB
Wezembeek-Oppem
algemeen
literatuur
Baelde, Domeingoederen, p. 100 (1551)
overige bronnen
DDB
Wezenhorst
algemeen
heerlijkheid
Eustaas Asewyn is heer van Wezenhorst (Aa, Bio I, blz. 410)
literatuur
Aa, A.J. van der, Biographisch Woordenboek der Nederlanden, deel I, Haarlem 1852, blz. 409-410
overige bronnen
DDB
Wezepe
Wezepe
Dorp in Overijssel ten noordoosten van Deventer
algemeen
=er is een havezate Boxbergen, in 1790 bezit van Frederik August Alexander, graaf van Wartensleben [Buesching, Nieuwe, deel VI, blz. 78]algemeen
BRONNENliteratuur
Wichem
Dorp in Gelderland
algemeen
Er is een herenhuis waar Don Emmanuel, prins van Portugal, getrouwd met Amelia, de dochter van Willem van Oranje woont (Kok, Vaderlandsch 31, blz. 97).
overige bronnen
DDB
WichmondalgemeenOodhelm, zoon van Oodwerc, schenkt op 29 juni 797 aan de door de abt Ludger naar Wichmond gebrachte relieken een derde deel van zijn erfgoed te Oeken in de Yselgouw en de villa's „Huleri" en Mander in Noord-Twente, en Reenderen, onder voorbehoud van levenslang vruchtgebruik [Muller/Bouman, Oorkondenboek I. nr. 51, blz. 49].Oodhelm, zoon van Oodwerc, draagt op 9 juni 799 aan de relieken van den Verlosser te Wichmond op een hoeve te Oeken in de IJselgouw, en twee hoeven te Mander en te Hesingen in Noord-Twente, onder voorbehoud van levenslang vruchtgebruik voor zich en zijne vrouw Theodlinda [Muller/Bouman, Oorkondenboek I. nr. 52, blz. 50]
BRONNENinternetDDBliteratuurAlberts, Geschiedenis, p. 150 (794-805)Bergh, Handboek, blz. 94Wickenburgh
heerlijkheidIn 1741 wordt Maria van Suchtelen met Wickenburgh en Stoetwegen beleend. Ze is de echtgenote van Hendrik Assuërus Wtewael. Hij is raad en burgemeester van Utrecht BRONNENinternetWikipedia
Wickradt
Ook Wickrat, Wickeradt en Wijkradt
heerlijkheid
In 1498 erft Diederik von Quadt de heerlijkheid van zijn stiefvader Hendrik von Hompesch [Adel1925, blz. 161]Johan van Quadt is heer van Rechem, Creutzberg en Wickradt [Navorscher 1870, blz. 46]Johan van Quadt is in 1627 heer van Wickradt [Navorscher 1870, blz. 47]Fredrik Quadt is in 1644 vrijheer van Wickradt [Navorscher 1870, blz. 47]Frederich Wilhelm van Quadt is heer van Wickradt [Navorscher 1870, blz. 47]Bertram van Quadt is heer van Wickradt [Navorscher 1870, blz. 47]Willem Thomas van Quadt is heer van Wickradt [Navorscher 1870, blz. 47]Willem Bertram van Quadt is heer van Wickradt en Swanenburg [Navorscher 1870, blz. 47]Diederik van Quadt is heer van Wickradt en erfhofmeester des fürstendoms Gelre en erfdrossaard van Zutphen [Adel1925, blz. 162; Navorscher 1870, blz. 46]Willem Albrecht Johan Carl Friedrich vrijheer van Quadt van Wickradt en Huchtenbroek [Navorscher 1870, blz. 49]heerlijkheid
Widelnisse
Widelnisse
Ook Widenisse, Widenesse
Voormalig kasteel bij Hoorn (Kok, Vaderlandsch 31, blz. 100)
overige bronnen
DDB
WielalgemeenheerlijkheidDaem van Broeckhuisen krijgt twee zoons, Willem en Frederik. Ze kopen op 26 maart 1668 de heerlijkheid Eck en Wiel [ANF1888, blz. 69]De heren overlijden kinderloos; de hh. gaat over na zus Johanna, in 1646 gehuwd met Evert van Delen [ANF1888, blz. 69]BRONNENliteratuurHonders, J., Raadsels rond het heerlijkheidswapen van Wiel, in: De Baron2022/3
Wieldrecht
Polder in Zuid-HollandalgemeenbestuurschepenLeendert Willemsz Vroman is in 1672 en 1679 schepen van Wieldrecht [Molema 113]in 1668 is Geeraert de Beveren dijkgraaf van de polder Wieldrecht [Molema 113]Willem Jansz van Trigt is schepen [Molema 119]schoutrond 1687 is Johan Bour schout [Molema 117]
heerlijkheidDe polder is een ambachtsheerlijkheidEertijds 1882 morgens groot.In 1794 zijn er zestig huizen (Kok, Vaderlandsch 31, blz. 100)
literatuurMolema-Smitshoek, W.T., Fragmenten uit mijn kwartierstaat in ‘s-Gravendeel, deel 5, De familie Vroman, in: Ons Voorgeslacht 2023, blz. 105-158Navorscher XIII, p. 253 (1537)
overige bronnenDDB
Wier
Een dorp in Friesland in Menaldumadeel
algemeen
Ligt aanvankelijk aan zee.
In het dorp bevindt zich Lauta State. In 1410 overlijdt daar Schelte Lauta, de laatste Lauta die daar heeft gewoond.
In 1748 is Horatius Hiddema van Knyff, grietman van Ferwerderadeel, slachtoffer van het pachtersoproer. Het huis wordt door de meute in de as gelegd (Kok, Vaderlandsch 31, blz. 101-102)
overige bronnen
DDB
Wierden
Wierden
Dorp in Overijssel. Ook Wyrden.
algemeen
=er is de havezate Bellinkhof [Buesching, Nieuwe, deel VI, blz. 100]algemeen
heerlijkheid
=in 1790 in bezit van de Van Rechterens [Buesching, Nieuwe, deel VI, blz. 100]heerlijkheid
BRONNENliteratuurDumbar, Verhandeling, p. 20, 38 (1772)Wijnpersse, Statistiek, p. 386 (1854) overige bronnenDDB
Wieringen
Wieringen
Deel van Noord-Holland. Ook Wiron
algemeen
In 1794 eiland in de Zuiderzee, groot 2186 morgen, 480 roeden. Er zijn 347 huizen en ongeveer 1100 inwoners. Op het eiland zijn vijf dorpen Sint Hypolitushoef, Westerland, Oosterland, Stroe en Den Oever (Kok, Vaderlandsch 31, blz. 105)algemeen
bestuur
schoutIn 1786 is J. van Pomeren schout [Chalmot1, blz. VII]bestuur
economie
De belangrijkste bronnen van inkomen zijn: Landbouw, scheepvaart, handel in lammeren en kaas. In 1794 is er grote overlast van padden (Kok, Vaderlandsch 31, blz. 105)economie
financiën
Gerrit van Assendelft is pachter van de renten en domeinen in Wieringen, Jaarlijks betaalt hij aan Amsterdam 300 pond elk van 40 groot [ANF1888, blz. 107]financiën
waterstaat
In 1683 breekt een dijk door. De polder Het Nieuwe Land wordt prooi van de golven. De hoge kosten verhinderen dat de polder wordt teruggewonnen op het water.waterstaat
BRONNENliteratuurBergh, Handboek, blz. 24, 33 (10e e)Blink, Geschiedenis I,p. 168 (1441)Blok, Financiën, p. 42 (1441)Fruin, Informacie, pp. 153-156 (1514)Goede, Swannotsrecht I, pp. 46 (1357), 165 (1427), 172 (1445), 238 (1382), 307 e.v. (m.e.), 309 (1432) Halma, Tooneel II, p. 316 (1632) Nip, Bengaert, p. 70 (1445) Schadee, Sententiën, p. 388 (1448) W.D.B.I.U.A. 1873, 19 juli, p.3overige bronnenDDB
Wieringerland
algemeen
literatuur
Blink, Geschiedenis I, p. 167(1378)
Engels, Geschiedenis, p. 42 (1358)
overige bronnen
DDB
Wieringerwaard
Deel van Noord-Holland
algemeen
In 1597 krijgt Adriaan Martensz Kostenburg octrooi voor de bedijking van de Wieringerwaard. Hij verkrijgt belastingvrijstelling voor een zekere tijd voor zichzelf en voor zijn rechtverkrijgenden. Het werk moet na zes jaar afgerond zijn
literatuur
Halma, Tooneel II, p. 317 (1597; 1632)
overige bronnen
DDB
Wierum
Ook Werum of Wirum
Dorp in Groningen.
algemeen
In 1203 is er een klooster van de Premonstratenzers. De kroniek van de eerste abt, Emo, start in dat jaar. De derde abt, Menco, heeft de kroniek vervolgd tot in 1273. Het klooster heeft bestaan tot in de 16e eeuw (Kok, Vaderlandsch 31, blz. 36)
overige bronnen
DDB
Wijckmande
algemeen
literatuur
Hoefer, Uittreksel, p. 275 (1476)
overige bronnen
DDB
Wijdenes
algemeen
literatuur
Fruin, Informacie, pp. 110-112 (1514)
Goede, Swannotsrecht I, pp. 156 (1431), 306 (m.e.)
overige bronnen
DDB
Wijer, de
Wijer, de
algemeen
algemeen
heerlijkheid
In 1814 is Johannes Baptista Franciscus Wilhelmus de Raet heer van de Wijer [Adel1925, blz. 166]heerlijkheid
BRONNENliteratuur
Wijhe
Wijhe
algemeen
=er zijn zeven havezaten: Op Gelder, Hagenvoorde, Nienhuis, Krijtenberg, Anem, Langeveldsloe en Herxen [Buesching, Nieuwe, deel VI, blz. 79-80]algemeen
BRONNENliteratuurFormsma, Nieuwe, p. 124 (1585)Kuile, Ontstaan, p. 585 (m.e.)T.S. Overijssel II, pp. 65 (17e e), 191 (1582), 251 (1602), 271 (1611) Wijnpersse, Statistiek, p. 384 (1854)overige bronnenDDB
Wijk Plaats bij Heusden in Noord-Brabant
algemeenbelastingentweehonderdste penning=in 1621 in Wijk geheven [Heuvel, Oudste, blz. 162, 163, 165]bestuurburgemeester=in de periode 1546-1598 is Willem Dircksz Poorter burgemeester van Wijk [Heuvel, Oudste, blz. 162]=Adriaen Dircksz Poorter is burgemeester in 1595 en 1596 [Heuvel, Oudste, blz. 161]=in 1637 is Willem Willemsz (Cuijsten) Poorter burgemeester van Wijk [Heuvel, Oudste, blz. 163] =in 1639-1648 is Jan Willemsz Poorter burgemeester van Wijk [Heuvel, Oudste, blz. 158, 164]schout=in de 16e eeuw vier schouten uit de familie waarvan één tak zich Schouten ging noemen en een andere tak van Wijck [Heuvel, Oudste, blz. 156]=in 1514 was Willem Heijmansz schout van Wijk [Heuvel, Oudste, blz. 157]=in 1547 was Rochus Thuen Willemsz schout van Wijk [Heuvel, Oudste, blz. 160]=in 1621-1643 is Willem Willemsz Poorter schout van Wijk [Heuvel, Oudste, blz. 163]secretaris=in 1651 is Jacob de Reus secretaris van Wijk [Heuvel, Oudste, blz. 165]waterstaatheemraad=in 1619 is Willem Willemsz (Cuijsten) Poorter heemraad van Wijk [Heuvel, Oudste, blz. 163]=in 1632 is Jan Willemsz Poorter heemraad [Heuvel, Oudste, blz. 164]slijkheemraad=in 1569 is Anthonis Dircksz (Kuijst) Poorter slijkheemraad. Deze keurt wegen en wateren [Heuvel, Oudste, blz. 161]BRONNENgeraadpleegde bronnenDDBliteratuurBaelde, Domeingoederen, p. 279 (1551) Fruin, Informacie, pp. 435-437 (1514) Goes, Register IV, pp. 20-21 (1555), 30 (id), 61 (id) Halma, Tooneel II, p. 372 (1458; 1515; 1553) Heuvel, Remco van den, De oudste generaties van de Wijkse familie de Poorter herzien, in: Ons Voorgeslacht, jrg 79, april 2024, blz. 153-168Smidt/Strubbe, Chronologische I, p. 435 (1491-1492)
Wijk
Zie Wijk bij Duurstede
Wijk, de (Dr)
algemeen
literatuur
T.S. Drenthe, p. 80 (Rep)
W.D.B.I.U.A. 1874, 17 mei, p. 3
Wijnpersse, Statistiek, p. 385 (1854)
overige bronnen
DDB
Wijk aan Duin
algemeen
literatuur
Enklaar, Kennemer (15e e)
Fruin, Informacie, blz. 22-23 (1514)
overige bronnen
DDB
Wijk-Binnen
algemeen
literatuur
Fruin, Informacie, pp. 21-23 (1514)
overige bronnen
DDB
Wijk aan Zee
literatuur
Fruin, Informacie, blz. 20-22 (1514), 96 (id)
overige bronnen
DDB
Wijk bij Duurstede
Wijk bij Duurstede
Ook Dorestad
algemeen
Koning Karel de Grote bevestigt op 27 maart 779 de tolvrijheid o.a. te Duurstede, door zijn vader Pippijn aan de abdij van St. Germain verleend [Muller/Bouman, Oorkondenboek I. nr. 50, blz. 47]. Koning Otto I bevestigt op 1 april 948 de kerk van Treckt in het bezit van den tiend van de domeingoederen binnen de grenzen van het bisdom en van goederen te Wijk en elders [Muller/Bouman, Oorkondenboek I. nr. 111, blz. 115]. Duurstede is een slot dat voor de 11e eeuw herhaaldelijk is geplunderd door Noormannen [Verwoert, Handwoordenboek I, blz. 173]=in 1300 verkreeg Wijk stadsrecht van Gijsbert van Abcoude [Kok1, blz. 134]algemeen
bestuur
richterIn 1471 is Jan Dirkzn van Schuylenburch richter [Adel1925, blz. 193]schepenIn 1487 is Jan Hendrikszn van Schuylenburch schepen [Adel1925, blz. 193]bestuur
financiën
Utrecht, Duurstede, en Thiel waren oudtijds vermaarde koopsteden aan den Rijn, die door de Noorse kooplieden dikwerf werden bezocht, als blijkt onder anderen uit eenen giftbrief van Keizer Frederik en II in 1233 aan die van Utrecht vrijdom van tol te Thiel [Engels, blz. 19]financiën
heerlijkheid
=Zweder I van Zuylen van Abcoude wordt als heer van Abcoude opgevolgd door Gijsbrecht I van Zuylen van Abcoude (1260-1301). Hij is ook heer van Wijk bij Duurstede [Kok1, blz. 133].De strijd tussen Jacob van Gaasbeek [....-1460] en de bisschop David van Bourgondië wordt in het voordeel van de bisschop beslist. Van Gaasbeek moet Wijk en de sloten Duurstede en Abcoude afstaan [Verwoert, Handwoordenboek I, blz. 216]heerlijkheid
rechtspraak
In 1839 is mr. E.H. Baron van Ittersum kantonrechter in Wijk bij Duurstede [Aa, Aard 1, blz. XXIV]rechtspraak
BRONNENliteratuurAa, A.J. van der, Aardrijkskundig Woordenboek der Nederlanden, Gorcum 1839, deel I, blz. XXIVANF 1885,p.36(810)Avis, Directe, pp. 17 (15e-16e e), 59 (1449 e.v.), 64 e.v. (1459-61), 80 (m.e.), 100 e.v. (15e-16e e), 124 (1520), 127 (1489; 1525), 133(1497) Bergh, Handboek, blz. 66 (863; 1165), 71 (m.e.), 119 (id)Chijs, Munten, blz. 2 (m.e.), 14 (id), 33 Crockewit, Sauvegarde (1672-73) Doorman, Brouwerij, pp. 19 (1444), 84 (id), 86(1500) Engels, Geschiedenis, blz. 19 [m.e.]Enklaar, Tarief (1486) Kok, Jacobus, Vaderlandsch woordenboek, Eerste deel [AA-AD], 2e druk, Amsterdam, Johannes Allart 1785, blz. 134Kosters, Oude, p. 41 (7 7 7) Nijhoff, Oud, p. 133(1617) Rootselaar, Rekening, p. 34 (1585-86) Schevichaven, Rijkstol, pp. 3 (805), 33 (1803) T.G.O. 1837, pp. 2 (775), 3-6 (1300), 7 (1447); 1841,p.378(16e e) Verwoert, Hermanus, Handwoordenboek der vaderlandsche geschiedenis volgens de nieuwste en beste bronnen bewerkt, deel 1 [A-K], Nijmegen 1851, blz. 173W.D.B.I.U.A. 1874, 24 oktober, p. 2 Wijnpersse, Statistiek, p. 383 (1854)overige bronnenDDB
Wijk en Aalburg
Wijk en Aalburg
algemeen
belastingen
gemeente
=in 1826 is A. Verhagen schout in Wijk en Aalburg [Gosselin, blz. XXII]BRONNENliteratuurGosselin, J.J., Alphabetische naamlijst der gemeenten en derzelver onderhoorigheden ...etc, Amsterdam 1826, blz. XXIIoverige bronnen
Wijnandsrade
algemeen
literatuur
Nuyens, Inventaris, p. 144 (1805-23)
overige bronnen
DDB
Wijngaarden
Wijngaarden
algemeen
algemeen
heerlijkheid
Bertram Filip Sigismund Albregt graaf van Gronsfeld Diepenbroek is heer [Verwoert, Handwoordenboek I, blz. 259]heerlijkheid
literatuur
Fruin, Informacie, pp. 556-558 (1514) W.D.B.I.U.A. 1874, 8 augustus, p. 3literatuur
websites
http://www.reocities.com/ajstasse/ALBWRDGENPAGE.HTMwebsites
overige bronnen
DDBoverige bronnen
Wikkenburg
Wikkenburg
heerlijkheid
Claes van Oostrum , ridder, is heer van Vuijlkoop en Wikkenburg [Leeuw1883, blz. 29]BRONNENliteratuurLeeuw 1883, blz. 29)heerlijkheid
overige bronnen
DDBoverige bronnen
Wildervank
Wildervank
algemeen
In 1800 behoort Wildervank tot één van de tien gemeenten binnen de 7e ring van het Departement van de Eems. Er wonen 2700 personen verdeeld over 5 grondvergaderingen [Covens, blz. 128]algemeen
bestuur
mr. H.J. Engelkens jr is burgemeester [Wal, Bijdragen 1842, blz. VI]bestuur
BRONNENliteratuurEngelsman, Ontstaan, p. 133 (1812) Wijnpersse, Statistiek, p. 386 (1854)overige bronnenDDB
Wildevenen
algemeen
literatuur
Diepeveen, Vervening, p. 83 (16e e)
overige bronnen
DDB
Willebroek
algemeen
literatuur
Uytven, Vorst, p. 109 (1560)
overige bronnen
DDB
Willemstad
algemeen
literatuur
Sickenga, Omwenteling, p. 16 (18e e)
W.D.B.I.U.A. 1874, 5 juni, p.3; 13 juni, p.2
Wijnpersse, Statistiek (1854)
overige bronnen
DDB
Willeskop
algemeen
literatuur
Rootselaar, Rekening, p. 33 (1585-1586)
overige bronnen
DDB
Willige-Langerak
algemeen
literatuur
Avis, Directe, p. 108 (1450)
Rootselaar, Rekening, p. 30 (1585-86)
W.D.B.I.U.A. 1872, 25 december, p. 3
overige bronnen
DDB
Wilnis
algemeen
literatuur
Avis, Directe, pp. 18 (1487-88), 81 (m.e.)
Rootselaar, Rekening, p. 32 (1585-1586)
Smidt/Rompaey, Chronologische III, p. 341 (1538)
overige bronnen
DDB
Wilp
algemeen
financiën
Maatboek of register der landerijen onder Twello, opgemaakt op last van de commissie van de verponding in 1810 [ARA, Verslagen 1888, blz. 121]
literatuur
Alberts, Geschiedenis, p. 151 (893)
W.D.B.I.U.A. 1873, 20 september, p. 3
overige bronnen
DDB
Wilperhorst
Wilperhorst
algemeen
-Wilt van Broeckhuisen tot den Doorn, de Lathmer, de Geldersche Toren, Wilperhorst en de Groote Weede is lid van de ridderschap [ANF1888, blz. 69]algemeen
Wilrijk
algemeen
literatuur
Baelde, Domeingoederen, p. 85 (1551)
overige bronnen
DDB
Wilsem
algemeen
literatuur
Racer, Gedenkstukken, deel 2, blz. 187 (1213)
overige bronnen
DDB
Wilsum Dorp in Overijssel ten zuidoosten van Kampen. Ook Wilsem, WildesheimalgemeengemeenteburgemeesterH. Wttewaal van Stoetwegen is in 1839 burgemeester [Aa,Aard1, blz. XXXII]
BRONNENliteratuurBuesching, Nieuwe, deel VI, blz. 88Doorninck/Uitterdijk, Bijdragen VII, p. 261 (1407) T.S. Overijssel II, pp. 56 (17e e), 65 (id)overige bronnenDDBWilsveenalgemeen
bestuurin 1753 is Jan van Royen secretaris van Stompwijk, Wilsveen en Leidschendam [Groot Charterboek deel 1 blz. 36]
BRONNENliteratuurDiepeveen, Vervening, p. 111 (1557) Fruin, Informacie, p. 276 (1514)overige bronnenDDBWimmenumalgemeen
bestuur
heerlijkheidAmelis van den Bouckhorst [17e eeuw is heer van Noordwijk en Wimmenum.
BRONNENliteratuurFruin, Informacie, pp. 65-66 (1514) Goede, Swannotsrecht I, p. 378 (m.e.) Gosses, Welgeborenen, p. 135 (1514) Kobus/de Rivecourt, Biographisch A-H, blz. 228Kruisheer, Oorkonden, p. 355 (1284) Smidt/Strubbe/Rompaey, Chronologische II, p. 126 (1513)overige bronnenDDBWindesheimDorp ten zuiden van Zwolle. Ook Winsem.algemeen=klooster gesticht in 1386 ten tijde van hertog Willem van Gelder en bisschop Floris van Wevelikhoven [Buesching, Nieuwe, deel VI, blz. 69-70]=het klooster bezat veel goederen, die bij de Reformatie in beslag genomen zijn en nadien door een rentmeester van de Staten zijn beheerd. Uit de inkomsten hiervan worden de jaarwedden en woonkosten van de predikant en koster betaald [Buesching, Nieuwe, deel VI, blz. 70]=er is ook een slot Windesheim rechtgevend op een plaats in de ridderschap van Salland [Buesching, Nieuwe, deel VI, blz. 70]=in 1790 is het slot eigendom van Karel Lodewijk Christiaan graaf van Wartensleben . kolonel van het 1e bataljon van het 2e regiment Oranje Nassau [Buesching, Nieuwe, deel VI, blz. 70]BRONNENliteratuurAcquoy, J.G.R., Het klooster te Windesheim en zijn invloed, Utrecht 1876
Winkelalgemeen
Arnoud, graaf van Holland, zoon van Dirk II, wordt door zijn oom keizer Otto III o.a. begiftigd met Friesland. Hij moet de Friezen dwingen hem de eed van trouw te zweren. De Friezen doen een aanval op Holland. In de vlakte Winkelmade bij het huidige Winkel sneuvelt Arnoud op 1 oktober 998.
Een charter van 12 mei 1415 van Willem VI regelt de verkiezing van schepenen in Winkel [ARA, Verslagen 1888, blz. 160]
Op 8 mei 1452 krijgen die van Winkel een handvest van Philips van Bourgondië [ARA, Verslagen 1888, blz. 160]
literatuur
Chijs, Munten, blz. 13 (m.e.)
Fruin, Informacie, pp. 93 (1514), 95 (id), 146-148 (1514)
Goede, Swannotsrecht I, pp. 297 (m.e.), 299 (15e e), 338 (1452)
Pols, Westfriesche II, pp. 388-393 (15e e)
overige bronnen
DDB
Winschoten
Plaats in Groningen. Ook WinschootenWinschoten
algemeen
In 1800 behoort Winschoten tot één van de tien gemeenten binnen de 7e ring van het Departement van de Eems. Er wonen 3695 personen verdeeld over 7 grondvergaderingen (Winschoten 4, Beerta 2, Westerleen en Heiligerlee 1) [Covens, blz. 129]algemeen
belastingen
mr. E.K. Groeneveld is op .....rijksontvanger in W. [Wal, Bijdragen 1842, blz. VII]mr. Th. van Gesseler is in 1842 rijksontvanger in W. [Wal, Bijdragen 1842, blz. VI]J. Post van Venema is gemeente-ontvanger [Wal, Bijdragen 1842, blz. XI]belastingen
rechtspraak
mr. T. Cannegieter is president van de rechtbank [Wal, Bijdragen 1842, blz. VI]mr. C.H. Gockinga is lid van de rechtbank [Wal, Bijdragen 1842, blz. VII]jhr. mr. J.E. van Panhuys is rechter in de rechtbank [Wal, Bijdragen 1842, blz. IX]mr. H. Sijpkens is officier bij de rechtbank [Wal, Bijdragen 1842, blz. XI]rechtspraak
BRONNENliteratuurEngelsman, Ontstaan II, pp. 127 e.v. (1812), 133 (1812); III, p. 64 (1813)overige bronnenDDB
Winssen
algemeen
literatuur
Schevichaven, Organisatie, pp. 2 (1547), 39 (1361)
Schevichaven, Rijk, p. 51 (1397)
Schevichaven, Vraagstukken, p. 84 (1369)
W.D.B.I.U.A. 1874, 4 april, p. 2
overige bronnen
DDB
Winsum
algemeen
Der Abt Otto, der Propst Riquin, der Prior und der Konvent des Benediktinerklosters Werden in der Kölner Diözese verkaufen op 2 januari 1283 [...] in Winsum (Winzum; nördlich von Groningen) mit dem Patronatsrecht der Kirchen und allem Zubehör [DDB].
In 1800 behoort Winsum tot één van de elf gemeenten binnen de 6e ring van het Departement van de Eems. Er wonen 2913 personen verdeeld over 6 grondvergaderingen (Warfhuizen 1, Mensingeweer , Maarslag en Maarhuizen 1, Rasquert, Tienallinga en Ranum 1, Baflo 1, Winsum 1, Obergum en Bellingeweer 1) [Covens, blz. 127]
literatuur
Becht, Statistische, p. 142 (1589; 1666)
Blécourt, Bewijsstukken, p. 89 (1057)
Wijnpersse, Statistiek, p. 385 (1854)
overige bronnen
DDB
Winsummerzijl
algemeen
literatuur
Becht, Statistische, p. 115 (1580)
overige bronnen
DDB
Wintelre
algemeen
literatuur
Nijenhuis, Bibliographie (Toevoegsel), p. 18
overige bronnen
DDB
Winterswijk
Winterswijk
Ook Winiterwiker, Wenteschwick, Wenterwick
belastingen
belastingen
accijnzen
Vergunning van de Directie Belastingen, Invoerrechten & Accijnzen te Arnhem voor de firma A. Beukenhorst & Zn. te Winterswijk tot het verhandelen van suiker in het pand Markt 27 te Winterswijk, 1924.bedrijfsbelasting
Balansboek, 1883-1904; achterin ter keerzijde afschriften van aangiften voor de Bedrijfs-, Vermogens- en Inkomstenbelasting, 1900-1925.hoofdgeld
Hoofdgeldboek van de buurtschappen onder Winterswijk 1794-1796 [ARA, Verslagen 1888, blz. 86]oorlogswinstbelasting
Aangiftebiljet voor de Oorlogswinstbelasting 1914/1915 ten name van de weduwe P. Beukenhorst, opgemaakt 1916 BRONNENarchievenECG Achterhoek en Liemers 0265 Koffiebranderij & Theehandel A. Beukenhorst ...etc, nr. 2.1.5. nr. 45; nr. 2.1.6. nr. 35, 42verpondingKopie maandcedulle vande verponding in Winsterswijk [ARA, Verslagen 1888, blz. 86]
lenen
Akte van belening door de stadhouder der lenen van het vorstendom Gelre voor Hendrik Walyen Hendrikszoon namens zijn echtgenote Christina Walyen als erfgename van haar ouders, met de helft van de korenwindmolen, het molenaarshuis en bijbehorende grond, gelegen in de Dorpboerschap te Winterswijk, 1739. lenen
BRONNENarchievenAlberts, Geschiedenis, p. 154 (12e e) Agterhof, Belastingoproer (1824-25) ECG Achterhoek en LiemersHeringa, Tijnsen, p. 90 (1838) Hofman, Winterswijk, pp. 155-158 (1584) Racer, Gedenkstukken, deel 2, p. 234 (1331)Schrassert, Codex, p. 1 (1660) W.D.B.I.U.A. 1874, 14 maart, p. 3 Wijnpersse, Statistiek, p. 386 (1854)overige bronnenDDB
Wirdum
Wirdum
algemeen
Op 19 oktober 1577 wordt hier Viglius van Aytta geborenalgemeen
financiën
Gerrolt van Cammingha krijgt in 1399 van Albrecht van Beijeren als leengoed: de stad Leeuwarden en de dorpen Wirdum, Stiens en Ferwerd, op voorwaarde dat hij 20 paarden gereed zou houden tot 's hertogs dienstfinanciën
BRONNENliteratuurKobus/de Rivecourt, Biographisch, blz. 314Postma, Oude, pp. 113 e.v. (16e-18e e)overige bronnenDDB.
Wirdum
Wirdum
Een dorp in Overijssel
algemeen
Het huis Camstra is in 1498 door de Leeuwrdenaars verbrand [Verwoert, Handwoordenboek I, blz. 114]algemeen
BRONNENliteratuurVerwoert, Hermanus, Handwoordenboek der vaderlandsche geschiedenis volgens de nieuwste en beste bronnen bewerkt, deel 1 [A-K], Nijmegen 1851, blz 114
Wisch
Wisch
Dorp in
algemeen
algemeen
heerlijkheid
Verschreibung in 1396 von 500 alten Schilden auf Schloss Zevenaar und Amt Liemers an die von Wisch [DDB]Ritter Henrick, Herr zu Homoit und zur Wisch, verkauft 6 mei 1472 dem Prior und Konvent des Klosters Nazareth eine Rente von fünf guten alten rheinischen Groschen (groete) aus dem Gut Eltinck im Kirchspiel Doetinchem [DDB]Henrik, heer van Wisch. Hij is de laatste die de heerlijkheid ongesplitst bezit. Hij trouwt met een dochter van Willem, heer van Bronkhorst [Nijhoff, blz. VI]Georg Graf zu Limburg-Styrum und Wisch an den Fürsten ... wegen der erfolgten Belehnung mit der Herrschaft Wisch durch Herzog Wilhelm von Kleve, Bruch des Landfriedens durch Walburg von Berge, Witwe von Wisch [DDB]Abschrift einer Beschreibung der herrschaftlichen Domänen im Rentamt Wisch/ Holland [DDB]Pro Memoria 18. Jh zum Verkauf der Hälfte der Herrlichkeit Wisch und des Schöffentums Borg und der dazugehörenden Güter im Richteramt Deutecom, Selm sowie die Herrlichkeiten Gendringen, Bredevoort und Etten einschließlich des Pflanzungsrechts in den Sillewaldschen Himmeln durch Carl Prinz von Preußen, Markgraf zu Brandenburg Übersicht über die Einkünfte von den einzelnen Gütern [DDB]Auskunftsersuchen 1755 des pfälzischen Geheimen Rates über den Ertrag der Lehen Versefeld und Sylvolden sowie der Herrschaft Wisch in der Grafschaft Zutphen [DDB]In 1814 is Jacques Albert Louis Frederik Carel van Nagell heer van Wisch [Adel1925, blz. 143]Lehenrechte der Baronin Nagel in der Herrschaft Wisch in der Grafschaft Zutphen/Niederlande, 1815 [DDB]Abschrift einer Beschreibung der herrschaftlichen Gebäude und Mühlen im Rentamt Wisch/ Holland, 1824 [DDB]heerlijkheid
BRONNENliteratuur Nijhoff, Is. An., Gedenkwaardigheden uit de Geschiedenis van Gelderland, door onuitgegevene oorkonden opgehelderd en bevestigd, derde deel, Willem en Reinald IV, hertogen van Gelre uit het huis van Gelre, Arnhem 1839, blz. VIWijnpersse, Statistiek, p. 386 (1854)overige bronnenDDB
Wissen
Wissen
Ook Wissene
algemeen
algemeen
heerlijkheid
=in 1380 is Rutger van Hekeren met Wissene beleend [Navorscher 1852, blz. 375]=in 1840 is Friedrich Karl Alexander Klemens von Loë heer van Wissen [Adel1925, blz. 127]heerlijkheid
BRONNENliteratuur
WissenkerkealgemeenbelastingenontvangerIn 1820 is W.L. Vader ontvanger der directe belastingen te Wissenkerke jn Noord Beveland [Nieuwenhuis, Algemeen, A-B, blz. XXVII] BRONNENliteratuurNieuwenhuis, G., Algemeen woordenboek van kunsten en wetenschappen A-B, Thieme, Zutphen 1820. blz. XXVIIW.D.B.I.U.A. 1873, 20 september, p. 2 Wijnpersse, Statistiek, p. 383 (1854)overige bronnenDDB
Witla
Ook Witle
algemeen
In 836 door de Noormannen verwoest (Oorkondenboek HZ, blz. 1)
godsdienst
In de nabijheid van Gent ligt eind 7e eeuw de abdij Blandinium, later Sint Pietersabdij. In een oorkonde uit die tijd is sprake van een schenking aan de abdij door Rathadus. Het gaat om goederen en horigen in Olsene en Witle (Oorkondenboek HZ, blz. 1)
overige bronnen
DDB
Witmarsum
Ook Wytmarsum, Witmaarsum
Dorp in Friesland
algemeen
Geboorteplaats van Menno Simons (1496-1561)
In 1800 behoort de gemeente Harlingen tot één van de tien gemeenten binnen de 3e ring van het Departement van de Eems. Er wonen 3095 personen verdeeld over 6 grondvergaderingen (Kimswerd 1, Arum 1, Pingjum 1, Witmaarsum 1, Schettens, Schraard, Longerhouw en Higtum 1, Ugo-Clooster, Olde-Clooster, Hartwerd , Burgwerd en Lollum 1) , blz. 123]
overige bronnen
DDB
Witten
algemeen
literatuur
Telders, Niet, p. 194 (19e e)
overige bronnen
DDB
Wittenstein
Wittenstein
heerlijkheid
Bernard Bentink is heer van Arler en WittensteinBRONNENliteratuurChalmot, Biographisch, deel 2, blz. 288 [Bernard]heerlijkheid
Wobbingabruggealgemeen
bestuurgrietman=Uteka Bauwingha is in april 1425 grietman in W. [Leeuwen, Alphabetisch, blz. 1]
Woensdrecht
algemeen
literatuur
Moll, Rechten, pp. 47 (1350), 52 (1500-58), 65 (1495-1565), 83 (1495-1558), 106 (1496), 114 e.v. (14e e), 135 e.v. (15e- 16e e)
overige bronnen
DDB
Woensel
algemeen
archieven
financiën
In het Rijksarchief bevinden zich registers van taxatie van het collateraal over de jaren 1696-1721 [ARA, Verslagen 1888, blz. 46]
literatuur
Frenken, Schepenprotocollen (1321)
W.D.B.I.U.A. 1874, 14 februari, p. 2
overige bronnen
DDB
Woerdenalgemeenbestuuralgemeen=Memorie, Ofte Deductie uit 1683 aen de Ed. Groot Mogende Heeren Staten van Hollandt ende Westvrieslandt, midtsgadsers aen Syne Hoogheyt den Heere Prince van Orange, als Stadhouder... overgegeven by ofte van wegen Burgemeesteren... der Stede Woerden, dienende tot berigt ende justificatie van haer versoeck, ende bede omme continuatie van het aen-stellen van haere Vroedschappen, en redres van de nieuwe aenstellinge daer in gededuceert [DDB]=Bij Resolutie van 1741 wordt een octrooi op de magistraatsbestelling gecontinueerd en gewijzigd [Rijpperda, Politie40]burgemeester=in 1785 is mr. Dominicus Costerus burgemeester van Woerden en eigenaar van Achtienhoven en den Bosch [Kok1, blz. 196-197]
kasteleinIn 1580 is Gijsbert van Duivenvoorde kastelein in Woerden [Kok13, blz. 53; Verwoert, Handwoordenboek I, blz. 171]
secretaris-in 1672 en 1673 is mr Bernard Costerus secretaris [Verwoert, Handwoordenboek I, blz. 137]
economie=De haringvaart werd een goudmijn: ‘meer goud en zilver dan andere volken met zwaren arbeid uit den grond delven, visschen de Hollanders uit de zee,’ zegt Keizer Karel's lijfarts, Marliani. ‘Hoe zal ik de voordeelen der haringvaart naar waarde beschrijven,’ vraagt Hadrianus Juniuns, een halve eeuw later, ‘daaraan hangt het heil en het bestaan van niet maar een enkele stad, maar van vele steden; Oudewater, Woerden, Rotterdam, Schiedam, Den Briel, geen onaanzienlijke plaatsen voorwaar, leven meest van deze nering, van het varen, van het uitrusten der schepen, van het touwslaan en het netten breien. Naar de vangst goed of kwalijk uitvalt, vaart de menigte insgelijks goed of kwalijk’. - De jaarlijksche opbrengst der visscherij wordt door Guicciardini op een half millioen. ponden Vlaamsch berekend [Fruin, tien, blz.192] .
gemeenteburgemeesterCornelis Jan Bredius [1804-1873] is burgemeester van Waarder, Barwoutswaarder, Rietveld, Kamerik, Zegveld, 's-Gravesloot en Woerden [Roelants, Gulden, blz. 115]
secretaris=in 1826 is J. Blom van Assendelft secretaris van de stad [Gosseling, blz. V]
heerlijkheid=Harmen is in 1282 heer van Woerden [Navorscher 1852, blz. 315]=in 1346 belooft Margreet de hh nooit te zullen verzetten, verkopen of vervreemden [Kok14, blz. 372]=in 1425 belooft Philips van Bourgondië hetzelfde [Kok14, blz. 372]=Bij de Slag van St. Quintin in 1557 worden de constabel van Frankrijk en maarschalk de St. Andre gevangen genomen door hertog Erik van Brunswijk. Hij nam hen mee naar Brunswijk. Koning Philips wilde beide heren graag hebben en kwam in 1558 met de hertog een losgeld overeen van 112.000 ponden van 40 groten. Voor een derde van die som verpandde Philips aan Erik het slot en de heerlijkheid van Woerden [Kok14, blz. 372; Verwoert, Handwoordenboek I. blz. 190]Verpfändung von Schloß, Stadt und Herrlichkeit Woerden durch König Philipp II. von... ...Spanien an Herzog Erich von Braunschweig-Lüneberg, juli 1558=Ritterschaft, Edle und Staaten von Holland und Westfriesland belehnen Graf Philipp Ernst von Hohenlohe-Langenburg mit der Pfandherrschaft Woerden, wie sie 1558 den Herzog Erich von Braunschweig-Lüneburg verpfändet worden ist.-Hoe ernstig de Staten er op uit waren om de eenigheid der Kerk te bevorderen, toont vooral hun handelwijs ten opzichte der Luthersche gemeente te Woerden. Sedert 1558 was die stad door Philips II aan den Lutherschen Hertog Erik van Brunswijk in pandschap gegeven, en te midden der algemeene geloofsvervolging had zij den geloofsgenooten van den pandhouder tot schuilplaats verstrekt; vandaar dat er, na het verdrijven der Spanjaarden uit Holland, de Luthersche godsdienst alleen geoefend was. Maar nog bij het leven van Prins Willem namen de Staten uit het oproerige gepreek van den predikant, Jan Saliger, aanleiding, om het eenige kerkgebouw der stad aan de Lutheranen te ontnemen en aan de gereformeerden, die er zich allengs gevestigd hadden, toe te wijzen [Fruin, Tien, blz. 271]. Am Freiheitskampf der Niederlande waren mehrere Mitglieder des Hauses Hohenlohe aktiv beteiligt, vor allem Graf Philipp von Hohenlohe-Neuenstein, Schwiegersohn des Prinzen Wilhelm von Oranien. Er erwarb Besitzungen in Holland, so eine Rente der Generalstaaten, die Herrschaften Lißfeld und Woerden, sowie mehrere Häuser und Hausanteile. Da er ohne legitime Erben starb, vermachte er seine niederländischen Rechte, die zum Teil von anderen Prätendenten erfolgreich angefochten wurden, seinem Neffen Graf Philipp Ernst von Hohenlohe-Langenburg, der selbst noch aktiv in Holland diente. Nach seinem frühen Tod wurden die Rechte und Einkünfte durch seinen Bruder Georg Friedrich verwaltet und gingen dann erheblich vermindert an die Söhne des Grafen Philipp Ernst über. Im 18. Jahrhundert wurden die letzten Rechte - eine Rente der Generalstaaten - abgelöst, 1564-1688=Auseinandersetzungen zwischen Graf Philipp und dem Herzog von Braunschweig wegen der hohenlohischen Ansprüche auf die 1575 an zwei Bastarde des Herzogs Erich von Braunschweig abgetretene Baronie Lißfeld und die Pfandschaft Woerden; Suche nach der Witwe des Johann Andrea Doria in Italien=Als Erik van Brunswijk overlijdt op 17 november 1584 is het pandschap niet gelost door Philips. Woerden bleef in de macht van Erik van Brunswijk. Nadien vererft het aan zijn zoon Willem van Brunswijk en dochter Catharina. Na het overlijden van Willem verzoekt Julius hertog van Brunswijk de Staten of ze het opzicht willen behouden over de hh Woerden, de Liesveldse en andere goederen. De Staten deden dit tot het overlijden van Julius op 2 mei 1589. Zijn zoon hertog Hendrik Julius wilde de hh Woerden en Liesveld en een huis in Den Haag en de -tot dan toe ingehouden- inkomsten daarvan. Het is dan echter bezit van Catharina en omdat die getrouwd is met de in dienst bij Philips zijnde Andreas Doria wordt het bezit verbeurd verklaard. In 1593 herhaalt de hertog zijn eis. Ook de weduwe Catharina meldt zich. Hendrik Julius kreeg handlichting. Het bezit gaat -in naam- over op de graaf van Hohenlo. Hij bracht bij de Staten "zo veel te wege" dat ze het hem uiteindelijk afstonden Hij trouwt in 1595 met Maria van Nassau [Kok14, blz. 373-374]=Rechtsstreit zwischen den Grafen von Hohenlohe und Graf Ernst Casimir von Nassau um die vom Herzog von Braunschweig an ihn abgetretene k Lißfeld, Woerden und das Haus im Haag; Korrespondenz mit Cornelius de Crispin, Jan de Groot und Henrich Nottelmann 1595-1620.=Forderungen des Ratsherren Erich Dimmer und seiner Erben an Graf Philipp Ernst von Hohenlohe-Langenburg bzw. seine Erben wegen der Verwaltung des Hauses in Haag und der Herrschaft Woerden; Abschluß eines Vergleichs, 1597-1641.=Schenkung der Herrschaft Woerden und... ...Grafschaft Holland über die Häflte des auf der Herrschaft Woerden ruhenden Pfandschillings für Graf Philipp...=Niederländische Angelegenheiten 1609-1619 u.a. Inventar des Hauses in Wassenaer; Obligation über 4.000 fl.; Ankauf eines Bezoarsteins; Schreiben von Jean de Groot (Schuldangelegenheiten, Woerden, Lißfeld, Haus in Delft, Bastardkinder).=Ritterschaft, Edle und Staaten von Holland und Westfriesland belehnen den Grafen Philipp Ernst von Hohenlohe-Langenburg mit der Pfandherrschaft Woerden, 1611 =In 1617 wordt het pandschap Woerden afgelost en weer verenigd met het graafschap Holland [Kok14, blz. 374]=Verhandlungen und Korrespondenzen 1617-1620 über niederländische Angelegenheiten, vor allem mit Jean de Groot und Heinrich Nottelmann, u.a. Schuldforderung des Ratsherrn Dimmer; holländische Erbkleinodien; Herrschaft Woerden; Haus in Nimwegen; Haus in Leerdam; Bastardkinder des Grafen Philipp; Forderungen der Gläubiger Rindtfleisch, Wolframsdorf und Yselstein.Bemühungen des Grafen Ludwig um Auszahlung holländischer Kapitalien (Rente auf der Herrschaft Woerden, Kapitalien bei der holländischen Ritterschaft) mit Vorakten u.a. 1. Pfandbrief des Jacob von Wassenaer über den Empfang von 75.000 fl von den Grafen Heinrich Friedrich zu Hohenlohe-Langenburg und Joachim Albrecht zu Hohenlohe-Kirchberg, 1657; 2. Vollmacht für den Prokurator Wilhelm Schufhil, 1660; 3. Pfandbrief der holländischen Ritterschaft über 15.000 Gulden, Übersetzung (drei Exemplare), 1665 (1668); 4. Pfandbrief der holländischen Ritterschaft über 20.000 Gulden, Übersetzung (drei Exemplare), 1665; 5. Quittung des Hofgerichtsadvokaten Pieter de Sallengre über die Aufbewahrung eines Rentbriefs über 7.000 Gulden, ausgestellt von Emilia Philippina Melander, natürliche Tochter der Maria von Hohenlohe, geb. Gräfin von Nassau, 1660. Das gemeinschaftlich hohenlohe-langenburgische zu Woerden in Holland stehende Kapital von 17.913 Pfund 9 Schilling 10 Pfennig, welches um der beschwerlichen Kriegszeiten willen aufgekündet worden, 1706.
BRONNENliteratuurAndreae, Aanteekeningen, p. 256 (14e e)Avis, Directe, p. 110 (1460; 1473)Baelde, Domeingoederen, pp. 269 (1551), 274 (id) Bergh, Handboek, blz. 65 (1050)Blécourt/Meijers, Memorialen, pp. 41-42 (1430) Bort, Alle (Leenrecht), p. 307 (1520) Chijs, Munten, blz. 42 (m.e.), 51 (1131)Donker, Iets, p. 29 (1398) Engels, Geschiedenis, blz. 9 (1297), 41 (1334), 66 (1557)Fruin, Informacie, pp. 9 (1514); 19 (1514); 248-251 (1514) Fruin, R., De tachtigjarige oorlog. Tien jaren uit den tachtigjarigen oorlog 1588-1598, 7e druk, Martinus Nijhoff, ‘s-Gravenhage 1899, blz. 192Fruin/Colenbrander, Geschiedenis, p. 49 (1334) Goes, Register IV, pp. 74 (1555). 78 (id); V, pp. 14 (1557), 58 (id), 93 (id) Gosselin, J.J., Alphabetische naamlijst der gemeenten en derzelver onderhoorigheden ...etc, Amsterdam 1826, blz. VGosses, Stadsbezit, p. 25 (m.e.) Gosses, Welgeborenen, p. 72 (1351) Kok, Jacobus, Vaderlandsch woordenboek, Eerste deel [AA-AD], 2e druk, Amsterdam, Johannes Allart 1785, blz. 196-197Meyroos, Onze, p. 11 (1515) Nimwegen, O. van, De slag om Woerden bij Kruipin op 12 oktober 1672, in: Heemtijdhingen jrg 58, 2022/2Rees, Geschiedenis I, p. 74 (1539) Smidt/Strubbe, Chronologische I, p. 280 (1494) Verwoert, Hermanus, Handwoordenboek der vaderlandsche geschiedenis volgens de nieuwste en beste bronnen bewerkt, deel 1 [A-K], Nijmegen 1851, blz. 171Wijnpersse, Statistiek, p. 382 (1854)overige bronnenDDB
Woesten
algemeen
literatuur
Lyon/Verhulst, Medieval, p. 37 (1161)
overige bronnen
DDB
Woggenum
algemeen
literatuur
Fruin, Informacie, blz. 81 (1514), 98-99 (id)
overige bronnen
DDB
Wogmeer
Wogmeer
algemeen
algemeen
heerlijkheid
Jacob van Wassenaar [1665-1714 is heer van Obdam, Hensbroek, Wogmeer, Spierdijk en Zuidwijk [Leeuw1883, blz. 59]heerlijkheid
BRONNENliteratuurAnoniem, Polder (17e e)overige bronnenDDB
Wognum
algemeen
literatuur
Blécourt/Meijers, Memorialen, p. 210 (1436)
Fruin, Informacie, pp. 81 (1514), 98-99 (id)
Snijder van Wissenkerke, Privilegiën, pp. 110-111 (1870)
overige bronnen
DDB
Wold
Zie 't Woud
Wolferenalgemeenheerlijkheid=Bertold van Gent is heer van Loenen en Wolferen, Burggraaf en Richter van Nijmegen [BMHG 1877, blz. 363],Otto von Quadt-Wickeradt is in 1818 heer van Wolferen, Loenen, Delwijnen, Lienden en Isny [Adel1925, blz. 163]BRONNENliteratuurWolfgersdike
Zie Wolfaartsdijk
Wolfshagen
Wolfshagen
heerlijkheid
Rutger van Haersolte is heer van Westerveld en WolfshagenBRONNENliteratuurChalmot, Biographisch, deel 2, blz. 282 [Rutger]; 301 [Rutger]heerlijkheid
Wolphaartsdijk
algemeen
literatuur
Bergh, Handboek, blz. 27
Chijs, Munten, blz. 49 (1105)
Gallé, Beveiligd, p. 188 (1585; 1733)
Navorscher XLV, p. 636 (1459)
T.S. Zeeland I, p. 20 (1598; 1628)
overige bronnen
DDB
Woltersum
algemeenOntstaan rond een wierde in het stroomgebied van de Fivel, thans Slochter Ae genoemd. Gunstig gelegen op een kruising van handelswegen. Bijnaam “Olle Egypte”, vanwege de doortocht van vreemdelingen, zigeuners en heidenen. In de 13e eeuw al een redelijk dorp. In 1238 schrijft abt Menko van klooster Bloemhof dat het aantal werklieden dat aan de bouw van de kerk in Wittewierum heeft meegewerkt voor de helft uit inwoners van Woltersum bestond. Er worden enkele steenhuizen gebouwd waaronder dat van hoofdeling Focke Ewesma. Het werd in 1411 door de stad Groningen verwoest. In 1385 bezit hoofdeling Clawes Schulte een steenhuis. Het werd in 1415 aangekocht door Focke Ackema. Het kreeg de naam Ackingaheerd en kwam nadien in het bezit van de familie Rengers. In de 17e eeuw is er het Glimmershuis van koopman Jacob Joosten Glimmer. Hij gaat er in 1631 wonen.
archievenArchief van het gerecht van Woltersum 1750-1803 [Groninger Archief]Notulen van de rechtdagen van het gerecht van 't Zandt en het gerecht van Woltersum, 1611-1619 [Groninger Archief]Notulen van rechtdagen van de gerechten van Holwierde en Marsum, Adorp en Harssens, het Eesterrecht, Godlinze, Leermens, 't Zandt, Zeerijp, en Woltersum. 1682-1802 [Groninger Archief]
economieIn 1867 wordt een houtzaagmolen gebouwd, tevens korenmolen en pelmolen
gemeenteIn 1840 zijn er 41 huizen met 329 inwoners In 1870 door de aanleg van het Eemskanaal in tweeën gedeeld. In 1950 is het kanaal verbreed en zijn opnieuw enige huizen opgeofferd. Tot 1 januari 2019 deel van de gemeente Ten Boer. Op 6 januari 2012 werden de inwoners geëvacueerd vanwege een dreigende doorbraak van de dijk. De vijf meest voorkomende namen zijn Dijkema, Dreise, Jans, Evenhuis en Koopman.
Dorp in Groningen, gelegen aan het Eemskanaal. Ook Waldhuson of Walthuson [11e eeuw], Waltersum [1236; 1238],
algemeenOntstaan rond een wierde in het stroomgebied van de Fivel, thans Slochter Ae genoemd. Gunstig gelegen op een kruising van handelswegen. Bijnaam “Olle Egypte”, vanwege de doortocht van vreemdelingen, zigeuners en heidenen. In de 13e eeuw al een redelijk dorp. In 1238 schrijft abt Menko van klooster Bloemhof dat het aantal werklieden dat aan de bouw van de kerk in Wittewierum heeft meegewerkt voor de helft uit inwoners van Woltersum bestond. Er worden enkele steenhuizen gebouwd waaronder dat van hoofdeling Focke Ewesma. Het werd in 1411 door de stad Groningen verwoest. In 1385 bezit hoofdeling Clawes Schulte een steenhuis. Het werd in 1415 aangekocht door Focke Ackema. Het kreeg de naam Ackingaheerd en kwam nadien in het bezit van de familie Rengers. In de 17e eeuw is er het Glimmershuis van koopman Jacob Joosten Glimmer. Hij gaat er in 1631 wonen.
archievenArchief van het gerecht van Woltersum 1750-1803 [Groninger Archief]Notulen van de rechtdagen van het gerecht van 't Zandt en het gerecht van Woltersum, 1611-1619 [Groninger Archief]Notulen van rechtdagen van de gerechten van Holwierde en Marsum, Adorp en Harssens, het Eesterrecht, Godlinze, Leermens, 't Zandt, Zeerijp, en Woltersum. 1682-1802 [Groninger Archief]
economieIn 1867 wordt een houtzaagmolen gebouwd, tevens korenmolen en pelmolen
gemeenteIn 1840 zijn er 41 huizen met 329 inwoners In 1870 door de aanleg van het Eemskanaal in tweeën gedeeld. In 1950 is het kanaal verbreed en zijn opnieuw enige huizen opgeofferd. Tot 1 januari 2019 deel van de gemeente Ten Boer. Op 6 januari 2012 werden de inwoners geëvacueerd vanwege een dreigende doorbraak van de dijk. De vijf meest voorkomende namen zijn Dijkema, Dreise, Jans, Evenhuis en Koopman.
Wolvega
Plaats in Friesland
algemeen
In 1800 behoort de gemeente Wolvega tot één van de tien gemeenten binnen de 1e ring van het Departement van den Ouden IJssel. Er wonen 3509 personen verdeeld over 7 grondvergaderingen (Steggerda 1, Blesdijk en Peperga 1, Scherpenzeel, Spanga, Munnikebuiren, Nye Tryne en Olde Tryne 1, Oldelemmer, Sonnega en Nyelemmer1, De Idsert, Oldeholtwolde en Nyeholtwolde 1, Wolvega, Oldeholtpade en Nyeholtpade 2) , blz. 131]
literatuur
ANF 1883, 22 september, p. 3 (19e e)
Navorscher XIX, p. 566 (1815 e.v.)
overige bronnen
DDB
Wolvertem
algemeen
literatuur
Baelde, Domeingoederen, p. 108 (1551)
overige bronnen
DDB
Wonseradeelalgemeenbestuurgrietman=Tjerck van (Walta van) Juwinga is in 1494 grietman van Wonseradeel [Leeuw38]=Johan van (Walta van) Juwinga is in 1542 grietman van Wonseradeel [Leeuw38]=Ulbo van Aylva [1617-1652] wordt in 1647 grietman van Womseradeel [Winkler Prins, Geïllustreerde 1884, blz. 324]=Tjaard van Aijlva is in 1677 grietman van Wonseradeel [NNBW 1911, blz. 203]=Tjaard van Aijlva (1712-1757) wordt in 1747 grietman van Wonseradeel (Kobus/Rivecourt1.41; 1.71)BRONNENliteratuurKobus, J.C./jkhr W, de Rivecourt, Biographisch Handwoordenboek van Nederland, Zutphen 1870, deel 1 [A t/m H], blz. 41, 71Leeuw 1883, deel 1, blz. 38Wijnpersse, Statistiek, p. 384 (1854)
Worchum
algemeen
literatuur
Goes, Register IV, p. 102(1555)
overige bronnen
DDB
Wordragen
algemeen
literatuur
Schrassert, Codex, p. 35 (1694)
overige bronnen
DDB
Worighezant
algemeen
literatuur
Gallé, Beveiligd, p. 34 (1361)
overige bronnen
DDB
WorkumGemeente in FrieslandalgemeenIn 1800 behoort de gemeente Workum tot één van de tien gemeenten binnen de 3e ring van het Departement van de Eems. Er wonen 3157 personen verdeeld over 6 grondvergaderingen [Covens, blz. 123]bestuurburgemeesterFrederik van Inthiema was burgemeester [Verwoert, Handwoordenboek I, blz. 340]secretaris=In 1786 is D. Tieboel secretaris [Chalmot1, blz. VIII]=in 1826 is A.L. Potma secretaris van de stad Workum [Gosselin, blz. XVIII]vroedschap=Isaak Martyn Adius [1666-1719] is lid van de vroedschap van 1702-1719 [Repertorium]economie...vermits van Workum, Gaastmeer en in het bijzonder van Heeg, in welker omstreken zeer veel paling wordt gevangen, jaarlijks vele duizenden ponden van deze vis naar Londen worden gevoerd [Nieuwenhuis, Algemeen, A-B, blz. 2] BRONNENliteratuurBecht, Statistische, pp. 115 (1580), 117 (1585), 142 (1580) Blink, Geschiedenis I, p. 328 (1656) Enklaar, Wandelingen, pp. 7 (16e e), 44 (1526) Faber, Drie I,p. 31 (1689) Gosselin, J.J., Alphabetische naamlijst der gemeenten en derzelver onderhoorigheden ...etc, Amsterdam 1826, blz. XVIIIMeester, Onderzoek, p. 63 (1584)Nieuwenhuis, G., Algemeen woordenboek van kunsten en wetenschappen A-B, Thieme, Zutphen 1820. blz. 2overige bronnenDDBWormer
Wormer
algemeen
algemeen
=Bij octrooi van 25 maart 1624 wordt aan de stad Purmerend vergund de Wormer te bedijken en droog te maken. Er wordt vrijdom gegeven voor 15 jaar. Aanleggers zijn o.m. Jan Cornelisz en IJsbrant Lourensz, burgemeesters van Purmerend, mr. Rochus van den Honert en mr. Paulus van Asperen van de Hoge Raad, mr. Andries de Wit van het Hof van Holland.=In december 1624 en januari 1625 zorgt noodweer voor een dijkdoorbraak, waardoor een deel van het gedane werk teniet wordt gedaan. =Een nieuw octrooi van 18 maart 1625 staat toe vrijdom voor een periode van 30 jaar. In 1625 wordt het werk voltooid. Het gebied wordt verdeeld in 119 kavels van elk 15 morgen Rijnlandsch met een restant daarbij gevoegd tesamen uitmakend 1792 morgen en 370 roeden of 4357 Rijnlandsche roeden.=Op 1 augustus 1626 wordt het aangewonnen land door het lot onder de deelgenoten verdeeld naar evenredigheid van hun aandeel. Het hoofdbestuur is in handen van een Kollegie van hoofdingelanden, dijkgraaf en hoogheemraden, die vergaderen in Purmerend.=In 1742 zijn er 65 huizen.=In 1812 is de Wormer verenigd met Jisp.=Vanaf 1817 heeft de Wormer een eigen gemeentebestuur=Op 6 februari 1825 liep de Wormer onder. Acht mensen en ruim 800 dieren verloren het leven.=Pas op 16 juni 1826 is de Wormer weer droog. Van de 66 huizen die er stonden konden er slechts 17 worden hersteld. De overige huizen moesten volledig worden herbouwd.=In september 1838 wordt de Wormer verdeeld van één polder in drie polders.
belastingen
ambtenaren=In 1839 is W. Alewijn rijksontvanger in Wormer (Aa, Aard1, blz. XVIII)gemaalaccijns=In de 17e eeuw bloeit de beschuitbakkerij in deze streek. Wormer, Jisp, Oostzaan en Westzaan zorgen tezamen voor een jaarlijkse opbrengst van f 170.000 voor het gemene middel, de gemaalaccijns [ARA, Verslagen 1888, blz. 151]vrijdom=Bij beide octrooien van 1624 en 1625 wordt vrijdom gegeven voor het betalen van belastingen, eerst voor 15 jaar en daarna voor nog eens 15 jaar. belastingen
heerlijkheid
Zie onder Purmerend.heerlijkheid
BRONNENliteratuurAnkum, Bijdrage, p. 54 (1276) Engels, Geschiedenis, p. 30 (m.e.)Engels, Geschiedenis, blz. 30 (m.e.)-over oog, hick, prick en schreef [blz. 30]Fruin, Informacie, blz. 62 (1514), 64-65 (id)Gosses, Welgeborenen, p. 113 (1445-50) Kruisheer, Oorkonden, pp. 343 (1280), 402 (1297) Woude, Noorderkwartier, p. 680 (1630) Sandwijk, G. van, Kronijkmatige en Geschiedkundige Beschrijving van Purmerende en omliggende Dorpen, Meren, enz., Broedelet, Purmerende 1839, blz. 286-295Schillemans, Houtveilingen, p. 176 (1276) Smidt/Strubbe, Chronologische I, p. 465 (1501) Smidt/Strubbe/Rompaey, Chronologische II, pp. 29 (1505), 50 (1507)overige bronnenDDB
Wormerveer
algemeen
literatuur
ANF 1889, p. 145 (1806-1811)
Ankum, Bijdrage, p. 250 (1800)
Wijnpersse, Statistiek, p. 382 (1854)
overige bronnen
DDB
Woubrugge
algemeenbelastingenhoofdgeldEen huis met erf op Woubrugge in Esselijkerwoude is op 9 februari 1646 belast met 900 gulden hoofdgeld, toekomende de heer Thijmanus Sprongh.. De rente loopt vanaf 7 juli 1650 voor de koper van de woning [Vorm, Sweringen, blz. 9]BRONNENliteratuurVorm, Teun van der, Een Rijnlandse familie Van Sweringen, in: Ons Voorgeslacht 2024, blz. 1-44W.D.B.I.U.A. 1873, 4 oktober, p. 2overige bronnenDDB't Woud
't Woud
algemeen
algemeen
financiën
financiën
Hoeven, Pieter van der, 10e penning 't Woud over 1543, in: Ons Voorgeslacht maart 2015, blz. 129 [1543]
gemeente
gemeente
In 1638 en 1645 is Frank Adriaensz Noordermaes alias van 't Woudt gezworene [Reuvers, Beschrijving, blz. 502]
literatuur
Chijs, Munten, blz. 51 (1200)
Fruin, Informacie, pp. 360-362 (1514)
overige bronnen
DDB
Woude
Woude
algemeen
algemeen
heerlijkheid
-Een tak van de familie Wassenaar, de van Duivenvoordes, bezit sinds 1525 de voorname heerlijkheden van Warmond, Woude en Alkemade. Jacob van Duivenvoorde en diens zoon Jan van Duivenvoorde [Kok13, blz. 52]Johan van Duvenvoorde (1547-1610) was heer van Warmond en WoudeBRONNENliteratuurKobus/de Rivecourt, Biographisch, blz. 470overige bronnenDDBheerlijkheid
WoudenbergalgemeenOp 18 maart 1855 wordt bericht dat Woudenberg overstroomd is [De Vijfheerenlanden 18 maart 1855, blz. 3]
belastingenalgemeen-De plaatselijke belastingen (buur- en dorpslasten) zijn onder de financiën van het gerecht ondergebracht, omdat de uitzetting ervan over de dorpsbewoners in de rekening voorkomt (inkomsten van het gerecht). De rekeningen werden door de gedeputeerden van de Staten van Utrecht goedgekeurd en vervolgens weer teruggezonden naar het bestuur van het gerecht. Vandaar dat er nogal veel net-exemplaren in de rekeningen voorkomen. Soms zijn de klad-exemplaren of concepten ook bewaard gebleven. Tot 1719 komen ook de buurlasten over Geerestein op de rekeningen voor. Datzelfde geldt eveneens voor de andere belastingen zoals het oudschildgeld, logiesgeld, familie- of hoofdgeld en het gemaal en klein zegel [Archieven.nl]-Rekeningen naar aanleiding van herberekeningen van de buurlasten van Woudenberg en Geerestein over de jaren 1680-1701, opgemaakt in 1692 en 1704 [Archieven.nl]-Rekeningen van de buurlasten over de jaren 1688-1729, 1793, 1801- 1803, 1805 en 1807-1809, met een lijst met de namen van grondeigenaren in 1691 en bijlagen over 1793, 1807-1809 [Archieven.nl]-Stukken betreffende een geschil tussen het gerecht en de magistraat van de stad Amersfoort als eigenaresse van de bezittingen van het klooster Mariënhof over het betalen van de aanslag in het gemaal, het klein zegel en de buurlasten, 1732-1734 [Archieven.nl].-Besluiten van gedeputeerden inzake verschillende belastingen, 1749-1750 [Archieven.nl] -Stukken betreffende een geschil tussen het gerecht en de stad Amersfoort als eigenaresse van de bezittingen van het klooster Mariënhof inzake de consumptieve middelen, 1766 [Archieven.nl] -Lijst van personen die worden aangeslagen voor de buurlasten ter aflossing van vier schuldbrieven, circa 1800 [Archieven.nl].-Bijlagen tot de rekeningen der buur- en dorpslasten, [1804]-1811 [Archieven.nl]-Rekeningen van de dorpslasten over de jaren 1807-1810. Met borderellen voor 1808-1810 [Archieven.nl]-Kohier van de belasting van drie miljoen gulden bij de wet van 30 maart 1808 vastgesteld [Archieven.nl] .-Lijst van restanten in de buur- en dorpslasten over de jaren 1809 en 1810 [Archieven.nl]-Rekeningen van de buur- en dorpslasten over het jaar 1810. Afschriften [Archieven.nl]-Staten opgemaakt ten behoeve van de dorps- en/of buurlasten. Concepten, 1810 [Archieven.nl]-Rekeningen en omslagen van de rekeningen van de buur-en dorpslasten, 1810-1811 [Archieven.nl]
belasting op de deuren en venstersLijsten opgemaakt ten behoeve van de belasting op deuren en vensters en de patentbelasting in de gemeenten Woudenberg en Geerestein, [1810]. Staat opgemaakt ten behoeve van de belasting op deuren en vensters, 1810 [Archieven.nl]Instructie afkomstig van de Intendant-generaal van Financiën in de Hollandse Departementen te Amsterdam betreffende de grondbelasting, de personele belasting en belasting op meubilair en de belasting op deuren en vensters, 1811 [Archieven.nl].
beschreven middelenAkte van liquidatie en decharge betreffende Willem Andries Abbema als ontvanger der beschreven middelen van Woudenberg en Geerestein over het jaar 1806 opgemaakt, met bijbehorende staat van inkomsten en uitgaven, 1810 [Archieven.nl]
consumptieve middelenKohier van de consumptieve middelen, 1805 [Archieven.nl]
familie-of hoofdgeld
gemaalimpost
geslacht- en hoorngeldKohier van het geslacht- en hoorngeld over Woudenberg, Geerestein, Maarsbergen, Maarn, Het Leusder Heetveld, Donkelaar en de Groep, met aantekening van ontvangsten en een opgave van de opbrengsten in Bunschoten, 1741-1742 [Archieven.nl]
grondbelastingInstructie afkomstig van de Intendant-generaal van Financiën in de Hollandse Departementen te Amsterdam betreffende de grondbelasting, de personele belasting en belasting op meubilair en de belasting op deuren en vensters, 1811 [Archieven.nl].
haardstedengeldVerzoekschrift van Willem Petersen Brouwer betreffende de betaling van haardstede- en huisgeld, 1752 [Archieven.nl]
honderdste penningBekendmakingen van de Representanten 's Lands van Utrecht betreffende twee leningen en een heffing van honderdste penning en een declaratie van de Commissarissen tot Ontvangst van de Honderdste Penning aan de gedeputeerden van het departement om vergoeding voor de vertering tijdens hun werkzaamheden gedaan, 1796 [Archieven.nl]
huisgeld Verzoekschrift van Willem Petersen Brouwer betreffende de betaling van haardstede- en huisgeld, 1752 [Archieven.nl]
klein zegel
klepgeldDrie verzoekschriften met beschikkingen van de gedeputeerden en bijgevoegde staten van aangeslagenen betreffende de heffing van het klepgeld, 1757, 1776 en 1777 [Archieven.nl]
logiesgeld
morgengeld
onbeschreven middelenStaat met opmerkingen betreffende de verantwoording van de ontvanger van de onbeschreven middelen over het jaar 1806, afkomstig van het hoofd van de tweede divisie van het ministerie van financiën, 1810 [Archieven.nl] ongeldenAantekening betreffende de "ongelden van Bols over den jare 1804" , circa 1805 [Archieven.nl]
oudschildgeldLegger van het oudschildgeld. Met een aantekening over het van het gerecht Woudenberg afgescheiden gebied, eind achttiende eeuw [Archieven.nl]
personele belastingInstructie afkomstig van de Intendant-generaal van Financiën in de Hollandse Departementen te Amsterdam betreffende de grondbelasting, de personele belasting en belasting op meubilair en de belasting op deuren en vensters, 1811 [Archieven.nl].
provinciale belastingenBezwaarschrift van verschillende ingezetenen van de gerechten Woudenberg en Geerestein aan de Staten van Utrecht inzake een verhoging in de aanslag van de provinciale middelen, 1789 [Archieven.nl]
verponding
Stukken afkomstig van de Commissaris tot het Werk der Verponding in het Ressort en Arrondissement Amersfoort, 1809. Leggers opgemaakt ten behoeve van de verponding voor de gemeenten Woudenberg en Geerestein, met kladstaten en recapitulaties, over de jaren 1809-1810 [Archieven.nl]
bestuuralgemeenLijsten van schout, schepenen, secretaris en ambtenaren van de gerechten Woudenberg en Geerestein, 1810-1811 [Archieven.nl]
bodeAkte van eedsaflegging door Isaäc Kok als bode van Woudenberg en Geerestein, circa 1800 [Archieven.nl]
schout en secretaris Frans Adriaansz van TriestSimon van WeerdenburgFrederick van BeeckGijsbert van WolfswinckelJean BourgeoisHendrick de SandraIsaac Scheltus Ottoszoon, schout van Leusden, substituut-schout van WoudenbergWillem Willemsz Lagerwey Junior (vanaf 1789 ondertekent hij als W. Lagerwey Wz)Matthijs van Geijtenbeek is schout en secretaris in 1808 [Archieven.nl]Hendrik Lagerwey Mz wordt in 1809 benoemd tot schout en secretaris van Woudenberg; vanaf maart 1811 tot 1 januari 1812 substituut-maire [Archieven.nl]secretarisDirck Lubbertsz VlughJacob van RheenenRutger MorraijMatthijs Gijsbertsz LagerweyWillem Matthijsz LagerweyMatthijs Willemsz LagerweyWillem Willemsz Lagerwey Senior 1772Willem Willemsz Lagerwey Junior (substituut-secretaris) 1785Willem Lagerwey Wz (secrecretaris)Matthijs van Geijtenbeek, tevens van GeeresteinHendrik Lagerwey, tevens van Geerestein [Archieven.nl]
heerlijkheid-In 1648 is Henrick van Eede, heer van Woudenberg [Archieven.nl] . -In 1743 is Andries Abbema, heer van Woudenberg [Archieven.nl] . -J.H. graaf van Rechteren, in leven heer van Westerveld en Woudenberg [Archieven.nl] . -In 1788 zijn weduwe J. baronesse van den Boetselaar, vrouwe van Ter Schote en Woudenberg [Archieven.nl]-In 1814 is Jan Anthony Taets van Amerongen heer van Woudenberg [Adel1925, blz. 216]-In 1842 is Hendrik Daniël Hooft ambachtsheer van Woudenberg en heer van Geerestein en Groenewoude [Adel1925, blz. 102]
onroerend goedStukken betreffende een geschil tussen de heer van Renswoude en het gerecht van Woudenberg over heffing van tijnsen, 1728-1739.
BRONNENliteratuurBeaufort, R.F.P. de/Jansen, L.H., Uit de geschiedenis en het dorpsleven van Woudenberg, 's-Gravenhage 1969Bergh, Handboek, blz. 91Dekker, C., Een mislukte cope in het Westerwoud. De eerste aanzet tot de ontginning van Woudenberg, in: Ter recognitie, opstellen aangeboden aan prof. mr. H. van der Linden, Hilversum 1987, blz. 113-138Gent, A. van, De Sint Anna Broederschap van Woudenberg. Geschiedenis van een middeleeuwse zielbroederschap, Barneveld 1987Iterson, W. van, De historische ontwikkeling van de rechten op de grond in de provincie Utrecht, 2 delen, Leiden 1932Kurtz, G.H., Woudenberg en Geerestein, in: Jaarboekje Oud Utrecht (1934), Utrecht 1934, blz. 85-94Reichgelt, A.F.M., Boerderijen in Woudenberg van de middeleeuwen tot 1832, in: De Klapperman, november 2022 Rootselaar, Rekening, pp. 34 (1585-86), 60 (1574-85), 94 e.v. (1586)overige bronnenDDB
belastingenalgemeen-De plaatselijke belastingen (buur- en dorpslasten) zijn onder de financiën van het gerecht ondergebracht, omdat de uitzetting ervan over de dorpsbewoners in de rekening voorkomt (inkomsten van het gerecht). De rekeningen werden door de gedeputeerden van de Staten van Utrecht goedgekeurd en vervolgens weer teruggezonden naar het bestuur van het gerecht. Vandaar dat er nogal veel net-exemplaren in de rekeningen voorkomen. Soms zijn de klad-exemplaren of concepten ook bewaard gebleven. Tot 1719 komen ook de buurlasten over Geerestein op de rekeningen voor. Datzelfde geldt eveneens voor de andere belastingen zoals het oudschildgeld, logiesgeld, familie- of hoofdgeld en het gemaal en klein zegel [Archieven.nl]-Rekeningen naar aanleiding van herberekeningen van de buurlasten van Woudenberg en Geerestein over de jaren 1680-1701, opgemaakt in 1692 en 1704 [Archieven.nl]-Rekeningen van de buurlasten over de jaren 1688-1729, 1793, 1801- 1803, 1805 en 1807-1809, met een lijst met de namen van grondeigenaren in 1691 en bijlagen over 1793, 1807-1809 [Archieven.nl]-Stukken betreffende een geschil tussen het gerecht en de magistraat van de stad Amersfoort als eigenaresse van de bezittingen van het klooster Mariënhof over het betalen van de aanslag in het gemaal, het klein zegel en de buurlasten, 1732-1734 [Archieven.nl].-Besluiten van gedeputeerden inzake verschillende belastingen, 1749-1750 [Archieven.nl] -Stukken betreffende een geschil tussen het gerecht en de stad Amersfoort als eigenaresse van de bezittingen van het klooster Mariënhof inzake de consumptieve middelen, 1766 [Archieven.nl] -Lijst van personen die worden aangeslagen voor de buurlasten ter aflossing van vier schuldbrieven, circa 1800 [Archieven.nl].-Bijlagen tot de rekeningen der buur- en dorpslasten, [1804]-1811 [Archieven.nl]-Rekeningen van de dorpslasten over de jaren 1807-1810. Met borderellen voor 1808-1810 [Archieven.nl]-Kohier van de belasting van drie miljoen gulden bij de wet van 30 maart 1808 vastgesteld [Archieven.nl] .-Lijst van restanten in de buur- en dorpslasten over de jaren 1809 en 1810 [Archieven.nl]-Rekeningen van de buur- en dorpslasten over het jaar 1810. Afschriften [Archieven.nl]-Staten opgemaakt ten behoeve van de dorps- en/of buurlasten. Concepten, 1810 [Archieven.nl]-Rekeningen en omslagen van de rekeningen van de buur-en dorpslasten, 1810-1811 [Archieven.nl]
belasting op de deuren en venstersLijsten opgemaakt ten behoeve van de belasting op deuren en vensters en de patentbelasting in de gemeenten Woudenberg en Geerestein, [1810]. Staat opgemaakt ten behoeve van de belasting op deuren en vensters, 1810 [Archieven.nl]Instructie afkomstig van de Intendant-generaal van Financiën in de Hollandse Departementen te Amsterdam betreffende de grondbelasting, de personele belasting en belasting op meubilair en de belasting op deuren en vensters, 1811 [Archieven.nl].
beschreven middelenAkte van liquidatie en decharge betreffende Willem Andries Abbema als ontvanger der beschreven middelen van Woudenberg en Geerestein over het jaar 1806 opgemaakt, met bijbehorende staat van inkomsten en uitgaven, 1810 [Archieven.nl]
consumptieve middelenKohier van de consumptieve middelen, 1805 [Archieven.nl]
familie-of hoofdgeld
gemaalimpost
geslacht- en hoorngeldKohier van het geslacht- en hoorngeld over Woudenberg, Geerestein, Maarsbergen, Maarn, Het Leusder Heetveld, Donkelaar en de Groep, met aantekening van ontvangsten en een opgave van de opbrengsten in Bunschoten, 1741-1742 [Archieven.nl]
grondbelastingInstructie afkomstig van de Intendant-generaal van Financiën in de Hollandse Departementen te Amsterdam betreffende de grondbelasting, de personele belasting en belasting op meubilair en de belasting op deuren en vensters, 1811 [Archieven.nl].
haardstedengeldVerzoekschrift van Willem Petersen Brouwer betreffende de betaling van haardstede- en huisgeld, 1752 [Archieven.nl]
honderdste penningBekendmakingen van de Representanten 's Lands van Utrecht betreffende twee leningen en een heffing van honderdste penning en een declaratie van de Commissarissen tot Ontvangst van de Honderdste Penning aan de gedeputeerden van het departement om vergoeding voor de vertering tijdens hun werkzaamheden gedaan, 1796 [Archieven.nl]
huisgeld Verzoekschrift van Willem Petersen Brouwer betreffende de betaling van haardstede- en huisgeld, 1752 [Archieven.nl]
klein zegel
klepgeldDrie verzoekschriften met beschikkingen van de gedeputeerden en bijgevoegde staten van aangeslagenen betreffende de heffing van het klepgeld, 1757, 1776 en 1777 [Archieven.nl]
logiesgeld
morgengeld
onbeschreven middelenStaat met opmerkingen betreffende de verantwoording van de ontvanger van de onbeschreven middelen over het jaar 1806, afkomstig van het hoofd van de tweede divisie van het ministerie van financiën, 1810 [Archieven.nl] ongeldenAantekening betreffende de "ongelden van Bols over den jare 1804" , circa 1805 [Archieven.nl]
oudschildgeldLegger van het oudschildgeld. Met een aantekening over het van het gerecht Woudenberg afgescheiden gebied, eind achttiende eeuw [Archieven.nl]
personele belastingInstructie afkomstig van de Intendant-generaal van Financiën in de Hollandse Departementen te Amsterdam betreffende de grondbelasting, de personele belasting en belasting op meubilair en de belasting op deuren en vensters, 1811 [Archieven.nl].
provinciale belastingenBezwaarschrift van verschillende ingezetenen van de gerechten Woudenberg en Geerestein aan de Staten van Utrecht inzake een verhoging in de aanslag van de provinciale middelen, 1789 [Archieven.nl]
verponding
Stukken afkomstig van de Commissaris tot het Werk der Verponding in het Ressort en Arrondissement Amersfoort, 1809. Leggers opgemaakt ten behoeve van de verponding voor de gemeenten Woudenberg en Geerestein, met kladstaten en recapitulaties, over de jaren 1809-1810 [Archieven.nl]
bestuuralgemeenLijsten van schout, schepenen, secretaris en ambtenaren van de gerechten Woudenberg en Geerestein, 1810-1811 [Archieven.nl]
bodeAkte van eedsaflegging door Isaäc Kok als bode van Woudenberg en Geerestein, circa 1800 [Archieven.nl]
schout en secretaris Frans Adriaansz van TriestSimon van WeerdenburgFrederick van BeeckGijsbert van WolfswinckelJean BourgeoisHendrick de SandraIsaac Scheltus Ottoszoon, schout van Leusden, substituut-schout van WoudenbergWillem Willemsz Lagerwey Junior (vanaf 1789 ondertekent hij als W. Lagerwey Wz)Matthijs van Geijtenbeek is schout en secretaris in 1808 [Archieven.nl]Hendrik Lagerwey Mz wordt in 1809 benoemd tot schout en secretaris van Woudenberg; vanaf maart 1811 tot 1 januari 1812 substituut-maire [Archieven.nl]secretarisDirck Lubbertsz VlughJacob van RheenenRutger MorraijMatthijs Gijsbertsz LagerweyWillem Matthijsz LagerweyMatthijs Willemsz LagerweyWillem Willemsz Lagerwey Senior 1772Willem Willemsz Lagerwey Junior (substituut-secretaris) 1785Willem Lagerwey Wz (secrecretaris)Matthijs van Geijtenbeek, tevens van GeeresteinHendrik Lagerwey, tevens van Geerestein [Archieven.nl]
heerlijkheid-In 1648 is Henrick van Eede, heer van Woudenberg [Archieven.nl] . -In 1743 is Andries Abbema, heer van Woudenberg [Archieven.nl] . -J.H. graaf van Rechteren, in leven heer van Westerveld en Woudenberg [Archieven.nl] . -In 1788 zijn weduwe J. baronesse van den Boetselaar, vrouwe van Ter Schote en Woudenberg [Archieven.nl]-In 1814 is Jan Anthony Taets van Amerongen heer van Woudenberg [Adel1925, blz. 216]-In 1842 is Hendrik Daniël Hooft ambachtsheer van Woudenberg en heer van Geerestein en Groenewoude [Adel1925, blz. 102]
onroerend goedStukken betreffende een geschil tussen de heer van Renswoude en het gerecht van Woudenberg over heffing van tijnsen, 1728-1739.
BRONNENliteratuurBeaufort, R.F.P. de/Jansen, L.H., Uit de geschiedenis en het dorpsleven van Woudenberg, 's-Gravenhage 1969Bergh, Handboek, blz. 91Dekker, C., Een mislukte cope in het Westerwoud. De eerste aanzet tot de ontginning van Woudenberg, in: Ter recognitie, opstellen aangeboden aan prof. mr. H. van der Linden, Hilversum 1987, blz. 113-138Gent, A. van, De Sint Anna Broederschap van Woudenberg. Geschiedenis van een middeleeuwse zielbroederschap, Barneveld 1987Iterson, W. van, De historische ontwikkeling van de rechten op de grond in de provincie Utrecht, 2 delen, Leiden 1932Kurtz, G.H., Woudenberg en Geerestein, in: Jaarboekje Oud Utrecht (1934), Utrecht 1934, blz. 85-94Reichgelt, A.F.M., Boerderijen in Woudenberg van de middeleeuwen tot 1832, in: De Klapperman, november 2022 Rootselaar, Rekening, pp. 34 (1585-86), 60 (1574-85), 94 e.v. (1586)overige bronnenDDB
WoudrichemVestingstad aan de Merwede in de gemeente Altena. Ook Wodrekeym [1247], Worchem [1476], Waldrechem [1240], Woerkum
algemeen-Woudrichem heeft zich langs de Waal ontwikkelt. Rond 1300 verlegde de Maas zijn koers en stroomde bij Woudrichem in de Waal. Vanaf hier heet de rivier de Merwede [Venster 2009, blz. 9].-In 1356 kreeg Woudrichem van Willem VI van Altena stadsrechten, een eigen schepenbank en tolvrijheid [1336-1358]. Er werd toen ook een grafelijke tol ingesteld, later verplaatst naar Gorinchem [Archieven.nl].Hertog Karel verleent op 14 november 1504 ter wille van Margriet van Croy, gravin van Horn, veiligheid voor de duur van de vijandelijkheden aan haar onderzaten en hun bezittingen van de stad Woudrichem met het land van Altena, Monnikenland, Weert en Maasland, alsmede aan de daar gelegen goederen van Brabanders, Hollanders en anderen en verklaart de twee borgen voor de jonggraaf (waarschijnlijk Jacob III) van Horn ongemoeid te zullen laten mits deze na de vijandelijkheden zijn leenplichten nakomt [Archieven.nl].-Statuten, privileges of handvesten Land van Altena en Woudrichem, 1542-1557 [Archieven.nl].-In 1573 geheel platgebrand en in 1574 ingenomen door de Staatse troepen waarna in de jaren 1583 tot 1587 een omwalling werd gebouwd [Emmens, Karel/Cornet, Mieke, Venster 2009, blz. 9]-Op 23 juli 1588 wordt bericht dat de soldaten van Philips van Nassau, liggende te Gorinchem en Woudrichem enige huislieden van de Veluwe hebben opgelicht en binnen Doesburg gebracht om losgeld te krijgen [ [Archieven.nl].-Schrijven uit 1600 van de Gecommitteerde Raden van Staten van Holland aan de commandeurs en kapiteins van de garnizoenen te Geertruidenberg, Breda, Heusden, Woudrichem en Bergen op Zoom, waarbij zij worden gelast hun militairen in het uittrekken te verbieden Hollandse dorpen schade aan te doen volgens klachten, ontvangen van de regeerders van de dorpen in de Langstraat en in het land van Heusden en Altena, onder bedreiging eventuele schade aan hun traktementen in te houden, 1600 [Archieven.nl].-Stukken uit 1608 betreffende de van Sprang door militairen geëiste leveranties van turf en andere "schenkingen" in geld en natura te Geertruidenberg, Breda, Heusden, Woudrichem en Doeveren in het tweede halfjaar van 1608 [Archieven.nl].-Rekest van 15 november 1786 van de burgers en inwoners van Delft, Gorinchem, Woudrichem, Papendrecht, Hellevoetsluis, Voorschoten, Leidschendam, Stompwijk, Nootdorp, Nieuweveen en Hoogeveen aan de Staten van Holland en West Vriesland betreffende verplichting tot steunverlening aan de steden Hattem en Elburg [Archieven.nl].
belastingenalgemeen-Willem (VI), graaf van Hollant en Zeelant, enz., bepaalt op 10 mei 1407 ten gunste van abt, convent en klooster van Beerne, dat de inwoners ("buerluden of geswoeren") in de dorpen van het Land van Huesden en Althena de goederen van Baerne niet meer mogen belasten dan die van de poorters van de steden Huesden of Woudrichem [Archieven.nl]-Akte van certificatie van 1672 door de magistraat van Woudrichem, op verzoek van de schepenbanken en ingezetenen der dorpen van Altena, Meeuwen, Eethen, Dussen- Munsterkerk en Dussen-Muilkerk, dat rekestranten wegens de oorlog tot grote armoede vervallen zijn, en daarom niet in staat tot betaling van de hen opgelegde belastingen [Archieven.nl]
bierimpost-Willem Cornelisz van Eeten of Eetten, biersteecker te Woudrichem, machtigt op 11 december 1659 Rochus van der Leeuw, procureur voor de Staten van Hollandt en Westfrieslant, om zijn zaak te vervolgen tegen Abraham Stoffelsz van der Steen, pachter van de impost op de bieren te Woudrichem [Archieven.nl]-Akte van attestatie uit 1673 door Carel Simons en Jan Cornelis, op verzoek van Pieter van de Weetering, dat de in Woudrichem in garnizoen gelegen hebbende Spaanse cavaleristen nimmer bierimpost betaald hebben [Archieven.nl]-Akte van certificatie uit 1673 door de magistraat van Woudrichem, op verzoek van Pieter van de Wetering, dat de drie in Woudrichem gelegerde compagnieën Spaanse soldaten onder het regiment van kolonel baron De Feux, nimmer bierimpost betaald hebben [Archieven.nl]-Akte van attestatie uit 1676 door de magistraat van Woudrichem, op verzoek van Wilbort van Nederveen, dat van oudsher de brouwer van Woudrichem voor bier dat in het Land van Altena wordt geconsumeerd, maar één impostbiljet ontvangt [Archieven.nl]-Akte van attestatie uit 1681 door schepenen van Woudrichem, inzake de fraude met een biljet van de bierimpost [Archieven.nl]Akte van attestatie uit 1681 door schepenen van Woudrichem, op verzoek van Maria van Nederveen, inzake onvolkomenheden bij het collecteren van de bierimpost [Archieven.nl]
bijzondere rijksontvangstenVerklaring uit 1943 van de ontvanger van het kantoor Woudrichem der Directe Belastingen en Accijnzen inzake de ontvangst van twee bankbiljetten van 1000 gulden van Jacob van der Pol, 1943
boete op de ongefundeerde processenRekeningen wegens de ontvangst van de boetes op ongefundeerde processen te Woudrichem over 1798, 1799 [Archieven.nl]
collaterale successieRekeningen wegens de ontvangst van de impost op de collaterale successie te Woudrichem over 1798, 1799.
duizendste penningVolmacht op 10 april 1675 door Margareta Valckenaer aan Adriaen Pusch om voor burgemeester en regeerders van Woudrichem bezwaar aan te tekenen, inzake de taxatie van de 1000e en de 200e penning over haar landerijen onder Woudrichem [Archieven.nl]
familiegeldAkte van certificatie uit 1676 door de magistraat van Woudrichem, op verzoek van Adriaen van den Elshout, dat rekestrant niet in staat is de aanslag in het familiegeld te betalen [Archieven.nl]
gemaalimpost-De korenmolenaar van Woudrichem, inzake ontduiking van de impost op het gemaal, 1671 [Archieven.nl]-Akte van certificatie uit 1682 door de magistraat van Woudrichem, op verzoek van Cornelis van der Colck, inzake de quotisatie van de impost op het gemaal [Archieven.nl]Akte van certificatie uit 1683 door schepenen van Woudrichem, op verzoek van Adriaan Criellaart, inzake de ontduiking van de impost op het gemaal door Joost Bastiaans en Bastiaan Joosten [Archieven.nl]
gemenelandsmiddelen-Akte van certificatie uit 1673 door de magistraat van Woudrichem, op verzoek van Christoffel Dijnant, dat het zaak is de vacature van beëdigde peiler ten dienste van de pachters van de gemenelands imposten, op te vullen-Brief uit 1673 van de magistraat van Woudrichem aan de Gecommitteerde Raden van de Staten van Holland en Westvriesland, op verzoek van de collecteurs der verpondingen en de pachters van de gemenelandsmiddelen, met aanbeveling om in de vacature van deurwaarder van de gemenelandsmiddelen, ontstaan na het overlijden van Christoffel Dijnandt, te voorzien door benoeming van Gosewijn Mosselman [Archieven.nl]-Hans Willem Muller is in 1717 deurwaarder van de gemenelandsmiddelen [Archieven.nl]-Cornelis Storm is in 1720 deurwaarder van de gemene landsmiddelen te Woudrichem [Archieven.nl]-Stukken uit 1763 betreffende declaraties van de deurwaarder van de gemene landsmiddelen te Woudrichem in de zaak van de kinderen Lambert van Hoffwegen [Archieven.nl]
gemenestadsmiddelenHendrikus Donkersloot [1717-1776] is burgemeester en thesaurier van Woudrichem en schepenen-commissaris van de gemene middelen van die stad en het daarbij behorende district [Archieven.nl]
honderste penningVolmacht op 10 april 1675 door Margareta Valckenaer aan Adriaen Pusch om voor burgemeester en regeerders van Woudrichem bezwaar aan te tekenen, inzake de taxatie van de 1000e en de 200e penning over haar landerijen onder Woudrichem [Archieven.nl]
impost op advertentiesRekeningen wegens de ontvangst van de impost op de collaterale successie, de 40e en 80e penning, de boetes op ongefundeerde processen, de impost op het trouwen en begraven alsmede de impost op advertenties te Woudrichem over 1798, 1799 [Archieven.nl]
koehouderszoutgeldVan Wouter Teunissen Roubos en Hendrick van Kooten, schepenen, alsmede Cornelis Storm, deurwaarder van de gemene landsmiddelen te Woudrichem, op verzoek van Willem van Andel c.s., pachters van de impost op het koehouderszout over Woudrichem, het Land van Altena, de Dussens en Werkendam, terzake van het niet correct aanbrengen van de impost, 1720.
legesRekest uit 1763 van de armmeesters van Woudrichem om bij de verkoop van een huisje geen leges te hoeven betalen, met gunstige beschikking [Archieven.nl]
rechtspraakAkte van certificatie uit 1684 van schepenen, op verzoek van Hendrick van Nispen, baljuw van Stad en Lande van Altena, dat sinds mensenheugenis de rechtspraak in belastingzaken t.a.v. overtredingen dienaangaande in Dussen-Munsterkerk, Dussen-Muilkerk alsmede Werkendam, toekomt aan schepen-commissarissen van Woudrichem [Archieven.nl]
remissieContract uit 1670 tussen de magistraat van Woudrichem en de solliciteur tot remissie der verpondingen over de stad, 1670 [Archieven.nl]
tachtigste penningRekeningen wegens de ontvangst van de 80e penning te Woudrichem over 1798, 1799 [Archieven.nl]
tol-Albrecht, hertog in Beyeren, ruwaard, geeft op 6 december 1366 de stad en het land van Heusden, de tol te Woudrichem, het huis te Teylingen, de ambachten Voorhout, Lisse en Hillegom, alsmede Wieringerlant, in lijftocht aan zijne vrouw Margriete [Archieven.nl].-Privileges van de graaf van Holland voor de burgers van Monnikendam om hun goederen vrij langs de tollen te Spaarndam, Heusden, en Woudrichem te varen, 1400 en 1414 [Archieven.nl]. -Willem van Beieren, grave van Holland enz., geeft op 28 juli 1406 zijn tollenaars van Geervliet, Woudrichem, Dordrecht, van der Goude, Heusden, Aemstelredamme kennis van het toltarief, dat hij voor de burgers van Campen heeft vastgesteld [Archieven.nl]. -Akte van 30 april 1407 waarbij graaf Willem VI de poorters van Haarlem tolvrijdom verleent wat betreft de markttollen van Heusden en Woudrichem [Archieven.nl]-Akte van 30 april 1407 waarbij graaf Willem VI de burgers van Delft vrijstelling verleent van de markttollen van Woudrichem en Heusden 1407 april 30 [Archieven.nl]-Willem VI verleent in 1411 tolvrijheid te Woudrichem en Heusden [Archieven.nl]-Willem VI gelast in 1412 de tollenaars van Woudrichem en Heusden de Hoornse poorters ongemoeid te laten [Archieven.nl]-Akte uit 1414 waarbij door Willem Eggert aan de tollenaars van Heusden, Woudrichem en Gorinchem opdracht wordt gegeven de aan de burgers geschonken tolvrijdom te handhaven [Archieven.nl]-Akte uit 1415 waarbij Willem VI, graaf van Holland, op verzoek van Jan van Beieren, heer van Voorne, tolvrijdom verleend aan de poorters van Brielle voor de tollen bij Spaarndam, Beverwijk en Wijk aan Zee, alsmede die van Heusden, Woudrichem en Gorinchem [Archieven.nl]-In 1425 werd de Hollandse tol aan de Merwede van Woudrichem naar Gorinchem verplaatst [Venster 2009, blz. blz. 9]-Hof van Holland, verklaart op 19 september 1547 het bestuur van Besoijen, eisers, contra Aart Bernard, tollenaar van Woudrichem, en Jan Schellaart, rentmeester graaf van Heurne, vrij van tol in Woudrichem [Archieven.nl].De Staten van Holland en Westfriesland verlenen op 19 september 1600 aan de burgers der stad Heusden octrooi om ten tijde der vier markttollen te Woudrichem, aldaar tolvrij te mogen passeren; dit ingevolge daartoe strekkend rekest van burgemeesters en regeerders der Stad Heusden [Archieven.nl]-Akte van attestatie uit 1671 door de magistraat van Woudrichem, dat Cornelis Matthijs van Eethen burger van de stad Woudrichem is, en op grond daarvan tolvrijdom geniet in Holland en Westvriesland, Zeeland, Asperen en Geertruidenberg [Archieven.nl]-Akte uit 1790, waarbij Gecommitteerde Raden van de Staten van Holland op verzoek van Dijkgraaf en Heemraden de vrijdom van de grafelijkheidstollen aan de inwoners van de stad Woudrichem en het Land van Altena met zes jaar verlengen [Archieven.nl]
trouwen en begravenRekeningen wegens de ontvangst van de impost op de collaterale successie, de 40e en 80e penning, de boetes op ongefundeerde processen, de impost op het trouwen en begraven alsmede de impost op advertenties te Woudrichem over 1798, 1799 [Archieven.nl]
tweehonderdste penning-Akte van certificatie uit 1673 door de magistraat van Woudrichem, op verzoek van Nicolaes van Winteroij, dat het onroerend goed van de rekestrant beschreven staat in het kohier van de 200e penning en dat twee obligaties van de rekestrant, ten laste van de stad Gorinchem, inmiddels zijn ingelost [Archieven.nl]-Akte van attestatie uit 1677 door schout en heemraden van Hille, op verzoek van Adriaan Jacobs Kivits, dat rekestrant aan schepen-commissarissen van Woudrichem, i.v.m. de heffing van de 200e penning, een opgave gedaan heeft van zijn onroerend goed, 1675, met aantekening van de secretaris van Woudrichem [Archieven.nl]Volmacht door Piter Anthoni van Blocklant op 25 mei 1687 gegeven aan zijn broer Johan Diderick van Blocklant om voor het gerecht van Woudrichem te verklaren dat hij in het land van Altena niet meer goederen heeft dan 25 morgen met een waarde van f 4.000,-, waarover hij voor de 200ste penning kan worden aangeslagen en beklag te doen over de te hoge aanslag die hem in rekening wordt gebracht [Archieven.nl]
veertigste penning-Akte van attestatie uit 1670 door de secretaris van Woudrichem, dat voor de schepenbank van die stad een schuldrentebrief verleden is ten laste van Jacob Speckx, welke daarover de 40e penning betaald heeft [Archieven.nl]-Rekeningen wegens de ontvangst van de 40e penning te Woudrichem over 1798, 1799 [Archieven.nl]
verpachting-Akte van overeenkomst uit 1702 tussen Frans van der Straeten, Johan Dijnant en Willem van Andel, inzake de verdeling van diverse gepachte imposten in Heusden, Woudrichem, het Land van Altena, de Dussens en Werkendam [Archieven.nl]
verponding-Relazen van de gerechtsbode voor Pieter Rauws, als slijkheemraad van de Oude en Nieuwe Ban van Woudrichem en Ban van Honswijk, inzake het overgeven van een uittreksel uit de rekening van de ordinaire verponding van 1749, 1752 -Schrijven uit 1806 van het gemeentebestuur aan de Gecommitteerde der verponding in het arrondissement van Woudrichem betreffende de grootte der diverse polders [Archieven.nl]-Missive van 1 september 1809 van de Commissaris tot het werk der verponding in het arrondissement Woudrichem aan de gemeentebesturen van Almkerk en Emmikhoven omtrent opgave van percelen, welke door de overstroming geen of weinig vruchten hebben opgebracht [Archieven.nl]
zout-, zeep-, heere- en redemptiegeld -Akte van certificatie uit 1681 door de magistraat van Woudrichem, dat het grootste deel van de huizen die niet in het kohier van het zout-, zeep-, heere- en redemptiegeld zijn opgenomen, onbewoond is, als schuur gebruikt wordt dan wel door armlastigen bewoond wordt [Archieven.nl]
bestuurbaljuw-in 1638 is Cornelis van Wispen baljuw en dijkgraaf van Woudrichem en het Land van Altena [Archieven.nl]-in 1687 is Philip Dedel baljuw van Woudrichem [Archieven.nl]-in 1748 is Gerard Hendrik Storm baljuw van Woudrichem [Archieven.nl]
burgemeester-Jacob Leeuwevelt is in …..burgemeester van Woudrichem [Archieven.nl]-Johan Phlipsz is in…..burgemeester in Woudrichem [Archieven.nl]-Hendric Jansz de Lange is in ….burgemeester in Woudrichem [Archieven.nl]-Wilbort Phillipsz is op…burgemeester van Woudrichem [Archieven.nl]-Diederik Ten Hage is in ....burgemeester van Woudrichem [Archieven.nl]-Willem Criellaert is in......burgemeester van Woudrichem [Archieven.nl]-Gerrit van Eijk is in......burgemeester van Woudrichem [Archieven.nl]-Jan Boon is in......burgemeester van Woudrichem [Archieven.nl]-Jan van der Graef is in 1688 burgemeester te Woudrichem [Archieven.nl]- Adriaan de Witt is op 7 september 1709 burgemeester van Woudrichem [Archieven.nl]-Hendrikus Donkersloot [1717-1776] is burgemeester en thesaurier van Woudrichem, schepenen-commissaris van de gemene middelen van die stad en het daarbij behorende district, lid van het college der slijkheemraden van het oude en nieuwe Land van Altena etc. [Archieven.nl]
drossaart-Akte waarin Huybrecht van Zevender, gemachtigd stadhouder van de lenen van Altena, aan Gielis Schellaert Janss., drossaart van Woudrichem, de ambachtsheerlijkheid van Sleeuwijk met het dagelijkse gerecht, en het schoutambt, het collatierecht als onversterfelijk erfleen opdraagt, 1561-1609 [Archieven.nl]
-Hendrik Bentink is in 1567 drossaart van Woudrichem en Kuilenburg; hij doet in 1571 afstand en wordt opgevolgd door Pieter van Clootwijk [Archieven.nl; Chalmot, Biographisch, deel 2, blz. 289]
geburen-op 15 juni 1475 zijn Cornelis van Glinthorst, Ghijsbert Janszn en Dirck Claeszn geburen
schepenen-Aernt van Weyborgh Eeghensz is 1404 schepen in Woudrichem [Archieven.nl]-Jan van den Wiel Roelofsz is in 1404 schepen in Woudrichem [Archieven.nl]-Jan Wouterszn is op 22 januari 1523 schepen van Woudrichem [Archieven.nl]-Claas Saessenszn is op 22 januari 1523 schepen van Woudrichem [Archieven.nl]-Jan van Balen is schepen in Woudrichem [Archieven.nl]-Jan de W.... Diericksz is op 24 januari 1567 schepen in Woudrichem [Archieven.nl]-Adriaen van Rijswijck is op 24 januari 1567 en 20 mei 1567 schepen in Woudrichem [Archieven.nl]-Wouter Gijsberts Botterman is op 20 mei 1567 schepen van Woudrichem [Archieven.nl]-Meerten Jansz is op 10 maart 1568 schepen van Woudrichem [Archieven.nl]-Jan Pauwelssen is op 19 mei 1616 schepen van Woudrichem [Archieven.nl]-Henrik van Barnevelt Willemszn, is op 19 mei 1616 schepen van Woudrichem [Archieven.nl]-Abraham Stoffels, is op 16 maart 1642 schepen van de stad Woudrichem [Archieven.nl]-Jan van Rijswijck is op 16 maart 1642 schepen van de stad Woudrichem [Archieven.nl]-Tjerk van de Graeff is op 29 januari 1654 schepen van Woudrichem [Archieven.nl]-Henrik van Bellicum, is op 29 januari 1654 schepen van Woudrichem [Archieven.nl]-Isbrant van Eijck, is op 20 augustus 1655 schepen te Woudrichem [Archieven.nl] -Abraham Stoffels van der Steen is op 22 maart 1669 schepen van Woudrichem [Archieven.nl] -Tieleman Janszn is op 22 maart 1669 schepen van Woudrichem [Archieven.nl]-Izaak van Walgeren is op 13 februari 1694 schepen van Woudrichem [Archieven.nl] -Adriaan de Witt is op 13 februari 1694 schepen van Woudrichem [Archieven.nl]-Izaak van Walcheren is op 17 januari 1699 schepen van Woudrichem [Archieven.nl]-Dirk ten Haegen is op 17 januari 1699 schepen van Woudrichem [Archieven.nl]-Gerrit van den Havik is op 14 september 1707 schepen van Woudrichem [Archieven.nl]-Cornelis Tauws, is op 14 september 1707 schepen van Woudrichem [Archieven.nl]-Adriaen Raep is op…. schepen van Woudrichem [Archieven.nl]
schout-Huybert Sevender is op 12 december 1587 schout van Woudrichem [Archieven.nl]-Abraham ten Haeften is schout en penningmeester van Woudrichem en Land van Altena [Archieven.nl]-Benedictus Wittens is op 13 februari 1694 en op 14 september 1707 schout van Woudrichem [Archieven.nl]-Adriaan van der Colff is op 17 januari 1699 schout van Woudrichem [Archieven.nl]
secretaris-Op 23 april 1637 is Gysmaris de With substituut secretaris van Woudrichem; op 3 juni 1651 is hij secretaris [Archieven.nl]-Mandement van de Hoge Raad uit 1755 betreffende het secretarisschap van de stad Woudrichem [Archieven.nl]
domeinnaasting-Uittreksel van een beschikking van de Staten van Holland uit 1592 over de inbeslagname van abdijgoederen bij Woudrichem [Archieven.nl]
financiëncijnsen-Schepenen van Woudrichem oorkonden op 10 mei 1392 dat poorters van Woudrichem verklaarden, dat Lijzebeth Gijsbrechtdr van Riede, oude cijnsakten bezat met betrekking tot huizen en boerderijen in de Oude Steenstraat en dat die akten verbrand zijn in de brand van Woudrichem in mei 1391; schepenen verklaren dat deze akten nog steeds van kracht zijn [Archieven.nl]
huurwaarde-Staten uit 1808 van grootte en huurwaarde percelen in arrondissementen Eindhoven, Geertruidenberg, Helmond,Oisterwijk, Oss, Sint-Oedenrode en Woudrichem [Archieven.nl]
lening-Akte van certificatie door de magistraat van Woudrichem, dat Benedictus Wittens nog niet getrouwd was bij het formeren van het kohier van de Capitale Lening voor 1675, 1680 [Archieven.nl]
tienden-Bisschop Godefrid geeft in 1178 de tienden van Driel, Giessen en Woudrichem en een stuk land langs de Gouwe, die hij zich toegeëigend had, aan het kapittel van St. Salvator terug [Archieven.nl]-Verkauf eines Teils des Zehnten von Woudrichem durch die Herrschaft Vianen,1718 [DDB]
gemeentealgemeen=Kopie van een lijst van werkzaamheden ten behoeve van het beleg van de vesting in Gorinchem en Woudrichem door Pruisische troepen in december 1813 tot januari 1814 [Archieven.nl]
burgemeester-Hendrik Antonie van de Graaf Hanedoes is in 1822 burgemeester te Woudrichem [Archieven.nl]-Arnoud Marie Emile is in 1878 burgemeester van Woudrichem [Archieven.nl]
gemeenteontvanger-A. van Helden is in 1873 gemeenteontvanger van Woudrichem [Archieven.nl]
secretaris-A. van Helden is in 1873 secretaris van Woudrichem [Archieven.nl]
wethouder-in 1875 zijn Z.D.J.W. Gulden en P. Dankers wethouder [Archieven.nl]
heerlijkheid-tot 1332 leenroerig aan Kleef [Navorscher 1852, blz. 236]-Specificatie uit 1734 van de doorde heren en vrouwen van Schagen ten behoeve van Florens van Oultremont en Warfusé betaalde leenrechten inzake Leiderdorp, Pijnacker, Putten, de Schagerkogge, het huis en slot van Schagen, nieuw land in de Zijpe, Woudrichem, Stipthout in Rijnland, de zwanendrift in de Drecht en het pluimgraafschap West-Friesland, Texel en Wieringen, met een memorie [Archieven.nl]waterstaatdijkgraafWillem van Rybeck is op 2 december 1547 dijkgraaf te Woudrichem [Archieven.nl]
BRONNENliteratuurBakker, Jos, Het visrecht van de poorters en poorterskinderen van Woudrichem 1362-2015 : Vissend door meer dan zeshondervijftig jaar geschiedenis van het visrecht op het Woudrichemse viswater, Stichting Visserij- en Cultuurhistorisch Museum Woudrichem, 2016Blécourt, Heerlijkheden, p. 500 (1795) Bossink, H.J.H., Inventaris van het Oud-Archief der Stad Woudrichem en van de daarbij gedeponeerde archieven, Woudrichem 1959Engels, Geschiedenis, pp. 25 (m.e.), 94 (Rep) Fruin, Informacie, p. XXVIII (1515) Gast, C. de/Maastrigt, C. van/Arbouw, H.C./ Jorritsma, P.C./ Straten, B. van/ Tilborg, T.J.A. van/ Aalst, T.T.A.B.M.van der/ Zwakhals, C./Jansen, Frans, Woudrichem, stad en land: langs Alm, Maas en Merwede (Almkerk, Andel, Giessen, Oudendijk, Rijswijk, Uitwijk, Uppel, Waardhuizen, Woudrichem), Wijk en Aalburg 2006Goes, Register V, p. 94 (1557) Harenberg, E. Een verhullende oorkonde over een scheidsrechterlijk uitspraak te Woudrichem in 1223, in: Opstellen aangeboden aan Jaap Kruisheer ter gelegenheid van zijn vijfenzestigste verjaardag, D.P. Blok 1998Hermesdorf, Vancheyligen, p. 304 (1329-1330) Jong, de, Peter, Heerlijkheden rond Gorinchem; over heren, ridders en kastelen, Pictures Publishers, Wijk en Aalburg 2011Kingmans, Vroon (1322-1879) Korteweg, Stadrecht, p. 62 (14e e) Korteweg, K.N., Rechtsbronnen van Woudrichem en het Land van Altena, in: Oude Vaderlandsche Rechtsbronnen: 3de Reeks 4.14.1-2, Kemink en Zoon N.V., Utrecht 1948Kruisheer, Oorkonden, p. 352 (1283) NavorscherXIX, pp. 309 (1568), 633 (id) Roode, Johanna van, Turf en kaarsen: Het dagelijks leven binnen en buiten de poorten van Woudrichem tijdens de Tachtigjarige Oorlog, Pictures Publishers, Woudrichem 2022Stallaert, Glossarium I, p. 45 T.S. Zeeland I, p. 150 (1407); II, p. 54 (1413) Taxandria XI, p.34 (1547) Vlis, Ch.C. van der, De Heren van Woudrichem, in: Heemschut 1957Voorthuysen, Mercantilisme, p. 34 Wijnpersse, Statistiek (1854) Wolters, M., Woudrichem 1356-1956, Amsterdam 1956 Zuylen, Inventaris I, pp. 9, 53, 60, 69, 728; II, 1196, 1214, 1277overige bronnenDDB
algemeen-Woudrichem heeft zich langs de Waal ontwikkelt. Rond 1300 verlegde de Maas zijn koers en stroomde bij Woudrichem in de Waal. Vanaf hier heet de rivier de Merwede [Venster 2009, blz. 9].-In 1356 kreeg Woudrichem van Willem VI van Altena stadsrechten, een eigen schepenbank en tolvrijheid [1336-1358]. Er werd toen ook een grafelijke tol ingesteld, later verplaatst naar Gorinchem [Archieven.nl].Hertog Karel verleent op 14 november 1504 ter wille van Margriet van Croy, gravin van Horn, veiligheid voor de duur van de vijandelijkheden aan haar onderzaten en hun bezittingen van de stad Woudrichem met het land van Altena, Monnikenland, Weert en Maasland, alsmede aan de daar gelegen goederen van Brabanders, Hollanders en anderen en verklaart de twee borgen voor de jonggraaf (waarschijnlijk Jacob III) van Horn ongemoeid te zullen laten mits deze na de vijandelijkheden zijn leenplichten nakomt [Archieven.nl].-Statuten, privileges of handvesten Land van Altena en Woudrichem, 1542-1557 [Archieven.nl].-In 1573 geheel platgebrand en in 1574 ingenomen door de Staatse troepen waarna in de jaren 1583 tot 1587 een omwalling werd gebouwd [Emmens, Karel/Cornet, Mieke, Venster 2009, blz. 9]-Op 23 juli 1588 wordt bericht dat de soldaten van Philips van Nassau, liggende te Gorinchem en Woudrichem enige huislieden van de Veluwe hebben opgelicht en binnen Doesburg gebracht om losgeld te krijgen [ [Archieven.nl].-Schrijven uit 1600 van de Gecommitteerde Raden van Staten van Holland aan de commandeurs en kapiteins van de garnizoenen te Geertruidenberg, Breda, Heusden, Woudrichem en Bergen op Zoom, waarbij zij worden gelast hun militairen in het uittrekken te verbieden Hollandse dorpen schade aan te doen volgens klachten, ontvangen van de regeerders van de dorpen in de Langstraat en in het land van Heusden en Altena, onder bedreiging eventuele schade aan hun traktementen in te houden, 1600 [Archieven.nl].-Stukken uit 1608 betreffende de van Sprang door militairen geëiste leveranties van turf en andere "schenkingen" in geld en natura te Geertruidenberg, Breda, Heusden, Woudrichem en Doeveren in het tweede halfjaar van 1608 [Archieven.nl].-Rekest van 15 november 1786 van de burgers en inwoners van Delft, Gorinchem, Woudrichem, Papendrecht, Hellevoetsluis, Voorschoten, Leidschendam, Stompwijk, Nootdorp, Nieuweveen en Hoogeveen aan de Staten van Holland en West Vriesland betreffende verplichting tot steunverlening aan de steden Hattem en Elburg [Archieven.nl].
belastingenalgemeen-Willem (VI), graaf van Hollant en Zeelant, enz., bepaalt op 10 mei 1407 ten gunste van abt, convent en klooster van Beerne, dat de inwoners ("buerluden of geswoeren") in de dorpen van het Land van Huesden en Althena de goederen van Baerne niet meer mogen belasten dan die van de poorters van de steden Huesden of Woudrichem [Archieven.nl]-Akte van certificatie van 1672 door de magistraat van Woudrichem, op verzoek van de schepenbanken en ingezetenen der dorpen van Altena, Meeuwen, Eethen, Dussen- Munsterkerk en Dussen-Muilkerk, dat rekestranten wegens de oorlog tot grote armoede vervallen zijn, en daarom niet in staat tot betaling van de hen opgelegde belastingen [Archieven.nl]
bierimpost-Willem Cornelisz van Eeten of Eetten, biersteecker te Woudrichem, machtigt op 11 december 1659 Rochus van der Leeuw, procureur voor de Staten van Hollandt en Westfrieslant, om zijn zaak te vervolgen tegen Abraham Stoffelsz van der Steen, pachter van de impost op de bieren te Woudrichem [Archieven.nl]-Akte van attestatie uit 1673 door Carel Simons en Jan Cornelis, op verzoek van Pieter van de Weetering, dat de in Woudrichem in garnizoen gelegen hebbende Spaanse cavaleristen nimmer bierimpost betaald hebben [Archieven.nl]-Akte van certificatie uit 1673 door de magistraat van Woudrichem, op verzoek van Pieter van de Wetering, dat de drie in Woudrichem gelegerde compagnieën Spaanse soldaten onder het regiment van kolonel baron De Feux, nimmer bierimpost betaald hebben [Archieven.nl]-Akte van attestatie uit 1676 door de magistraat van Woudrichem, op verzoek van Wilbort van Nederveen, dat van oudsher de brouwer van Woudrichem voor bier dat in het Land van Altena wordt geconsumeerd, maar één impostbiljet ontvangt [Archieven.nl]-Akte van attestatie uit 1681 door schepenen van Woudrichem, inzake de fraude met een biljet van de bierimpost [Archieven.nl]Akte van attestatie uit 1681 door schepenen van Woudrichem, op verzoek van Maria van Nederveen, inzake onvolkomenheden bij het collecteren van de bierimpost [Archieven.nl]
bijzondere rijksontvangstenVerklaring uit 1943 van de ontvanger van het kantoor Woudrichem der Directe Belastingen en Accijnzen inzake de ontvangst van twee bankbiljetten van 1000 gulden van Jacob van der Pol, 1943
boete op de ongefundeerde processenRekeningen wegens de ontvangst van de boetes op ongefundeerde processen te Woudrichem over 1798, 1799 [Archieven.nl]
collaterale successieRekeningen wegens de ontvangst van de impost op de collaterale successie te Woudrichem over 1798, 1799.
duizendste penningVolmacht op 10 april 1675 door Margareta Valckenaer aan Adriaen Pusch om voor burgemeester en regeerders van Woudrichem bezwaar aan te tekenen, inzake de taxatie van de 1000e en de 200e penning over haar landerijen onder Woudrichem [Archieven.nl]
familiegeldAkte van certificatie uit 1676 door de magistraat van Woudrichem, op verzoek van Adriaen van den Elshout, dat rekestrant niet in staat is de aanslag in het familiegeld te betalen [Archieven.nl]
gemaalimpost-De korenmolenaar van Woudrichem, inzake ontduiking van de impost op het gemaal, 1671 [Archieven.nl]-Akte van certificatie uit 1682 door de magistraat van Woudrichem, op verzoek van Cornelis van der Colck, inzake de quotisatie van de impost op het gemaal [Archieven.nl]Akte van certificatie uit 1683 door schepenen van Woudrichem, op verzoek van Adriaan Criellaart, inzake de ontduiking van de impost op het gemaal door Joost Bastiaans en Bastiaan Joosten [Archieven.nl]
gemenelandsmiddelen-Akte van certificatie uit 1673 door de magistraat van Woudrichem, op verzoek van Christoffel Dijnant, dat het zaak is de vacature van beëdigde peiler ten dienste van de pachters van de gemenelands imposten, op te vullen-Brief uit 1673 van de magistraat van Woudrichem aan de Gecommitteerde Raden van de Staten van Holland en Westvriesland, op verzoek van de collecteurs der verpondingen en de pachters van de gemenelandsmiddelen, met aanbeveling om in de vacature van deurwaarder van de gemenelandsmiddelen, ontstaan na het overlijden van Christoffel Dijnandt, te voorzien door benoeming van Gosewijn Mosselman [Archieven.nl]-Hans Willem Muller is in 1717 deurwaarder van de gemenelandsmiddelen [Archieven.nl]-Cornelis Storm is in 1720 deurwaarder van de gemene landsmiddelen te Woudrichem [Archieven.nl]-Stukken uit 1763 betreffende declaraties van de deurwaarder van de gemene landsmiddelen te Woudrichem in de zaak van de kinderen Lambert van Hoffwegen [Archieven.nl]
gemenestadsmiddelenHendrikus Donkersloot [1717-1776] is burgemeester en thesaurier van Woudrichem en schepenen-commissaris van de gemene middelen van die stad en het daarbij behorende district [Archieven.nl]
honderste penningVolmacht op 10 april 1675 door Margareta Valckenaer aan Adriaen Pusch om voor burgemeester en regeerders van Woudrichem bezwaar aan te tekenen, inzake de taxatie van de 1000e en de 200e penning over haar landerijen onder Woudrichem [Archieven.nl]
impost op advertentiesRekeningen wegens de ontvangst van de impost op de collaterale successie, de 40e en 80e penning, de boetes op ongefundeerde processen, de impost op het trouwen en begraven alsmede de impost op advertenties te Woudrichem over 1798, 1799 [Archieven.nl]
koehouderszoutgeldVan Wouter Teunissen Roubos en Hendrick van Kooten, schepenen, alsmede Cornelis Storm, deurwaarder van de gemene landsmiddelen te Woudrichem, op verzoek van Willem van Andel c.s., pachters van de impost op het koehouderszout over Woudrichem, het Land van Altena, de Dussens en Werkendam, terzake van het niet correct aanbrengen van de impost, 1720.
legesRekest uit 1763 van de armmeesters van Woudrichem om bij de verkoop van een huisje geen leges te hoeven betalen, met gunstige beschikking [Archieven.nl]
rechtspraakAkte van certificatie uit 1684 van schepenen, op verzoek van Hendrick van Nispen, baljuw van Stad en Lande van Altena, dat sinds mensenheugenis de rechtspraak in belastingzaken t.a.v. overtredingen dienaangaande in Dussen-Munsterkerk, Dussen-Muilkerk alsmede Werkendam, toekomt aan schepen-commissarissen van Woudrichem [Archieven.nl]
remissieContract uit 1670 tussen de magistraat van Woudrichem en de solliciteur tot remissie der verpondingen over de stad, 1670 [Archieven.nl]
tachtigste penningRekeningen wegens de ontvangst van de 80e penning te Woudrichem over 1798, 1799 [Archieven.nl]
tol-Albrecht, hertog in Beyeren, ruwaard, geeft op 6 december 1366 de stad en het land van Heusden, de tol te Woudrichem, het huis te Teylingen, de ambachten Voorhout, Lisse en Hillegom, alsmede Wieringerlant, in lijftocht aan zijne vrouw Margriete [Archieven.nl].-Privileges van de graaf van Holland voor de burgers van Monnikendam om hun goederen vrij langs de tollen te Spaarndam, Heusden, en Woudrichem te varen, 1400 en 1414 [Archieven.nl]. -Willem van Beieren, grave van Holland enz., geeft op 28 juli 1406 zijn tollenaars van Geervliet, Woudrichem, Dordrecht, van der Goude, Heusden, Aemstelredamme kennis van het toltarief, dat hij voor de burgers van Campen heeft vastgesteld [Archieven.nl]. -Akte van 30 april 1407 waarbij graaf Willem VI de poorters van Haarlem tolvrijdom verleent wat betreft de markttollen van Heusden en Woudrichem [Archieven.nl]-Akte van 30 april 1407 waarbij graaf Willem VI de burgers van Delft vrijstelling verleent van de markttollen van Woudrichem en Heusden 1407 april 30 [Archieven.nl]-Willem VI verleent in 1411 tolvrijheid te Woudrichem en Heusden [Archieven.nl]-Willem VI gelast in 1412 de tollenaars van Woudrichem en Heusden de Hoornse poorters ongemoeid te laten [Archieven.nl]-Akte uit 1414 waarbij door Willem Eggert aan de tollenaars van Heusden, Woudrichem en Gorinchem opdracht wordt gegeven de aan de burgers geschonken tolvrijdom te handhaven [Archieven.nl]-Akte uit 1415 waarbij Willem VI, graaf van Holland, op verzoek van Jan van Beieren, heer van Voorne, tolvrijdom verleend aan de poorters van Brielle voor de tollen bij Spaarndam, Beverwijk en Wijk aan Zee, alsmede die van Heusden, Woudrichem en Gorinchem [Archieven.nl]-In 1425 werd de Hollandse tol aan de Merwede van Woudrichem naar Gorinchem verplaatst [Venster 2009, blz. blz. 9]-Hof van Holland, verklaart op 19 september 1547 het bestuur van Besoijen, eisers, contra Aart Bernard, tollenaar van Woudrichem, en Jan Schellaart, rentmeester graaf van Heurne, vrij van tol in Woudrichem [Archieven.nl].De Staten van Holland en Westfriesland verlenen op 19 september 1600 aan de burgers der stad Heusden octrooi om ten tijde der vier markttollen te Woudrichem, aldaar tolvrij te mogen passeren; dit ingevolge daartoe strekkend rekest van burgemeesters en regeerders der Stad Heusden [Archieven.nl]-Akte van attestatie uit 1671 door de magistraat van Woudrichem, dat Cornelis Matthijs van Eethen burger van de stad Woudrichem is, en op grond daarvan tolvrijdom geniet in Holland en Westvriesland, Zeeland, Asperen en Geertruidenberg [Archieven.nl]-Akte uit 1790, waarbij Gecommitteerde Raden van de Staten van Holland op verzoek van Dijkgraaf en Heemraden de vrijdom van de grafelijkheidstollen aan de inwoners van de stad Woudrichem en het Land van Altena met zes jaar verlengen [Archieven.nl]
trouwen en begravenRekeningen wegens de ontvangst van de impost op de collaterale successie, de 40e en 80e penning, de boetes op ongefundeerde processen, de impost op het trouwen en begraven alsmede de impost op advertenties te Woudrichem over 1798, 1799 [Archieven.nl]
tweehonderdste penning-Akte van certificatie uit 1673 door de magistraat van Woudrichem, op verzoek van Nicolaes van Winteroij, dat het onroerend goed van de rekestrant beschreven staat in het kohier van de 200e penning en dat twee obligaties van de rekestrant, ten laste van de stad Gorinchem, inmiddels zijn ingelost [Archieven.nl]-Akte van attestatie uit 1677 door schout en heemraden van Hille, op verzoek van Adriaan Jacobs Kivits, dat rekestrant aan schepen-commissarissen van Woudrichem, i.v.m. de heffing van de 200e penning, een opgave gedaan heeft van zijn onroerend goed, 1675, met aantekening van de secretaris van Woudrichem [Archieven.nl]Volmacht door Piter Anthoni van Blocklant op 25 mei 1687 gegeven aan zijn broer Johan Diderick van Blocklant om voor het gerecht van Woudrichem te verklaren dat hij in het land van Altena niet meer goederen heeft dan 25 morgen met een waarde van f 4.000,-, waarover hij voor de 200ste penning kan worden aangeslagen en beklag te doen over de te hoge aanslag die hem in rekening wordt gebracht [Archieven.nl]
veertigste penning-Akte van attestatie uit 1670 door de secretaris van Woudrichem, dat voor de schepenbank van die stad een schuldrentebrief verleden is ten laste van Jacob Speckx, welke daarover de 40e penning betaald heeft [Archieven.nl]-Rekeningen wegens de ontvangst van de 40e penning te Woudrichem over 1798, 1799 [Archieven.nl]
verpachting-Akte van overeenkomst uit 1702 tussen Frans van der Straeten, Johan Dijnant en Willem van Andel, inzake de verdeling van diverse gepachte imposten in Heusden, Woudrichem, het Land van Altena, de Dussens en Werkendam [Archieven.nl]
verponding-Relazen van de gerechtsbode voor Pieter Rauws, als slijkheemraad van de Oude en Nieuwe Ban van Woudrichem en Ban van Honswijk, inzake het overgeven van een uittreksel uit de rekening van de ordinaire verponding van 1749, 1752 -Schrijven uit 1806 van het gemeentebestuur aan de Gecommitteerde der verponding in het arrondissement van Woudrichem betreffende de grootte der diverse polders [Archieven.nl]-Missive van 1 september 1809 van de Commissaris tot het werk der verponding in het arrondissement Woudrichem aan de gemeentebesturen van Almkerk en Emmikhoven omtrent opgave van percelen, welke door de overstroming geen of weinig vruchten hebben opgebracht [Archieven.nl]
zout-, zeep-, heere- en redemptiegeld -Akte van certificatie uit 1681 door de magistraat van Woudrichem, dat het grootste deel van de huizen die niet in het kohier van het zout-, zeep-, heere- en redemptiegeld zijn opgenomen, onbewoond is, als schuur gebruikt wordt dan wel door armlastigen bewoond wordt [Archieven.nl]
bestuurbaljuw-in 1638 is Cornelis van Wispen baljuw en dijkgraaf van Woudrichem en het Land van Altena [Archieven.nl]-in 1687 is Philip Dedel baljuw van Woudrichem [Archieven.nl]-in 1748 is Gerard Hendrik Storm baljuw van Woudrichem [Archieven.nl]
burgemeester-Jacob Leeuwevelt is in …..burgemeester van Woudrichem [Archieven.nl]-Johan Phlipsz is in…..burgemeester in Woudrichem [Archieven.nl]-Hendric Jansz de Lange is in ….burgemeester in Woudrichem [Archieven.nl]-Wilbort Phillipsz is op…burgemeester van Woudrichem [Archieven.nl]-Diederik Ten Hage is in ....burgemeester van Woudrichem [Archieven.nl]-Willem Criellaert is in......burgemeester van Woudrichem [Archieven.nl]-Gerrit van Eijk is in......burgemeester van Woudrichem [Archieven.nl]-Jan Boon is in......burgemeester van Woudrichem [Archieven.nl]-Jan van der Graef is in 1688 burgemeester te Woudrichem [Archieven.nl]- Adriaan de Witt is op 7 september 1709 burgemeester van Woudrichem [Archieven.nl]-Hendrikus Donkersloot [1717-1776] is burgemeester en thesaurier van Woudrichem, schepenen-commissaris van de gemene middelen van die stad en het daarbij behorende district, lid van het college der slijkheemraden van het oude en nieuwe Land van Altena etc. [Archieven.nl]
drossaart-Akte waarin Huybrecht van Zevender, gemachtigd stadhouder van de lenen van Altena, aan Gielis Schellaert Janss., drossaart van Woudrichem, de ambachtsheerlijkheid van Sleeuwijk met het dagelijkse gerecht, en het schoutambt, het collatierecht als onversterfelijk erfleen opdraagt, 1561-1609 [Archieven.nl]
-Hendrik Bentink is in 1567 drossaart van Woudrichem en Kuilenburg; hij doet in 1571 afstand en wordt opgevolgd door Pieter van Clootwijk [Archieven.nl; Chalmot, Biographisch, deel 2, blz. 289]
geburen-op 15 juni 1475 zijn Cornelis van Glinthorst, Ghijsbert Janszn en Dirck Claeszn geburen
schepenen-Aernt van Weyborgh Eeghensz is 1404 schepen in Woudrichem [Archieven.nl]-Jan van den Wiel Roelofsz is in 1404 schepen in Woudrichem [Archieven.nl]-Jan Wouterszn is op 22 januari 1523 schepen van Woudrichem [Archieven.nl]-Claas Saessenszn is op 22 januari 1523 schepen van Woudrichem [Archieven.nl]-Jan van Balen is schepen in Woudrichem [Archieven.nl]-Jan de W.... Diericksz is op 24 januari 1567 schepen in Woudrichem [Archieven.nl]-Adriaen van Rijswijck is op 24 januari 1567 en 20 mei 1567 schepen in Woudrichem [Archieven.nl]-Wouter Gijsberts Botterman is op 20 mei 1567 schepen van Woudrichem [Archieven.nl]-Meerten Jansz is op 10 maart 1568 schepen van Woudrichem [Archieven.nl]-Jan Pauwelssen is op 19 mei 1616 schepen van Woudrichem [Archieven.nl]-Henrik van Barnevelt Willemszn, is op 19 mei 1616 schepen van Woudrichem [Archieven.nl]-Abraham Stoffels, is op 16 maart 1642 schepen van de stad Woudrichem [Archieven.nl]-Jan van Rijswijck is op 16 maart 1642 schepen van de stad Woudrichem [Archieven.nl]-Tjerk van de Graeff is op 29 januari 1654 schepen van Woudrichem [Archieven.nl]-Henrik van Bellicum, is op 29 januari 1654 schepen van Woudrichem [Archieven.nl]-Isbrant van Eijck, is op 20 augustus 1655 schepen te Woudrichem [Archieven.nl] -Abraham Stoffels van der Steen is op 22 maart 1669 schepen van Woudrichem [Archieven.nl] -Tieleman Janszn is op 22 maart 1669 schepen van Woudrichem [Archieven.nl]-Izaak van Walgeren is op 13 februari 1694 schepen van Woudrichem [Archieven.nl] -Adriaan de Witt is op 13 februari 1694 schepen van Woudrichem [Archieven.nl]-Izaak van Walcheren is op 17 januari 1699 schepen van Woudrichem [Archieven.nl]-Dirk ten Haegen is op 17 januari 1699 schepen van Woudrichem [Archieven.nl]-Gerrit van den Havik is op 14 september 1707 schepen van Woudrichem [Archieven.nl]-Cornelis Tauws, is op 14 september 1707 schepen van Woudrichem [Archieven.nl]-Adriaen Raep is op…. schepen van Woudrichem [Archieven.nl]
schout-Huybert Sevender is op 12 december 1587 schout van Woudrichem [Archieven.nl]-Abraham ten Haeften is schout en penningmeester van Woudrichem en Land van Altena [Archieven.nl]-Benedictus Wittens is op 13 februari 1694 en op 14 september 1707 schout van Woudrichem [Archieven.nl]-Adriaan van der Colff is op 17 januari 1699 schout van Woudrichem [Archieven.nl]
secretaris-Op 23 april 1637 is Gysmaris de With substituut secretaris van Woudrichem; op 3 juni 1651 is hij secretaris [Archieven.nl]-Mandement van de Hoge Raad uit 1755 betreffende het secretarisschap van de stad Woudrichem [Archieven.nl]
domeinnaasting-Uittreksel van een beschikking van de Staten van Holland uit 1592 over de inbeslagname van abdijgoederen bij Woudrichem [Archieven.nl]
financiëncijnsen-Schepenen van Woudrichem oorkonden op 10 mei 1392 dat poorters van Woudrichem verklaarden, dat Lijzebeth Gijsbrechtdr van Riede, oude cijnsakten bezat met betrekking tot huizen en boerderijen in de Oude Steenstraat en dat die akten verbrand zijn in de brand van Woudrichem in mei 1391; schepenen verklaren dat deze akten nog steeds van kracht zijn [Archieven.nl]
huurwaarde-Staten uit 1808 van grootte en huurwaarde percelen in arrondissementen Eindhoven, Geertruidenberg, Helmond,Oisterwijk, Oss, Sint-Oedenrode en Woudrichem [Archieven.nl]
lening-Akte van certificatie door de magistraat van Woudrichem, dat Benedictus Wittens nog niet getrouwd was bij het formeren van het kohier van de Capitale Lening voor 1675, 1680 [Archieven.nl]
tienden-Bisschop Godefrid geeft in 1178 de tienden van Driel, Giessen en Woudrichem en een stuk land langs de Gouwe, die hij zich toegeëigend had, aan het kapittel van St. Salvator terug [Archieven.nl]-Verkauf eines Teils des Zehnten von Woudrichem durch die Herrschaft Vianen,1718 [DDB]
gemeentealgemeen=Kopie van een lijst van werkzaamheden ten behoeve van het beleg van de vesting in Gorinchem en Woudrichem door Pruisische troepen in december 1813 tot januari 1814 [Archieven.nl]
burgemeester-Hendrik Antonie van de Graaf Hanedoes is in 1822 burgemeester te Woudrichem [Archieven.nl]-Arnoud Marie Emile is in 1878 burgemeester van Woudrichem [Archieven.nl]
gemeenteontvanger-A. van Helden is in 1873 gemeenteontvanger van Woudrichem [Archieven.nl]
secretaris-A. van Helden is in 1873 secretaris van Woudrichem [Archieven.nl]
wethouder-in 1875 zijn Z.D.J.W. Gulden en P. Dankers wethouder [Archieven.nl]
heerlijkheid-tot 1332 leenroerig aan Kleef [Navorscher 1852, blz. 236]-Specificatie uit 1734 van de doorde heren en vrouwen van Schagen ten behoeve van Florens van Oultremont en Warfusé betaalde leenrechten inzake Leiderdorp, Pijnacker, Putten, de Schagerkogge, het huis en slot van Schagen, nieuw land in de Zijpe, Woudrichem, Stipthout in Rijnland, de zwanendrift in de Drecht en het pluimgraafschap West-Friesland, Texel en Wieringen, met een memorie [Archieven.nl]waterstaatdijkgraafWillem van Rybeck is op 2 december 1547 dijkgraaf te Woudrichem [Archieven.nl]
BRONNENliteratuurBakker, Jos, Het visrecht van de poorters en poorterskinderen van Woudrichem 1362-2015 : Vissend door meer dan zeshondervijftig jaar geschiedenis van het visrecht op het Woudrichemse viswater, Stichting Visserij- en Cultuurhistorisch Museum Woudrichem, 2016Blécourt, Heerlijkheden, p. 500 (1795) Bossink, H.J.H., Inventaris van het Oud-Archief der Stad Woudrichem en van de daarbij gedeponeerde archieven, Woudrichem 1959Engels, Geschiedenis, pp. 25 (m.e.), 94 (Rep) Fruin, Informacie, p. XXVIII (1515) Gast, C. de/Maastrigt, C. van/Arbouw, H.C./ Jorritsma, P.C./ Straten, B. van/ Tilborg, T.J.A. van/ Aalst, T.T.A.B.M.van der/ Zwakhals, C./Jansen, Frans, Woudrichem, stad en land: langs Alm, Maas en Merwede (Almkerk, Andel, Giessen, Oudendijk, Rijswijk, Uitwijk, Uppel, Waardhuizen, Woudrichem), Wijk en Aalburg 2006Goes, Register V, p. 94 (1557) Harenberg, E. Een verhullende oorkonde over een scheidsrechterlijk uitspraak te Woudrichem in 1223, in: Opstellen aangeboden aan Jaap Kruisheer ter gelegenheid van zijn vijfenzestigste verjaardag, D.P. Blok 1998Hermesdorf, Vancheyligen, p. 304 (1329-1330) Jong, de, Peter, Heerlijkheden rond Gorinchem; over heren, ridders en kastelen, Pictures Publishers, Wijk en Aalburg 2011Kingmans, Vroon (1322-1879) Korteweg, Stadrecht, p. 62 (14e e) Korteweg, K.N., Rechtsbronnen van Woudrichem en het Land van Altena, in: Oude Vaderlandsche Rechtsbronnen: 3de Reeks 4.14.1-2, Kemink en Zoon N.V., Utrecht 1948Kruisheer, Oorkonden, p. 352 (1283) NavorscherXIX, pp. 309 (1568), 633 (id) Roode, Johanna van, Turf en kaarsen: Het dagelijks leven binnen en buiten de poorten van Woudrichem tijdens de Tachtigjarige Oorlog, Pictures Publishers, Woudrichem 2022Stallaert, Glossarium I, p. 45 T.S. Zeeland I, p. 150 (1407); II, p. 54 (1413) Taxandria XI, p.34 (1547) Vlis, Ch.C. van der, De Heren van Woudrichem, in: Heemschut 1957Voorthuysen, Mercantilisme, p. 34 Wijnpersse, Statistiek (1854) Wolters, M., Woudrichem 1356-1956, Amsterdam 1956 Zuylen, Inventaris I, pp. 9, 53, 60, 69, 728; II, 1196, 1214, 1277overige bronnenDDB
Woudrichem in 1755
WoudsendDorp in Zuidwest Friesland. Ook Woussen, Wolthende, Wolsende, Wolseynde, Wolfendt
algemeenAkte van 1496 m.b.t. overdracht van Sneek, Sloten en Woudsend aan de stad Groningen [Archieven.nl]
belastingendijkgeld en paalgeld-Kwitantie uit 1551 van Loelyf Hoytazoon als dijksvolmacht te Woudsend, voor de erfgenamen van Doecke Walta wegens betaling van achterstallig dijk- en paalgeld van Hindeloopen en dijken [Archieven.nl]-Kohieren van de floreenrente grietenij Wymbritseradeel: Woudsend 1708 en 1718 [Archieven.nl]
domeinAlfabetische lijst van dorpen [waaronder Woudsend] en steden, waarvan de pastoriegoederen volgens het besluit van de Staten van Friesland in 1762 verkocht werden, met vermelding van het jaar waarin dat gebeurde [Archieven.nl]
godsdienst-Hoogstwaarschijnlijk werd het karmelietenklooster te Woudsend in 1337 gesticht. De eerste vermelding van het klooster dateert van 1344 toen de vicaris van de karmel van Woudsend deelnam aan het provinciaal kapittel, dat in Boppard gehouden werd. Aanvankelijk werd het convent bestuurd door een vicaris. Pas in 1361 werd Johannes van Huizum als eerste prior benoemd. De grootste bloei beleefde het convent in de veertiende eeuw. De Fries-Hollandse oorlog van 1515 tot 1524 liet ook de karmel van Woudsend niet onberoerd. In 1523 werden de kloostergebouwen ingericht tot een tijdelijke, versterkte legerplaats voor de keizerlijke troepen onder opperbevel van jonkheer Douwe van Burmania, om de opmars van de Gelderse troepen te stuiten. Het convent had ook onder de Reformatie te lijden. Overstromingen in 1537 veroorzaakten grote schade. De financiële situatie verslechterde ernstig. Veel paters zochten hun heil in de zielzorg buiten het klooster. Vanaf 1550 keerde zelfs een aantal paters de katholieke kerk de rug toe. In 1580 werd het klooster opgeheven. Pas in 1593 werden aan de Staten van Friesland de bezittingen overgedragen, waarvan de laatste prior, prior Verhaegt, tot dat jaar het beheer en het genot van deze bezittingen behield [Archieven.nl]-Staat van goederen uit 1580 behorende aan het Karmelietenklooster te Woudsend, met aantekening van de jaarlijkse opbrengst van elk goed [Archieven.nl]-Stukken uit 1593-1610 betreffende de betaling van de achterstallige renten over de schulden van de stad Zutphen aan het klooster Woudsend [Archieven.nl]g
onroerend goed-Legger over de jaren 1725-1730 van onroerende goederen van Allard van Burum gelegen in Doniawerstal, te Joure, Hommerts, Woudsend, Follega en Lemmer [Archieven.nl]
BRONNENliteratuurAlgemeen, Friesland, p. 331 (Rep)overige bronnenDDB
algemeenAkte van 1496 m.b.t. overdracht van Sneek, Sloten en Woudsend aan de stad Groningen [Archieven.nl]
belastingendijkgeld en paalgeld-Kwitantie uit 1551 van Loelyf Hoytazoon als dijksvolmacht te Woudsend, voor de erfgenamen van Doecke Walta wegens betaling van achterstallig dijk- en paalgeld van Hindeloopen en dijken [Archieven.nl]-Kohieren van de floreenrente grietenij Wymbritseradeel: Woudsend 1708 en 1718 [Archieven.nl]
domeinAlfabetische lijst van dorpen [waaronder Woudsend] en steden, waarvan de pastoriegoederen volgens het besluit van de Staten van Friesland in 1762 verkocht werden, met vermelding van het jaar waarin dat gebeurde [Archieven.nl]
godsdienst-Hoogstwaarschijnlijk werd het karmelietenklooster te Woudsend in 1337 gesticht. De eerste vermelding van het klooster dateert van 1344 toen de vicaris van de karmel van Woudsend deelnam aan het provinciaal kapittel, dat in Boppard gehouden werd. Aanvankelijk werd het convent bestuurd door een vicaris. Pas in 1361 werd Johannes van Huizum als eerste prior benoemd. De grootste bloei beleefde het convent in de veertiende eeuw. De Fries-Hollandse oorlog van 1515 tot 1524 liet ook de karmel van Woudsend niet onberoerd. In 1523 werden de kloostergebouwen ingericht tot een tijdelijke, versterkte legerplaats voor de keizerlijke troepen onder opperbevel van jonkheer Douwe van Burmania, om de opmars van de Gelderse troepen te stuiten. Het convent had ook onder de Reformatie te lijden. Overstromingen in 1537 veroorzaakten grote schade. De financiële situatie verslechterde ernstig. Veel paters zochten hun heil in de zielzorg buiten het klooster. Vanaf 1550 keerde zelfs een aantal paters de katholieke kerk de rug toe. In 1580 werd het klooster opgeheven. Pas in 1593 werden aan de Staten van Friesland de bezittingen overgedragen, waarvan de laatste prior, prior Verhaegt, tot dat jaar het beheer en het genot van deze bezittingen behield [Archieven.nl]-Staat van goederen uit 1580 behorende aan het Karmelietenklooster te Woudsend, met aantekening van de jaarlijkse opbrengst van elk goed [Archieven.nl]-Stukken uit 1593-1610 betreffende de betaling van de achterstallige renten over de schulden van de stad Zutphen aan het klooster Woudsend [Archieven.nl]g
onroerend goed-Legger over de jaren 1725-1730 van onroerende goederen van Allard van Burum gelegen in Doniawerstal, te Joure, Hommerts, Woudsend, Follega en Lemmer [Archieven.nl]
BRONNENliteratuurAlgemeen, Friesland, p. 331 (Rep)overige bronnenDDB
WoumenDorp in West-Vlaanderen
algemeen
literatuur
BRONNENliteratuurBaelde, Domeingoederen, p. 157 (1551)overige bronnenDDB
algemeen
literatuur
BRONNENliteratuurBaelde, Domeingoederen, p. 157 (1551)overige bronnenDDB
WouwDorp in de gemeente Roosendaal. Ook Woide [1232],, Wouwe [1307, 1436], Wou [1550], Wouw [1465]
algemeenAl bewoning in de late IJzertijd, de Romeinse tijd en de Late Middeleeuwen. Eerst melding op 6 december 1232. “Woide” gepacht door Boidimus. Rond 1200 ontgonnen door Vlaamse immigranten. In 1277 is er een kerk. In 1287, na het overlijden van de heer van Breda, verdeeld en onder bestuur van Bergen op Zoom. In 1304 wordt een parochie gesticht. Bij begin 80-jarige oorlog vrijwel volledig verwoest. De wederopbouw geschiedt zeer traag.
economieIn 1811 is er de graanmolen De Arend. In 1863 komt er een aansluiting op het spoorwegennet. Industrialisatie blijft uit, vooral de agrarische sector bloeit. In 1894 wordt een melkfabriek en een boterfabriek geopend. En vanaf 1900 een aantal steenfabrieken, een strohulzenfabriek, een zeepfabriek en drie brouwerijen.
gemeenteTot 1997 zelfstandige gemeente met de kerkdorpen Heerle, Moerstraten en Wouwse Plantage
heerlijkheidDe inwoners genieten tolvrijheid
BRONNENalgemeenliteratuurAarts, Bas, “tdongeon” van Wouw (1556) en zijn betekenis voor de kasteelterminologie, in : Het Brabants kasteel 2004, blz. 35-52Hopstaken, Jos., De drossaarden van Wouw, 1578-1803, in: Willemm van Ham: Zijn leven, zijn werk, zijn levenswerk 2021, blz. 461-478 Moll, Rechten, pp. 46 (1557), 83 (13e-17e e), 103 (1384-1396; 1424-1474; 1528-1567), 105 (1438), 110 e.v. (1450-1474), 134 e.v. (1480-1576)Navorscher 1852, blz. 126; XL, p. 189 (19e e)overige bronnenDDB
algemeenAl bewoning in de late IJzertijd, de Romeinse tijd en de Late Middeleeuwen. Eerst melding op 6 december 1232. “Woide” gepacht door Boidimus. Rond 1200 ontgonnen door Vlaamse immigranten. In 1277 is er een kerk. In 1287, na het overlijden van de heer van Breda, verdeeld en onder bestuur van Bergen op Zoom. In 1304 wordt een parochie gesticht. Bij begin 80-jarige oorlog vrijwel volledig verwoest. De wederopbouw geschiedt zeer traag.
economieIn 1811 is er de graanmolen De Arend. In 1863 komt er een aansluiting op het spoorwegennet. Industrialisatie blijft uit, vooral de agrarische sector bloeit. In 1894 wordt een melkfabriek en een boterfabriek geopend. En vanaf 1900 een aantal steenfabrieken, een strohulzenfabriek, een zeepfabriek en drie brouwerijen.
gemeenteTot 1997 zelfstandige gemeente met de kerkdorpen Heerle, Moerstraten en Wouwse Plantage
heerlijkheidDe inwoners genieten tolvrijheid
BRONNENalgemeenliteratuurAarts, Bas, “tdongeon” van Wouw (1556) en zijn betekenis voor de kasteelterminologie, in : Het Brabants kasteel 2004, blz. 35-52Hopstaken, Jos., De drossaarden van Wouw, 1578-1803, in: Willemm van Ham: Zijn leven, zijn werk, zijn levenswerk 2021, blz. 461-478 Moll, Rechten, pp. 46 (1557), 83 (13e-17e e), 103 (1384-1396; 1424-1474; 1528-1567), 105 (1438), 110 e.v. (1450-1474), 134 e.v. (1480-1576)Navorscher 1852, blz. 126; XL, p. 189 (19e e)overige bronnenDDB
WulvenBuurtschap in de gemeente Houten in Utrecht.
algemeenIn 1122-1234 wordt gestart met de ontginning Oudwulverbroek. In 1200 of eerder is er al een zgn. mottekasteel op een kunstmatig vervaardigde heuvel, waarschijnlijk gebouwd door een van Wulven. In 1246 is een vermoedelijke afstammeling, genaamd Honderdmarc, bezitter. Er is sprake van een tweede kasteel, gebouwd rond 1250 Nadien vervangen door een stenen kasteel.
belastingenbelasting in naturaOmme de aerde te doen brengen tot wederopbouw van den doorgesteecken dijck beneden de Vaert wort voorgestelt te gebruijcken twaelff gaende en vier staende wagens ende te gebruijcken tot elcke staende wagen ses mannen om te laijen ende tot ider gaende wagen twee mannen om te lossen, maeckende samen 48 mannen.De dorpen die de wagens souden bestellen, kan men voor ider wagen vrijgeven seven mannen daervan eene man bij ider wagen gedaen zijnde blijft voor de wagen vrij ses mannen. Waertoe men gevoeglijckst soude konnen gebruijcken de dorpen die 't naeste bij gelegen zijn en dat se haere peerden des avonts in haer eijgen weijen souden konnen brengen en des morgens goet tijt bij de hant souden konnen weesen.Ende souden de naervolgende dorpen de wagens daertoe gevoeglijckst konnen verschaffen: Tull en 't Wael en Honswijck 1 gaende en 1 staende wagen; Schalckwijck 2 gaende en 1 staende; 't Goy en Schonouwen 1 gaende; Houten 1 gaende en 1 staende; Jutphaes 2 gaende en 1 staende; Bunnick en Vechten 2 gaende; Wulven en Outwulven 1 gaende; Odijck 1 gaende; Coten en Nijendijck 1 gaende. [samen] 12 gaende en 4 staende wagens; Heemstede een gaande wagen [Archieven.nl]
honderdste penning-Afschrift van een alsdan overgeleverde brief van het gerecht Nijendijk aan het Hof van Utrecht dat zij, ingevolge aanschrijving dd. 3 april 1797, ontboden hebben Arie Zwezerijn (knecht bij Hendrik van den Berg) die heeft verklaard dat hij nog minderjarig was en dus de 100ste penning van 1796 van zijn huurloon niet kon betalen, maar als dit dan toch moet, zijn voogden Pieter Verkerk (Werkhoven) en Harmanus van Schaik (Oud-Wulven) dat zullen doen [Archieven.nl]
omslag-Extract van de omslag door schouten en schepenen van Houten en 't Goy, Schonauwen, Wulven, Oudwulven en Wayen en Heemstede vastgesteld, tot dekking van de extra-ordinaris reparatie aan de toren van Houten in het jaar 1750 [Archieven.nl]-Uitzettingen of omslagen van het erfdijkgeld of binnenlandse lasten onder den gerechte van Wulven, 1793, 1809 en 1810 [Archieven.nl]oudschildgeld-Registers van het oudschildgeld van de landen onder het gerecht Wulven, 1686-1786 [Archieven.nl]-Legger van het oudschildgeld van Houten, 't Goy, Schonauwen, Wulven, Heemstede, Oud Wulven en Weijden, 1688 [Archieven.nl]-Legger van het oudschildgeld van Houten, 't Goy, Schonauwen, Wulven, Heemstede, Oud Wulven en Weijden, 1706 [Archieven.nl]
paardengeld en dienstbodengeld-Lijsten houdende opgave van het paarden- en dienstbodengeld in het Overeind, het Gein, Heemstede en Wulven, 1805, 1806
sauvegardegeldStukken betreffende de betaling van sauvegardegeld, 1672-1674 [Archieven.nl]
successierechtMemories van successie Oud-Wulven 1818-1900 [Archieven.nl]
bestuurburgemeester-In augustus 1832 is Hendricus van Hulstijn burgemeester. Hij is eigenaar van de weg met kad.nr. A32, omvang 0:07:70 ha [Archieven.nl]schepenen-In 1766 zijn Hendrik Schimmel en Dirk Ebscamp schepenen [Archieven.nl]
schout-In februari 1766 is Jan de Cock schout in Wulven [Archieven.nl]
domeinMemories betreffende het opgeven van verlaten land o.a. in het Neder- en Overeind, Heemstede en Wulven aan de Kamer der Domeinen 's Lands van Utrecht, 1738, 1740, 1746 [Archieven.nl]
gemeenteDe cisterciënzerinnen van de Utrechtse abdij Sint-Servatius hadden in Heemstede in de provincie Utrecht een uithof, Orist genaamd. Heemstede, is een buurtschap, die tot en met 1811 tot de gemeente Oud-Wulven behoorde. In 1812 kwam Heemstede onder de gemeente Houten te vallen toen Oud-Wulven in die gemeente opging. In 1818 werd Oud-Wulven weer een zelfstandige gemeente en ging Heemstede weer tot Oud-Wulven behoren. Dit echter tot 8 september 1857 toen Oud-Wuven weer bij de gemeente Houten gevoegd werd en Heemstede daardoor opnieuw van de gemeente Houten deel ging uitmaken [Archieven.nl]
heerlijkheidvan Wulven-Alfert II van Wulven trouwt Ada van der Made. Ze krijgen o.a. als zoon Ernst II. Ernst II draagt in 1296 zijn huis, de hofstede en het land gelegen aan de Calverencamp uit vrij eigen op aan Floris V en hij krijgt het in leen terug met bepalingen over de erfopvolging, -Ernst II, heer van Wulven, trouwt met Jutte van Beusinchem. Ernst overlijdt vóór 1303, Ze hebben een zoon Ernst III, heer van Wulven [...-1314] en o.a. dochter Mabelia van Wulven [....-<1354]. Twee dochters zijn non. Mabelia trouwt met Boudewijn van Avezaath.
van AvezaathBoudewijn is na het overlijden van Ernst III door zijn huwelijk heer van Wulven. Ze krijgen vier kinderen: Ernst IV van Wulven [...-1361], Boudewijn van Avezaath, Frederica, abdis van de abdij Sint Servaes en Otto Palster van Wulven [....-1362]. Op 12 juni 1345 belegerde Willem IV, graaf van Holland en Henegouwen, de stad Utrecht, tijdens de afwezigheid van Jan van Arkel, bisschop van Utrecht, die in Avignon was. Als leenman van de graaf was daarbij ook Ernst van Wulven, ridder, daarbij aanwezig. Mabelia, vrouwe van Wulven, zoon Ernst Alfertsz van Wulven en zijn broeder Otto Palster verbinden zich op 4 december 1345 jegens bisschop Jan van Arkel en de stad Utrecht, om binnen twee mijlen van de stad geen versterkt huis te bouwen of te kopen [Archieven.nl]. Uit wraak belegerde de bisschop op 22 november 1346 het Huis te Wulven. Na verovering werd het huis tot op de grond afgebroken nadat Ernst geweigerd had vergiffenis te vragen en werd hij verbannen. Maar niet al te lang daarna werd het Huis weer opgebouwd met nog groter pracht dan voorheen. De naam van de echtgenote van Ernst IV is onbekend. Hij krijgt met haar een dochter, Clementina. [...-1361]. Ze wordt na de dood van haar vader beleend met het Huis Wulven, de hofstede en 28 morgen land voor het hui
van LockhorstClementina trouwt met Herman van Lockhorst. Herman wordt daarmee heer van Wulven. Hij is een zoon van Jacob van Lokhorst en Machteld van Groenewoude. In de periode 1351-1377 is hij meermalen schepen van Utrecht, in de periode 1353-1385 regelmatig burgemeester en in 1375 schout. Herman en Clementia krijgen o.a. een zoon Herman [1360-1435]. In 1362, 1366, 1369 en 1372 wordt deze Herman van Lockhorst beleend met Wulven, na de dood van zijn moeder en vader. In 1372 wordt de eigenaar van kasteel Wulven en het gerecht, Herman van Lockhorst, ook eigenaar van kasteel Oud Wulven. Hij vernoemt zich, naar moeder Clementina, Herman van Wulven. Hij is getrouwd met Catharina van Vianen [1384-....]. Ze krijgen een dochter Clementina [1398-....] en een zoon Hendrik. In 1394 wordt Herman beleend met Oud Amelisweerd. Hendrik overlijdt kinderloos. Clementia heeft met Balthazar van Buren een dochter, Lutgard..
onroerend goed-Register over de jaren 1867-1894 met inkomsten en uitgaven van bezittingen van Corneille Charles Auguste baron de Wijkerslooth de Weerdesteyn in Oud-Wulven, Bunnik, Langbroek, Cothen, Tull en ’t Waal, Schalkwijk, Oudenrijn, opgemaakt door rentmeester Everardus Kronenburg Gz. te Langbroek [Archieven.nl]-Register over de jaren 1895-1906 met inkomsten en uitgaven van bezittingen van Corneille Charles Auguste baron de Wijkerslooth de Weerdesteyn in Oud-Wulven, Bunnik, Langbroek, Cothen, Tull en ’t Waal, Schalkwijk, Oudenrijn, tot en met 1897 opgemaakt door rentmeester Everardus Kronenburg Gz. te Langbroek en daarna door de rentmeesters H. en G. Kronenburg Ezn. aldaar
BRONNENliteratuurKeijzer, B. de, Van Wulven (Horst, Wulverhorst, Sterkenburg, Hardenbroek), in: www.hogenda.nlRootselaar, Rekening, p. 35 (1585-1586)overige bronnenDDB
algemeenIn 1122-1234 wordt gestart met de ontginning Oudwulverbroek. In 1200 of eerder is er al een zgn. mottekasteel op een kunstmatig vervaardigde heuvel, waarschijnlijk gebouwd door een van Wulven. In 1246 is een vermoedelijke afstammeling, genaamd Honderdmarc, bezitter. Er is sprake van een tweede kasteel, gebouwd rond 1250 Nadien vervangen door een stenen kasteel.
belastingenbelasting in naturaOmme de aerde te doen brengen tot wederopbouw van den doorgesteecken dijck beneden de Vaert wort voorgestelt te gebruijcken twaelff gaende en vier staende wagens ende te gebruijcken tot elcke staende wagen ses mannen om te laijen ende tot ider gaende wagen twee mannen om te lossen, maeckende samen 48 mannen.De dorpen die de wagens souden bestellen, kan men voor ider wagen vrijgeven seven mannen daervan eene man bij ider wagen gedaen zijnde blijft voor de wagen vrij ses mannen. Waertoe men gevoeglijckst soude konnen gebruijcken de dorpen die 't naeste bij gelegen zijn en dat se haere peerden des avonts in haer eijgen weijen souden konnen brengen en des morgens goet tijt bij de hant souden konnen weesen.Ende souden de naervolgende dorpen de wagens daertoe gevoeglijckst konnen verschaffen: Tull en 't Wael en Honswijck 1 gaende en 1 staende wagen; Schalckwijck 2 gaende en 1 staende; 't Goy en Schonouwen 1 gaende; Houten 1 gaende en 1 staende; Jutphaes 2 gaende en 1 staende; Bunnick en Vechten 2 gaende; Wulven en Outwulven 1 gaende; Odijck 1 gaende; Coten en Nijendijck 1 gaende. [samen] 12 gaende en 4 staende wagens; Heemstede een gaande wagen [Archieven.nl]
honderdste penning-Afschrift van een alsdan overgeleverde brief van het gerecht Nijendijk aan het Hof van Utrecht dat zij, ingevolge aanschrijving dd. 3 april 1797, ontboden hebben Arie Zwezerijn (knecht bij Hendrik van den Berg) die heeft verklaard dat hij nog minderjarig was en dus de 100ste penning van 1796 van zijn huurloon niet kon betalen, maar als dit dan toch moet, zijn voogden Pieter Verkerk (Werkhoven) en Harmanus van Schaik (Oud-Wulven) dat zullen doen [Archieven.nl]
omslag-Extract van de omslag door schouten en schepenen van Houten en 't Goy, Schonauwen, Wulven, Oudwulven en Wayen en Heemstede vastgesteld, tot dekking van de extra-ordinaris reparatie aan de toren van Houten in het jaar 1750 [Archieven.nl]-Uitzettingen of omslagen van het erfdijkgeld of binnenlandse lasten onder den gerechte van Wulven, 1793, 1809 en 1810 [Archieven.nl]oudschildgeld-Registers van het oudschildgeld van de landen onder het gerecht Wulven, 1686-1786 [Archieven.nl]-Legger van het oudschildgeld van Houten, 't Goy, Schonauwen, Wulven, Heemstede, Oud Wulven en Weijden, 1688 [Archieven.nl]-Legger van het oudschildgeld van Houten, 't Goy, Schonauwen, Wulven, Heemstede, Oud Wulven en Weijden, 1706 [Archieven.nl]
paardengeld en dienstbodengeld-Lijsten houdende opgave van het paarden- en dienstbodengeld in het Overeind, het Gein, Heemstede en Wulven, 1805, 1806
sauvegardegeldStukken betreffende de betaling van sauvegardegeld, 1672-1674 [Archieven.nl]
successierechtMemories van successie Oud-Wulven 1818-1900 [Archieven.nl]
bestuurburgemeester-In augustus 1832 is Hendricus van Hulstijn burgemeester. Hij is eigenaar van de weg met kad.nr. A32, omvang 0:07:70 ha [Archieven.nl]schepenen-In 1766 zijn Hendrik Schimmel en Dirk Ebscamp schepenen [Archieven.nl]
schout-In februari 1766 is Jan de Cock schout in Wulven [Archieven.nl]
domeinMemories betreffende het opgeven van verlaten land o.a. in het Neder- en Overeind, Heemstede en Wulven aan de Kamer der Domeinen 's Lands van Utrecht, 1738, 1740, 1746 [Archieven.nl]
gemeenteDe cisterciënzerinnen van de Utrechtse abdij Sint-Servatius hadden in Heemstede in de provincie Utrecht een uithof, Orist genaamd. Heemstede, is een buurtschap, die tot en met 1811 tot de gemeente Oud-Wulven behoorde. In 1812 kwam Heemstede onder de gemeente Houten te vallen toen Oud-Wulven in die gemeente opging. In 1818 werd Oud-Wulven weer een zelfstandige gemeente en ging Heemstede weer tot Oud-Wulven behoren. Dit echter tot 8 september 1857 toen Oud-Wuven weer bij de gemeente Houten gevoegd werd en Heemstede daardoor opnieuw van de gemeente Houten deel ging uitmaken [Archieven.nl]
heerlijkheidvan Wulven-Alfert II van Wulven trouwt Ada van der Made. Ze krijgen o.a. als zoon Ernst II. Ernst II draagt in 1296 zijn huis, de hofstede en het land gelegen aan de Calverencamp uit vrij eigen op aan Floris V en hij krijgt het in leen terug met bepalingen over de erfopvolging, -Ernst II, heer van Wulven, trouwt met Jutte van Beusinchem. Ernst overlijdt vóór 1303, Ze hebben een zoon Ernst III, heer van Wulven [...-1314] en o.a. dochter Mabelia van Wulven [....-<1354]. Twee dochters zijn non. Mabelia trouwt met Boudewijn van Avezaath.
van AvezaathBoudewijn is na het overlijden van Ernst III door zijn huwelijk heer van Wulven. Ze krijgen vier kinderen: Ernst IV van Wulven [...-1361], Boudewijn van Avezaath, Frederica, abdis van de abdij Sint Servaes en Otto Palster van Wulven [....-1362]. Op 12 juni 1345 belegerde Willem IV, graaf van Holland en Henegouwen, de stad Utrecht, tijdens de afwezigheid van Jan van Arkel, bisschop van Utrecht, die in Avignon was. Als leenman van de graaf was daarbij ook Ernst van Wulven, ridder, daarbij aanwezig. Mabelia, vrouwe van Wulven, zoon Ernst Alfertsz van Wulven en zijn broeder Otto Palster verbinden zich op 4 december 1345 jegens bisschop Jan van Arkel en de stad Utrecht, om binnen twee mijlen van de stad geen versterkt huis te bouwen of te kopen [Archieven.nl]. Uit wraak belegerde de bisschop op 22 november 1346 het Huis te Wulven. Na verovering werd het huis tot op de grond afgebroken nadat Ernst geweigerd had vergiffenis te vragen en werd hij verbannen. Maar niet al te lang daarna werd het Huis weer opgebouwd met nog groter pracht dan voorheen. De naam van de echtgenote van Ernst IV is onbekend. Hij krijgt met haar een dochter, Clementina. [...-1361]. Ze wordt na de dood van haar vader beleend met het Huis Wulven, de hofstede en 28 morgen land voor het hui
van LockhorstClementina trouwt met Herman van Lockhorst. Herman wordt daarmee heer van Wulven. Hij is een zoon van Jacob van Lokhorst en Machteld van Groenewoude. In de periode 1351-1377 is hij meermalen schepen van Utrecht, in de periode 1353-1385 regelmatig burgemeester en in 1375 schout. Herman en Clementia krijgen o.a. een zoon Herman [1360-1435]. In 1362, 1366, 1369 en 1372 wordt deze Herman van Lockhorst beleend met Wulven, na de dood van zijn moeder en vader. In 1372 wordt de eigenaar van kasteel Wulven en het gerecht, Herman van Lockhorst, ook eigenaar van kasteel Oud Wulven. Hij vernoemt zich, naar moeder Clementina, Herman van Wulven. Hij is getrouwd met Catharina van Vianen [1384-....]. Ze krijgen een dochter Clementina [1398-....] en een zoon Hendrik. In 1394 wordt Herman beleend met Oud Amelisweerd. Hendrik overlijdt kinderloos. Clementia heeft met Balthazar van Buren een dochter, Lutgard..
van Renesse
Herman van Wulven draagt tijdens zijn leven in 1434, omdat Hendrik kinderloos [zonder zonen] bleef, de ridderhofstad Wulven over aan Jonkvrouwe Lutgard Balthasarsdochter van Bueren en wel bij gelegenheid van haar huwelijk met Jan van Renesse VII, de zoon van Jan van Renesse van Renauwen. Het werd bij die gelegenheid in de huwelijkse voorwaarden opgenomen. Over deze overdracht aan een vrouw is later, na het overlijden van Herman Hermansz van Lockhorst twist ontstaan tussen leenheer Filips van Bourgondië en leenman. Tot 1445 een slepende kwestie. Na Lutgardes dood wordt zoon Jan van Renesse [....-1467]. ermee beleend. Na de dood van Jan jr. wordt Jan sr er in 1467 weer mee beleend. Karel, hertog van Gelre, enz., neemt op 14 mei 1524 ridder Johan van Renesse van Wulven aan tot zijn raad, voor 100 gouden Rijnsgulden jaarlijks [Archieven.nl]. Belening op 23 juni 1532 van Arent Sloet Jansz. door Johan van Renesse heer tot Wulven en toe Wilp, met het goed Half Hering [Archieven.nl]. In 1536 wordt het kasteel door de Staten van Utrecht erkend als ridderhofstad. Jonker Jan van Renesse, is in 1550-1583 heer van Wulven en tot Wilp [Archieven.nl] in 1555 procedeert de weduwe van Johan van Renesse van Wulven tegen Aleydt, huisvrouw van Claes van Caperen over tienden onder Wilp [Archieven.nl]. Akte van willige condemnatie door het Hof van Utrecht van Johan van Renesse, heer van Wulven en Wilp, tot aanvaarding van de boedel van wijlen zijn neef Adriaan van Renesse, domdeken, die hem tot universeel erfgenaam had gemaakt, met executoriaal, 1560 [Archieven.nl]. Johan van Renesse, heer van Wulven, Wilp etc., maakt op 23 juli 1568 huwelijksvoorwaarden met Margaretha van Renesse, dochter van heer Johan van Renesse, heer van Elderen etc. In 1577 procedeert Henrick Bentinck, landdrost van Overveluwe, tegen Johan van Renes, heer van Wulven over het huis ter Wilp [Archieven.nl]. In 1592 procedeert Jacob Schimmelpenninck tegen Johan van Renesse, heer tot Wulven [Archieven.nl]van Oudshoorn
Johan van Renesse verkoopt vanwege omvangrijke het kasteel in 1592 aan Wouter van Oudshoorn, heer van CrayesteinOp 26 november 1599 is Wouter van Craeyestein heer tot Wulven [Archieven.nl]. De schoonzoon van Wouter, Andries Boccaert verkoopt Wulven in 1631 aan Philibert van Tuyll van Serooskerkenvan Tuyll van Serooskerken
Philibert van Tuyll van Serooskerken, 1602-1661, heer van Serooskerke (Walcheren), Popkensburg en Wulven koopt in 1631 het kasteel voor f 36.000 [Archieven.nl] . Jeronimus van Tuyll van Serooskerken, ca. 1635-1677, heer van Welland, Serooskerke (Walcheren), Moermond en Wulven [Archieven.nl]. Memorie van rond 1653 van de landerijen die, ingevolge een brief dd. 2 december 1652, van Houten zijn afgenomen en welke 162 morgen 1 hont 50 roeden aan de heerlijkheid Wulven, met instemming van de Staten van Utrecht, zijn toegevoegd [Archieven.nl]. Hij heeft een zoon Hieronymus, die in 1659 trouwt met Anna van Renesse van Moermont.Akte van belening van 8 augustus 1661 door de Staten van Holland van Hieronymus van Tuyll van Serooskerken [1635-1677] met het huis Wulven. Hieronymus van Tuyl, van Serooskercken is op 9 augustus 1661 heer van Wulven, Serooskercken etc., maerschalcq des Nederquartiers 's lants van Utrecht [Archieven.nl] . Minuut van getuigenverklaring uit 1665 ten verzoeke van Daniel van Weede, heer van Thienhoven in het Sticht, door Henrick van Elmpt, valkenier, omtrent belediging en bedreiging van van Weede en molestatie van zijn jagers door de jagers van de heer van Wulven [Archieven.nl] Resolutie van de Ridderschap van Utrecht uit 1667, dat in dat college de heer Van Zuylen voorrang houdt boven de heer Van Wulven. Hiëronymus Tuyll van Serooskerken is dan heer van Wulven [Archieven.nl]Akte van 11 april 1691 voor de stadhouder van de lenen van de Staten van Holland en West-Friesland, waarbij Paulus Staal als gemachtigde van Philibert van Tuyll van Serooskerken en zijn vrouw Geertruijt Anna Engebrecht, heer en vrouwe van Wulven, ingevolge procuratie dd. 5 juli 1690 voor notaris Th. Vos van Avesaet te Utrecht, verklaart 5000 gulden schuldig te zijn aan Gerard van Rhenen met als onderpand het huis met hofstede te Wulven, nog 28 morgen land aldaar en 5 morgen in de Calverkamp alsmede 10 morgen, daarvan 18 morgen genaamd zijn De Heuvel [Archieven.nl]de Bragard
In 1696 in bezit van Pierre Paget de Bragard.Op 6 januari 1714 doet notaris Paulus Staal afstand van aanspraken op schout- en secretarisambt van Wulven en op stadhouder- en griffierambt van de lenen van het huis Wulven ten gunste van Pieter Paget de Bragard in verband met de verkoop van hofstede Het Groen door Hermannus Cloeting aan hem [Archieven.nl]. Pierre laat Wulven in 1719 na aan zijn neef, mr. Hendrikus van der Graeff de Vapour.van der Graeff de Vapour
In 1719 in bezit van mr. Hendrikus van der Graeff de Vapour. Akte van 1 december 1719 waarbij de Ridderschappen van Utrecht verklaren aan Henrick van der Graaff de Vapour, heer van Wulven, in erfpacht te hebben gegeven 3 morgen land te Wulven, zoals voorheen Pieter Paget van Bragard die in erfpacht van het Convent van St. Servaas heeft gehad [Archieven.nl]. Hendrikus laat het na in 1724 aan zijn zoon Hendrik van der Graeff de Vapour. Akte van 5 december 1724 waarbij de stadhouder van de lenen van de Paulusabdij te Utrecht Hendrik van der Graaff de Vapour, na zijn op 13 januari 1724 overleden broer Arent van der Graaff de Vapour (die daarmee was beleend na dood op 8 november 1723 van zijn vader Hendrik van der Graaff de Vapour, heer van Wulven, en die daarvoor op 6 september 1719), belenen met de helft van zeven percelen van tezamen 41 morgen land te Wulven [Archieven.nl]Akte van 5 april 1780 waarbij de Edelen en de Ridderschap van Utrecht verklaren, op zijn verzoek, Lodewijk van Toulon [1745-1804] en zijn vrouw Johanna van der Graaff de Vapour [1754-1790], vrouwe van Wulven, oudst-nagelaten dochter van Henricus van der Graaff de Vapour, octrooi te hebben gegeven om zonder hun toestemming over alle erfpachtgoederen, die zij van hen houden, te mogen disponeren, testeren en ordonneren. Ook over die van de Sint Servaasabdij [Archieven.nl]-Akte van 29 april 1780 waarbij de Ridderschappen van Utrecht verklaren aan Johanna Helena van der Graaff de Vapour, vrouwe van Wulven, na het overlijden van haar moeder Adriana de la Barre (weduwe van Hendrikus van der Graaff de Vapour), in erfpacht te hebben gegeven 3 morgen land te Wulven, zoals voorheen haar moeder en haar vader die in erfpacht van het Convent van St. Servaas hebben gehad [Archieven.nl]Verboom van Rheede
Nazaten van van der Graeff de Vapour en Toulonde Wijkerslooth de Weerdesteyn
In 1827 wordt het kasteel gekocht door François Jean baron De Wijkerslooth de Weerdesteyn van de familie Verboom van Rheede. In de advertentie in de Utrechtsche Courant van 10 september 1827 staat over het kasteel vermeld, dat het kasteel is 'voorzien van vier behangen Benedenkamers met stookplaatsen waaronder een groote fraaije Zaal, boven mede van vier ruime, meest behangen Kamers, Kabinetje, Domestiekekamer, ruime Zolder, Keuken, Kelders en verder Commoditeiten, behalve den Toren en Geregtskamer, Stalling voor tien Paarden. Tuinmans woning, Koetshuis en Schuur, Moestuinen, Engelsch Plantsoen, Goudvischkom, en Lanen van opgaande Iepen en Essen Boomen en Hakhout; te zamen groot ongeveer 5 bunders, 96 roeden'. Door de nieuwe eigenaar wordt voor 1832 opdracht gegeven om het kasteel af te breken. In 1832 in het kadaster omschreven als tuin.Brief van 7 augustus 1874 van A.H. de Baer, predikant te Jaarsveld, aan Corneille Charles Auguste baron de Wijkerslooth de Weerdesteyn, heer van Wulven, over de voordracht van twee kandidaat-predikanten voor de protestantse gemeente van Lopikerkapel [Archieven.nl]Jean Baptiste Louis Corneille Charles baron de Wijkerslooth de Weerdesteyn [1873-1936] trouwt in 1900 met Judith Maria Assuera Theresia Ignatia barones van Wijnbergen. Op woensdag 29 maart 1939 wordt het bezit van dit paar verdeeld [2 landgoederen en 2 heerlijkheden]. Zoon jhr Paul de Wijkerslooth kreeg de ambachtsheerlijkheid Wulven [https://www.houtensehodoniemen.nl/familiedewijkersloothdeweerdesteynschalkwijkenwulven/]onroerend goed-Register over de jaren 1867-1894 met inkomsten en uitgaven van bezittingen van Corneille Charles Auguste baron de Wijkerslooth de Weerdesteyn in Oud-Wulven, Bunnik, Langbroek, Cothen, Tull en ’t Waal, Schalkwijk, Oudenrijn, opgemaakt door rentmeester Everardus Kronenburg Gz. te Langbroek [Archieven.nl]-Register over de jaren 1895-1906 met inkomsten en uitgaven van bezittingen van Corneille Charles Auguste baron de Wijkerslooth de Weerdesteyn in Oud-Wulven, Bunnik, Langbroek, Cothen, Tull en ’t Waal, Schalkwijk, Oudenrijn, tot en met 1897 opgemaakt door rentmeester Everardus Kronenburg Gz. te Langbroek en daarna door de rentmeesters H. en G. Kronenburg Ezn. aldaar
BRONNENliteratuurKeijzer, B. de, Van Wulven (Horst, Wulverhorst, Sterkenburg, Hardenbroek), in: www.hogenda.nlRootselaar, Rekening, p. 35 (1585-1586)overige bronnenDDB
Collectie Utrechts Archief
Wychen
algemeenprehistorie-In de Steentijd wordt al op deze plaats gewoond (3). Ook uit de IJzertijd zijn vondsten bekend (24)-In het archeologisch museum in het kasteel is een vierwielige pronkwagen uit circa 750 v. Chr. (23)Romeinen-Uit de Romeinse tijd dateren vondsten gedaan op de "meulenbelt", de Molenberg (4). Het gaat om graven met voorwerpen van glas, metaal en keramiek (5)
bestuurburgemeesterin 1886 is Marinus C. Waszink, burgemeester van Wychen [Archieven.nl]
schout-In 1593 is Henrick ten Halve schout in Wychen en Niftrik [Archieven.nl]-Hendrik van Leeuwen was in het begin van de 18e eeuw schout van Wychen [Archieven.nl]
domeinhoutgewasCatharina, dochter van Gelre verpacht op 1 oktober 1479 haar raad en dienaar Reinier van Wijhe, levenslang haar hof te Ewijck, in het Rijk van Nijmegen, met het houtgewas genaamd het Loe in het kerspel van Wychen, en geeft hem kwijting voor de koopsom van de haar toebehorende helft van have en vee op de hof [Archieven.nl]
jachtrechtHerman van Bronckhorst in 1546 contra Reyner van Wyhe, burggraaf van Nijmegen over het jachtrecht binnen Wychen [Archieven.nl]
kosterijHertog Karel begiftigt op 27 april 1501 Jacob Ancelmusz. en Albert zijn zoon voor hun leven met de kosterij te Wychen in het Rijk van Nijmegen [Archieven.nl]verpachtingVerbaal uit 1567 van de verpachting van de domeinen te Wychen, Leur, Niftrik, Bergharen, Maasbommel en Overasselt, in 1567.
windmolenHeerJacob Uuttenengh c.s. in 1553 contra Otto van Arenborch, heer van Ressen over een windmolen te Wychen [Archieven.nl]
economieIn de tijd voor de Eerste Wereldoorlog spelen een aantal fabrikantenfamilies een belangrijke rol in Wychen [6]
financiënrentebrieven-Rentebrief uit 1574, door Armgart van Wisch, gevestigd op het goed Hagenoert onder Wychen [Archieven.nl]
rekeningenBijlagen bij de tweede rekening over 1553/1554. Brief van de Raad van Finantiën aan de rentmeester, vergezeld van een inventaris van de geconfiskeerde goederen van de wegens ketterij geëxecuteerde Hubrecht Pieterszoon te Wychen [Archieven.nl]
gemeente-De gemeenteraad besluit op 22 december 1871 om aan het Algemeen Armbestuur van Wychen en Niftrik voor het jaar 1872 een subsidie toe te staan van resp. f 800 en f 56 en brengt deze posten als uitgaaf op de begroting. De begroting wordt door G.S niet goedgekeurd omdat in de vrijwel volledig katholieke plaats geen R.K. parochiaal armbestuur bestaat. Op het kerkgenootschap rust nl. de plicht de armen te ondersteunen. De pastoor is tot de oprichting van zo'n bestuur alleen bereid als zeker is de gemeente bijspringt wanneer een zodanig armbestuur financieel niet in staat is haar taak naar behoren te vervullen. G.S. merkt daarover op dat in Wychen de gedachte leeft om, in strijd met art 20 van de Armenwet, de armenzorg voor katholieken aan de kerkelijke weldadigheid te onttrekken en tot taak van de burgerlijke gemeente te maken. En voorts, dat als de bevolking in staat is om door belastingheffing een bedrag aan subsidie op te brengen het ook mogelijk moet zijn die gelden vrijwillig bijeen te brengen voor de bedeling van armen. Voor 1872 worden de uitgaven voor het algemeen armbestuur geschat op f 2223,83. De vaste inkomsten zijn f 294 en de bijdragen van de ingezetenen f 1100. Voor huishuur is al f 640 nodig. Bij KB van 14 juni 1872 wordt het besluit van G.S. bekrachtigd (25). -Op 1 januari 2015 telt de gemeente Wychen 41.000 inwoners, waarvan er 33.855 in het dorp Wychen wonen (2)
heerlijkheid-In de 12e eeuw is sprake van de Vrije Heren van Wychen; zij hebben zeer waarschijnlijk toen reeds daar gewoond (1). Uit leenakten blijkt dat er een huis heeft gestaan. Het leen wordt omschreven als "den Leler met zijnen toebehoor; item den vont ende die heytgraeffschap in Wijcher kersspel, tot Zutphenschen rechte" (10).-In 1392 wordt Bernt van Galen Ottenszoon ermee beleend (11).-Rutger van Galen [Archieven.nl]-In 1483 leeft Jacop van Galen [Archieven.nl]-Jacop van Gaelen, Rutgers zoon, en zijn vrouw Barbara van Ekenongen erkennen op 31 december 1535 verkocht te hebben aan Herman van Bronckhorst, heer tot Batenborch, en diens vrouw Peternelle van Prait het huis te Wychen met voorburcht, grachten enz., met de aangrenzende boerderij, genaamd den Groeten Lylyaert, en twee stukken land, genaamd het Hoichlant en de Stieckelbrugge, de halve Mere en de „cleyne dagelixsche" heerlijkheid, gelegen in het gericht en kerspel van Wychen, met onder meer de „vont" en het „heytgreeffschap" te Wychen en keurmedige en eigen lieden, tijnsen enz. [Archieven.nl-Tot 1536 blijft het leen in de familie van Galen (12)-Op 5 januari 1536 draagt Jacob van Galen het leen over aan Herman van Bronkhorst Batenburg (13)-Gerit van Goch, richter te Bathenburch, Loir en Horssen, Gerit van Plees en Johan van Galen, gerichtslieden in Loir, oorkonden op 23 november 1543, dat Gertruidt, weduwe van Rutger van Galen, getuigenis aflegt in zake de door haren man gestichte costerie en het altaar van St. Clais in de kerk te Wychen, den door hem aangestelden schutter, alsmede over den „tuynschouw" [Archieven.nl] -Drie zoons volgen Herman op (14)-Volmacht van 4 november 1553 van Herman van Bronckhorst en Batenborch en Petronella van Praet op Evert van Greflinge om de heerlijkheid van Wychen voor den stadhouder van lenen op te dragen aan hun zoon Willem [Archieven.nl]-Als kleinzoon Herman Dirk in 1596 om belening verzoekt wordt daartegen geprotesteerd door Gertruid van Dalen, de weduwe van Anthonis Baeckelier, die er toen mee beleend was "mits verwin door schuld" (15).-Gertruid transporteert op 7 december 1601 het leen aan haar dochter, de weduwe van dr. Frederik Boymer (16)-Vermoed wordt dat de heren van Bronkhorst Batenburg een bedrag schuldig waren aan de rechtsgeleerde die raadsman van deze heren en van de vrouwe van Bronkhorst en Wisch was geweest (7)-In opdracht van de weduwe Boymer wordt op 10 juni 1609 beleend Emilia, prinses van Portugal, de gemalin van Don Emanuël, prins van Portugal (8). Tot die tijd leefden ze enige jaren in Wezel in financieel moeilijke omstandigheden (17). In 1609 komt een verzoening met prins Maurits tot stand (18). Dom Emanuel en Emilia krijgen resp een jaarlijkse uitkering van f 6.000 en een lijfrente van 3000 rijksdaalders (19).-Het kasteel is beweerdelijk gebouwd in het begin van de 17e eeuw door Don Emanuel. Het wordt dan soms "de Einborch" genoemd (20). -Het is de vraag hoe Don Emanuel het geld voor het bouwen bijeen heeft weten te krijgen; waarschijnlijk bestond (een deel van) het kasteel al en heeft de prins zich slechts hoeven te beperken tot herstel- en onderhoudswerkzaamheden (21). Er is wel gesuggereerd dat de bouwheer -Herman van Bronkhorst Batenburg is geweest (22). -Justinus van Nassau [1559-1631] was een bastaardzoon van prins Willem I, de Zwijger [1533-1584] en Eva Elinx. Justinus huwde in 1597 met Anna van Merode (1565-1634). Uit dit huwelijk werd Filips van Nassau, heer van Wychen en Grimhuizen, heer van Hoekelom, (1605-1676) geboren. Uit zijn huwelijk, gesloten in 1630, met Margaretha Maria van Cortenbach, vrouwe van Vaesthartelt werd geboren Anna Margaretha van Nassau, vrouwe van Vaesthartelt, vrouwe van Wychen. Zij trouwde de eerste keer in 1659 met Dirk Schenck van Nijdeggen, heer van Blijenbeek, Afferden en Grubbenvorst. In 1668 trouwde zij voor de tweede keer met Johan Gerard van Oostrum, heer van Moersbergen en Cattenbroek. Johan Gerard van Oostrum, heer van Moersbergen en Cattenbroek was een zoon van Johan van Oostrum, heer van Gerverskop en Catharina Maria van Wael, vrouwe van Moersbergen. Hij werd in 1658 beleend met het gerecht Cattenbroek bij Zeist. Nog in hetzelfde jaar dat hij in het huwelijk trad met Anna Margaretha van Nassau deed hij Vaesthartelt van de hand en de heerlijkheid Wychen verkocht hij in 1680 [26]. -De laatste belening is op 20 juni 1771 op Jean Osy, vanaf 1819 baron d'Osy (9) -Uittreksels uit agenda's van jhr. T.A.M.A. van Andringa de Kempenaer, 1854-1870 en stukken betreffende de restauratie van kasteel Wychen 1907-1909 [Archieven.nl]-In 1912 bewoont de douairière Van Andringa de Kempenaer het kasteel in Wychen (27)
onroerend goed-Akte van verpachting door Derick Spronck het Krumme Eckerken bij het dorp Wychen, 1450 [Archieven.nl]-Gerit die Hoighe geeft op 15 juni 1483 aan Jacop van Galen het recht een rente van 1 mud rogge 's jaars, gaande uit een hofstede, groot 3 morgen, gelegen in het kerspel van Wychen, te mogen lossen met 12 rijnsche guldens. Gegeven int jair ons Heren dusent vierhondert drie ind tachtentich op Sinte Vitus' dach des Heiligen martelers [Archieven.nl]-Akte waarbij Henrick van Galen en zijn vrouw Walburch van Zellar aan hun broeder Ott van Galen een rente van 5 kapoenen en 3 £ pacht verkopen, gaande uit een huis te Wychen aan de Loerse weg, 1487. Met een oudere brief, 1446 [Archieven.nl]Acte van overdracht aan heer Johan Boll, ridder, van de hof te Luynen onder Wychen, afkomstig van den burggraaf Henrick Vige, die er beslag op had gelegd wegens de omslag van de sluizen te Niftrik, 1487, 1488. [Archieven.nl]Volmacht van 6 juni 1562 van Frederik uijtten Enghe op Henrick van Vierssen om zijn huis en hofstad te Wychen voor den stadhouder der leenen op te dragen aan Johan van Welderen [Archieven.nl]-Akte uit 1569 waarbij Rutger Daemsz. aan Henrick van Bonenberch genaamd van Honstein, burggraaf, het huis de Liliart onder Wychen verkoopt, ten dele leenroerig aan Heumen [Archieven.nl]. Akte uit 1609 waarbij Herman van Boyneburgh genent Hoinstein aan Johan van der Horst en diens vrouw Hermken de bouwinge de Leliart verkoopt. Akte uit 1610 waarbij mr. Jan van der Horst, schoolmeester te Nijmegen en zijn vrouw Hermken, natuurlijke dochter van Bonenburch, dit goed verkopen aan Cornelis van Genth, heer tot Loenen en Meynerswijck, en diens vrouw Anna van Duevenvoorde [Archieven.nl]. Contract uit 1637 tussen Jacob van Randwijck, heer van Gameren, kolonel en gouverneur van Roermond, weduwnaar van Mechtelt van Gent, en haar zuster Christina van Gent, weduwe van Gijsbert van Welderen, luitenant-kolonel en gouverneur van 's-Gravenweert, over de overdracht aan Jacob van gedeelten van de hof van Styrum in de Burgstraat te Nijmegen, en de Leliart onder Wychen, tegen afstand van zijn lijftocht [Archieven.nl]. Akte van belening van 1657 door den heer van Heumen van Frederik Hendrik van Randwijck met de halve Leliart te Wychen, na dode van zijn vader Jacob [Archieven.nl]. Verklaringen van Jacob van Randwijck uit 1680 en 1681, dat de overgifte van een huis te Beek en de Leliart te Wychen en de Gerritshof te Bergharen met 3½ morgen te Nederasselt door zijn ouders enkel geschied is, om hem te kunnen admitteren in de Ridderschap en het verkrijgen van het ambtmanschap van Tussen Maas en Waal, en dat zijn ouders de volle eigendom behouden [Archieven.nl]-Eigendomsbewijs uit 1667 voor Conraet Singendonck, landschrijver 's Rijks van Nijmegen, en zijn vrouw Maria Kumptshof van een huis en hof, groot één morgen, te Wychen, afkomstig van Jan Henricksz. van Oert en diens vrouw Maria Jacobsdr. Eigendomsbewijs uit 1669 voor Coenraedt Singendonck, landschrijver 's Rijks van Nymegen, en zijn vrouw Maria Kumptshoff van twee akkers bouwland te Wychen in het Heylige Stoelse velt, groot een halve morgen, afkomstig van de erfgenamen van Jacob Sandersz. Eigendomsbewijs uit 1681 voor Coenradt Singendonck, burgemeester van Nijmegen en landschrijver 's Rijks, van het Steenkempken te Wychen, groot anderhalve morgen, afkomstig van de erfgenamen van Jan Scheur. Eigendomsbewijs uit 1687 voor Coenraedt Singendonck, burgemeester van Nijmegen, van Bronckhorste Winckels te Wychen, groot zes morgen, afkomstig van Mechtildis de Hornes, vrouw van Alexander de Longin, heer van Beudingen [Archieven.nl]
oorlogHertog Karel van Gelre schrijft op 26 december 1498 vanuit Nijmegen aan de graaf van den Bergh, dat de in Wychen gelegerde troepen naar het Rixwald vertrokken zijn in de richting van de Graafschap, verzoekt hem de vrienden te waarschuwen, en deelt mee in dat geval naar Arnhem te zullen vertrekken, en hem te hulp te zullen komen [Archieven.nl]-Lijsten van rond 1674 van paarden, runderen, schapen, varkens, kisten enz. van inwoners van Mullem, Oploo, de Sambeekse Hoek, Ledeacker, Toven, Papevoort, Walsert, Rijkevoort, Wanroij, Mill, Haps, Beugen, Niemandsvriend, Oeffelt, St. Agatha, Cuijk, Heeswijk, Linden, Beers, Gassel, Malden, Heumen, Overasselt, Wychen en Beuningen, onder meer opgemaakt door Daniel Peters en Bernard Peters, regenten van St. Anthonis, vanwege militaire leveringen en schattingen in verband met het beleg van Grave [Archieven.nl]
BRONNENliteratuur(1) Craandijk, J., Het Kasteel Wijchen, in: Bulletin Kon Ned. Oudheidkundige Bond, deel 5 (1903-1904), blz. 27; H.D.J. van Schevichaven, Oud Nederland in zin burgen en kasteelen.(2) Wikipedia, Wychen(3) Wikipedia, Wychen(4) Wikipedia, Wychen(5) Wikipedia, Wychen(6) Wikipedia, Wychen(7) Craandijk, J., Het Kasteel Wijchen, in: Bulletin Kon Ned. Oudheidkundige Bond, deel 5 (1903-1904), blz. 28(8) Craandijk, J., Het Kasteel Wijchen, in: Bulletin Kon Ned. Oudheidkundige Bond, deel 5 (1903-1904), blz. 28(9) Craandijk, J., Het Kasteel Wijchen, in: Bulletin Kon Ned. Oudheidkundige Bond, deel 5 (1903-1904), blz. 28(10) Craandijk, J., Het Kasteel Wijchen, in: Bulletin Kon Ned. Oudheidkundige Bond, deel 5 (1903-1904), blz. 27(11) Craandijk, J., Het Kasteel Wijchen, in: Bulletin Kon Ned. Oudheidkundige Bond, deel 5 (1903-1904), blz. 27(12) Craandijk, J., Het Kasteel Wijchen, in: Bulletin Kon Ned. Oudheidkundige Bond, deel 5 (1903-1904), blz. 27(13) Craandijk, J., Het Kasteel Wijchen, in: Bulletin Kon Ned. Oudheidkundige Bond, deel 5 (1903-1904), blz. 27(14) Craandijk, J., Het Kasteel Wijchen, in: Bulletin Kon Ned. Oudheidkundige Bond, deel 5 (1903-1904), blz. 27(15) Craandijk, J., Het Kasteel Wijchen, in: Bulletin Kon Ned. Oudheidkundige Bond, deel 5 (1903-1904), blz. 27(16) Craandijk, J., Het Kasteel Wijchen, in: Bulletin Kon Ned. Oudheidkundige Bond, deel 5 (1903-1904), blz. 27(17) Craandijk, J., Het Kasteel Wijchen, in: Bulletin Kon Ned. Oudheidkundige Bond, deel 5 (1903-1904), blz. 28(18) Craandijk, J., Het Kasteel Wijchen, in: Bulletin Kon Ned. Oudheidkundige Bond, deel 5 (1903-1904), blz. 28(19) Craandijk, J., Het Kasteel Wijchen, in: Bulletin Kon Ned. Oudheidkundige Bond, deel 5 (1903-1904), blz. 28(20) Craandijk, J., Het Kasteel Wijchen, in: Bulletin Kon Ned. Oudheidkundige Bond, deel 5 (1903-1904), blz. 27(21) Craandijk, J., Het Kasteel Wijchen, in: Bulletin Kon Ned. Oudheidkundige Bond, deel 5 (1903-1904), blz. 29(22) Craandijk, J., Het Kasteel Wijchen, in: Bulletin Kon Ned. Oudheidkundige Bond, deel 5 (1903-1904), blz. 29(23) Wikipedia, Wychen(24) Broeke, P.W. van den Broeke Nederzettingssporen uit de IJzertijd te Wychen, in: Analecta Praehistorica Leidensia 17, Leiden University Press 1984, blz. 82 ev(25) Raad van State, Afdeling voor de Geschillen van Bestuur, deel 12 (1872), Den Haag, blz. 114-115, 184-185(26) Seijst 1996, blz. 41 (27) Weekbode 22 juni 1912, blz. 5Barten, B./Ottenheym, A./Raay. W. van/Wijnen, K., Ontwikkelingen in de verhouding provincie - gemeenten: enkele feiten over de verhouding tussen de Provincie Gelderland en de gemeenten Wychen en Tiel over de periode 1950-1966, Nijmegen 1967Eliëns, F/Aarts, S.A.J.J./Harenberg, J./Renaud, J.G.N., Kasteel Wychen, in Nederlandse kastelen: nieuwe reeks 23, Nederlandse Kastelen Stichting, Doorn 1992Veen, J.S. van, Geschil over het recht van collatie van de pastorie te Wychen, in: Bossche bijdragen : bouwstoffen voor de geschiedenis van het bisdom 's-Hertogenbosch, Jaargang: 6-7, 1924-1926, blz. 314-317
Dorp in de gemeente Wychen bij Nijmegen. Ook Wijchgen, Wichene, Wyghen, Wijchen
algemeenprehistorie-In de Steentijd wordt al op deze plaats gewoond (3). Ook uit de IJzertijd zijn vondsten bekend (24)-In het archeologisch museum in het kasteel is een vierwielige pronkwagen uit circa 750 v. Chr. (23)Romeinen-Uit de Romeinse tijd dateren vondsten gedaan op de "meulenbelt", de Molenberg (4). Het gaat om graven met voorwerpen van glas, metaal en keramiek (5)
bestuurburgemeesterin 1886 is Marinus C. Waszink, burgemeester van Wychen [Archieven.nl]
schout-In 1593 is Henrick ten Halve schout in Wychen en Niftrik [Archieven.nl]-Hendrik van Leeuwen was in het begin van de 18e eeuw schout van Wychen [Archieven.nl]
domeinhoutgewasCatharina, dochter van Gelre verpacht op 1 oktober 1479 haar raad en dienaar Reinier van Wijhe, levenslang haar hof te Ewijck, in het Rijk van Nijmegen, met het houtgewas genaamd het Loe in het kerspel van Wychen, en geeft hem kwijting voor de koopsom van de haar toebehorende helft van have en vee op de hof [Archieven.nl]
jachtrechtHerman van Bronckhorst in 1546 contra Reyner van Wyhe, burggraaf van Nijmegen over het jachtrecht binnen Wychen [Archieven.nl]
kosterijHertog Karel begiftigt op 27 april 1501 Jacob Ancelmusz. en Albert zijn zoon voor hun leven met de kosterij te Wychen in het Rijk van Nijmegen [Archieven.nl]verpachtingVerbaal uit 1567 van de verpachting van de domeinen te Wychen, Leur, Niftrik, Bergharen, Maasbommel en Overasselt, in 1567.
windmolenHeerJacob Uuttenengh c.s. in 1553 contra Otto van Arenborch, heer van Ressen over een windmolen te Wychen [Archieven.nl]
economieIn de tijd voor de Eerste Wereldoorlog spelen een aantal fabrikantenfamilies een belangrijke rol in Wychen [6]
financiënrentebrieven-Rentebrief uit 1574, door Armgart van Wisch, gevestigd op het goed Hagenoert onder Wychen [Archieven.nl]
rekeningenBijlagen bij de tweede rekening over 1553/1554. Brief van de Raad van Finantiën aan de rentmeester, vergezeld van een inventaris van de geconfiskeerde goederen van de wegens ketterij geëxecuteerde Hubrecht Pieterszoon te Wychen [Archieven.nl]
gemeente-De gemeenteraad besluit op 22 december 1871 om aan het Algemeen Armbestuur van Wychen en Niftrik voor het jaar 1872 een subsidie toe te staan van resp. f 800 en f 56 en brengt deze posten als uitgaaf op de begroting. De begroting wordt door G.S niet goedgekeurd omdat in de vrijwel volledig katholieke plaats geen R.K. parochiaal armbestuur bestaat. Op het kerkgenootschap rust nl. de plicht de armen te ondersteunen. De pastoor is tot de oprichting van zo'n bestuur alleen bereid als zeker is de gemeente bijspringt wanneer een zodanig armbestuur financieel niet in staat is haar taak naar behoren te vervullen. G.S. merkt daarover op dat in Wychen de gedachte leeft om, in strijd met art 20 van de Armenwet, de armenzorg voor katholieken aan de kerkelijke weldadigheid te onttrekken en tot taak van de burgerlijke gemeente te maken. En voorts, dat als de bevolking in staat is om door belastingheffing een bedrag aan subsidie op te brengen het ook mogelijk moet zijn die gelden vrijwillig bijeen te brengen voor de bedeling van armen. Voor 1872 worden de uitgaven voor het algemeen armbestuur geschat op f 2223,83. De vaste inkomsten zijn f 294 en de bijdragen van de ingezetenen f 1100. Voor huishuur is al f 640 nodig. Bij KB van 14 juni 1872 wordt het besluit van G.S. bekrachtigd (25). -Op 1 januari 2015 telt de gemeente Wychen 41.000 inwoners, waarvan er 33.855 in het dorp Wychen wonen (2)
heerlijkheid-In de 12e eeuw is sprake van de Vrije Heren van Wychen; zij hebben zeer waarschijnlijk toen reeds daar gewoond (1). Uit leenakten blijkt dat er een huis heeft gestaan. Het leen wordt omschreven als "den Leler met zijnen toebehoor; item den vont ende die heytgraeffschap in Wijcher kersspel, tot Zutphenschen rechte" (10).-In 1392 wordt Bernt van Galen Ottenszoon ermee beleend (11).-Rutger van Galen [Archieven.nl]-In 1483 leeft Jacop van Galen [Archieven.nl]-Jacop van Gaelen, Rutgers zoon, en zijn vrouw Barbara van Ekenongen erkennen op 31 december 1535 verkocht te hebben aan Herman van Bronckhorst, heer tot Batenborch, en diens vrouw Peternelle van Prait het huis te Wychen met voorburcht, grachten enz., met de aangrenzende boerderij, genaamd den Groeten Lylyaert, en twee stukken land, genaamd het Hoichlant en de Stieckelbrugge, de halve Mere en de „cleyne dagelixsche" heerlijkheid, gelegen in het gericht en kerspel van Wychen, met onder meer de „vont" en het „heytgreeffschap" te Wychen en keurmedige en eigen lieden, tijnsen enz. [Archieven.nl-Tot 1536 blijft het leen in de familie van Galen (12)-Op 5 januari 1536 draagt Jacob van Galen het leen over aan Herman van Bronkhorst Batenburg (13)-Gerit van Goch, richter te Bathenburch, Loir en Horssen, Gerit van Plees en Johan van Galen, gerichtslieden in Loir, oorkonden op 23 november 1543, dat Gertruidt, weduwe van Rutger van Galen, getuigenis aflegt in zake de door haren man gestichte costerie en het altaar van St. Clais in de kerk te Wychen, den door hem aangestelden schutter, alsmede over den „tuynschouw" [Archieven.nl] -Drie zoons volgen Herman op (14)-Volmacht van 4 november 1553 van Herman van Bronckhorst en Batenborch en Petronella van Praet op Evert van Greflinge om de heerlijkheid van Wychen voor den stadhouder van lenen op te dragen aan hun zoon Willem [Archieven.nl]-Als kleinzoon Herman Dirk in 1596 om belening verzoekt wordt daartegen geprotesteerd door Gertruid van Dalen, de weduwe van Anthonis Baeckelier, die er toen mee beleend was "mits verwin door schuld" (15).-Gertruid transporteert op 7 december 1601 het leen aan haar dochter, de weduwe van dr. Frederik Boymer (16)-Vermoed wordt dat de heren van Bronkhorst Batenburg een bedrag schuldig waren aan de rechtsgeleerde die raadsman van deze heren en van de vrouwe van Bronkhorst en Wisch was geweest (7)-In opdracht van de weduwe Boymer wordt op 10 juni 1609 beleend Emilia, prinses van Portugal, de gemalin van Don Emanuël, prins van Portugal (8). Tot die tijd leefden ze enige jaren in Wezel in financieel moeilijke omstandigheden (17). In 1609 komt een verzoening met prins Maurits tot stand (18). Dom Emanuel en Emilia krijgen resp een jaarlijkse uitkering van f 6.000 en een lijfrente van 3000 rijksdaalders (19).-Het kasteel is beweerdelijk gebouwd in het begin van de 17e eeuw door Don Emanuel. Het wordt dan soms "de Einborch" genoemd (20). -Het is de vraag hoe Don Emanuel het geld voor het bouwen bijeen heeft weten te krijgen; waarschijnlijk bestond (een deel van) het kasteel al en heeft de prins zich slechts hoeven te beperken tot herstel- en onderhoudswerkzaamheden (21). Er is wel gesuggereerd dat de bouwheer -Herman van Bronkhorst Batenburg is geweest (22). -Justinus van Nassau [1559-1631] was een bastaardzoon van prins Willem I, de Zwijger [1533-1584] en Eva Elinx. Justinus huwde in 1597 met Anna van Merode (1565-1634). Uit dit huwelijk werd Filips van Nassau, heer van Wychen en Grimhuizen, heer van Hoekelom, (1605-1676) geboren. Uit zijn huwelijk, gesloten in 1630, met Margaretha Maria van Cortenbach, vrouwe van Vaesthartelt werd geboren Anna Margaretha van Nassau, vrouwe van Vaesthartelt, vrouwe van Wychen. Zij trouwde de eerste keer in 1659 met Dirk Schenck van Nijdeggen, heer van Blijenbeek, Afferden en Grubbenvorst. In 1668 trouwde zij voor de tweede keer met Johan Gerard van Oostrum, heer van Moersbergen en Cattenbroek. Johan Gerard van Oostrum, heer van Moersbergen en Cattenbroek was een zoon van Johan van Oostrum, heer van Gerverskop en Catharina Maria van Wael, vrouwe van Moersbergen. Hij werd in 1658 beleend met het gerecht Cattenbroek bij Zeist. Nog in hetzelfde jaar dat hij in het huwelijk trad met Anna Margaretha van Nassau deed hij Vaesthartelt van de hand en de heerlijkheid Wychen verkocht hij in 1680 [26]. -De laatste belening is op 20 juni 1771 op Jean Osy, vanaf 1819 baron d'Osy (9) -Uittreksels uit agenda's van jhr. T.A.M.A. van Andringa de Kempenaer, 1854-1870 en stukken betreffende de restauratie van kasteel Wychen 1907-1909 [Archieven.nl]-In 1912 bewoont de douairière Van Andringa de Kempenaer het kasteel in Wychen (27)
onroerend goed-Akte van verpachting door Derick Spronck het Krumme Eckerken bij het dorp Wychen, 1450 [Archieven.nl]-Gerit die Hoighe geeft op 15 juni 1483 aan Jacop van Galen het recht een rente van 1 mud rogge 's jaars, gaande uit een hofstede, groot 3 morgen, gelegen in het kerspel van Wychen, te mogen lossen met 12 rijnsche guldens. Gegeven int jair ons Heren dusent vierhondert drie ind tachtentich op Sinte Vitus' dach des Heiligen martelers [Archieven.nl]-Akte waarbij Henrick van Galen en zijn vrouw Walburch van Zellar aan hun broeder Ott van Galen een rente van 5 kapoenen en 3 £ pacht verkopen, gaande uit een huis te Wychen aan de Loerse weg, 1487. Met een oudere brief, 1446 [Archieven.nl]Acte van overdracht aan heer Johan Boll, ridder, van de hof te Luynen onder Wychen, afkomstig van den burggraaf Henrick Vige, die er beslag op had gelegd wegens de omslag van de sluizen te Niftrik, 1487, 1488. [Archieven.nl]Volmacht van 6 juni 1562 van Frederik uijtten Enghe op Henrick van Vierssen om zijn huis en hofstad te Wychen voor den stadhouder der leenen op te dragen aan Johan van Welderen [Archieven.nl]-Akte uit 1569 waarbij Rutger Daemsz. aan Henrick van Bonenberch genaamd van Honstein, burggraaf, het huis de Liliart onder Wychen verkoopt, ten dele leenroerig aan Heumen [Archieven.nl]. Akte uit 1609 waarbij Herman van Boyneburgh genent Hoinstein aan Johan van der Horst en diens vrouw Hermken de bouwinge de Leliart verkoopt. Akte uit 1610 waarbij mr. Jan van der Horst, schoolmeester te Nijmegen en zijn vrouw Hermken, natuurlijke dochter van Bonenburch, dit goed verkopen aan Cornelis van Genth, heer tot Loenen en Meynerswijck, en diens vrouw Anna van Duevenvoorde [Archieven.nl]. Contract uit 1637 tussen Jacob van Randwijck, heer van Gameren, kolonel en gouverneur van Roermond, weduwnaar van Mechtelt van Gent, en haar zuster Christina van Gent, weduwe van Gijsbert van Welderen, luitenant-kolonel en gouverneur van 's-Gravenweert, over de overdracht aan Jacob van gedeelten van de hof van Styrum in de Burgstraat te Nijmegen, en de Leliart onder Wychen, tegen afstand van zijn lijftocht [Archieven.nl]. Akte van belening van 1657 door den heer van Heumen van Frederik Hendrik van Randwijck met de halve Leliart te Wychen, na dode van zijn vader Jacob [Archieven.nl]. Verklaringen van Jacob van Randwijck uit 1680 en 1681, dat de overgifte van een huis te Beek en de Leliart te Wychen en de Gerritshof te Bergharen met 3½ morgen te Nederasselt door zijn ouders enkel geschied is, om hem te kunnen admitteren in de Ridderschap en het verkrijgen van het ambtmanschap van Tussen Maas en Waal, en dat zijn ouders de volle eigendom behouden [Archieven.nl]-Eigendomsbewijs uit 1667 voor Conraet Singendonck, landschrijver 's Rijks van Nijmegen, en zijn vrouw Maria Kumptshof van een huis en hof, groot één morgen, te Wychen, afkomstig van Jan Henricksz. van Oert en diens vrouw Maria Jacobsdr. Eigendomsbewijs uit 1669 voor Coenraedt Singendonck, landschrijver 's Rijks van Nymegen, en zijn vrouw Maria Kumptshoff van twee akkers bouwland te Wychen in het Heylige Stoelse velt, groot een halve morgen, afkomstig van de erfgenamen van Jacob Sandersz. Eigendomsbewijs uit 1681 voor Coenradt Singendonck, burgemeester van Nijmegen en landschrijver 's Rijks, van het Steenkempken te Wychen, groot anderhalve morgen, afkomstig van de erfgenamen van Jan Scheur. Eigendomsbewijs uit 1687 voor Coenraedt Singendonck, burgemeester van Nijmegen, van Bronckhorste Winckels te Wychen, groot zes morgen, afkomstig van Mechtildis de Hornes, vrouw van Alexander de Longin, heer van Beudingen [Archieven.nl]
oorlogHertog Karel van Gelre schrijft op 26 december 1498 vanuit Nijmegen aan de graaf van den Bergh, dat de in Wychen gelegerde troepen naar het Rixwald vertrokken zijn in de richting van de Graafschap, verzoekt hem de vrienden te waarschuwen, en deelt mee in dat geval naar Arnhem te zullen vertrekken, en hem te hulp te zullen komen [Archieven.nl]-Lijsten van rond 1674 van paarden, runderen, schapen, varkens, kisten enz. van inwoners van Mullem, Oploo, de Sambeekse Hoek, Ledeacker, Toven, Papevoort, Walsert, Rijkevoort, Wanroij, Mill, Haps, Beugen, Niemandsvriend, Oeffelt, St. Agatha, Cuijk, Heeswijk, Linden, Beers, Gassel, Malden, Heumen, Overasselt, Wychen en Beuningen, onder meer opgemaakt door Daniel Peters en Bernard Peters, regenten van St. Anthonis, vanwege militaire leveringen en schattingen in verband met het beleg van Grave [Archieven.nl]
BRONNENliteratuur(1) Craandijk, J., Het Kasteel Wijchen, in: Bulletin Kon Ned. Oudheidkundige Bond, deel 5 (1903-1904), blz. 27; H.D.J. van Schevichaven, Oud Nederland in zin burgen en kasteelen.(2) Wikipedia, Wychen(3) Wikipedia, Wychen(4) Wikipedia, Wychen(5) Wikipedia, Wychen(6) Wikipedia, Wychen(7) Craandijk, J., Het Kasteel Wijchen, in: Bulletin Kon Ned. Oudheidkundige Bond, deel 5 (1903-1904), blz. 28(8) Craandijk, J., Het Kasteel Wijchen, in: Bulletin Kon Ned. Oudheidkundige Bond, deel 5 (1903-1904), blz. 28(9) Craandijk, J., Het Kasteel Wijchen, in: Bulletin Kon Ned. Oudheidkundige Bond, deel 5 (1903-1904), blz. 28(10) Craandijk, J., Het Kasteel Wijchen, in: Bulletin Kon Ned. Oudheidkundige Bond, deel 5 (1903-1904), blz. 27(11) Craandijk, J., Het Kasteel Wijchen, in: Bulletin Kon Ned. Oudheidkundige Bond, deel 5 (1903-1904), blz. 27(12) Craandijk, J., Het Kasteel Wijchen, in: Bulletin Kon Ned. Oudheidkundige Bond, deel 5 (1903-1904), blz. 27(13) Craandijk, J., Het Kasteel Wijchen, in: Bulletin Kon Ned. Oudheidkundige Bond, deel 5 (1903-1904), blz. 27(14) Craandijk, J., Het Kasteel Wijchen, in: Bulletin Kon Ned. Oudheidkundige Bond, deel 5 (1903-1904), blz. 27(15) Craandijk, J., Het Kasteel Wijchen, in: Bulletin Kon Ned. Oudheidkundige Bond, deel 5 (1903-1904), blz. 27(16) Craandijk, J., Het Kasteel Wijchen, in: Bulletin Kon Ned. Oudheidkundige Bond, deel 5 (1903-1904), blz. 27(17) Craandijk, J., Het Kasteel Wijchen, in: Bulletin Kon Ned. Oudheidkundige Bond, deel 5 (1903-1904), blz. 28(18) Craandijk, J., Het Kasteel Wijchen, in: Bulletin Kon Ned. Oudheidkundige Bond, deel 5 (1903-1904), blz. 28(19) Craandijk, J., Het Kasteel Wijchen, in: Bulletin Kon Ned. Oudheidkundige Bond, deel 5 (1903-1904), blz. 28(20) Craandijk, J., Het Kasteel Wijchen, in: Bulletin Kon Ned. Oudheidkundige Bond, deel 5 (1903-1904), blz. 27(21) Craandijk, J., Het Kasteel Wijchen, in: Bulletin Kon Ned. Oudheidkundige Bond, deel 5 (1903-1904), blz. 29(22) Craandijk, J., Het Kasteel Wijchen, in: Bulletin Kon Ned. Oudheidkundige Bond, deel 5 (1903-1904), blz. 29(23) Wikipedia, Wychen(24) Broeke, P.W. van den Broeke Nederzettingssporen uit de IJzertijd te Wychen, in: Analecta Praehistorica Leidensia 17, Leiden University Press 1984, blz. 82 ev(25) Raad van State, Afdeling voor de Geschillen van Bestuur, deel 12 (1872), Den Haag, blz. 114-115, 184-185(26) Seijst 1996, blz. 41 (27) Weekbode 22 juni 1912, blz. 5Barten, B./Ottenheym, A./Raay. W. van/Wijnen, K., Ontwikkelingen in de verhouding provincie - gemeenten: enkele feiten over de verhouding tussen de Provincie Gelderland en de gemeenten Wychen en Tiel over de periode 1950-1966, Nijmegen 1967Eliëns, F/Aarts, S.A.J.J./Harenberg, J./Renaud, J.G.N., Kasteel Wychen, in Nederlandse kastelen: nieuwe reeks 23, Nederlandse Kastelen Stichting, Doorn 1992Veen, J.S. van, Geschil over het recht van collatie van de pastorie te Wychen, in: Bossche bijdragen : bouwstoffen voor de geschiedenis van het bisdom 's-Hertogenbosch, Jaargang: 6-7, 1924-1926, blz. 314-317
Wymbritseradeel
algemeen
algemeen
belastingencollaterale successieCollateraalboeken 1716-1806 [Archieven.nl]
bestuur
grietman-in 1487 is Pieter Harinxma thoe Slooten (....-1488) grietman van W. (WP8.125)-commissie van 20 mei 1578 voor Sixtus van Botnia tot grietman over Wijmbritseradeel, vacerende door suspensie van Pieter Buygers, door de Koning van Spanje verleend [Leeuwen, Alphabetische, blz. 50]-Syds van Botnia, grietman van Wijmbritseradeel, door zijne Genade en den Hove verzocht om van zijn gedane resignatie als grietman te willen afzien, heeft op hun sterke overreding het verzoek ingewilligd op 24 October 1580 [Leeuwen, Alphabetische, blz. 50]. -Sjuk Gerold Juckema van Burmania (1652 - 1730) was in 1671 grietman van Wymbritseradeel-Duco Gerold Martema van Burmania (1687 - 1746) was grietman van Wymbritseradeelbestuur
domeinjacht en visserijRegister van aangiften en akten betreffende het recht van jacht en visserij, 1750-1807 [Archieven.nl]
financiënStukken betreffende de afwikkeling van de financiële administratie van de voormalige districten Barradeel, Dantumadeel, Ferwerderadeel, Kollumerland c.a., Lemsterland, Ooststellingwerf, Rauwerderhem, Utingeradeel, Wonseradeel en Wymbritseradeel, 1817-1826; met bijlagen in origineel en in afschrift, 1807-1818 [Archieven.nl]
rechtspraakarchievenHet gerecht van het tiende district omvatte, volgens het reglement van 24 februari 1806, de grietenijen Wymbritseradeel en Rauwerderhem en de stad IJlst. Het gerecht hield één recesboek en één sententieboek bij voor het gehele district, doch de overige registers voor iedere grietenij en voor de stad IJlst afzonderlijk. Er zijn informatieboeken [1789-1811], recesboeken [1562-1809, met lacunes], processtukken [1606-1810], sententieboeken [1555-1811, met lacunes], taxatieboeken [1650-1773], consignatieboeken [1698-1808], autorisatieboeken [1658-1806], boedelinventarissen [1641-1810], proclamatieboeken [1764-1806], hypotheekboeken [1605-1811] [Archieven.nl]
BRONNENliteratuurWinkler Prins, A. Geïllustreerde Encyclopedie (H-IYNX), deel 8, Amsterdam 1876, blz. 125 (WP)Kobus/de Rivecourt, Biographische A-H, blz. 297Navorscher XL, p. 618 (1496) Wijnpersse, Statistiek, p. 384 (1854)
WyneghemDorp bij Antwerpen. Ook Winlindechun.
algemeen-Rauching (Rohingus) en zijn vrouw Bebelina schenken aan de kerk van St. Petrus en St. Paulus te Antwerpen, staande onder beheer van bisschop Willibrord de helft van zijn moederlijke erfgoederen te Wyneghem [Muller/Bouman, Oorkonden I, nr. 1, blz. 1]
heerlijkheid-W. Verbraecken, pastoor van Wyneghem, erkent van de heer van Wyneghem 30 gulden wegens de wekelijkse mis, gefundeerd op de goederen van Ysabella van Grobbendonck, over het jaar 1692 ontvangen te hebben [Archieven.nl]
BRONNENliteratuur
algemeen-Rauching (Rohingus) en zijn vrouw Bebelina schenken aan de kerk van St. Petrus en St. Paulus te Antwerpen, staande onder beheer van bisschop Willibrord de helft van zijn moederlijke erfgoederen te Wyneghem [Muller/Bouman, Oorkonden I, nr. 1, blz. 1]
heerlijkheid-W. Verbraecken, pastoor van Wyneghem, erkent van de heer van Wyneghem 30 gulden wegens de wekelijkse mis, gefundeerd op de goederen van Ysabella van Grobbendonck, over het jaar 1692 ontvangen te hebben [Archieven.nl]
BRONNENliteratuur
VERWERKTE BRONNENinternet Archieven.nl [Woudrichem-Wyneghem]
literatuurChalmot, J.A., Biographisch Woordenboek der Nederlanden, 2e deel , Amsterdam 1798, 427 blz. Kattenberg, Wim/Zachariasse, Fiona/Haans, F.A.C./Frank, Cees Jan B.P., Monumentenboek Wijchen, Gemeente Wijchen 2008Mulder, Adolph, Het kasteel te Wychen, in: KNOB deel 5 (1903-1904), blz. 228 evRobidé van der Aa, Oud Nederland in zijn burgen en kasteelenSchevichaven, Organisatie, p. 2 (1547) Schevichaven, Rijk, pp. 51 (1397), 66 (1342) Schevichaven, Vraagstukken, p. 84 (1369)Stichting Vrienden van het Museum Frans Bloemen, Het wagengraf te Wychen, 1996, 32 blz. Werner, H.M., Kasteel te Wychen, in: De Huisvriend 1886overige bronnenGoogle Search plaatsnaam; DDB
literatuurChalmot, J.A., Biographisch Woordenboek der Nederlanden, 2e deel , Amsterdam 1798, 427 blz. Kattenberg, Wim/Zachariasse, Fiona/Haans, F.A.C./Frank, Cees Jan B.P., Monumentenboek Wijchen, Gemeente Wijchen 2008Mulder, Adolph, Het kasteel te Wychen, in: KNOB deel 5 (1903-1904), blz. 228 evRobidé van der Aa, Oud Nederland in zijn burgen en kasteelenSchevichaven, Organisatie, p. 2 (1547) Schevichaven, Rijk, pp. 51 (1397), 66 (1342) Schevichaven, Vraagstukken, p. 84 (1369)Stichting Vrienden van het Museum Frans Bloemen, Het wagengraf te Wychen, 1996, 32 blz. Werner, H.M., Kasteel te Wychen, in: De Huisvriend 1886overige bronnenGoogle Search plaatsnaam; DDB