Zaaftinge-Zwijnaarde
Zaaftinge
Voormalig dorp in Staats-Vlaanderen, provincie Zeeland. Zie verder onder SaeftingheBRONNENinternetliteratuurAa, A.J. van der, Aardrijkskundig Woordenboek der Nederlanden, 13e en laatste deel, Z en Aanhangsel, Gorinchem 1851, blz. 1
Zaagmolens, deBuurtschap in Zeeland op Walcheren, gemeente Nieuw- en Sint Joosland.
algemeen=in 1723 wordt de Zaagmolenpolder door bedijking aangelegd, groot 10 hectare [wikipedia].=op 28 januari 1723 wordt de Middelburgse Sociëteit van Zaagmolens opgericht. De Sociëteit bouwt acht molens (vier stellingmolens en vier paltrokmolens). =in Zelandia Illustrata, deel II, zijn vijf tekeningen van de zaagmolens te zien. In deel I een kaart uit 1754 [Archieven.nl]=er zijn in 1851 tien huizen, 60 inwoners en 5 houtzaagmolens [Aa, Aard13.1]=de molens worden in de 19e eeuw afgebroken.
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio; Archieven.nl; BMHG; DDB; Gallica; Wikipediainternethttp://www.dvnieuwland.nl/infobord_stopplaats.pdf literatuurAa, A.J. van der, Aardrijkskundig Woordenboek der Nederlanden, 13e en laatste deel, Z en Aanhangsel, Gorinchem 1851, blz. 1overige bronnen
algemeen=in 1723 wordt de Zaagmolenpolder door bedijking aangelegd, groot 10 hectare [wikipedia].=op 28 januari 1723 wordt de Middelburgse Sociëteit van Zaagmolens opgericht. De Sociëteit bouwt acht molens (vier stellingmolens en vier paltrokmolens). =in Zelandia Illustrata, deel II, zijn vijf tekeningen van de zaagmolens te zien. In deel I een kaart uit 1754 [Archieven.nl]=er zijn in 1851 tien huizen, 60 inwoners en 5 houtzaagmolens [Aa, Aard13.1]=de molens worden in de 19e eeuw afgebroken.
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio; Archieven.nl; BMHG; DDB; Gallica; Wikipediainternethttp://www.dvnieuwland.nl/infobord_stopplaats.pdf literatuurAa, A.J. van der, Aardrijkskundig Woordenboek der Nederlanden, 13e en laatste deel, Z en Aanhangsel, Gorinchem 1851, blz. 1overige bronnen
ZaalheuvelBuurtschap in het land van Ravestein in de buurt van Grave op tien minuten van het kerkdorp Velp.
algemeen=in 1851 bestaande uit 5 huizen en 30 inwoners [Aa, Aard 13.2]=in 1964 zijn er 208 inwoners.=in 1981 zijn er 530 inwoners=in 2014 deel van de gemeente Grave.onroerend goed=aan de zogenoemde Zaalheuvel, onder Velp [N-B], werden in 1794 nog enige woningen van landlieden door de Franse soldaten verbrand en omvergehaald: zelfs die, welke meer dan tweemaal verder van de vesting gelegen waren dan de kerk en het klooster, ontkwamen de zucht tot verwoesting niet [Udensche Courant 28 juli 1934, blx. 6]
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio; Archieven.nl; BMHG; DDB; Gallica; WikipedialiteratuurAa, A.J. van der, Aardrijkskundig Woordenboek der Nederlanden, 13e en laatste deel, Z en Aanhangsel, Gorinchem 1851, blz. 2Hendrikx, P., Geschied- en Aardrijkskundige Beschrijving der Stad Grave, Volume 2, J.R. van Dieren, Grave 1846, blz. 257 [1794]overige bronnenGoogle Search; Google Books; BVGO
algemeen=in 1851 bestaande uit 5 huizen en 30 inwoners [Aa, Aard 13.2]=in 1964 zijn er 208 inwoners.=in 1981 zijn er 530 inwoners=in 2014 deel van de gemeente Grave.onroerend goed=aan de zogenoemde Zaalheuvel, onder Velp [N-B], werden in 1794 nog enige woningen van landlieden door de Franse soldaten verbrand en omvergehaald: zelfs die, welke meer dan tweemaal verder van de vesting gelegen waren dan de kerk en het klooster, ontkwamen de zucht tot verwoesting niet [Udensche Courant 28 juli 1934, blx. 6]
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio; Archieven.nl; BMHG; DDB; Gallica; WikipedialiteratuurAa, A.J. van der, Aardrijkskundig Woordenboek der Nederlanden, 13e en laatste deel, Z en Aanhangsel, Gorinchem 1851, blz. 2Hendrikx, P., Geschied- en Aardrijkskundige Beschrijving der Stad Grave, Volume 2, J.R. van Dieren, Grave 1846, blz. 257 [1794]overige bronnenGoogle Search; Google Books; BVGO
Zaamslag
Zie afzonderlijk lemmaZaan, hetalgemeenEen buurtschap waaruit Wormerveer is ontstaan.
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio; Archieven.nl; BMHG; DDB; Gallica; Wikipedialiteratuuroverige bronnenBVGO;
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio; Archieven.nl; BMHG; DDB; Gallica; Wikipedialiteratuuroverige bronnenBVGO;
Zaan, de
algemeen-Het bestaan van deze rivier in de 10e eeuw blijkt uit hetzelfde register, waarin de beide plaatsen Ostsagem (volgens de lezing bij Heda) of Hostsagnem (volgens die bij van Mieris I, 17) en Westsagem of Westsangen voorkomen, naar den stroom, waaraan zij liggen, genoemd. -In 1319 is de rivier afgedamd [Bergh, blz. 62].
belastingeninvoerrechtenEen rekest uit 1820 van de belanghebbenden in de Olieslagerij aan de Zaan aan de Staten-Generaal waarin wordt bepleit om bij de revisie van het Tarief van 3 oktober 1816 in de overwegingen te willen betrekken dat het Plakkaat van 31 juli 1725 heilzaam heeft gewerkt en daarvan voor het artikel raapzaad-, lijnzaad-en hennipzaadkoeken zo min mogelijk af te wijken. Ondertekend door Cornelis de Vries, Jacob Vis en Evert Smit [DDB]
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio; Archieven.nl; DDB; Gallica; WikipedialiteratuurBergh, Handboek, blz. 62 (10e eeuw; 1319)Soeteboom, Hendrik, Oudheden van Zaanland, Stavoren, Vronen en Waterland, etc., deel I, Amsterdam 1702 [DDB]overige bronnenBVGO
Water in de gemeente Zaanstad. Ook Sagem, Zaint, Saint
algemeen-Het bestaan van deze rivier in de 10e eeuw blijkt uit hetzelfde register, waarin de beide plaatsen Ostsagem (volgens de lezing bij Heda) of Hostsagnem (volgens die bij van Mieris I, 17) en Westsagem of Westsangen voorkomen, naar den stroom, waaraan zij liggen, genoemd. -In 1319 is de rivier afgedamd [Bergh, blz. 62].
belastingeninvoerrechtenEen rekest uit 1820 van de belanghebbenden in de Olieslagerij aan de Zaan aan de Staten-Generaal waarin wordt bepleit om bij de revisie van het Tarief van 3 oktober 1816 in de overwegingen te willen betrekken dat het Plakkaat van 31 juli 1725 heilzaam heeft gewerkt en daarvan voor het artikel raapzaad-, lijnzaad-en hennipzaadkoeken zo min mogelijk af te wijken. Ondertekend door Cornelis de Vries, Jacob Vis en Evert Smit [DDB]
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio; Archieven.nl; DDB; Gallica; WikipedialiteratuurBergh, Handboek, blz. 62 (10e eeuw; 1319)Soeteboom, Hendrik, Oudheden van Zaanland, Stavoren, Vronen en Waterland, etc., deel I, Amsterdam 1702 [DDB]overige bronnenBVGO
ZaandamZie afzonderlijk lemma
ZaandenPlaats in Noord-Holland
algemeen
heerlijkheid=Reinoud van Brederode [1567-1633] trouwt voor de vierde keer, thans met Maria van Hinjossa, vrouwe van Zaanden [AaBio 2-2, blz. 1264]=Het oude dorp Zaanden gelegen in het zuidwesten bij de ingang van de Voorzaan is een heerlijkheid die zich uitstrekte tot het naburig Westzaan, Een Willem van Zaanden is in 1296 betrokken bij de moord op graaf Floris V [Geuns, blz. 18]
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio; BMHG; DDB; Gallica; WikipedialiteratuurGeuns, B. van, Beschrijving van Zaandam, Amsterdam 1843Honig, Jacob, Geschiedenis der Zaanlanden 1849Soeteboom, Hendrik, Oudheden van Zaanland, Stavoren, Vronen en Waterland, etc., deel I, Amsterdam 1702 [DDB]overige bronnen
algemeen
heerlijkheid=Reinoud van Brederode [1567-1633] trouwt voor de vierde keer, thans met Maria van Hinjossa, vrouwe van Zaanden [AaBio 2-2, blz. 1264]=Het oude dorp Zaanden gelegen in het zuidwesten bij de ingang van de Voorzaan is een heerlijkheid die zich uitstrekte tot het naburig Westzaan, Een Willem van Zaanden is in 1296 betrokken bij de moord op graaf Floris V [Geuns, blz. 18]
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio; BMHG; DDB; Gallica; WikipedialiteratuurGeuns, B. van, Beschrijving van Zaandam, Amsterdam 1843Honig, Jacob, Geschiedenis der Zaanlanden 1849Soeteboom, Hendrik, Oudheden van Zaanland, Stavoren, Vronen en Waterland, etc., deel I, Amsterdam 1702 [DDB]overige bronnen
ZaandijkDorp in Noord-Holland
algemeen=op 20 september 1494 krijgt Heyndrick Pietersz vergunning om een woning op de lage dijk langs de Zaan te bouwen. Hij had vijf zoons die in de buurt van vader op de dijk gingen wonen. De buurtschap werd daarom ook wel D’Vijf Broers genoemd. Aanvankelijk geen eigen bestuur, later -tot 1811- deel van de banne van Westzaan. [Wikipedia]=in 1570 zijn er 19 huizen, die in 1572 door de Spanjaarden zijn verwoest [Wikipedia]=de poldermolen “Het Leven” dateert uit 1633 en bestond tot 1904 [Wikipedia]=rond 1710 wordt het Honig Breethuis gebouwd door Cornelis Jacobsz Honig, eigenaar van de witpapiermolen “De Vergulde Bijenkorf” [Wikipedika]=in 1974 onderdeel geworden van Zaanstad [Wikipedia]
bestuurburgemeester=zie de lijst van burgemeesters over 1811 tot en met 1973 in Wikipedia
economie=in 1650 wordt een pakhuis gebouwd, later het Weefhuis [Wikipedia]=van 1656 de korenmolen “De Bleeke Dood” [Wikipedia]=door de inval van der Fransen in 1672 namen vele papierfabrikanten van de Veluwe de vlucht naar Holland en vestigden zich vooral te Zaandijk, omdat daar de meeste grauw-papiermolens gevonden werden. In of kort na 1672 werd door Jacob en Adriaan Honig de molen de Vergulde Bijkorf opgericht, één van de eerste wit-papiermolens in Zaandijk [Ferrner, Dagboek, blz. 458]=Jan Kool [1741-1816] was papierfabrikant [AaBio10, blz. 329]=Jacob Honig [1816-.....] had een papierhandel, de firma J. Honig en Zoon [AaBio, Bijvoegsel, blz. 297]
gemeente=Zaandijk heeft een kaart vervaardigd met de wijkindeling van de gemeente in 1908 [Jaarverslag van de Centrale Commissie voor de historisch statistische kaarten van Nederland over 1908 in: BMHG 1909, blz. LXXIII]
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio; BMHG; DDB; Gallica; WikipedialiteratuurANF 1889, p. 145 (1806-1811)Honig, G.J. Van een Noordhollandsch dorp, ZaandijkHonig, Jac., Geschiedenis der Zaanlanden, 2 delen, J. Heynis Zaandijk 1849Honig, J., Historische, oudheid-en letterkundige studiën, deel 1, J. Heynis Zaandijk 1866Kernkamp, G.W., Bengt Ferrner’s dagboek van zijne reis door Nederland in 1759, in: BMHG deel 31, Amsterdam, Johannes Muller 1910, blz 314-509overige bronnenBVGO;
algemeen=op 20 september 1494 krijgt Heyndrick Pietersz vergunning om een woning op de lage dijk langs de Zaan te bouwen. Hij had vijf zoons die in de buurt van vader op de dijk gingen wonen. De buurtschap werd daarom ook wel D’Vijf Broers genoemd. Aanvankelijk geen eigen bestuur, later -tot 1811- deel van de banne van Westzaan. [Wikipedia]=in 1570 zijn er 19 huizen, die in 1572 door de Spanjaarden zijn verwoest [Wikipedia]=de poldermolen “Het Leven” dateert uit 1633 en bestond tot 1904 [Wikipedia]=rond 1710 wordt het Honig Breethuis gebouwd door Cornelis Jacobsz Honig, eigenaar van de witpapiermolen “De Vergulde Bijenkorf” [Wikipedika]=in 1974 onderdeel geworden van Zaanstad [Wikipedia]
bestuurburgemeester=zie de lijst van burgemeesters over 1811 tot en met 1973 in Wikipedia
economie=in 1650 wordt een pakhuis gebouwd, later het Weefhuis [Wikipedia]=van 1656 de korenmolen “De Bleeke Dood” [Wikipedia]=door de inval van der Fransen in 1672 namen vele papierfabrikanten van de Veluwe de vlucht naar Holland en vestigden zich vooral te Zaandijk, omdat daar de meeste grauw-papiermolens gevonden werden. In of kort na 1672 werd door Jacob en Adriaan Honig de molen de Vergulde Bijkorf opgericht, één van de eerste wit-papiermolens in Zaandijk [Ferrner, Dagboek, blz. 458]=Jan Kool [1741-1816] was papierfabrikant [AaBio10, blz. 329]=Jacob Honig [1816-.....] had een papierhandel, de firma J. Honig en Zoon [AaBio, Bijvoegsel, blz. 297]
gemeente=Zaandijk heeft een kaart vervaardigd met de wijkindeling van de gemeente in 1908 [Jaarverslag van de Centrale Commissie voor de historisch statistische kaarten van Nederland over 1908 in: BMHG 1909, blz. LXXIII]
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio; BMHG; DDB; Gallica; WikipedialiteratuurANF 1889, p. 145 (1806-1811)Honig, G.J. Van een Noordhollandsch dorp, ZaandijkHonig, Jac., Geschiedenis der Zaanlanden, 2 delen, J. Heynis Zaandijk 1849Honig, J., Historische, oudheid-en letterkundige studiën, deel 1, J. Heynis Zaandijk 1866Kernkamp, G.W., Bengt Ferrner’s dagboek van zijne reis door Nederland in 1759, in: BMHG deel 31, Amsterdam, Johannes Muller 1910, blz 314-509overige bronnenBVGO;
Zaanen
algemeen=eertijds was er een kasteel [Wikipedia] =het kasteel is in 1296 verwoest uit wraak voor de deelname van Willem Zaanen aan het complot tegen Floris V [Wikipedia]=op 12 december 1572 bezetten de Spanjaarden het huis; na een beleg werd de stad ingenomen en het huis verwoest [Wikipedia]=het poortgebouw van het kasteel, het huis te Zaanen, ligt in het Zaanenpark [Wikipedia]
heerlijkheid=mr. Reinier van der Duyn [......-1593] is heer van Zaanen [Kok13, blz. 33; Verwoert, Handwoordenboek I, blz. 174]=Adam van der Duyn [......-1602] is heer van Zaanen [Kok13, blz. 33]=Tymen van der Duyn [......-1603] is heer van Zaanen [Kok13, blz. 33]=Machteld van der Duyn [......-159] is vrouw van Zaanen [Kok13, blz. 33]=op 6 november 1854 koopt Peter van Velsen [1801-1867] de ambachtsheerlijkheid en het huis [Wikipedia]=in 1881 koopt Bredius, directeur van de kruitfabriek in Muiden, het huis [Wikipedia]=later is het huis verkocht aan de gemeente Schoten [Wikipedia]
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio; BMHG; DDB; Gallica; WikipedialiteratuurVerwoert, Hermanus, Handwoordenboek der vaderlandsche geschiedenis volgens de nieuwste en beste bronnen bewerkt, deel 1 [A-K], Nijmegen 1851, blz. 174overige bronnen
Een ambachtsheerlijkheid in Haarlem
algemeen=eertijds was er een kasteel [Wikipedia] =het kasteel is in 1296 verwoest uit wraak voor de deelname van Willem Zaanen aan het complot tegen Floris V [Wikipedia]=op 12 december 1572 bezetten de Spanjaarden het huis; na een beleg werd de stad ingenomen en het huis verwoest [Wikipedia]=het poortgebouw van het kasteel, het huis te Zaanen, ligt in het Zaanenpark [Wikipedia]
heerlijkheid=mr. Reinier van der Duyn [......-1593] is heer van Zaanen [Kok13, blz. 33; Verwoert, Handwoordenboek I, blz. 174]=Adam van der Duyn [......-1602] is heer van Zaanen [Kok13, blz. 33]=Tymen van der Duyn [......-1603] is heer van Zaanen [Kok13, blz. 33]=Machteld van der Duyn [......-159] is vrouw van Zaanen [Kok13, blz. 33]=op 6 november 1854 koopt Peter van Velsen [1801-1867] de ambachtsheerlijkheid en het huis [Wikipedia]=in 1881 koopt Bredius, directeur van de kruitfabriek in Muiden, het huis [Wikipedia]=later is het huis verkocht aan de gemeente Schoten [Wikipedia]
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio; BMHG; DDB; Gallica; WikipedialiteratuurVerwoert, Hermanus, Handwoordenboek der vaderlandsche geschiedenis volgens de nieuwste en beste bronnen bewerkt, deel 1 [A-K], Nijmegen 1851, blz. 174overige bronnen
ZalkDorp in Overijssel ten zuidoosten van Kampen. Ook Zallik.
algemeen=de toren van de Sint Nicolaaskerk stamt uit 1220 [Wikipedia]=bij het dorp ligt de havezate Bukhorst of Boekhorst [Buesching, Nieuwe, deel VI, blz. 89]=in 1937 deel van de gemeente IJsselmuiden [Wikipedia]=in 2001 deel van de gemeente Kampen [Wikipedia]
heerlijkheid=Zalk is onderdeel van de heerlijkheid Zalk en Veecaten =Karel baron Bentink is heer van Bukhorst, Zalk en Vekaten [ChalmotBio2.284]=Zeno Arend Bentink is heer van Bukhorst, Vecaten en Zalk [ChalmotBio2.308; Buesching, Nieuwe, deel VI, blz. 89]=in 1704 is B. van Welvelde heer van Zalk en Veecaten [AaBio2-2, blz. 1661]=Berend Hendrik baron Bentinck [1753-1830] is heer van Buckhorst, Zalk en Veecaten. Hij trouwt met Carolina Medioburgensis van Borssele van der Hooge [AaBio2-1, blz. 344; AaBio2-2, blz. 966; Adel1925, blz. 12; NNBW 1911, blz. 296]. Veecaten kocht hij in 1779 van W.A. van Spaen en A. Bentinck [NNBW 1911, blz. 296]=Jan Hendrik baron Bentinck [1787-...] is heer van Buckhorst, Zalk en Veecaten en zoon van Berend [NNBW 1911, blz. 296]
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio; BMHG; DDB; Gallica; WikipedialiteratuurChalmot, Biographisch, deel 2, blz. 284 [Karel], 308 [Zeno]Doorninck, Tijdrekenkundig V, p. 10 (1496)Kuile, Ontstaan, p. 575 (1577)Kuile, G.J. ter, Geschiedenis van de heerlijkheid Zalk en Veekaten, van het kasteel Buckhorst en van zijn bewoners, Van Gorcum en Comp. N.V., Assen 1948T.S. Overijssel II, p. 54 (1547); IV, p. 117 (1617)Racer, Gedenkstukken, deel 2, p. 29 (1547); 187 (1213), 197 (1345), 198 (1547)overige bronnenBVGO
algemeen=de toren van de Sint Nicolaaskerk stamt uit 1220 [Wikipedia]=bij het dorp ligt de havezate Bukhorst of Boekhorst [Buesching, Nieuwe, deel VI, blz. 89]=in 1937 deel van de gemeente IJsselmuiden [Wikipedia]=in 2001 deel van de gemeente Kampen [Wikipedia]
heerlijkheid=Zalk is onderdeel van de heerlijkheid Zalk en Veecaten =Karel baron Bentink is heer van Bukhorst, Zalk en Vekaten [ChalmotBio2.284]=Zeno Arend Bentink is heer van Bukhorst, Vecaten en Zalk [ChalmotBio2.308; Buesching, Nieuwe, deel VI, blz. 89]=in 1704 is B. van Welvelde heer van Zalk en Veecaten [AaBio2-2, blz. 1661]=Berend Hendrik baron Bentinck [1753-1830] is heer van Buckhorst, Zalk en Veecaten. Hij trouwt met Carolina Medioburgensis van Borssele van der Hooge [AaBio2-1, blz. 344; AaBio2-2, blz. 966; Adel1925, blz. 12; NNBW 1911, blz. 296]. Veecaten kocht hij in 1779 van W.A. van Spaen en A. Bentinck [NNBW 1911, blz. 296]=Jan Hendrik baron Bentinck [1787-...] is heer van Buckhorst, Zalk en Veecaten en zoon van Berend [NNBW 1911, blz. 296]
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio; BMHG; DDB; Gallica; WikipedialiteratuurChalmot, Biographisch, deel 2, blz. 284 [Karel], 308 [Zeno]Doorninck, Tijdrekenkundig V, p. 10 (1496)Kuile, Ontstaan, p. 575 (1577)Kuile, G.J. ter, Geschiedenis van de heerlijkheid Zalk en Veekaten, van het kasteel Buckhorst en van zijn bewoners, Van Gorcum en Comp. N.V., Assen 1948T.S. Overijssel II, p. 54 (1547); IV, p. 117 (1617)Racer, Gedenkstukken, deel 2, p. 29 (1547); 187 (1213), 197 (1345), 198 (1547)overige bronnenBVGO
ZaltbommelPlaats in de Bommelerwaard. Ook Zalt-BomelZoutbomellen, Bommel, Boemel, Bomela, Bomelo, Bomala [850]
algemeen=op 11 april 998 schenkt keizer Otto III Bommel en Arkel aan de kerk van Utrecht [Groot Charterboek deel 1 blz. 40]=door Otto van Nassau, 7e graaf van Gelre, tot stad verheven [Verwoert, Handwoordenboek I, blz. 65]=In 1229 ommuurd [Nieuwenhuis, Algemeen, A-B, blz. 391]=in de 13e eeuw landrechten of eening [Wikipedia]=Het zou door toedoen en hulp van Nicolaas Pauw zijn geweest dat Nijmegen in 1248 door Willem II, rooms koning en graaf van Holland, is verpand en dat Bommel is bemuurd geworden [AaBio15, blz. 127].=in 1297 vermelding van Salt of Saut voor de naam Bommel, ter onderscheiding van Maasbommel [Wikipedia]=op 13 december 1315 schenkt Reinald I stadsrecht aan Zaltbommel [Wikipedia]=stadsrecht bevestigd door Reinald I op 19 oktober 1316=in 1325 en 1327 herziening landrechten Bommelerwaard [Wikipedia]=Zaltbommel is met de Bommelerwaard en Buren, nadat de stad in 1572 de zijde van de Prins gekozen heeft, met Holland en Zeeland verbonden. =Ofschoon, na de afzwering van Filips, en ook reeds vroeger, namelijk in dit zelfde jaar 1578, door de Staten van Gelderland herhaalde pogingen in het werk gesteld waren, om de hereniging van die stad en landstreek met dat gewest te bevorderen, duurde het nog tot 31 maart 1602 vooraleer die vereniging haar volkomen beslag kreeg, zoals blijkt uit het Landdagsreces van dat jaar [Nijhoff, blz. 68]. =Jacob Hallincg werd in 1579, met Filips van der Aa, gouverneur van Gorinchem, namens prins Willem I aan de magistraat van Bommel gezonden, ten gevolge van de burgerlijke onenigheden die aldaar waren ontstaan [AaBio8-1, blz. 111]=In 1820 zijn er 3000 inwoners [Nieuwenhuis, Algemeen, A-B, blz. 235]=tot 1 januari 1999 was het een eigen gemeente [Wikipedia]=in 1999 samengevoegd met Kerkwijk en Brakel tot de nieuwe gemeente Zaltbommel [Wikipedia]=op 1 januari 2021 telt de stad 13.070 inwoners [Wikipedia]
belastingenaccijns=In 1327 wordt de accijns in de eerste plaats gebruikt om de versterking van de stad te financieren (Huizinga, blz. 62).
tol=Dat de eerstgenoemde weg in de 14e eeuw de meer gebruikelijke was, leren de Gelderse tolrekeningen. De rekening van de tol te Zaltbommel over 22 juni 1348- 21 juni 1349 uit het Arnhems Rijksarchief noemt bij voorbeeld een vrij groot aantal lieden uit Venlo en Roermond, die voor de Maashandel kenmerkende goederen als wede, steenkolen en kalk, verder ook (Luiks) hout stroomafwaarts en haring en andere vis stroomopwaarts voeren (Niermeyer, blz. 3)=De rekening van Zaltbommel 1349/1350 geeft de plaatsen op, waar de tolbetalers thuis behoren, de rekening van Zaltbommel 1394/1395 doet dit slechts in die gevallen, waar het nodig was ter motivering van een bijzonder tolrecht, hoofdzakelijk de vrijstelling der Nijmegenaars van de nieuwe tol. Te Zaltbommel was voor de oude tol practisch ieder tolplichtig, zodat de eerste en derde rekening nagenoeg het volledige verkeer weergeven, behoudens eventuele ontduiking, evenwel met één belangrijke uitzondering: de meeste schippers uit Venlo plachten de betaling van deze tol tegen een jaarlijks bedrag voor elk schip, dat zij in de vaart hadden, af te kopen, zodat de door hen vervoerde goederen meestal niet kenbaar worden. In Tiel daarentegen waren alle Geldersen vrijgesteld. Het feit dat zodanige vrijstelling van alle Geldersen eveneens te Zaltbommel goldt, doch alleen voor de nieuwe tol, geeft ons de zekerheid dat Dortse schippers, voorkomende in de Bommelse rekening van 1394/1395, die wèl nieuwe tol betaald hebben, niet bij voorbeeld voor Nijmeegse rekening voeren. Laatstgenoemde rekening geeft, evenals de Tielse, de hoeveelheden der vertolde goederen op, de Bommelse rekening van 1394/1350 alleen de aard der ladingen (Niermeyer, blz. 180)=Er is een rekening van de oude en de nieuwe tol te Zaltbommel over 13 juli 1394- 14 juni 1395 (Niermeyer, blz. 179)Uit de tolregisters blijkt, dat er dit najaar heel wat wijntransport geschiedde voorbij Herewaarden in plaats van langs Zaltbommel Johan Joede is inner van de tollen te Zaltbommel en Herewaarden in 1441-1442 [Niermeyer, Een, blz. 8]
vrijdom=Zaltbommel is in Batenburg tolvrij op grond van de privileges in 1316 en 1327 (Nijhoff, blz. 245). Ter gelegenheid van een procedure met de steden Tiel en Zaltbommel over tolgerechtigheid, erkende de heer van Batenburg, dat hij voor den hertog "gehoerde ten rechten te compareren". De hertog verklaarde op 7 maart 1534, dat Zaltbommel te Batenburg tolvrij zou zijn, op grond der privilegiën in 1316 en 1327, door graaf Reinald aan die stad verleend en houdende onder anderen, dat hare burgers te Lobede en te Godsweerd tol zouden betalen, maar van "talyngen der andere tollen altemael vrij weten (Nijhoff, blz. 245).
bestuurambtman=Franck Arnts Pieck is ambtman, heer van Gameren en de Tielerwaard en Bommelerwaard [Wikipedia]=Dirk van Haeften is amptman [AaBio8-1, blz. 43]=Otte van Rossem is ambtman in 1442-1443 [Niermeyer, Een, blz. 9]
burgemeester=Thielman of Tileman van Meurs [.....-1627] is in 1624 burgemeester en dijkgraaf van de Bommelerwaard [Waalboer81-83; Wikipedia]=Martinus Schoock of Schoockius [1614-....] was burgemeester [AaBio17-1, blz. 396]=Leonard Essenius [1676-....] is burgemeester van Zaltbommel [AaBio5, blz. 233]=Rogier van Meurs [....-1679] is burgemeester, gedeputeerde van het Kwartier Nijmegen en Raad in het Admiraliteitscollege van Amsterdam [Waalboer81-83]=Leonart van Meurs [...-1706] is burgemeester en extra ordinaris gedeputeerde van het Kwartier Nijmegen [Waalboer81-83]=Jan Glimmer of Glummer is burgemeester [AaBio7, blz. 213; Verwoert, Handwoordenboek I, blz. 236]=zie de uitgebreide lijst met burgemeesters in Wikipedia
rentmeesterArnoldus Essenius is rentmeester van de geestelijke goederen [AaBio5, blz. 233]
schepen=in 1430 en 1434 is Evert van Balveren Willemszoon schepen [Adel1925, blz. 8]=op 3 februari 1539 zijn Andries Geritsen en Jacob Roelff Jansson schepen [DDB]=Samuel Essenius is schepen en raad van de stad Bommel [AaBio5, blz. 233]
schout=rond 1324 is Goossen van Oever schout en burgemeester [Wikipedia]=rond 1360 is Johan van Oever schout en burgemeester [Wikipedia]
secretaris=Aelbert van Meurs is in 1656 secretaris [Waalboer81-83]=P. van Enschede is secretaris van de stad Bommel [AaBio5, blz. 166]
economiealgemeenin 13e eeuw belangrijke handelsstad [Wikipedia]in 15e eeuw Hanzestad [Wikipedia]
bierbrouwen=in 1544 is Meyster Jacob van Muerssen brouwer [Waalboer82-83]=ook de burgemeesters Tieleman en zoon Leonart zijn brouwers [Waalboer82-83]
steenoven=de burgemeesters Tieleman en zoon Leonart exploiteren een steenoven en leveren stenen aan de stad [Waalboer82-83]
wijnhandel=De Geldersen, bepaaldelijk de lieden uit Nijmegen en daarnaast ook die uit Zaltbommel, zijn in de jaren 1387-1389 bezig een groeiend aandeel aan de wijnhandel te verwerven (Niermeyer, blz. 24)
zouthandel=verhandeld in Z., nodig voor zouten van vis [Wikipedia]
gemeente=in 1826 heeft Z. samen met het schependom 3085 inwoners [Gosselin, blz. 56]
oorlog=In een brief uit 1450 wordt Zaltbommel genoemd als behorend tot het Keulse kwartier van de Hanzesteden. Ze beloven elkaar te helpen "elk met een getal gewapenden, elke gewapende te paard". Voor Zaltbommel, Nijmegen en Tiel gaat het tesamen om acht man [Molhuysen, blz. 174]=in 1511 weet Diederick van Haeften de stad te verrassen [AaBio8-1, blz. 42]=Jan Jacobsz Hinlopen is schepen, raad en burgerkapitein in Amsterdam en bevelhebber van een vendel Amsterdamse burgers die in 1624 te Bommel in bezetting waren gelegd [AaBio8-2, blz. 835]=Zaltbommel was de eerste stad in Gelderland die zich tegen de Spanjaarden verzette [Verwoert, Handwoordenboek I, blz. 65]=op 31 juli 1572 wordt Z. ingenomen door de Watergeuzen o.l.v. Dirck van Haeften [Wikipedia]=in 1574 blokkeren de Spanjaarden de stad [Wikipedia]=in juni 1575 scheiden Buren en Z. zich van Gelre af door zich aan te sluiten bij de Unie van Dordrecht [Wikipedia]=in 1599 wordt Zaltbommel belegerd door de Spanjaarden o.l.v. Francesco de Mendoza [DDB; Wikipedia]; van die belegering bestaat een kaart [AaBio2-1, blz. 89]; één van de dappere verdedigers was Louis Laurent [AaBio11, blz. 206]=in 1672 door de Fransen onder Turenne ingenomen [Verwoert, Handwoordenboek I, blz. 65]. Kaart uit 1672 in Gallica=in 1813 trokken Franse troepen tot schade van de stad door Z. [Verwoert, Handwoordenboek I, blz. 65]
rechtspraak=in 1316 wordt geregeld dat stadsbewoners worden berecht door de schepenbank; bewoners van het platteland worden vanwege de graaf berecht [Wikipedia]
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio; BMHG; DDB; WikipedialiteratuurAbcoude, Beschrijving van BommelAlberts, Geschiedenis, pp. 58 (m.e.), 148 (id)Bachiene, Vaderlandsche, blz. 303-306Beckering Vinckers, H., in: BMGelre deel XXXVIIIEpkema, Bank (17e- 18e e)Epkema, Eenige, pp. 292 e.v. (1725) Hasselt, ...van, Beschrijving der stad Bommel , Arnhem 1765Hoefer, Frederik Adolf, Opsomming der bezienswaardigheden te Zaltbommel, in: Bulletin van den Nederlandschen Oudheidkundigen Bond, 2e serie, deel 1, blz. 147-152 [DDB]Huizinga, J., De opkomst van Haarlem (slot), in: BVGO 1906, 4e reeks, deel 5, blz. 62Kok, Jacobus, Vaderlandsch woordenboek, Eerste deel [AA-AD], 2e druk, Amsterdam, Johannes Allart 1785, blz. 102Molhuysen, P.C., Uittreksels uit recessen der Hanse-steden, ten aanzien der betrekking van de Geldersche steden tot het Hanse-Verbond, in: BVGO 1837, 1e reeks, deel 1, blz. 174Mulder, Adolph J.M., Zalt-Bommel met zijn St. Maartenstoren, in: Bulletin van den Nederlandschen Oudheidkundigen Bond deel 7, blz. 104-125Niermeijer, F.J., Een vijftiende-eeuwse handelsoorlog. Dordrecht contra de Bovenlandse Steden 1442-1445, in: BMHG 1948, blz. 8-9Niermeyer, J.F., Dordrecht als handelsstad in de tweede helft van de veertiende eeuw, in: BVGO 1942, 8e reeks, deel 3, blz. 3, 24, 179, 180Niermeyer, Over, pp. 26 (14e e), 29 (id)Nieuwenhuis, G., Algemeen woordenboek van kunsten en wetenschappen A-B, Thieme, Zutphen 1820. blz. 392Nijenhuis, Bibliographie (Toevoegsel), pp. 29-30 Nijhoff, I.A., Aanstelling van Jan Graaf van Nassau-Katzenellenbogen, als Stadhouder des vorstendoms Gelre en graafschaps Zutphen, in: BVGO 1840, 1e reeks, deel 2, blz. 68Nijhoff, Archief, pp. 9 (1402), 11 (1423)Nijhoff, Oud, pp. 41 (1442), 54 (1478), 56 (1492), 116 (1576) Nijhoff, I.A., Wat Karel van Egmond, hertog van Gelre en graaf van Zutphen, in de vaderlandsche geschiedenis beteekent, in: BVGO 1861, 2e reeks, deel 2, blz. 245Schevichaven, Rijkstol, p. 15 (1385) Veen, J.S. van, Zaltbommel in den zomer van 1572, in: Gelre IX, blz. 97 e.v.Ven, A.J. van de, Het Oud-Archief van de gemeente Zaltbommel, Zaltbommel 1935Verwoert, Hermanus, Handwoordenboek der vaderlandsche geschiedenis volgens de nieuwste en beste bronnen bewerkt, deel 1 [A-K], Nijmegen 1851, blz. 65Waalboer, Dick, Van Meurs, in: Gens Nostra 2021, blz. 81-83Wijnpersse, Statistiek (1854)Zalt-Bommelsche Calender-of Schrijf-Almanak 1854, Joh. Noman en Zoon, Zaltbommel, 37 blz. overige bronnenBVGO;
algemeen=op 11 april 998 schenkt keizer Otto III Bommel en Arkel aan de kerk van Utrecht [Groot Charterboek deel 1 blz. 40]=door Otto van Nassau, 7e graaf van Gelre, tot stad verheven [Verwoert, Handwoordenboek I, blz. 65]=In 1229 ommuurd [Nieuwenhuis, Algemeen, A-B, blz. 391]=in de 13e eeuw landrechten of eening [Wikipedia]=Het zou door toedoen en hulp van Nicolaas Pauw zijn geweest dat Nijmegen in 1248 door Willem II, rooms koning en graaf van Holland, is verpand en dat Bommel is bemuurd geworden [AaBio15, blz. 127].=in 1297 vermelding van Salt of Saut voor de naam Bommel, ter onderscheiding van Maasbommel [Wikipedia]=op 13 december 1315 schenkt Reinald I stadsrecht aan Zaltbommel [Wikipedia]=stadsrecht bevestigd door Reinald I op 19 oktober 1316=in 1325 en 1327 herziening landrechten Bommelerwaard [Wikipedia]=Zaltbommel is met de Bommelerwaard en Buren, nadat de stad in 1572 de zijde van de Prins gekozen heeft, met Holland en Zeeland verbonden. =Ofschoon, na de afzwering van Filips, en ook reeds vroeger, namelijk in dit zelfde jaar 1578, door de Staten van Gelderland herhaalde pogingen in het werk gesteld waren, om de hereniging van die stad en landstreek met dat gewest te bevorderen, duurde het nog tot 31 maart 1602 vooraleer die vereniging haar volkomen beslag kreeg, zoals blijkt uit het Landdagsreces van dat jaar [Nijhoff, blz. 68]. =Jacob Hallincg werd in 1579, met Filips van der Aa, gouverneur van Gorinchem, namens prins Willem I aan de magistraat van Bommel gezonden, ten gevolge van de burgerlijke onenigheden die aldaar waren ontstaan [AaBio8-1, blz. 111]=In 1820 zijn er 3000 inwoners [Nieuwenhuis, Algemeen, A-B, blz. 235]=tot 1 januari 1999 was het een eigen gemeente [Wikipedia]=in 1999 samengevoegd met Kerkwijk en Brakel tot de nieuwe gemeente Zaltbommel [Wikipedia]=op 1 januari 2021 telt de stad 13.070 inwoners [Wikipedia]
belastingenaccijns=In 1327 wordt de accijns in de eerste plaats gebruikt om de versterking van de stad te financieren (Huizinga, blz. 62).
tol=Dat de eerstgenoemde weg in de 14e eeuw de meer gebruikelijke was, leren de Gelderse tolrekeningen. De rekening van de tol te Zaltbommel over 22 juni 1348- 21 juni 1349 uit het Arnhems Rijksarchief noemt bij voorbeeld een vrij groot aantal lieden uit Venlo en Roermond, die voor de Maashandel kenmerkende goederen als wede, steenkolen en kalk, verder ook (Luiks) hout stroomafwaarts en haring en andere vis stroomopwaarts voeren (Niermeyer, blz. 3)=De rekening van Zaltbommel 1349/1350 geeft de plaatsen op, waar de tolbetalers thuis behoren, de rekening van Zaltbommel 1394/1395 doet dit slechts in die gevallen, waar het nodig was ter motivering van een bijzonder tolrecht, hoofdzakelijk de vrijstelling der Nijmegenaars van de nieuwe tol. Te Zaltbommel was voor de oude tol practisch ieder tolplichtig, zodat de eerste en derde rekening nagenoeg het volledige verkeer weergeven, behoudens eventuele ontduiking, evenwel met één belangrijke uitzondering: de meeste schippers uit Venlo plachten de betaling van deze tol tegen een jaarlijks bedrag voor elk schip, dat zij in de vaart hadden, af te kopen, zodat de door hen vervoerde goederen meestal niet kenbaar worden. In Tiel daarentegen waren alle Geldersen vrijgesteld. Het feit dat zodanige vrijstelling van alle Geldersen eveneens te Zaltbommel goldt, doch alleen voor de nieuwe tol, geeft ons de zekerheid dat Dortse schippers, voorkomende in de Bommelse rekening van 1394/1395, die wèl nieuwe tol betaald hebben, niet bij voorbeeld voor Nijmeegse rekening voeren. Laatstgenoemde rekening geeft, evenals de Tielse, de hoeveelheden der vertolde goederen op, de Bommelse rekening van 1394/1350 alleen de aard der ladingen (Niermeyer, blz. 180)=Er is een rekening van de oude en de nieuwe tol te Zaltbommel over 13 juli 1394- 14 juni 1395 (Niermeyer, blz. 179)Uit de tolregisters blijkt, dat er dit najaar heel wat wijntransport geschiedde voorbij Herewaarden in plaats van langs Zaltbommel Johan Joede is inner van de tollen te Zaltbommel en Herewaarden in 1441-1442 [Niermeyer, Een, blz. 8]
vrijdom=Zaltbommel is in Batenburg tolvrij op grond van de privileges in 1316 en 1327 (Nijhoff, blz. 245). Ter gelegenheid van een procedure met de steden Tiel en Zaltbommel over tolgerechtigheid, erkende de heer van Batenburg, dat hij voor den hertog "gehoerde ten rechten te compareren". De hertog verklaarde op 7 maart 1534, dat Zaltbommel te Batenburg tolvrij zou zijn, op grond der privilegiën in 1316 en 1327, door graaf Reinald aan die stad verleend en houdende onder anderen, dat hare burgers te Lobede en te Godsweerd tol zouden betalen, maar van "talyngen der andere tollen altemael vrij weten (Nijhoff, blz. 245).
bestuurambtman=Franck Arnts Pieck is ambtman, heer van Gameren en de Tielerwaard en Bommelerwaard [Wikipedia]=Dirk van Haeften is amptman [AaBio8-1, blz. 43]=Otte van Rossem is ambtman in 1442-1443 [Niermeyer, Een, blz. 9]
burgemeester=Thielman of Tileman van Meurs [.....-1627] is in 1624 burgemeester en dijkgraaf van de Bommelerwaard [Waalboer81-83; Wikipedia]=Martinus Schoock of Schoockius [1614-....] was burgemeester [AaBio17-1, blz. 396]=Leonard Essenius [1676-....] is burgemeester van Zaltbommel [AaBio5, blz. 233]=Rogier van Meurs [....-1679] is burgemeester, gedeputeerde van het Kwartier Nijmegen en Raad in het Admiraliteitscollege van Amsterdam [Waalboer81-83]=Leonart van Meurs [...-1706] is burgemeester en extra ordinaris gedeputeerde van het Kwartier Nijmegen [Waalboer81-83]=Jan Glimmer of Glummer is burgemeester [AaBio7, blz. 213; Verwoert, Handwoordenboek I, blz. 236]=zie de uitgebreide lijst met burgemeesters in Wikipedia
rentmeesterArnoldus Essenius is rentmeester van de geestelijke goederen [AaBio5, blz. 233]
schepen=in 1430 en 1434 is Evert van Balveren Willemszoon schepen [Adel1925, blz. 8]=op 3 februari 1539 zijn Andries Geritsen en Jacob Roelff Jansson schepen [DDB]=Samuel Essenius is schepen en raad van de stad Bommel [AaBio5, blz. 233]
schout=rond 1324 is Goossen van Oever schout en burgemeester [Wikipedia]=rond 1360 is Johan van Oever schout en burgemeester [Wikipedia]
secretaris=Aelbert van Meurs is in 1656 secretaris [Waalboer81-83]=P. van Enschede is secretaris van de stad Bommel [AaBio5, blz. 166]
economiealgemeenin 13e eeuw belangrijke handelsstad [Wikipedia]in 15e eeuw Hanzestad [Wikipedia]
bierbrouwen=in 1544 is Meyster Jacob van Muerssen brouwer [Waalboer82-83]=ook de burgemeesters Tieleman en zoon Leonart zijn brouwers [Waalboer82-83]
steenoven=de burgemeesters Tieleman en zoon Leonart exploiteren een steenoven en leveren stenen aan de stad [Waalboer82-83]
wijnhandel=De Geldersen, bepaaldelijk de lieden uit Nijmegen en daarnaast ook die uit Zaltbommel, zijn in de jaren 1387-1389 bezig een groeiend aandeel aan de wijnhandel te verwerven (Niermeyer, blz. 24)
zouthandel=verhandeld in Z., nodig voor zouten van vis [Wikipedia]
gemeente=in 1826 heeft Z. samen met het schependom 3085 inwoners [Gosselin, blz. 56]
oorlog=In een brief uit 1450 wordt Zaltbommel genoemd als behorend tot het Keulse kwartier van de Hanzesteden. Ze beloven elkaar te helpen "elk met een getal gewapenden, elke gewapende te paard". Voor Zaltbommel, Nijmegen en Tiel gaat het tesamen om acht man [Molhuysen, blz. 174]=in 1511 weet Diederick van Haeften de stad te verrassen [AaBio8-1, blz. 42]=Jan Jacobsz Hinlopen is schepen, raad en burgerkapitein in Amsterdam en bevelhebber van een vendel Amsterdamse burgers die in 1624 te Bommel in bezetting waren gelegd [AaBio8-2, blz. 835]=Zaltbommel was de eerste stad in Gelderland die zich tegen de Spanjaarden verzette [Verwoert, Handwoordenboek I, blz. 65]=op 31 juli 1572 wordt Z. ingenomen door de Watergeuzen o.l.v. Dirck van Haeften [Wikipedia]=in 1574 blokkeren de Spanjaarden de stad [Wikipedia]=in juni 1575 scheiden Buren en Z. zich van Gelre af door zich aan te sluiten bij de Unie van Dordrecht [Wikipedia]=in 1599 wordt Zaltbommel belegerd door de Spanjaarden o.l.v. Francesco de Mendoza [DDB; Wikipedia]; van die belegering bestaat een kaart [AaBio2-1, blz. 89]; één van de dappere verdedigers was Louis Laurent [AaBio11, blz. 206]=in 1672 door de Fransen onder Turenne ingenomen [Verwoert, Handwoordenboek I, blz. 65]. Kaart uit 1672 in Gallica=in 1813 trokken Franse troepen tot schade van de stad door Z. [Verwoert, Handwoordenboek I, blz. 65]
rechtspraak=in 1316 wordt geregeld dat stadsbewoners worden berecht door de schepenbank; bewoners van het platteland worden vanwege de graaf berecht [Wikipedia]
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio; BMHG; DDB; WikipedialiteratuurAbcoude, Beschrijving van BommelAlberts, Geschiedenis, pp. 58 (m.e.), 148 (id)Bachiene, Vaderlandsche, blz. 303-306Beckering Vinckers, H., in: BMGelre deel XXXVIIIEpkema, Bank (17e- 18e e)Epkema, Eenige, pp. 292 e.v. (1725) Hasselt, ...van, Beschrijving der stad Bommel , Arnhem 1765Hoefer, Frederik Adolf, Opsomming der bezienswaardigheden te Zaltbommel, in: Bulletin van den Nederlandschen Oudheidkundigen Bond, 2e serie, deel 1, blz. 147-152 [DDB]Huizinga, J., De opkomst van Haarlem (slot), in: BVGO 1906, 4e reeks, deel 5, blz. 62Kok, Jacobus, Vaderlandsch woordenboek, Eerste deel [AA-AD], 2e druk, Amsterdam, Johannes Allart 1785, blz. 102Molhuysen, P.C., Uittreksels uit recessen der Hanse-steden, ten aanzien der betrekking van de Geldersche steden tot het Hanse-Verbond, in: BVGO 1837, 1e reeks, deel 1, blz. 174Mulder, Adolph J.M., Zalt-Bommel met zijn St. Maartenstoren, in: Bulletin van den Nederlandschen Oudheidkundigen Bond deel 7, blz. 104-125Niermeijer, F.J., Een vijftiende-eeuwse handelsoorlog. Dordrecht contra de Bovenlandse Steden 1442-1445, in: BMHG 1948, blz. 8-9Niermeyer, J.F., Dordrecht als handelsstad in de tweede helft van de veertiende eeuw, in: BVGO 1942, 8e reeks, deel 3, blz. 3, 24, 179, 180Niermeyer, Over, pp. 26 (14e e), 29 (id)Nieuwenhuis, G., Algemeen woordenboek van kunsten en wetenschappen A-B, Thieme, Zutphen 1820. blz. 392Nijenhuis, Bibliographie (Toevoegsel), pp. 29-30 Nijhoff, I.A., Aanstelling van Jan Graaf van Nassau-Katzenellenbogen, als Stadhouder des vorstendoms Gelre en graafschaps Zutphen, in: BVGO 1840, 1e reeks, deel 2, blz. 68Nijhoff, Archief, pp. 9 (1402), 11 (1423)Nijhoff, Oud, pp. 41 (1442), 54 (1478), 56 (1492), 116 (1576) Nijhoff, I.A., Wat Karel van Egmond, hertog van Gelre en graaf van Zutphen, in de vaderlandsche geschiedenis beteekent, in: BVGO 1861, 2e reeks, deel 2, blz. 245Schevichaven, Rijkstol, p. 15 (1385) Veen, J.S. van, Zaltbommel in den zomer van 1572, in: Gelre IX, blz. 97 e.v.Ven, A.J. van de, Het Oud-Archief van de gemeente Zaltbommel, Zaltbommel 1935Verwoert, Hermanus, Handwoordenboek der vaderlandsche geschiedenis volgens de nieuwste en beste bronnen bewerkt, deel 1 [A-K], Nijmegen 1851, blz. 65Waalboer, Dick, Van Meurs, in: Gens Nostra 2021, blz. 81-83Wijnpersse, Statistiek (1854)Zalt-Bommelsche Calender-of Schrijf-Almanak 1854, Joh. Noman en Zoon, Zaltbommel, 37 blz. overige bronnenBVGO;
Zaltbommel rond 1657
[Herzog August Bibliothek Wolfenbüttel]ZandambachtBuurtschap bij 's Gravenzande.
algemeen=er is het buiten Alsemgeest=in 1762 verkoopt de Haagse Jan Pieter Ravens geestlanden en weilanden in Z. aan Frederik Christoffel Willem Lodewijk, graaf van Bylandt [1719-1789]. Frederik bezit in Z. reeds aangrenzende grond [Wikipedia]
oorlog=een overzicht van de weerbare mannen van Zandambacht op internet
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio; DDB; Wikipediainternethttps://geneaknowhow.net/script/dewit/wbman-zandambacht.html literatuurFruin, Informacie, pp. 350-352 (1514)Fruin/Colenbrander, Geschiedenis, p. 52 (1326)Gosses, Welgeborenen, p. 186 (1326)overige bronnenBVGO;
algemeen=er is het buiten Alsemgeest=in 1762 verkoopt de Haagse Jan Pieter Ravens geestlanden en weilanden in Z. aan Frederik Christoffel Willem Lodewijk, graaf van Bylandt [1719-1789]. Frederik bezit in Z. reeds aangrenzende grond [Wikipedia]
oorlog=een overzicht van de weerbare mannen van Zandambacht op internet
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio; DDB; Wikipediainternethttps://geneaknowhow.net/script/dewit/wbman-zandambacht.html literatuurFruin, Informacie, pp. 350-352 (1514)Fruin/Colenbrander, Geschiedenis, p. 52 (1326)Gosses, Welgeborenen, p. 186 (1326)overige bronnenBVGO;
Zandbrinkalgemeen=Groot Zandbrink is een bos- en heidegebied ten zuiden van Leusden. groot rond 10 hectare [Wikipedia]
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio; DDB; WikipedialiteratuurAvis, Directe, p. 99 (1450)overige bronnenBVGO;
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio; DDB; WikipedialiteratuurAvis, Directe, p. 99 (1450)overige bronnenBVGO;
Zanddijk
Buurtschap ten zuiden van Veere.
algemeen=al vermeld in 1134 [Wikipedia]=rond 1250 bouwt de familie Van Borssele er het kasteel Sandenburch [Wikipedia]=Veere vormt in die tijd de haven van Zanddijk [Wikipedia]=vanaf de 14e eeuw wordt Veere belangrijker dan Zanddijk [Wikipedia]=tot 1966 verdeeld tussen Veere, Zanddijk-Binnen, en Vrouwenpolder, Zanddijk-Buiten [Wikipedia]
heerlijkheidzie onder Zandenburg
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio; DDB; WikipedialiteratuurKobus/de Rivecourt, Biographisch A-H, blz. 213overige bronnenBVGO;
Buurtschap ten zuiden van Veere.
algemeen=al vermeld in 1134 [Wikipedia]=rond 1250 bouwt de familie Van Borssele er het kasteel Sandenburch [Wikipedia]=Veere vormt in die tijd de haven van Zanddijk [Wikipedia]=vanaf de 14e eeuw wordt Veere belangrijker dan Zanddijk [Wikipedia]=tot 1966 verdeeld tussen Veere, Zanddijk-Binnen, en Vrouwenpolder, Zanddijk-Buiten [Wikipedia]
heerlijkheidzie onder Zandenburg
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio; DDB; WikipedialiteratuurKobus/de Rivecourt, Biographisch A-H, blz. 213overige bronnenBVGO;
ZandenburgKasteel buiten de stad Veere. Ook Sandenburgh of Sandenburch
algemeen=Vergiffenis in augustus 1490 van Maximilian, Roomsch Koning, en Filips Eertshertoge van Oostenrijk, voor Walraven Heere te Brederode, Ridder, en zijn vrouw Margariete van Borssele, en hun helpers, voor haar wegleiding uit der Vere naar het huis Zandenburg buiten die stad en van daar met een schip naar Vianen, terwijl zij verloofd was aan Heere Marten te Polhem, Ridder van hun orde en hun Kamerling, en haar daarop gevolgd huwelijk met Walraven [DDB]
heerlijkheidVan Borselen=rond 1250 bouwt de familie Van Borssele in Zanddijk het kasteel Sandenburch [Wikipedia]=Hendrik Wisse van Borselen [1210-1270] trouwt met Clarissa van Gavere [1253-1292] [Wikipedia]=Wolfert I van Borselen [1245-1299] is.... Hij is een zoon van Hendrik Wisse van Borselen en Clarissa van Gavere. Hij trouwt met Sybille van Praet [1253-1292] . Wolfert wrdt vermoord [Wikipedia]=Wolfert II [1280-1317] is heer van Veere en Zandenburg. Hij is een zoon van Wolfert I van Borselen en Sybille van Praet. Hij trouwt met Aleid van Zandenburg, vrouwe van Wissekerke [1290-1351] [Wikipedia]=Wolfert III van Borselen [1313-1351] is heer van Veere en Zandenburg. Hij is een zoon van Wolfert II van Borselen en Aleid van Zandenburg [Wikipedia]=Hendrik I van Borselen [1336-1401] is heer van Veere en Zandenburg. Hij is een zoon van Wolfert III en Hedwig of Hadewich Both van der Eem [1320-. Hij volgt na 1358 zijn broer Wolfert IV op, die kinderloos overleed. Hendrik trouwt met Maria van Vianen, dochter van Gijsbrecht van Vianen en Beatrijs van Egmond. Ze krijgen een zoon, Wolfert V van Borsele [Wikipedia] Huwelijksvoorwaarden van Heinrik van Borssele, Heer van der Vere en Zandenburg, en Marie, oudste dochter van Heere Gijzelbrecht, Heere van Vianen en van den Gooie, 20 juni 1383 [DDB].=Wolfert V van Borsele is.... [1385-1409] Hij is een zoon van Hendrik I van Borselen en Maria van Vianen. Hij is getrouwd met Hadewich van Borselen van Brigdamme [1440-...] Ze is een dochter van Claes van Borselen en Maria van Arnemuiden [Wikipedia]=Hendrik II van Borselen [1404-1474] is heer van Veere en Zandenburg. Hij is een zoon van Wolfert V en ..... Hij trouwt met Johanna van Halewijn. trouwt met Clarissa van Gavere [1253-1292]. In 1427 doet Filips de Goede de toezegging dat hij Hendrik zal belenen met Vlissingen, Westkapelle en Domburg. Filips kwam zijn belofte niet na en kocht die rond 1440 af met 1000 pond groot . In 1453 verwerft hij de drie steden alsnog voor 17 jaar tegen een som van 12000 schilden. In 1467 koopt hij het graafschap Grandpré in de Franse Ardennen. Van Karel de Stoute verkrijgt hij de heerlijkheid Fallais in het prinsbisdom Luik en in 1472 koopt hij een deel van Brouwershaven [Wikipedia]=Wolfert VI van Borselen is ....... Hij is een zoon van Hendrik II en Johanna van Halewijn. Wolfert trouwt met Maria Stuart, dochter van koning Jacobus I uit Schotland. Maria van Bourgondië beleende Wolfert met Vlissingen, Westkapelle en Domburg als onversterflijk leen. Hij is stadhouder van Holland, Zeeland en Friesland [Wikipedia]=Wolfers dochter Anna in 1485 getrouwd met Filips van Bourgondië, heer van Beveren [Wikipedia]
Bourgondië=Adolf van Bourgondië, zoon van Filips [Wikipedia]=Adolfs zoon Maximiliaan II van Bourgondië [Wikipedia]=Maximiliaan sterft kinderloos [Wikipedia]=Maximilianus Vrientius werd op 1 februari 1559 geboren in het kasteel Zandenburg, dicht bij de stad Veere, en op dat moment het hof van de Markgraaf, naar wie hij genoemd werd [AaBio19, blz. 425]=Diderik Borre van Amerongen [1640-1703] is heer van Zandenburg en hoogschout van Utrecht [AaBio2-1, blz. 335]=het kasteel vervalt; in 1812 gesloopt [Wikipedia]
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio; DDB; WikipedialiteratuurChalmot, Biographisch, deel 2, blz. 285 [Diderik]Ermerins, Jacobus, eenige Zeeuwsche Oudheden: uit echte Stukken opgeheldert en in het licht gebracht. 2. De Herren van Vere uit den huize van Burgondien. Beschryving van Zandenburg. Het geslacht der Heeren van Borssele van Spreeunenstein, 1786 [DDB]
algemeen=Vergiffenis in augustus 1490 van Maximilian, Roomsch Koning, en Filips Eertshertoge van Oostenrijk, voor Walraven Heere te Brederode, Ridder, en zijn vrouw Margariete van Borssele, en hun helpers, voor haar wegleiding uit der Vere naar het huis Zandenburg buiten die stad en van daar met een schip naar Vianen, terwijl zij verloofd was aan Heere Marten te Polhem, Ridder van hun orde en hun Kamerling, en haar daarop gevolgd huwelijk met Walraven [DDB]
heerlijkheidVan Borselen=rond 1250 bouwt de familie Van Borssele in Zanddijk het kasteel Sandenburch [Wikipedia]=Hendrik Wisse van Borselen [1210-1270] trouwt met Clarissa van Gavere [1253-1292] [Wikipedia]=Wolfert I van Borselen [1245-1299] is.... Hij is een zoon van Hendrik Wisse van Borselen en Clarissa van Gavere. Hij trouwt met Sybille van Praet [1253-1292] . Wolfert wrdt vermoord [Wikipedia]=Wolfert II [1280-1317] is heer van Veere en Zandenburg. Hij is een zoon van Wolfert I van Borselen en Sybille van Praet. Hij trouwt met Aleid van Zandenburg, vrouwe van Wissekerke [1290-1351] [Wikipedia]=Wolfert III van Borselen [1313-1351] is heer van Veere en Zandenburg. Hij is een zoon van Wolfert II van Borselen en Aleid van Zandenburg [Wikipedia]=Hendrik I van Borselen [1336-1401] is heer van Veere en Zandenburg. Hij is een zoon van Wolfert III en Hedwig of Hadewich Both van der Eem [1320-. Hij volgt na 1358 zijn broer Wolfert IV op, die kinderloos overleed. Hendrik trouwt met Maria van Vianen, dochter van Gijsbrecht van Vianen en Beatrijs van Egmond. Ze krijgen een zoon, Wolfert V van Borsele [Wikipedia] Huwelijksvoorwaarden van Heinrik van Borssele, Heer van der Vere en Zandenburg, en Marie, oudste dochter van Heere Gijzelbrecht, Heere van Vianen en van den Gooie, 20 juni 1383 [DDB].=Wolfert V van Borsele is.... [1385-1409] Hij is een zoon van Hendrik I van Borselen en Maria van Vianen. Hij is getrouwd met Hadewich van Borselen van Brigdamme [1440-...] Ze is een dochter van Claes van Borselen en Maria van Arnemuiden [Wikipedia]=Hendrik II van Borselen [1404-1474] is heer van Veere en Zandenburg. Hij is een zoon van Wolfert V en ..... Hij trouwt met Johanna van Halewijn. trouwt met Clarissa van Gavere [1253-1292]. In 1427 doet Filips de Goede de toezegging dat hij Hendrik zal belenen met Vlissingen, Westkapelle en Domburg. Filips kwam zijn belofte niet na en kocht die rond 1440 af met 1000 pond groot . In 1453 verwerft hij de drie steden alsnog voor 17 jaar tegen een som van 12000 schilden. In 1467 koopt hij het graafschap Grandpré in de Franse Ardennen. Van Karel de Stoute verkrijgt hij de heerlijkheid Fallais in het prinsbisdom Luik en in 1472 koopt hij een deel van Brouwershaven [Wikipedia]=Wolfert VI van Borselen is ....... Hij is een zoon van Hendrik II en Johanna van Halewijn. Wolfert trouwt met Maria Stuart, dochter van koning Jacobus I uit Schotland. Maria van Bourgondië beleende Wolfert met Vlissingen, Westkapelle en Domburg als onversterflijk leen. Hij is stadhouder van Holland, Zeeland en Friesland [Wikipedia]=Wolfers dochter Anna in 1485 getrouwd met Filips van Bourgondië, heer van Beveren [Wikipedia]
Bourgondië=Adolf van Bourgondië, zoon van Filips [Wikipedia]=Adolfs zoon Maximiliaan II van Bourgondië [Wikipedia]=Maximiliaan sterft kinderloos [Wikipedia]=Maximilianus Vrientius werd op 1 februari 1559 geboren in het kasteel Zandenburg, dicht bij de stad Veere, en op dat moment het hof van de Markgraaf, naar wie hij genoemd werd [AaBio19, blz. 425]=Diderik Borre van Amerongen [1640-1703] is heer van Zandenburg en hoogschout van Utrecht [AaBio2-1, blz. 335]=het kasteel vervalt; in 1812 gesloopt [Wikipedia]
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio; DDB; WikipedialiteratuurChalmot, Biographisch, deel 2, blz. 285 [Diderik]Ermerins, Jacobus, eenige Zeeuwsche Oudheden: uit echte Stukken opgeheldert en in het licht gebracht. 2. De Herren van Vere uit den huize van Burgondien. Beschryving van Zandenburg. Het geslacht der Heeren van Borssele van Spreeunenstein, 1786 [DDB]
ZandhovenPlaats in de provincie Antwerpen bij Nijlen. Ook Santthoven [1183]
algemeen=in 1806 zijn er in Z. 786 inwoners en in de gemeente 2540 [Wikipedia]=in 1920 zijn er in Z. 1295 inwoners en in de gemeente 4203 [Wikipedia]=in 1961 zijn er in Z. 2686 inwoners en in de gemeente 7370 [Wikipedia]=in 1970 zijn er in Z. 2921 inwoners en in de gemeente 7892 [Wikipedia]=in 2020 zijn er in Zandhoven zelf 4924 inwoners op 11,82 km2. De gemeente telt met Pulderbos, Pulle, Viersel en Massenhoven meegeteld 13.000 inwoners [Wikipedia]
rechtspraak=Zandhoven was de zetel van de hoofdrechtbank, de beroepsinstantie voor enkele honderden lage rechtbanken van het Antwerpse markgraafschap
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio; DDB; WikipedialiteratuurBaelde, Domeingoederen, p. 88 (1551)Verbist, Frans, Costuymen van de hoofdrechtbank van Zandhoven 1664, 36 blz. overige bronnenBVGO;
algemeen=in 1806 zijn er in Z. 786 inwoners en in de gemeente 2540 [Wikipedia]=in 1920 zijn er in Z. 1295 inwoners en in de gemeente 4203 [Wikipedia]=in 1961 zijn er in Z. 2686 inwoners en in de gemeente 7370 [Wikipedia]=in 1970 zijn er in Z. 2921 inwoners en in de gemeente 7892 [Wikipedia]=in 2020 zijn er in Zandhoven zelf 4924 inwoners op 11,82 km2. De gemeente telt met Pulderbos, Pulle, Viersel en Massenhoven meegeteld 13.000 inwoners [Wikipedia]
bestuur
=er is een lijst van burgemeesters over de periode 1799-heden [Wikipedia]rechtspraak=Zandhoven was de zetel van de hoofdrechtbank, de beroepsinstantie voor enkele honderden lage rechtbanken van het Antwerpse markgraafschap
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio; DDB; WikipedialiteratuurBaelde, Domeingoederen, p. 88 (1551)Verbist, Frans, Costuymen van de hoofdrechtbank van Zandhoven 1664, 36 blz. overige bronnenBVGO;
ZandpolderPolder in Zeeland in de gemeente Hulst
algemeenEen polder in het complex polders van Hontenisse en Ossenisse. Ingedijkt sinds 1170 door de monniken van de abdij Ten Duinen, groot 259 hectare. In het noorden ontwikkelde zich Kloosterzande en in het westen Groenendijk [Wikipedia]
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio; DDB; Wikipedialiteratuuroverige bronnenGallica;
algemeenEen polder in het complex polders van Hontenisse en Ossenisse. Ingedijkt sinds 1170 door de monniken van de abdij Ten Duinen, groot 259 hectare. In het noorden ontwikkelde zich Kloosterzande en in het westen Groenendijk [Wikipedia]
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio; DDB; Wikipedialiteratuuroverige bronnenGallica;
ZandpolderPolder in Zeeland in de gemeente Sluis
algemeenEen polder in het complex polders van Cadzand, Zuidzande en Nieuwvliet. Ingedijkt in 1423, groot 250 hectare. Herhaaldelijk overstroomd, in 1497, 1570, 1682 [Wikipedia]
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio; DDB; Wikipedialiteratuuroverige bronnenGallica;
algemeenEen polder in het complex polders van Cadzand, Zuidzande en Nieuwvliet. Ingedijkt in 1423, groot 250 hectare. Herhaaldelijk overstroomd, in 1497, 1570, 1682 [Wikipedia]
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio; DDB; Wikipedialiteratuuroverige bronnenGallica;
't Zandt Dorp in de gemeente Loppersum in Groningen
algemeen=foto’s van de 13e-eeuwse kerk [DDB]
bestuurhoofdelingBunno Alberda is hoofdeling [Adel1925, blz. 3]
overrichterIn 1431 is Bunno Alberda overrichter [Adel1925, blz. 3]BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio; DDB; Wikipedialiteratuuroverige bronnen
algemeen=foto’s van de 13e-eeuwse kerk [DDB]
bestuurhoofdelingBunno Alberda is hoofdeling [Adel1925, blz. 3]
overrichterIn 1431 is Bunno Alberda overrichter [Adel1925, blz. 3]BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio; DDB; Wikipedialiteratuuroverige bronnen
Zandt, 'tVoormalige heerlijkheid bij Katwijk.
algemeen
heerlijkheid=Willem van Liere is heer van Oosterwijk, de beide Katwijken en 't Zandt. Hij overlijdt in 1649.=In 1787 is Pieter Willem Boers schout en zijn Abram Woltgraft en Arij Varkevisser schepenen van de Hoge en vrije Heerlijkheden van beide de Catwijcken en 't Zand (Beelaerts, blz. 121)=Otto baron van Wassenaer [1795-1858] is heer van de beide Katwijken en ‘t Zandt [AaBio20, blz. 71]
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio; DDB; WikipedialiteratuurBeelaerts van Blokland, Jhr. dr. W.A./Blok, P.J./Holwerda, J., Nog eenige Brittenburgica, in: BVGO 1929, 6e reeks, deel 8, blz. 121) Wijnpersse, Statistiek, p. 385 (1854)overige bronnenBVGO; AaBio1-2
algemeen
heerlijkheid=Willem van Liere is heer van Oosterwijk, de beide Katwijken en 't Zandt. Hij overlijdt in 1649.=In 1787 is Pieter Willem Boers schout en zijn Abram Woltgraft en Arij Varkevisser schepenen van de Hoge en vrije Heerlijkheden van beide de Catwijcken en 't Zand (Beelaerts, blz. 121)=Otto baron van Wassenaer [1795-1858] is heer van de beide Katwijken en ‘t Zandt [AaBio20, blz. 71]
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio; DDB; WikipedialiteratuurBeelaerts van Blokland, Jhr. dr. W.A./Blok, P.J./Holwerda, J., Nog eenige Brittenburgica, in: BVGO 1929, 6e reeks, deel 8, blz. 121) Wijnpersse, Statistiek, p. 385 (1854)overige bronnenBVGO; AaBio1-2
Zandvliet
algemeen=eind 11e eeuw kleine woonkern met kapel [Wikipedia] =in 1124 zelfstandige parochie onder het Sint-Michielskapittel in Antwerpen [Wikipedia] =in 1135 al genoemd [Wikipedia] =in 1831 zijn er 1711 inwoners [Wikipedia] =in 1920 zijn er 2910 inwoners [Wikipedia] =in 1947 zijn er 3223 inwoners [Wikipedia] =tot 1958 een zelfstandige gemeente [Wikipedia] =in 1958 worden Berendrecht, Zandvliet en Lillo bij Antwerpen gevoegd [Wikipedia]
heerlijkheid=in 1674 verkrijgt de abt van de Sint Michielsabdij van Karel II de heerlijkheden Santvliet en Beirendrecht met hoge en lage rechtsmacht [Wikipedia]
oorlog=in 1357 is er de Slag bij Zandvliet [Wikipedia] =in 1553-1555 overlast van belegering Antwerpen [Wikipedia] =in 1622 laat de Spaanse veldheer Ambrosius Spinola een schans met zeven bolwerken rondom Zandvliet bouwen om Antwerpen beter te kunnen verdedigen [Wikipedia] =op 8 juli 1747 ontscheept Roeland van Kinschot zijn troepen in de nabijheid van het dorp Zandvliet, op het tijdstip dat de voorhoede van een Frans leger onder de maarschalk Löwenthall die plaats was genaderd [AaBio10, blz. 196]=in de 18e eeuw worden de Spanjaarden door de Fransen verjaagd [Wikipedia]
waterstaat=indijking van 1037 [Wikipedia] =in 1119 is de Zoutendijk voltooid [Wikipedia] =in 1245 is de Noordlandpolder ingedijkt [Wikipedia] =in de periode 1285-1416 indijking van de Nieuwlandpolder, de polder van Berendrecht en de polder van Zandvliet [Wikipedia] =in 1786 is de Kabejauwpolder ingedijkt [Wikipedia]
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio; DDB; WikipedialiteratuurMoll, Rechten, pp. 47 (1331), 52 (1526), 103 (1435-75;1480-1565), 104 (1384) Slootmans, Privilegie (1446)overige bronnenBVGO;
Plaats in het district Antwerpen. Ook Sandvliet, Santflit, Sandvliete
algemeen=eind 11e eeuw kleine woonkern met kapel [Wikipedia] =in 1124 zelfstandige parochie onder het Sint-Michielskapittel in Antwerpen [Wikipedia] =in 1135 al genoemd [Wikipedia] =in 1831 zijn er 1711 inwoners [Wikipedia] =in 1920 zijn er 2910 inwoners [Wikipedia] =in 1947 zijn er 3223 inwoners [Wikipedia] =tot 1958 een zelfstandige gemeente [Wikipedia] =in 1958 worden Berendrecht, Zandvliet en Lillo bij Antwerpen gevoegd [Wikipedia]
heerlijkheid=in 1674 verkrijgt de abt van de Sint Michielsabdij van Karel II de heerlijkheden Santvliet en Beirendrecht met hoge en lage rechtsmacht [Wikipedia]
oorlog=in 1357 is er de Slag bij Zandvliet [Wikipedia] =in 1553-1555 overlast van belegering Antwerpen [Wikipedia] =in 1622 laat de Spaanse veldheer Ambrosius Spinola een schans met zeven bolwerken rondom Zandvliet bouwen om Antwerpen beter te kunnen verdedigen [Wikipedia] =op 8 juli 1747 ontscheept Roeland van Kinschot zijn troepen in de nabijheid van het dorp Zandvliet, op het tijdstip dat de voorhoede van een Frans leger onder de maarschalk Löwenthall die plaats was genaderd [AaBio10, blz. 196]=in de 18e eeuw worden de Spanjaarden door de Fransen verjaagd [Wikipedia]
waterstaat=indijking van 1037 [Wikipedia] =in 1119 is de Zoutendijk voltooid [Wikipedia] =in 1245 is de Noordlandpolder ingedijkt [Wikipedia] =in de periode 1285-1416 indijking van de Nieuwlandpolder, de polder van Berendrecht en de polder van Zandvliet [Wikipedia] =in 1786 is de Kabejauwpolder ingedijkt [Wikipedia]
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio; DDB; WikipedialiteratuurMoll, Rechten, pp. 47 (1331), 52 (1526), 103 (1435-75;1480-1565), 104 (1384) Slootmans, Privilegie (1446)overige bronnenBVGO;
ZandvoortKustplaats in Noord-Holland. Ook Santvoert, Sandevoerde
algemeen=in 1100 al genoemd [Wikipedia]=uit de 17e en 18e eeuw dateert het kasteel Bentveld [Wikipedia]=in 1860 rond 2000 inwoners [Wikipedia]=grootste aantal NSB-ers van heel Nederland [Wikipedia]=op 31 januari 2022 zijn er 17.142 inwoners [Wikipedia]
belastingen=Ook te Haarlem komt het in de 18e eeuw tot vervolgingen; een collecteur van de imposten wordt gehangen, zijn lijk, met een gewicht van 50 pond bezwaard, bij Zandvoort in zee geworpen (de Boer, blz. 16)
heerlijkheid=De strandvonder van Zandvoort krijgt in 1343 een rok van 19 sch 3 d, in 1344 geen rok, maar een toelage van 13 sch. 4 d (Craandijk, blz. 322)=Verlij op 20 augustus 1577 van Koning Filips van zekere heerlijke goederen en ambachten (Brederode) bij Zandvoort op Heer Hendrik, Heere van Brederode en Vianen, bij dood van zijn vader, Heer Reinoud.=tot 1722 in handen van de familie van Brederode [Wikipedia]
oorlog=In 1492 wordt Zandvoort geplunderd door Duitse troepen die hertog Albert op verzoek van de stadhouder naar Holland heeft gezonden om de boerenopstand te bedwingen [AaBio1, blz. 140]
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio; DDB met foto's; WikipedialiteratuurBoer, M.G. de, Oligarchische uitwassen in het midden der 18e eeuw, in: BVGO 1944, 8e reeks, deel 5, blz. 6Craandijk, J., Over kalk en nog wat. Iets uit de rekeningen van de grafelijkheid van Holland over het jaar 1345, in: BVGO 1904, 4e reeks, deel 4, blz. 322Doorninck, P.N. van, Inventaris van het oud archief der heerlijkheid, thans gemeente, Zandvoort, met lijsten der Heeren, Schouten, Predikanten, enz., Haarlem 1892Fruin, Informacie, blz. 59-60 (1514)overige bronnenBVGO;
algemeen=in 1100 al genoemd [Wikipedia]=uit de 17e en 18e eeuw dateert het kasteel Bentveld [Wikipedia]=in 1860 rond 2000 inwoners [Wikipedia]=grootste aantal NSB-ers van heel Nederland [Wikipedia]=op 31 januari 2022 zijn er 17.142 inwoners [Wikipedia]
belastingen=Ook te Haarlem komt het in de 18e eeuw tot vervolgingen; een collecteur van de imposten wordt gehangen, zijn lijk, met een gewicht van 50 pond bezwaard, bij Zandvoort in zee geworpen (de Boer, blz. 16)
economie
=eeuwenlang visserij [Wikipedia]=in 1775 een smederij [Wikipedia]=in 1828 het Groot Badhuis geopend [Wikipedia]=na de oorlog sterke toename toerisme [Wikipedia]heerlijkheid=De strandvonder van Zandvoort krijgt in 1343 een rok van 19 sch 3 d, in 1344 geen rok, maar een toelage van 13 sch. 4 d (Craandijk, blz. 322)=Verlij op 20 augustus 1577 van Koning Filips van zekere heerlijke goederen en ambachten (Brederode) bij Zandvoort op Heer Hendrik, Heere van Brederode en Vianen, bij dood van zijn vader, Heer Reinoud.=tot 1722 in handen van de familie van Brederode [Wikipedia]
oorlog=In 1492 wordt Zandvoort geplunderd door Duitse troepen die hertog Albert op verzoek van de stadhouder naar Holland heeft gezonden om de boerenopstand te bedwingen [AaBio1, blz. 140]
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio; DDB met foto's; WikipedialiteratuurBoer, M.G. de, Oligarchische uitwassen in het midden der 18e eeuw, in: BVGO 1944, 8e reeks, deel 5, blz. 6Craandijk, J., Over kalk en nog wat. Iets uit de rekeningen van de grafelijkheid van Holland over het jaar 1345, in: BVGO 1904, 4e reeks, deel 4, blz. 322Doorninck, P.N. van, Inventaris van het oud archief der heerlijkheid, thans gemeente, Zandvoort, met lijsten der Heeren, Schouten, Predikanten, enz., Haarlem 1892Fruin, Informacie, blz. 59-60 (1514)overige bronnenBVGO;
Beeldbank van het Noord-Hollands Archief
Zandwijk
algemeen=de Sint Vincentiuskerk is gesticht in het jaar 695 [Wikipedia]=de oudste vermelding stamt uit het jaar 850 [Wikipedia]=in de 10e en 11e eeuw sprake van bloei, deel van het Tielse havengebied [Wikipedia]=over Tiel ende Zandwijk op 20 april 1410 [DDB]=over Betuwe, Tyel en Zandwijk op 13 januari 1456 [DDB]=in 1580 wordt de kerk afgebroken [Wikipedia]=tot 1798 een zelfstandig gerecht [Wikipedia]=in 1798 politiek en justitieel bij Tiel gevoegd met de naam Santwijck [Wikipedia]=in 2020 wonen in deze buurt van Tiel , groot 27 hectare , 1515 mensen waarvan bijna de helft met een niet westerse achtergrond [Wikipedia]
bestuur=Jan van Balveren wordt op 11 november 1500 aangesteld tot ambtman, richter en dijkgraaf van Tiel en Zandwijk en in de Neder-Betuwe, die ook met het bewaren van het tolhuis belast is (Sloet, blz. 275) =Zandwijk, welks burgers ook oudtijds wel dezelfde rechten als die van Tiel genieten. Zandwijk heeft vóór 1798 een eigen bestuur [Nijhoff, blz. 41]
geestelijkheid=deken en kapittel van St. Paulus te Utrecht beloven op 30 augustus 1269 voor hetgeen zij schuldig zijn aan de abdij Thorn wegens de goederen te Avezaat en Hemert gedurende 5 jaren te geven hun inkomsten uit de tienden en andere goederen te Zandwijk (Sloet, blz. 304)
godsdienst=de kerk van Zandwijk, een van de oudste, die na de invoering van het Christendoms in deze landen gesticht zijn, is sinds lang verwoest en afgebroken (Nijhoff, blz. 41).
heerlijkheid=na de dood van de laatste mannelijke leenvolger en afkoop van diens zuster met haar kinderen (Nijhoff, Gedenkwaardigheden, I, blz. 298), kwam dit aan die graaf terug, welke het met de hertog van Brabant ruilde tegen Tiel, Zandwijk en Heerewaarden (Van Mieris, II, blz. 565 vlg ; vgl. ook Nijhoff, I, blz. 362-365). Deze ruiling werd blijkens één van genoemde stukken op 2 augustus 1334 door den Franse koning als bemiddelaar bepaald, ze wettigde evenwel slechts toen reeds bestaande eigendomsverhoudingen (Edm. de Dynter, Chron., uitg. De Ram, blz. 565) De formele overdracht heeft plaats op 10 september 1339 (Van Mieris, II, blz. 622 vlg.) (Gosses, blz. 307)
oorlogJan van Buren nam in 1427 met een krijgsmacht deel aan een nachteljke aanval op Tiel. De aanval werd tijdig ontdekt en mislukte. Op de terugtocht staken ze de dorpen Zandwijk, Drumpt, Zoelen, Malsen, Wadenoijen en een deel van het klooster Mariënweerd in brand [AaBio2-2, blz. 1575]
rechtspraak=in 1464 is sprake van het richterambt van Tiel en Zandwijk (Nijhoff, blz. 44)=op 26 juni 1722 werd mr. Jacob Nikolaas van den Steen ad interim benoemd tot rechter in het gerecht van Tiel en Zandwijk [AaBio17-2, blz. 971]=in 1802 werd Herman Jacob Dijckmeester regter en dijkgraaf van Tiel en Zandwijk [AaBio4, blz. 456]=mr. Ert Dirk Rink werd in 1802 benoemd tot secretaris van de magistraat en van het gerecht van Tiel en Zandwijk [AaBio16, blz.343]
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio; DDB; WikipedialiteratuurAlberts, Geschiedenis, p. 151 (893)Bachiene, Vaderlandsche, blz. 302Gosses, I.H., De vorming van het graafschap Holland (III), in: BVGO 1915, 5e reeks, deel 2, blz. 307Nijhoff, I.A., Overzigt van het Archief, afkomstig van het Graafschap Kuilenburg, in: BVGO 1837, 1e reeks, deel 1, blz. 41Sloet, L.A.J.W. baron, Grunsfoord en de Kortenberg, in: BVGO 1882, 3e reeks, deel 1, blz. 275Sloet, L.A.J.W. baron, Verbeteringen in Sloet's Oorkondenboek der graafschappen Gelre en Zutfen, II, in: BVGO 1885, 3e reeks, deel 2, blz. 304overige bronnenBVGO;
Buurtschap tegenover Tiel aan de oever van de Linge. Ook Santwijch, Sandwic, Sandwijk, Santwijck, Sandwijck, Zandwijck
algemeen=de Sint Vincentiuskerk is gesticht in het jaar 695 [Wikipedia]=de oudste vermelding stamt uit het jaar 850 [Wikipedia]=in de 10e en 11e eeuw sprake van bloei, deel van het Tielse havengebied [Wikipedia]=over Tiel ende Zandwijk op 20 april 1410 [DDB]=over Betuwe, Tyel en Zandwijk op 13 januari 1456 [DDB]=in 1580 wordt de kerk afgebroken [Wikipedia]=tot 1798 een zelfstandig gerecht [Wikipedia]=in 1798 politiek en justitieel bij Tiel gevoegd met de naam Santwijck [Wikipedia]=in 2020 wonen in deze buurt van Tiel , groot 27 hectare , 1515 mensen waarvan bijna de helft met een niet westerse achtergrond [Wikipedia]
bestuur=Jan van Balveren wordt op 11 november 1500 aangesteld tot ambtman, richter en dijkgraaf van Tiel en Zandwijk en in de Neder-Betuwe, die ook met het bewaren van het tolhuis belast is (Sloet, blz. 275) =Zandwijk, welks burgers ook oudtijds wel dezelfde rechten als die van Tiel genieten. Zandwijk heeft vóór 1798 een eigen bestuur [Nijhoff, blz. 41]
geestelijkheid=deken en kapittel van St. Paulus te Utrecht beloven op 30 augustus 1269 voor hetgeen zij schuldig zijn aan de abdij Thorn wegens de goederen te Avezaat en Hemert gedurende 5 jaren te geven hun inkomsten uit de tienden en andere goederen te Zandwijk (Sloet, blz. 304)
godsdienst=de kerk van Zandwijk, een van de oudste, die na de invoering van het Christendoms in deze landen gesticht zijn, is sinds lang verwoest en afgebroken (Nijhoff, blz. 41).
heerlijkheid=na de dood van de laatste mannelijke leenvolger en afkoop van diens zuster met haar kinderen (Nijhoff, Gedenkwaardigheden, I, blz. 298), kwam dit aan die graaf terug, welke het met de hertog van Brabant ruilde tegen Tiel, Zandwijk en Heerewaarden (Van Mieris, II, blz. 565 vlg ; vgl. ook Nijhoff, I, blz. 362-365). Deze ruiling werd blijkens één van genoemde stukken op 2 augustus 1334 door den Franse koning als bemiddelaar bepaald, ze wettigde evenwel slechts toen reeds bestaande eigendomsverhoudingen (Edm. de Dynter, Chron., uitg. De Ram, blz. 565) De formele overdracht heeft plaats op 10 september 1339 (Van Mieris, II, blz. 622 vlg.) (Gosses, blz. 307)
oorlogJan van Buren nam in 1427 met een krijgsmacht deel aan een nachteljke aanval op Tiel. De aanval werd tijdig ontdekt en mislukte. Op de terugtocht staken ze de dorpen Zandwijk, Drumpt, Zoelen, Malsen, Wadenoijen en een deel van het klooster Mariënweerd in brand [AaBio2-2, blz. 1575]
rechtspraak=in 1464 is sprake van het richterambt van Tiel en Zandwijk (Nijhoff, blz. 44)=op 26 juni 1722 werd mr. Jacob Nikolaas van den Steen ad interim benoemd tot rechter in het gerecht van Tiel en Zandwijk [AaBio17-2, blz. 971]=in 1802 werd Herman Jacob Dijckmeester regter en dijkgraaf van Tiel en Zandwijk [AaBio4, blz. 456]=mr. Ert Dirk Rink werd in 1802 benoemd tot secretaris van de magistraat en van het gerecht van Tiel en Zandwijk [AaBio16, blz.343]
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio; DDB; WikipedialiteratuurAlberts, Geschiedenis, p. 151 (893)Bachiene, Vaderlandsche, blz. 302Gosses, I.H., De vorming van het graafschap Holland (III), in: BVGO 1915, 5e reeks, deel 2, blz. 307Nijhoff, I.A., Overzigt van het Archief, afkomstig van het Graafschap Kuilenburg, in: BVGO 1837, 1e reeks, deel 1, blz. 41Sloet, L.A.J.W. baron, Grunsfoord en de Kortenberg, in: BVGO 1882, 3e reeks, deel 1, blz. 275Sloet, L.A.J.W. baron, Verbeteringen in Sloet's Oorkondenboek der graafschappen Gelre en Zutfen, II, in: BVGO 1885, 3e reeks, deel 2, blz. 304overige bronnenBVGO;
ZandwijkEen buurtschap in de gemeente Altena in Noord-Brabant ten noordoosten van Almkerk
algemeen
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio; DDB; Wikipedia
algemeen
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio; DDB; Wikipedia
ZandwijkEen buurtschap in de gemeente Westerkwartier in Groningen ten westen van Zevenhuizen
algemeen
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio; DDB; Wikipedia
algemeen
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio; DDB; Wikipedia
Zangrye, la Kasteel en heerlijkheid in Eigenbilzen. Ok Zangerije
algemeen
heerlijkheid=het geslacht begint met Henrick die Hoesche uit Den Bosch, vermeld in 1367 en 1387 [Wikipedia]=een nazaat Arnold de Heusch erfde in 1570 het kasteel en de heerlijkheid Zangerije in Eigenbilzen. Die tak noemt zich vanaf dat moment De Heusch de la Zangrye [Wikipedia]=Arnold de Heusch [1605-1663], heer van Zangerije en Terlame [Wikipedia]=Ernestus Guillielmus de Heusch [1643-1720], heer van Zangerije, Gellik en Eigenbilzen en Landwijk [Wikipedia]=Arnoldus Franciscus de Heusch [1688-1746], heer van Zangerije, Gellik en Eigenbilzen [Wikipedia]=Joannes Ludovicus Carolus de Heusch [1723-1775], heer van Zangerije, Gellik, Eigenbilzen en Dreumel [Wikipedia]=Rafaël Adrianus Arnoldus Nepomucenus de Heusch [1755-1809], heer van Zangerije, Gellik en Eigenbilzen [Adel1925, blz. 96; Wikipedia]=Nicolas Joseph baron de Heusch de la Zangrye [1794-1824] [Wikipedia]=Maria Adrianus Josephus Johannes baron de Heusch de la Zangrije [1822-1910] [Wikipedia]=Amédée Henri Marie Antoine baron de Heusch de la Zangrye [1866-1933] [Wikipedia]
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio; DDB; Wikipedialiteratuur
ZarrenDorp in de provincie West-Vlaanderen.
algemeen=in 961 vermeld als "Villa Sarra". Er is via Diksmuide een verbinding met de zee [Wikipedia]
economie=door graancrisis werd rond 1675 de teelt van aardappelen geïntroduceerd [Wikipedia]=teelt van tabak, koolzaad en hop en in 18e eeuw vlasverwerking in thuisspinnerijen en thuisweverijen [Wikipedia]=in 1840 crisis in de nijverheid, leidend tot bedelarij, emigratie naar de VS en Canada en het verrichten van seizoenarbeid in Frankrijk en Wallonië [Wikipedia]=in 1865 is de brouwerij Saint Louis opgericht [Wikipedia]=van 1972-1997 orgelfabriek Loncke [Wikipedia]
gemeente=in 1971 gefuseerd met Werken tot de gemeente Zarren-Werken [Wikipedia]=in 1977 wordt de gemeente opgeheven. De beide dorpen worden toegevoegd aan de gemeente Kortemark. [Wikipedia]
heerlijkheid=behoort tot het Brugse Vrije [Wikipedia]=in de 13e en 14e eeuw in bezit van het geslacht Van Zarren [Wikipedia]=daarna bezit van het geslacht van Lichtervelde [Wikipedia]
oorlog=eind 16e eeuw gebied ten noorden van Z. geïnundeerd om militair-strategische redenen [Wikipedia]=in 1645-1658 overlast van Franse troepen [Wikipedia]=vanaf 20 oktober 1914 door de Duitsers bezet [Wikipedia]=in juli 1917 bij de Derde Slag om Ieper werd het dorp zwaar getroffen [Wikipedia]=op 27 juli 1917 is de bevolking geëvacueerd [Wikipedia]=op 30 september 1917 wordt het dorp bevrijd [Wikipedia]=op 3 september 1944 door een sabotagedaad 286 Joden bevrijd. Ondergebracht bij gezinnen in Diksmuide. Ze overleefden. [Wikipedia]
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio; DDB; WikipedialiteratuurBaelde, Domeingoederen, p. 157 (1551)overige bronnenBVGO;
algemeen=in 961 vermeld als "Villa Sarra". Er is via Diksmuide een verbinding met de zee [Wikipedia]
economie=door graancrisis werd rond 1675 de teelt van aardappelen geïntroduceerd [Wikipedia]=teelt van tabak, koolzaad en hop en in 18e eeuw vlasverwerking in thuisspinnerijen en thuisweverijen [Wikipedia]=in 1840 crisis in de nijverheid, leidend tot bedelarij, emigratie naar de VS en Canada en het verrichten van seizoenarbeid in Frankrijk en Wallonië [Wikipedia]=in 1865 is de brouwerij Saint Louis opgericht [Wikipedia]=van 1972-1997 orgelfabriek Loncke [Wikipedia]
gemeente=in 1971 gefuseerd met Werken tot de gemeente Zarren-Werken [Wikipedia]=in 1977 wordt de gemeente opgeheven. De beide dorpen worden toegevoegd aan de gemeente Kortemark. [Wikipedia]
heerlijkheid=behoort tot het Brugse Vrije [Wikipedia]=in de 13e en 14e eeuw in bezit van het geslacht Van Zarren [Wikipedia]=daarna bezit van het geslacht van Lichtervelde [Wikipedia]
oorlog=eind 16e eeuw gebied ten noorden van Z. geïnundeerd om militair-strategische redenen [Wikipedia]=in 1645-1658 overlast van Franse troepen [Wikipedia]=vanaf 20 oktober 1914 door de Duitsers bezet [Wikipedia]=in juli 1917 bij de Derde Slag om Ieper werd het dorp zwaar getroffen [Wikipedia]=op 27 juli 1917 is de bevolking geëvacueerd [Wikipedia]=op 30 september 1917 wordt het dorp bevrijd [Wikipedia]=op 3 september 1944 door een sabotagedaad 286 Joden bevrijd. Ondergebracht bij gezinnen in Diksmuide. Ze overleefden. [Wikipedia]
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio; DDB; WikipedialiteratuurBaelde, Domeingoederen, p. 157 (1551)overige bronnenBVGO;
ZaventemEen gemeente in Vlaams Brabant in de landstreek Dijleland. Ook Saventhem
algemeen=in 1947 zijn er 7619 inwoners; in totaal 13.640 [Wikipedia]=in 1970 zijn er 10.625 inwoners; in totaal 22.154 [Wikipedia]=Zaventem zelf heeft in 2020 13.956 inwoners op 9.03 hectare. De gemeente omvat daarnaast de deelgemeenten Nossegem, Sint Stevens Woluwe, Sterrebeek . Tezamen 34.764 inwoners op 27,72 hectare [Wikipedia]
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio; DDB; Wikipedia literatuurBaelde, Domeingoederen, p. 100 (1551)overige bronnenBVGO;
algemeen=in 1947 zijn er 7619 inwoners; in totaal 13.640 [Wikipedia]=in 1970 zijn er 10.625 inwoners; in totaal 22.154 [Wikipedia]=Zaventem zelf heeft in 2020 13.956 inwoners op 9.03 hectare. De gemeente omvat daarnaast de deelgemeenten Nossegem, Sint Stevens Woluwe, Sterrebeek . Tezamen 34.764 inwoners op 27,72 hectare [Wikipedia]
bestuur
burgemeester=er is een lijst van burgemeesters uit de periode 1896 tot heden [Wikipedia]heerlijkheid
=de zetel van de heerlijkheden Z. en Sterrebeek is kasteel ter Meeren, vermeld in 1381 [Wikipedia]=Philippus van der Meere was heer van Saventhem en Sterrebeke [AaBio12-1, blz. 484]BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio; DDB; Wikipedia literatuurBaelde, Domeingoederen, p. 100 (1551)overige bronnenBVGO;
ZeddamPlaats in Gelderland in de streek Montferland
algemeen=uit 1669 dateert het jachtpaviljoen van Oswald III van Bergh [Wikipedia]=van 20 oktober 1811-1820 een zelfstandige gemeente, bestaande uit de dorpen Zeddam, Braamt en Kilder, de heerlijkheid Wehl, de buurtschappen Groot en Klein Azewijn, Vethuizen, Vinkwijk en Wijnbergen [Wikipedia]=op 17 december 1812 wordt Wehl van Zeddam losgemaakt en aan Pruisen teruggegeven [Wikipedia]=na het Congres van Wenen kwam op 1 juni 1816 Wehl weer bij Nederland, maar werd niet opnieuw toegevoegd aan Zeddam [Wikipedia]=bij KB 30 januari 1820 en het Besluit van GS Gelderland 20 december 1820 werd de gemeente op 1 januari 1821 opgeheven [Wikipedia]=in 1821 wordt Zeddam met Netterden en ‘s Heerenberg opgenomen in de nieuwe gemeente Bergh [Wikipedia]=in 1969 werd Vinkwijk bij Zeddam gevoegd [Wikipedia]=in 2005 vormen Bergh en Didam de nieuwe gemeente Montferland [Wikipedia]
belastingen=er is een "Besitz-und Steurerheft von Zeddam" in de Fürstlich Hohenzollernsche Domänenadministration 's-Heerenberg 1847-1875 [DDB]=belastingbetalingen in het district Zeddam in 1865-1872 [DDB]
bestuurburgemeester=Philippe Jacques de Bellefroid was burgemeester van de mairie Zeddam [Wikipedia]
economie=een rosmolen uit 1546 [Wikipedia]=een beltmolen uit 1891, de Volharding [Wikipedia]
heerlijkheid=verpachting van de beltmolen, een korenmolen, te Zeddam 1854-1904. De molen dateert van vóór 1441 [DDB]=overzicht uit 1875 van het heerlijk bezit in Zeddam [DDB]
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio; DDB; Wikipedialiteratuur
algemeen=uit 1669 dateert het jachtpaviljoen van Oswald III van Bergh [Wikipedia]=van 20 oktober 1811-1820 een zelfstandige gemeente, bestaande uit de dorpen Zeddam, Braamt en Kilder, de heerlijkheid Wehl, de buurtschappen Groot en Klein Azewijn, Vethuizen, Vinkwijk en Wijnbergen [Wikipedia]=op 17 december 1812 wordt Wehl van Zeddam losgemaakt en aan Pruisen teruggegeven [Wikipedia]=na het Congres van Wenen kwam op 1 juni 1816 Wehl weer bij Nederland, maar werd niet opnieuw toegevoegd aan Zeddam [Wikipedia]=bij KB 30 januari 1820 en het Besluit van GS Gelderland 20 december 1820 werd de gemeente op 1 januari 1821 opgeheven [Wikipedia]=in 1821 wordt Zeddam met Netterden en ‘s Heerenberg opgenomen in de nieuwe gemeente Bergh [Wikipedia]=in 1969 werd Vinkwijk bij Zeddam gevoegd [Wikipedia]=in 2005 vormen Bergh en Didam de nieuwe gemeente Montferland [Wikipedia]
belastingen=er is een "Besitz-und Steurerheft von Zeddam" in de Fürstlich Hohenzollernsche Domänenadministration 's-Heerenberg 1847-1875 [DDB]=belastingbetalingen in het district Zeddam in 1865-1872 [DDB]
bestuurburgemeester=Philippe Jacques de Bellefroid was burgemeester van de mairie Zeddam [Wikipedia]
economie=een rosmolen uit 1546 [Wikipedia]=een beltmolen uit 1891, de Volharding [Wikipedia]
heerlijkheid=verpachting van de beltmolen, een korenmolen, te Zeddam 1854-1904. De molen dateert van vóór 1441 [DDB]=overzicht uit 1875 van het heerlijk bezit in Zeddam [DDB]
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio; DDB; Wikipedialiteratuur
ZeelandProvincie van Nederland. Zie afzonderlijk lemma
ZeelandBuurtschap in de gemeente Berg en Dal. Ook Het Zeeland.
algemeen
=tot en met 31 december 2014 was Z. deel van de gemeente Millingen aan de Rijn [Wikipedia]=vanaf 1 januari 2015 deel van de gemeente Groesbeek [Wikipedia]
belastingen
financiën
heerlijkheid=heerlijkheid en slot van het huis Lippe Biesterfeld met enkele boerderijen en huizen [Wikipedia]=ausgleich zwischen den Amtslasten der Herrlichkeiten Pannerden, Millingen und Zeeland (1672) Schatzung der Herrlichkeit Zeeland (1674) [DDB]=Ochsenverzeichnis (1707/12). Verpachtungen und Pachtrechnungen Johanns v. Motzfeld über die Güter und Weiden in der Herrlichkeit Zeeland (1709 ff.), Verwaltung der Weiden Rosendahl und Ochsenweide in der Herrlichkeit Zeeland (1721) Pachtgeldforderung des Vizekanzlers Johann v. Motzfeld zu Kleve an Rentmeister Gottfried Kuhlmann zu Germeseel (1722). Rechnungssachen über Ochsenverkauf Kohlmanns in Köln (1721/22). Pachtverträge des Vizekanzlers v. Motzfeld (1720/1725/1731). Inventar des Jan Stay (1731) [DDB]=Einnahme- und Ausgabebuch 1773 der v. Motzfeld über die zeelandschen Güter [DDB]=Rechnung 1779-1780 des Richters Stalmann als Rezeptor der Herrlichkeit Zeeland [DDB]
rechtspraak=Gerichtsprotokoll des Richteramts an Zeeland (1611/12). Unkosten und Verhörsprotokoll des Gerichtsgefangenen Johann Otten gen. Kappeler (1612). Kaufbriefkonzepte (1612). Prozessvollmacht des Kollegiatstiftes zu Kleve (1613). Gerichtsprotokoll des Richteramts zu Zeeland (1617/26). Gerichtszitationen 1621/23. Prozessvollmacht des Grafen Philipp v. Croy, Herr zu Zeeland (1653). Zeugenverhör (1678). Patent für Egbart v. Aldenburg als Richter zu Zeeland (1743) [DDB]
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio; DDB; Wikipedialiteratuur
algemeen
=tot en met 31 december 2014 was Z. deel van de gemeente Millingen aan de Rijn [Wikipedia]=vanaf 1 januari 2015 deel van de gemeente Groesbeek [Wikipedia]
belastingen
financiën
heerlijkheid=heerlijkheid en slot van het huis Lippe Biesterfeld met enkele boerderijen en huizen [Wikipedia]=ausgleich zwischen den Amtslasten der Herrlichkeiten Pannerden, Millingen und Zeeland (1672) Schatzung der Herrlichkeit Zeeland (1674) [DDB]=Ochsenverzeichnis (1707/12). Verpachtungen und Pachtrechnungen Johanns v. Motzfeld über die Güter und Weiden in der Herrlichkeit Zeeland (1709 ff.), Verwaltung der Weiden Rosendahl und Ochsenweide in der Herrlichkeit Zeeland (1721) Pachtgeldforderung des Vizekanzlers Johann v. Motzfeld zu Kleve an Rentmeister Gottfried Kuhlmann zu Germeseel (1722). Rechnungssachen über Ochsenverkauf Kohlmanns in Köln (1721/22). Pachtverträge des Vizekanzlers v. Motzfeld (1720/1725/1731). Inventar des Jan Stay (1731) [DDB]=Einnahme- und Ausgabebuch 1773 der v. Motzfeld über die zeelandschen Güter [DDB]=Rechnung 1779-1780 des Richters Stalmann als Rezeptor der Herrlichkeit Zeeland [DDB]
rechtspraak=Gerichtsprotokoll des Richteramts an Zeeland (1611/12). Unkosten und Verhörsprotokoll des Gerichtsgefangenen Johann Otten gen. Kappeler (1612). Kaufbriefkonzepte (1612). Prozessvollmacht des Kollegiatstiftes zu Kleve (1613). Gerichtsprotokoll des Richteramts zu Zeeland (1617/26). Gerichtszitationen 1621/23. Prozessvollmacht des Grafen Philipp v. Croy, Herr zu Zeeland (1653). Zeugenverhör (1678). Patent für Egbart v. Aldenburg als Richter zu Zeeland (1743) [DDB]
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio; DDB; Wikipedialiteratuur
ZeelandEen dorp in de gemeente Maashorst aan de rand van de Peel. Ook Zelant, Selant, Seelandt en Op-Zeeland
algemeen=op 14 juni 1628 wordt Zeeland een zelfstandige parochie [Wikipedia]=in 1906 ontginning van de heide- en broekgebieden [Wikipedia]=op 10 augustus 1925 raast een cycloon over Oventje en laat een spoor van vernieling achter [Wikipedia]=in 1995 zijn er 5940 inwoners [Wikipedia]=in 2021 zijn er 6745 inwoners incl. de buurtschappen, wonend op 29,75 km2 [zonder het Oventje 27,38 km2] [Wikipedia]
bestuurburgemeester=Joseph van de Ven [1872-1947] is burgemeester van 1932-1938 [Wikipedia]
economie=in 1850 verrijst een pianofabriek van N. Bouwens, welke in 1858 failliet gaat [Wikipedia]=in 1875 is de start van het meststoffenbedrijf en kunstmestfabriek Coenen & Schoenmakers [Wikipedia]=einde 19e eeuw bierbrouwerij “De Roode Leeuw”; produceert vanaf 1931 ook frisdrank [Wikipedia]=in 1910 wordt de stoomzuivelfabriek Sint Jacobus geopend, in 1970 overgenomen door Campina [Wikipedia]
gemeente=in 1806 gaat Zeeland als zelfstandige gemeente deel uitmaken van het Koninkrijk Holland [Wikipedia]=in 1812 kwam het kadaster tot stand; er volgden grenskwesties met Boekel en Uden. De geschillen werden opgelost, maar over Graspeel bleef men verdeeld. [Wikipedia]=tot 1994 was Zeeland met de buurtschappen Oventje, Brand en Graspeel een zelfstandige gemeente [Wikipedia]=in 1994 is Zeeland samengevoegd met Schaijk tot de nieuwe gemeente Landerd [Wikipedia]
heerlijkheid =in 1233 een scheiding tussen het gebied Cuyk en het land van Herpen en Uden; Her[en en Uden vormen de heerlijkheid Uden [Wikipedia]=in de 13e eeuw is Zeeland deel van de heerlijkheid Uden [Wikipedia]=in 1339 geeft Jan van Valkenburg de dorpskeur aan Zeeland [Wikipedia]=in 1360 gaat de heerlijkheid Uden behoren tot het Land van Ravenstein en viel tot en met 1396 onder de heerschappij van het huis van Valkenburg [Wikipedia]=Reinout van Valkenburg, gehuwd met Elisabeth van Kleef, overlijdt kinderloos. De hertog van Brabant beleende in 1397 Adolf van Kleef met Herpen, Ravenstein en Uden. Het Land van Ravenstein wordt dan Kleefs gebied [Wikipedia]=in 1629 komt het gebied onder Palts- [Wikipedia]=in 1796 wordt het Land van Ravenstein ingelijfd bij de Bataafse Republiek [Wikipedia]
oorlog=in 1831 trekken soldaten die aan de Tiendaagse Veldtocht deelnamen door Seeland [Wikipedia]
rechtspraak=in 1339 ontstaat vanuit de schepenbank Herpen en Uden het Heikantsgericht. Dit gericht bestreek Uden, Boekel en Zeeland. Ze bestond uit zeven leden waarvan twee uit Zeeland [Wikipedia]
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio; DDB; Wikipedialiteratuur
algemeen=op 14 juni 1628 wordt Zeeland een zelfstandige parochie [Wikipedia]=in 1906 ontginning van de heide- en broekgebieden [Wikipedia]=op 10 augustus 1925 raast een cycloon over Oventje en laat een spoor van vernieling achter [Wikipedia]=in 1995 zijn er 5940 inwoners [Wikipedia]=in 2021 zijn er 6745 inwoners incl. de buurtschappen, wonend op 29,75 km2 [zonder het Oventje 27,38 km2] [Wikipedia]
bestuurburgemeester=Joseph van de Ven [1872-1947] is burgemeester van 1932-1938 [Wikipedia]
economie=in 1850 verrijst een pianofabriek van N. Bouwens, welke in 1858 failliet gaat [Wikipedia]=in 1875 is de start van het meststoffenbedrijf en kunstmestfabriek Coenen & Schoenmakers [Wikipedia]=einde 19e eeuw bierbrouwerij “De Roode Leeuw”; produceert vanaf 1931 ook frisdrank [Wikipedia]=in 1910 wordt de stoomzuivelfabriek Sint Jacobus geopend, in 1970 overgenomen door Campina [Wikipedia]
gemeente=in 1806 gaat Zeeland als zelfstandige gemeente deel uitmaken van het Koninkrijk Holland [Wikipedia]=in 1812 kwam het kadaster tot stand; er volgden grenskwesties met Boekel en Uden. De geschillen werden opgelost, maar over Graspeel bleef men verdeeld. [Wikipedia]=tot 1994 was Zeeland met de buurtschappen Oventje, Brand en Graspeel een zelfstandige gemeente [Wikipedia]=in 1994 is Zeeland samengevoegd met Schaijk tot de nieuwe gemeente Landerd [Wikipedia]
heerlijkheid =in 1233 een scheiding tussen het gebied Cuyk en het land van Herpen en Uden; Her[en en Uden vormen de heerlijkheid Uden [Wikipedia]=in de 13e eeuw is Zeeland deel van de heerlijkheid Uden [Wikipedia]=in 1339 geeft Jan van Valkenburg de dorpskeur aan Zeeland [Wikipedia]=in 1360 gaat de heerlijkheid Uden behoren tot het Land van Ravenstein en viel tot en met 1396 onder de heerschappij van het huis van Valkenburg [Wikipedia]=Reinout van Valkenburg, gehuwd met Elisabeth van Kleef, overlijdt kinderloos. De hertog van Brabant beleende in 1397 Adolf van Kleef met Herpen, Ravenstein en Uden. Het Land van Ravenstein wordt dan Kleefs gebied [Wikipedia]=in 1629 komt het gebied onder Palts- [Wikipedia]=in 1796 wordt het Land van Ravenstein ingelijfd bij de Bataafse Republiek [Wikipedia]
oorlog=in 1831 trekken soldaten die aan de Tiendaagse Veldtocht deelnamen door Seeland [Wikipedia]
rechtspraak=in 1339 ontstaat vanuit de schepenbank Herpen en Uden het Heikantsgericht. Dit gericht bestreek Uden, Boekel en Zeeland. Ze bestond uit zeven leden waarvan twee uit Zeeland [Wikipedia]
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio; DDB; Wikipedialiteratuur
ZeelstGemeente in Noord-Brabant bij Veldhoven
algemeen
economie=de aanleg van de Steenweg naar Turnhout in 1855 gaf de impuls voor de bouw van enige fabrieken, de sigarenfabriek Gebr. Bazelmans , de N.V. Nederlandsche Steenfabriek De Koraal en de linnenfabriek en blekerij van Wed. J. van Nuenen & Zoon [Wikipedia]
geestelijkheid=vanaf 1400 een zelfstandige parochie [Wikipedia]=akte van overdracht in 1799 voor de schepenen van Zeelst van een erf aan de Linden te Zeelst en een perceel heideveld door Adriaentje van Helmond, weduwe van Lambertus Craijten aan de Tafel van de Heilige Geest [RHC 15385 Tafel van de Heilige Geest Zeelst, inv. 2951]
gemeente=van 1811 tot 1921 een zelfstandige gemeente [Wikipedia]=later geannexeerd door Eindhoven [Wikipedia]
heerlijkheid=“een kleine heerlijkheid waar een edelmansfamilie in een slotje woonde” [Wikipedia] =slot in 15e eeuw gebouwd door familie van Eyck [Wikipedia]
rechtspraak=Zeelst valt met Blaarthem, Knegsel, Meerveldhoven, Oerle, Veldhoven, Vessem en Wintelre onder de schepenbank van Oerle [Wikipedia]=in 1560 kregen Veldhoven Zeelst en Blaarthem een eigen schepenbank [Wikipedia]
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio; DDB; Wikipedia literatuuroverige bronnenBVGO;
algemeen
economie=de aanleg van de Steenweg naar Turnhout in 1855 gaf de impuls voor de bouw van enige fabrieken, de sigarenfabriek Gebr. Bazelmans , de N.V. Nederlandsche Steenfabriek De Koraal en de linnenfabriek en blekerij van Wed. J. van Nuenen & Zoon [Wikipedia]
geestelijkheid=vanaf 1400 een zelfstandige parochie [Wikipedia]=akte van overdracht in 1799 voor de schepenen van Zeelst van een erf aan de Linden te Zeelst en een perceel heideveld door Adriaentje van Helmond, weduwe van Lambertus Craijten aan de Tafel van de Heilige Geest [RHC 15385 Tafel van de Heilige Geest Zeelst, inv. 2951]
gemeente=van 1811 tot 1921 een zelfstandige gemeente [Wikipedia]=later geannexeerd door Eindhoven [Wikipedia]
heerlijkheid=“een kleine heerlijkheid waar een edelmansfamilie in een slotje woonde” [Wikipedia] =slot in 15e eeuw gebouwd door familie van Eyck [Wikipedia]
rechtspraak=Zeelst valt met Blaarthem, Knegsel, Meerveldhoven, Oerle, Veldhoven, Vessem en Wintelre onder de schepenbank van Oerle [Wikipedia]=in 1560 kregen Veldhoven Zeelst en Blaarthem een eigen schepenbank [Wikipedia]
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio; DDB; Wikipedia literatuuroverige bronnenBVGO;
ZeerijpDorp in Groningen in de Eemsdelta. Ook Ripa [1227-1228], Ryp [1559], jnden Rijm [1461], Rijpp [1462]
algemeen=na het jaar 1000 is een dijk aangelegd over de kwelderruggen en oeverwallen van de Fivelboezem [Wikipedia]=later in de 12e eeuw werd noordelijker nog een dijk gemaakt=vroeg in de 13e eeuw ontstaat rond de oude dijk het dorp met een kerkje=in 1227-1228 genoemd in de Kroniek van Bloemhof [Wikipedia]=in de Middeleeuwen onderdeel van het Westerambt, een onderkwartier van Fivelgo [Wikipedia]=in 1559 op de kaart van Jacob van Deventer heet het Ryp [Wikipedia]=er werden vier borgen gebouwd: Boukum, Eelsum, Haykema en Juckema met adellijke families als Clant, Grevinck, Ten Holte, Van Borck en Rengers=de borgen verdwijnen in de 18e eeuw of worden verbouwd tot boerderijen=tijdens de Republiek [1579-1795] onderdeel van het onderkwartier Oosterdeel van Fivelingo [Wikipedia]=op de kaart van Beckeringh uit 1759 bestaat het dorp uit lintbebouwing langs de Borgweg en was huizen op De Kamp [Wikipedia]=In 1800 behoort Zeerijp tot één van de elf gemeenten binnen de 6e ring van het Departement van de Eems. Er wonen in totaal 3509 personen verdeeld over 8 grondvergaderingen ('t Zand 2, Eppenhuizen, Startinghuizen en Garshuizen 1, Wester-Embden 1, Zeerijp 1, Loppersum 2, Enum en Wirdum 1)) [Covens, blz. 127]
economie=overstap in het begin van de 19e eeuw van veeteelt naar akkerbouw brengt welvaart [Wikipedia]=na de neergang door de aardappelziekte in 1845-1846 weer opleving in de periode 1850-1885 [Wikipedia]=rond 1900 was er een bloeiende middenstand, 6 kruideniers, 6 kappers en barbiers, 5 herbergiers, 4 kleermakers, 2 smederijen, 2 ververs, 2 leerlooiers, een slager, kuiper, graanhandelaar, molenaar, mandenvlechter en een boomkweker. [Wikipedia]
geestelijkheid=Zeerijp was een kerspel van het bisdom Münster, niet onder een seend (proost of deken), maar direct onder de officiaal van de bisschop [Wikipedia]
gemeente=in 1811 deel van de gemeente ‘t Zandt [Wikipedia]=de aardappelziekte van 1845-1846 veroorzaakte een stroom emigranten naar vooral Holland in Michigan [Wikipedia]=in 1849 zijn er 143 inwoners [Wikipedia]=rond 1890 een depressie; veel emigratie naar VS en Argentinië [Wikipedia]=in 1920 zijn er 510 inwoners [Wikipedia]=een derde emigratiegolf vond plaats tijdens de Grote Depressie tussen 1929 en 1936 [Wikipedia]=in 2018 zijn er 765 inwoners [Wikipedia]=in 2021 zijn er in Zeerijp 420 inwoners [Wikipedia]
oorlog=in 1590 geplunderd door de Staatse troepen [Wikipedia]=in 1748 is één van de leiders van de boerenopstand, Jan Clasen Nieboer, afkomstig van de Boukumaheerd [Wikipedia]=in 1795 zouden bij ongeregeldheden tussen Orangisten en Patriotten twee doden en 9 zwaargewonden te betreuren zijn geweest [Wikipedia]
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio; DDB; Wikipedialiteratuuroverige bronnenBVGO
algemeen=na het jaar 1000 is een dijk aangelegd over de kwelderruggen en oeverwallen van de Fivelboezem [Wikipedia]=later in de 12e eeuw werd noordelijker nog een dijk gemaakt=vroeg in de 13e eeuw ontstaat rond de oude dijk het dorp met een kerkje=in 1227-1228 genoemd in de Kroniek van Bloemhof [Wikipedia]=in de Middeleeuwen onderdeel van het Westerambt, een onderkwartier van Fivelgo [Wikipedia]=in 1559 op de kaart van Jacob van Deventer heet het Ryp [Wikipedia]=er werden vier borgen gebouwd: Boukum, Eelsum, Haykema en Juckema met adellijke families als Clant, Grevinck, Ten Holte, Van Borck en Rengers=de borgen verdwijnen in de 18e eeuw of worden verbouwd tot boerderijen=tijdens de Republiek [1579-1795] onderdeel van het onderkwartier Oosterdeel van Fivelingo [Wikipedia]=op de kaart van Beckeringh uit 1759 bestaat het dorp uit lintbebouwing langs de Borgweg en was huizen op De Kamp [Wikipedia]=In 1800 behoort Zeerijp tot één van de elf gemeenten binnen de 6e ring van het Departement van de Eems. Er wonen in totaal 3509 personen verdeeld over 8 grondvergaderingen ('t Zand 2, Eppenhuizen, Startinghuizen en Garshuizen 1, Wester-Embden 1, Zeerijp 1, Loppersum 2, Enum en Wirdum 1)) [Covens, blz. 127]
economie=overstap in het begin van de 19e eeuw van veeteelt naar akkerbouw brengt welvaart [Wikipedia]=na de neergang door de aardappelziekte in 1845-1846 weer opleving in de periode 1850-1885 [Wikipedia]=rond 1900 was er een bloeiende middenstand, 6 kruideniers, 6 kappers en barbiers, 5 herbergiers, 4 kleermakers, 2 smederijen, 2 ververs, 2 leerlooiers, een slager, kuiper, graanhandelaar, molenaar, mandenvlechter en een boomkweker. [Wikipedia]
geestelijkheid=Zeerijp was een kerspel van het bisdom Münster, niet onder een seend (proost of deken), maar direct onder de officiaal van de bisschop [Wikipedia]
gemeente=in 1811 deel van de gemeente ‘t Zandt [Wikipedia]=de aardappelziekte van 1845-1846 veroorzaakte een stroom emigranten naar vooral Holland in Michigan [Wikipedia]=in 1849 zijn er 143 inwoners [Wikipedia]=rond 1890 een depressie; veel emigratie naar VS en Argentinië [Wikipedia]=in 1920 zijn er 510 inwoners [Wikipedia]=een derde emigratiegolf vond plaats tijdens de Grote Depressie tussen 1929 en 1936 [Wikipedia]=in 2018 zijn er 765 inwoners [Wikipedia]=in 2021 zijn er in Zeerijp 420 inwoners [Wikipedia]
oorlog=in 1590 geplunderd door de Staatse troepen [Wikipedia]=in 1748 is één van de leiders van de boerenopstand, Jan Clasen Nieboer, afkomstig van de Boukumaheerd [Wikipedia]=in 1795 zouden bij ongeregeldheden tussen Orangisten en Patriotten twee doden en 9 zwaargewonden te betreuren zijn geweest [Wikipedia]
rechtspraak
=Zeerijp viel onder de rechtstoel ‘t Zandster Eesterrecht [Wikipedia]waterstaat
=het kerspel Zeerijp, de “Zeerijpster eed” vormde onderdeel van de derde schepperij, Loppersum, van het Dorpster zijlvest [Wikipedia]BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio; DDB; Wikipedialiteratuuroverige bronnenBVGO
ZeevangPlaats in Noord-Holland
algemeen=In Zeevang is rond 1344 een veer te Kokendijk (Koedijk?), misschien over de Purmer op Edam, dat respectievelijk 15 sc , 25 sc. en 20 sc. 0 d. opbracht en dus van enige vooruitgang getuigt (Craandijk, blz. 145).
belastingenbede
rekeningen=Over Amstelland, Waterland en Zeevang zijn er vijf aaneensluitende rekeningen van 1343 tot 1346 van heer Florens van den Bouchorst (BVGO 1877, 2e reeks, deel 9, blz. 12)
vronescoud=Johannes, elect van Utrecht, Amelius, deken van den Dom, Stefanus, proost van St. Pieter, Wilhelmus, proost van St. Jan en Henricus, deken van St. Salvator, verklaren in 1277, dat een vaste verzoening is tot stand gekomen tusschen heer Jan Persijn, ridder, en zijne onderzaten van Zeevang. De eerste belooft daarbij, dat alle misdrijf tegen hem oprechtelijk zal zijn vergeven. Voorts beloven de anderen van hun kant te zullen betalen (Craandijk, blz. 121).=op Allerheiligen zou ieder vronescoud (het voor allen hetzelfde huisgeld) betalen. De schouten zouden kazen en geniest gevogelte (altilia) 1 geven, zooals zij voorheen gewoon waren. Een en ander zou jaarlijks persoonlijk op den hof te Velzen aan Jan Persijn, zijn erfgenamen of gemachtigden worden aangeboden. Werd dit verzuimd of geweigerd, dan zou, zonder voorafgaande citatie of waarschuwing, de excommunicatie hen treffen, en bleven zij twee maanden verhard, dan zou een broeder van St. Catharina te Utrecht tot hen komen en hun den kerkban openlijk aanzeggen, terwijl hun geen absolutie gegeven zou worden, voordat zij alles betaald zouden hebben en voor hun misdrijf boete gedaan. Daarentegen zou heer Jan Persijn zijn onderzaten verdedigen, gelijk een heer schuldig is te doen (Craandijk, blz. 122).
gemeente=ontstaan na opheffing Beets, Kwadijk, Middelie, Oosthuizen en Warder [Wikipedia]=tussen 1970 en 2015 zelfstandige gemeente. Daartoe behoren Beets, Etersheim, Hobrede, Kwadijk, Middelie, Oosthuizen, Schardam, Warder, Axwijk, Verloreneinde[Wikipedia]=in 2012 verzocht Zeevang aan Edam-Volendam om te komen tot een fusie [Wikipedia]=in mei 2013 gaat Edam-Volendam daarmee akkoord [Wikipedia]=op 18 november 2015 zijn er herindelingsverkiezingen [Wikipedia]=per 1 januari 2016 vormt Zeevang een deel van de gemeente Edam-Volendam [Wikipedia]=er is een lijst van burgemeesters van 1970 tot en met 2015 [Wikipedia]
heerlijkheid=Johannes, elect van Utrecht, Amelius, deken van den Dom, Stefanus, proost van St. Pieter, Wilhelmus, proost van St. Jan en Henricus, deken van St. Salvator, verklaren in 1277, dat een vaste verzoening is tot stand gekomen tusen heer Jan Persijn, ridder, en zijne onderzaten van Zeevang. De eerste belooft daarbij, dat alle misdrijf tegen hem oprechtelijk zal zijn vergeven. Voorts beloven de anderen van hun kant te zullen betalen (Craandijk, blz. 121)=op Allerheiligen zou ieder vronescoud (het voor allen hetzelfde huisgeld) betalen. De schouten zouden kazen en geniest gevogelte (altilia) 1 geven, zooals zij voorheen gewoon waren. Een en ander zou jaarlijks persoonlijk op den hof te Velzen aan Jan Persijn, zijn erfgenamen of gemachtigden worden aangeboden. Werd dit verzuimd of geweigerd, dan zou, zonder voorafgaande citatie of waarschuwing, de excommunicatie hen treffen, en bleven zij twee maanden verhard, dan zou een broeder van St. Catharina te Utrecht tot hen komen en hun den kerkban openlijk aanzeggen, terwijl hun geen absolutie gegeven zou worden, voordat zij alles betaald zouden hebben en voor hun misdrijf boete gedaan. Daarentegen zou heer Jan Persijn zijn onderzaten verdedigen, gelijk een heer schuldig is te doen (Craandijk, blz. 122). -in de verkoopbrief van 27 juli 1282, doet Jan Persijn zijn heerlijkheid Waterland en Zeevang met al wat hij te Amsterdam bezit over aan graaf Floris V (ter Gouw, blz. 53), tegen goederen in De Lier en Zouteveen, met dien verstande, dat de graaf de helft der inkomsten zou genieten, terwijl zijn zoon Nicolaas en diens erfgenamen de wederhelft onherroepelijk in leen zouden ontvangen van de graaf en diens opvolgers. Bovendien stond hij de graaf af alles, wat hem in Amsterdamme toebehoorde of scheen toe te behooren, uit de gift des bisschops met toestemming van de graaf ontvangen, met de huizen, sterkten en het overige, dat hij aldaar had (Craandijk, blz. 126).
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio; DDB; WikipedialiteratuurBaelde, Domeingoederen, pp. 284-285 (1551), 288 (id) Blécourt, Heerlijkheden, p. 88 (1282) Blok, Financiën, p. 80 (1391) Blok, P.J., De financiën van het graafschap Holland, in: BVGO 1886, 3e reeks, deel 3, blz. 80Craandijk, J., Het geslacht Persijn van Waterland, in: BVGO 1902, 4e reeks, deel 2, blz. 121, 122, 126, 145Gosses, Welgeborenen, pp. 38 (1282), 73 (m.e.)Gouw, J. ter, Is Jan Persijn heer van Amsterdam geweest ?, in: BVGO 1868, 2e reeks, deel 5, blz. 53overige bronnenBVGO
algemeen=In Zeevang is rond 1344 een veer te Kokendijk (Koedijk?), misschien over de Purmer op Edam, dat respectievelijk 15 sc , 25 sc. en 20 sc. 0 d. opbracht en dus van enige vooruitgang getuigt (Craandijk, blz. 145).
belastingenbede
rekeningen=Over Amstelland, Waterland en Zeevang zijn er vijf aaneensluitende rekeningen van 1343 tot 1346 van heer Florens van den Bouchorst (BVGO 1877, 2e reeks, deel 9, blz. 12)
vronescoud=Johannes, elect van Utrecht, Amelius, deken van den Dom, Stefanus, proost van St. Pieter, Wilhelmus, proost van St. Jan en Henricus, deken van St. Salvator, verklaren in 1277, dat een vaste verzoening is tot stand gekomen tusschen heer Jan Persijn, ridder, en zijne onderzaten van Zeevang. De eerste belooft daarbij, dat alle misdrijf tegen hem oprechtelijk zal zijn vergeven. Voorts beloven de anderen van hun kant te zullen betalen (Craandijk, blz. 121).=op Allerheiligen zou ieder vronescoud (het voor allen hetzelfde huisgeld) betalen. De schouten zouden kazen en geniest gevogelte (altilia) 1 geven, zooals zij voorheen gewoon waren. Een en ander zou jaarlijks persoonlijk op den hof te Velzen aan Jan Persijn, zijn erfgenamen of gemachtigden worden aangeboden. Werd dit verzuimd of geweigerd, dan zou, zonder voorafgaande citatie of waarschuwing, de excommunicatie hen treffen, en bleven zij twee maanden verhard, dan zou een broeder van St. Catharina te Utrecht tot hen komen en hun den kerkban openlijk aanzeggen, terwijl hun geen absolutie gegeven zou worden, voordat zij alles betaald zouden hebben en voor hun misdrijf boete gedaan. Daarentegen zou heer Jan Persijn zijn onderzaten verdedigen, gelijk een heer schuldig is te doen (Craandijk, blz. 122).
gemeente=ontstaan na opheffing Beets, Kwadijk, Middelie, Oosthuizen en Warder [Wikipedia]=tussen 1970 en 2015 zelfstandige gemeente. Daartoe behoren Beets, Etersheim, Hobrede, Kwadijk, Middelie, Oosthuizen, Schardam, Warder, Axwijk, Verloreneinde[Wikipedia]=in 2012 verzocht Zeevang aan Edam-Volendam om te komen tot een fusie [Wikipedia]=in mei 2013 gaat Edam-Volendam daarmee akkoord [Wikipedia]=op 18 november 2015 zijn er herindelingsverkiezingen [Wikipedia]=per 1 januari 2016 vormt Zeevang een deel van de gemeente Edam-Volendam [Wikipedia]=er is een lijst van burgemeesters van 1970 tot en met 2015 [Wikipedia]
heerlijkheid=Johannes, elect van Utrecht, Amelius, deken van den Dom, Stefanus, proost van St. Pieter, Wilhelmus, proost van St. Jan en Henricus, deken van St. Salvator, verklaren in 1277, dat een vaste verzoening is tot stand gekomen tusen heer Jan Persijn, ridder, en zijne onderzaten van Zeevang. De eerste belooft daarbij, dat alle misdrijf tegen hem oprechtelijk zal zijn vergeven. Voorts beloven de anderen van hun kant te zullen betalen (Craandijk, blz. 121)=op Allerheiligen zou ieder vronescoud (het voor allen hetzelfde huisgeld) betalen. De schouten zouden kazen en geniest gevogelte (altilia) 1 geven, zooals zij voorheen gewoon waren. Een en ander zou jaarlijks persoonlijk op den hof te Velzen aan Jan Persijn, zijn erfgenamen of gemachtigden worden aangeboden. Werd dit verzuimd of geweigerd, dan zou, zonder voorafgaande citatie of waarschuwing, de excommunicatie hen treffen, en bleven zij twee maanden verhard, dan zou een broeder van St. Catharina te Utrecht tot hen komen en hun den kerkban openlijk aanzeggen, terwijl hun geen absolutie gegeven zou worden, voordat zij alles betaald zouden hebben en voor hun misdrijf boete gedaan. Daarentegen zou heer Jan Persijn zijn onderzaten verdedigen, gelijk een heer schuldig is te doen (Craandijk, blz. 122). -in de verkoopbrief van 27 juli 1282, doet Jan Persijn zijn heerlijkheid Waterland en Zeevang met al wat hij te Amsterdam bezit over aan graaf Floris V (ter Gouw, blz. 53), tegen goederen in De Lier en Zouteveen, met dien verstande, dat de graaf de helft der inkomsten zou genieten, terwijl zijn zoon Nicolaas en diens erfgenamen de wederhelft onherroepelijk in leen zouden ontvangen van de graaf en diens opvolgers. Bovendien stond hij de graaf af alles, wat hem in Amsterdamme toebehoorde of scheen toe te behooren, uit de gift des bisschops met toestemming van de graaf ontvangen, met de huizen, sterkten en het overige, dat hij aldaar had (Craandijk, blz. 126).
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio; DDB; WikipedialiteratuurBaelde, Domeingoederen, pp. 284-285 (1551), 288 (id) Blécourt, Heerlijkheden, p. 88 (1282) Blok, Financiën, p. 80 (1391) Blok, P.J., De financiën van het graafschap Holland, in: BVGO 1886, 3e reeks, deel 3, blz. 80Craandijk, J., Het geslacht Persijn van Waterland, in: BVGO 1902, 4e reeks, deel 2, blz. 121, 122, 126, 145Gosses, Welgeborenen, pp. 38 (1282), 73 (m.e.)Gouw, J. ter, Is Jan Persijn heer van Amsterdam geweest ?, in: BVGO 1868, 2e reeks, deel 5, blz. 53overige bronnenBVGO
ZegveldPlaats in Utrecht bij Woerden
algemeen=de eerste kerk dateert uit 1312 [Wikipedia] gemeente=er is een lijst van burgemeesters van 1814-1988 [Wikipedia]=van 1857-1988 waren de burgemeesters van Zegveld tevens burgemeester van Kamerik [Wikipedia]=in 1989 wordt de gemeente opgeheven; er wonen dan 2123 mensen[Wikipedia]=op 1 januari 2021 zijn er rond 2300 inwoners [Wikipedia]
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio; DDB; Wikipedia literatuur
algemeen=de eerste kerk dateert uit 1312 [Wikipedia] gemeente=er is een lijst van burgemeesters van 1814-1988 [Wikipedia]=van 1857-1988 waren de burgemeesters van Zegveld tevens burgemeester van Kamerik [Wikipedia]=in 1989 wordt de gemeente opgeheven; er wonen dan 2123 mensen[Wikipedia]=op 1 januari 2021 zijn er rond 2300 inwoners [Wikipedia]
bestuur
burgemeester=Cornelis Jan Bredius [1804-1873] is burgemeester van Waarder, Barwoutswaarder, Rietveld, Kamerik, Zegveld, 's-Gravesloot en Woerden [Roelants, Gulden, blz. 115]BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio; DDB; Wikipedia literatuur
ZegwaardPlaats in Zuid-Holland bij Zoetermeer. Ook Seghwaert of Zegwaart
algemeen
belastingenheervaart=Zegwaard dient tot 1398 met Zoetermeer samen in de heervaart. In dat jaar worden ze in de riemtale gescheiden: [Reg. v. Rotterd. en Schieland, 1123, blz. 294).
geestelijkheid=Zegwaard vormt met Zoetermeer nog één parochie in 1514 (Informacie, blz. 301 vlg; Wikipedia).
gemeente=er is een lijsrt van burgemeesters van 1812-1935 [Wikipedia]
heerlijkheid=Florens van Brederode / Floris van Brederode (1230-1306) ambachtsheer van Zevenhuizen en Zegwaard [1281, 1295], heer van Doortoge (van de hofstede Doortoge te Monster). Hij was een zoon van Dirck van Brederode (van Teylingen) heer van Brederode en Alveradis van Heusden. Hij trouwde ca. 1255 met een dochter van Hugo van Naaldwijk (ca. 1240-). Zij bracht bij haar huwelijk onder andere Doortoge onder Naaldwijk en goederen te Monster mee. In 1266 werd Floris beleend met het goed de Doortoge met 33 morgen [Wikipedia]=Diederic / Dirk van den Doortoge (ca. 1255- ca. 1306) heer van Doortoge, de zoon van Florens. Dideric is heer van Zegwaart rond 1300 [Wikipedia]Beatrijs van den Doortogne (1290- 11 september 1323), vrouwe van Zegwaart 1306-1321, begraven in de slotkapel te Egmond aan den Hoef . Zij was een achterkleindochter van Dirk I van Brederode (ca. 1180-1236). Zij was de dochter van Dirk van Doortoge heer van de Doortoge, Zegwaard en Zevenhuizen en een vrouw waarvan alleen de voornaam (Ermgard/Ermgaerd) bekend is.[1] Beatrijs werd als erfdochter van haar vader op 26 januari 1306 beleend met de woning te Doortoghe met 30 morgen lands en met de ambachten van Zevenhuizen en Zegwaard, waardoor zij 450 pond Holl. aan de graaf betaalde. Zij trouwde op 1 december 1317 met Wouter II van Egmont heer van Egmond. [Wikipedia]=Jan I heer van Egmond (1310-1369) heer van Egmond was zoon van Wouter II van Egmont en Beatrijs van Doortogne. Hij trouwde met Judit / Jutta / Guyote van Amstel (1320-1374) vrouwe van IJsselstein. Jan was heer van Zegwaart van 1321-1369 [Wikipedia]=Aernt heer van Egmond (Slot Egmond op de Hoef te Egmond-Binnen, 1337 - IJsselstein, 9 april 1409) heer van Egmond en IJsselstein was een zoon van Jan I van Egmont en Judith van IJsselstein. Hij werd begraven in het Klooster te IJsselstein. Hij was getrouwd met Jolanda van Leiningen-Dagsburg (1352-Den Haag, 24 april] 1434). Zij was een dochter van Frederik VII graaf van Leiningen-Dagsburg (1320-1387) en Jolanda van Gulik-Bergheim (1330-1387). Aernt was heer van Zegwaart in 1369-1370 [Wikipedia]=Willem van Egmond (Slot Egmond op de Hoef te Egmond-Binnen, 1332 - 1410) heer van Zevenhuizen en Zegwaard [1370-1423] en schout van Delft was een zoon van Jan I van Egmont en Judith van IJsselstein. Hij trouwde met Machteld van Hemert (Nederhemert, 1345-). [Wikipedia]=Aernt van Egmond heer van 1423-1445 [Wikipedia]=Otte van Egmond (1435-20 november 1485) vrouwe van Zegwaard van 1446-1467 werd begraven in Mariënpoel. Zij was een dochter van Willem van Egmond (1415-) en Johanna van Heemskerk. Johanna van Heemskerk was een dochter van Wouter van Heemskerk en Catharina van Arkel. Zij trouwde in 1460 met Adriaan Jansz. van Swieten (1435-1486) heer van Opmeer, de Lier en Zouteveen en burgemeester van Leiden. Hij was een zoon van Johan van Swieten (1410-1485) heer van de Lier en Zouteveen en burgemeester van Leiden en Catharina van Abeele. [Wikipedia]=Willem van Egmond van Palestein (geboren ca. 1410-1473), heer van 1468-1473, was een zoon van Jan van Egmond (Zevenhuizen, 1375 - Delft, 1428) heer van Zevenhuizen en Agnes van Heenvliet (Heenvliet, 1379-). Jan van Egmond op zijn beurt was een zoon van Willem van Egmond (Slot Egmond op de Hoef te Egmond aan den Hoef, 1332 - 1410) en Machteld van Hemert (Nederhemert, 1345-). Agnes was een dochter van Johan van Heenvliet heer van Kattendijke (1360-1410) en Margaretha van Coulster (1360-1409). Hij trouwde met Johanna van Heemskerk (geboren ca. 1410) en had 3 kinderen: Otte Van Egmond, Wouderina Van Egmond en Wouter Van Egmond [Craandijk, blz. 299; Wikipedia] =Wouter van Egmond (1450-1491) ridder, heer van Zegwaard [1473-1491], Zevenhuizen en Soetermeer, hij was een zoon van Willem van Egmond van Palestein (geboren ca. 1410-1473) en Johanna van Heemskerk (geboren ca. 1410) [Wikipedia]=Johanna van Egmond, vrouwe van 1491-1493 [Wikipedia]=Jan van Zwieten, heer van 1493-1511 [Wikipedia]=Jan van Zwieten jr., heer van 1511-1526 [Wikipedia]=Johanna van Zwieten, vrouwe van 1527-1554 [Wikipedia]=Agatha van Coulster van Alkemade (1500 - 16 oktober 1574) vrouwe van Opmeer en Moerkapelle, zij was een dochter van Willem van Coulster van Alkemade heer van Ruijgrok (1470-1553) en Josine van Swieten (1475-1525). Josine van Swieten was een dochter van Adriaan Jansz. van Swieten (1435-1486) en Otte van Egmond (1435-20 november 1485). Agatha van Coulster van Alkmeda trouwde met Johan van Culemborg heer van Renswoude en Drakesteijn (1495-1558). Hij was een zoon van Willem II van Culemborg (1450-1516) drost van Weert en in 1502 heer van Renswoude en Johanna van Brienen (1465-), op haar beurt een dochter van Johan van Brienen (1420-1502) heer van Byssel en Elisabeth van Kershoff-Giessenburg (1438-). Agatha is vrouwe van Zegwaart van 1554-1562 [AaBio12-1, blz. 375; Wikipedia] =Johanna van Cuylenburg (1525- Leiden, 1580) was een dochter van Johan van Culemborg (1495-1558) en Agatha van Coulster van Alkemade (1500 - 16 oktober 1574). Zij trouwde met Karel van Bourgondië (1520-1581) heer van Fallais, Sommelsdijk en St. Annaland. Hij was een zoon van Karel van Bourgondië (1490-1538 heer van Bredam, Han-Sur-Sambre, Baudour, Fromont, Falaise, Lovendeghem, Somerghem, Sommelsdijk en Souburg en Margaretha van Barbançon (1500-1558). Ze is vrouwe van Zegwaart van 1562-1581Johan van Bourgoigne is heer van 1581-1625, beleend in 1583 [Wikipedia]=Catharina van Gendt, vrouwe van 1625-1638. Beleend in 1628 voor Charles van Bourgoigne en zijn erfgenamen [Wikipedia]=Charles Francois van Bourgoigne, heer van 1638-1642 [Wikipedia]=Anna Maria van Bourgoigne is vrouwe van 1642-1643 [Wikipedia]=Jacob van Wijngaarden = Jacob Oem van Wijngaarden is heer van 1643-1651. Hij was de bezitter van o.a. het landgoed Bijdorp. Hij kocht in 1643 de ambachtsheerlijkheid Zegwaard, waardoor Zoetermeer en Zegwaard herenigd werden. Hij liet in 1645 een nieuw huis bouwen, ondertussen verwaarloosde hij het huis te Palenstein te Zoetermeer dat als een ruïne achterbleef. [Wikipedia]=Karel van Wijngaarden, heer van 1651-1673 [Wikipedia]=Everdina Anthonia Sloot, vrouwe van 1673-1686 [Wikipedia]=Amelia van Motzfeld, vrouwe van 1688-1732 [Wikipedia]=Hendrik van Diest, heer van 1732-1750. In 1736 werd Willem van Cleef in naam ambachtsheer. Hendrik van Diest bleef echter in de praktijk diens rechten uitoefenen. [Wikipedia]=aankoop door de Rotterdamse koopman Joan Osy sr, heer van 1750-1773 [Wikipedia]=Joan Osy jr., zoon van Joan Osy sr., heer van 1773-1791 [Wikipedia]=Cornelis Baldwinus Giselinus Osy, zoon van Joan Osy jr. is heer van 1791-1831 [Wikipedia] BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio; DDB; WikipedialiteratuurAvis, Directe, pp. 105 (1426-27), 108 (1450) Chijs, Munten, blz. 39 (1134)Craandijk, J., De beschilderde glazen in de kapel van Assendelft in de Groote Kerk in Den Haag, in: BVGO 1910, 4e reeks, deel 9 , blz. 299Diepeveen, Vervening, pp. 54 (1556), 83 (16e e) Fruin, Informacie, pp. 302-303 (1514) Gosses, I.H., De vorming van het graafschap Holland (III), in: BVGO 1915, 5e reeks, deel 2, blz. 294Gosses, Welgeborenen, p. 113 (1424) Rootselaar, Rekening, pp. 32 (1585-1586), 50 (1555-1585)Verhofstad, Regering, p. 73 (1556)overige bronnenBVGO;
algemeen
belastingenheervaart=Zegwaard dient tot 1398 met Zoetermeer samen in de heervaart. In dat jaar worden ze in de riemtale gescheiden: [Reg. v. Rotterd. en Schieland, 1123, blz. 294).
geestelijkheid=Zegwaard vormt met Zoetermeer nog één parochie in 1514 (Informacie, blz. 301 vlg; Wikipedia).
gemeente=er is een lijsrt van burgemeesters van 1812-1935 [Wikipedia]
heerlijkheid=Florens van Brederode / Floris van Brederode (1230-1306) ambachtsheer van Zevenhuizen en Zegwaard [1281, 1295], heer van Doortoge (van de hofstede Doortoge te Monster). Hij was een zoon van Dirck van Brederode (van Teylingen) heer van Brederode en Alveradis van Heusden. Hij trouwde ca. 1255 met een dochter van Hugo van Naaldwijk (ca. 1240-). Zij bracht bij haar huwelijk onder andere Doortoge onder Naaldwijk en goederen te Monster mee. In 1266 werd Floris beleend met het goed de Doortoge met 33 morgen [Wikipedia]=Diederic / Dirk van den Doortoge (ca. 1255- ca. 1306) heer van Doortoge, de zoon van Florens. Dideric is heer van Zegwaart rond 1300 [Wikipedia]Beatrijs van den Doortogne (1290- 11 september 1323), vrouwe van Zegwaart 1306-1321, begraven in de slotkapel te Egmond aan den Hoef . Zij was een achterkleindochter van Dirk I van Brederode (ca. 1180-1236). Zij was de dochter van Dirk van Doortoge heer van de Doortoge, Zegwaard en Zevenhuizen en een vrouw waarvan alleen de voornaam (Ermgard/Ermgaerd) bekend is.[1] Beatrijs werd als erfdochter van haar vader op 26 januari 1306 beleend met de woning te Doortoghe met 30 morgen lands en met de ambachten van Zevenhuizen en Zegwaard, waardoor zij 450 pond Holl. aan de graaf betaalde. Zij trouwde op 1 december 1317 met Wouter II van Egmont heer van Egmond. [Wikipedia]=Jan I heer van Egmond (1310-1369) heer van Egmond was zoon van Wouter II van Egmont en Beatrijs van Doortogne. Hij trouwde met Judit / Jutta / Guyote van Amstel (1320-1374) vrouwe van IJsselstein. Jan was heer van Zegwaart van 1321-1369 [Wikipedia]=Aernt heer van Egmond (Slot Egmond op de Hoef te Egmond-Binnen, 1337 - IJsselstein, 9 april 1409) heer van Egmond en IJsselstein was een zoon van Jan I van Egmont en Judith van IJsselstein. Hij werd begraven in het Klooster te IJsselstein. Hij was getrouwd met Jolanda van Leiningen-Dagsburg (1352-Den Haag, 24 april] 1434). Zij was een dochter van Frederik VII graaf van Leiningen-Dagsburg (1320-1387) en Jolanda van Gulik-Bergheim (1330-1387). Aernt was heer van Zegwaart in 1369-1370 [Wikipedia]=Willem van Egmond (Slot Egmond op de Hoef te Egmond-Binnen, 1332 - 1410) heer van Zevenhuizen en Zegwaard [1370-1423] en schout van Delft was een zoon van Jan I van Egmont en Judith van IJsselstein. Hij trouwde met Machteld van Hemert (Nederhemert, 1345-). [Wikipedia]=Aernt van Egmond heer van 1423-1445 [Wikipedia]=Otte van Egmond (1435-20 november 1485) vrouwe van Zegwaard van 1446-1467 werd begraven in Mariënpoel. Zij was een dochter van Willem van Egmond (1415-) en Johanna van Heemskerk. Johanna van Heemskerk was een dochter van Wouter van Heemskerk en Catharina van Arkel. Zij trouwde in 1460 met Adriaan Jansz. van Swieten (1435-1486) heer van Opmeer, de Lier en Zouteveen en burgemeester van Leiden. Hij was een zoon van Johan van Swieten (1410-1485) heer van de Lier en Zouteveen en burgemeester van Leiden en Catharina van Abeele. [Wikipedia]=Willem van Egmond van Palestein (geboren ca. 1410-1473), heer van 1468-1473, was een zoon van Jan van Egmond (Zevenhuizen, 1375 - Delft, 1428) heer van Zevenhuizen en Agnes van Heenvliet (Heenvliet, 1379-). Jan van Egmond op zijn beurt was een zoon van Willem van Egmond (Slot Egmond op de Hoef te Egmond aan den Hoef, 1332 - 1410) en Machteld van Hemert (Nederhemert, 1345-). Agnes was een dochter van Johan van Heenvliet heer van Kattendijke (1360-1410) en Margaretha van Coulster (1360-1409). Hij trouwde met Johanna van Heemskerk (geboren ca. 1410) en had 3 kinderen: Otte Van Egmond, Wouderina Van Egmond en Wouter Van Egmond [Craandijk, blz. 299; Wikipedia] =Wouter van Egmond (1450-1491) ridder, heer van Zegwaard [1473-1491], Zevenhuizen en Soetermeer, hij was een zoon van Willem van Egmond van Palestein (geboren ca. 1410-1473) en Johanna van Heemskerk (geboren ca. 1410) [Wikipedia]=Johanna van Egmond, vrouwe van 1491-1493 [Wikipedia]=Jan van Zwieten, heer van 1493-1511 [Wikipedia]=Jan van Zwieten jr., heer van 1511-1526 [Wikipedia]=Johanna van Zwieten, vrouwe van 1527-1554 [Wikipedia]=Agatha van Coulster van Alkemade (1500 - 16 oktober 1574) vrouwe van Opmeer en Moerkapelle, zij was een dochter van Willem van Coulster van Alkemade heer van Ruijgrok (1470-1553) en Josine van Swieten (1475-1525). Josine van Swieten was een dochter van Adriaan Jansz. van Swieten (1435-1486) en Otte van Egmond (1435-20 november 1485). Agatha van Coulster van Alkmeda trouwde met Johan van Culemborg heer van Renswoude en Drakesteijn (1495-1558). Hij was een zoon van Willem II van Culemborg (1450-1516) drost van Weert en in 1502 heer van Renswoude en Johanna van Brienen (1465-), op haar beurt een dochter van Johan van Brienen (1420-1502) heer van Byssel en Elisabeth van Kershoff-Giessenburg (1438-). Agatha is vrouwe van Zegwaart van 1554-1562 [AaBio12-1, blz. 375; Wikipedia] =Johanna van Cuylenburg (1525- Leiden, 1580) was een dochter van Johan van Culemborg (1495-1558) en Agatha van Coulster van Alkemade (1500 - 16 oktober 1574). Zij trouwde met Karel van Bourgondië (1520-1581) heer van Fallais, Sommelsdijk en St. Annaland. Hij was een zoon van Karel van Bourgondië (1490-1538 heer van Bredam, Han-Sur-Sambre, Baudour, Fromont, Falaise, Lovendeghem, Somerghem, Sommelsdijk en Souburg en Margaretha van Barbançon (1500-1558). Ze is vrouwe van Zegwaart van 1562-1581Johan van Bourgoigne is heer van 1581-1625, beleend in 1583 [Wikipedia]=Catharina van Gendt, vrouwe van 1625-1638. Beleend in 1628 voor Charles van Bourgoigne en zijn erfgenamen [Wikipedia]=Charles Francois van Bourgoigne, heer van 1638-1642 [Wikipedia]=Anna Maria van Bourgoigne is vrouwe van 1642-1643 [Wikipedia]=Jacob van Wijngaarden = Jacob Oem van Wijngaarden is heer van 1643-1651. Hij was de bezitter van o.a. het landgoed Bijdorp. Hij kocht in 1643 de ambachtsheerlijkheid Zegwaard, waardoor Zoetermeer en Zegwaard herenigd werden. Hij liet in 1645 een nieuw huis bouwen, ondertussen verwaarloosde hij het huis te Palenstein te Zoetermeer dat als een ruïne achterbleef. [Wikipedia]=Karel van Wijngaarden, heer van 1651-1673 [Wikipedia]=Everdina Anthonia Sloot, vrouwe van 1673-1686 [Wikipedia]=Amelia van Motzfeld, vrouwe van 1688-1732 [Wikipedia]=Hendrik van Diest, heer van 1732-1750. In 1736 werd Willem van Cleef in naam ambachtsheer. Hendrik van Diest bleef echter in de praktijk diens rechten uitoefenen. [Wikipedia]=aankoop door de Rotterdamse koopman Joan Osy sr, heer van 1750-1773 [Wikipedia]=Joan Osy jr., zoon van Joan Osy sr., heer van 1773-1791 [Wikipedia]=Cornelis Baldwinus Giselinus Osy, zoon van Joan Osy jr. is heer van 1791-1831 [Wikipedia] BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio; DDB; WikipedialiteratuurAvis, Directe, pp. 105 (1426-27), 108 (1450) Chijs, Munten, blz. 39 (1134)Craandijk, J., De beschilderde glazen in de kapel van Assendelft in de Groote Kerk in Den Haag, in: BVGO 1910, 4e reeks, deel 9 , blz. 299Diepeveen, Vervening, pp. 54 (1556), 83 (16e e) Fruin, Informacie, pp. 302-303 (1514) Gosses, I.H., De vorming van het graafschap Holland (III), in: BVGO 1915, 5e reeks, deel 2, blz. 294Gosses, Welgeborenen, p. 113 (1424) Rootselaar, Rekening, pp. 32 (1585-1586), 50 (1555-1585)Verhofstad, Regering, p. 73 (1556)overige bronnenBVGO;
J. Kuyper - Gemeente Atlas van Nederland
ZeistGemeente in Utrecht bij Driebergen.
algemeen=in 2021 wonen in Zeist zelf 53.930 inwoners [Wikipedia]=op 31 januari 2022 zijn er in de gemeente 66.046 inwoners op rond 50 km2 [Wikipedia]=de gemeente omvat, behalve Zeist, de plaatsen Austerlitz, Bosch en Duin, Den Dolder en Huis ter Heide [Wikipedia]
algemeen=in 2021 wonen in Zeist zelf 53.930 inwoners [Wikipedia]=op 31 januari 2022 zijn er in de gemeente 66.046 inwoners op rond 50 km2 [Wikipedia]=de gemeente omvat, behalve Zeist, de plaatsen Austerlitz, Bosch en Duin, Den Dolder en Huis ter Heide [Wikipedia]
geestelijkheid
=in een oorkonde uit het jaar 838 werd voor het eerst melding gemaakt van 'Seist' (Kolman, 1996; Groenedijk, 2000). Het jaar van stichting zou te maken hebben met de Stormvloed van 838. Op 23 maart 838 schonk graaf Rodgar aan de St. Maartenskerk te Utrecht verschillende goederen gelegen in de gouw Leomeriche en elders, en ontving daarvoor andere goederen van deze kerk, gelegen te Groessen, Zeist, Leusden, Hees en Doorn, levenslang in gebruik tegen betaling van cijns. '...villa Seist familias VI cum terris et edificiis earum,...' [Wikipedia]heerlijkheid
=op 28 mei 1279 is sprake van ridder Godfried van Zeyst. [Wikipedia]=in het jaar 1360 trouwt de laatste (vrouwelijke) telg uit de familie van Zeist met een lid van de familie Borre van Amerongen. Zij kregen een zoon die, om de familienaam van de moeder te behouden, haar achternaam koos, en tegelijkertijd het familiewapen van de Borre van Amerongens ging dragen. [Wikipedia]=op 27 oktober 1536 lieten de Staten van Utrecht een lijst opstellen van huizen, die als ridderhofsteden werden erkend. Op die lijst kwam ook "Dat huys te Zeyst" voor [Wikipedia]=op een kaart uit 1541 staat het voormalige kasteel, dat destijds nog slechts een donjon was. [Wikipedia]=de ontwikkeling van Zeist werd ingrijpend beïnvloed door de bouw van Slot Zeist (1677-1686). [Wikipedia]=in 1746 werd Slot Zeist aangekocht door de hernhutters om vanaf dan te dienen als hun hoofdkwartier. De hernhutters lieten voor het slot een Broeder- en Zusterplein aanleggen. [Wikipedia]=in de 19e eeuw werd Zeist een geliefde woonplaats voor de rijken en werden er talloze buitenplaatsen aangelegd, zoals Sparrenheuvel, Lenteleven, Ma Retraite en Molenbosch. [Wikipedia]=Jan van Renesse was heer van Zeist [AaBio16, blz. 246]BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio; DDB; WikipedialiteratuurAvis, Directe, p. 9 (14e-15e e)Chijs, Munten, blz. 11 (m.e.)Navorscher VI, p. 352 (1445); XXV, p. 473 (1377-78) Rootselaar, Rekening, pp. 34 (1585-86), 50 (1555-85), 60 (1574-85), 95 e.v. (1586) Schotel, Openbare, pp. 38 (m.e.), 318 (m.e.) Stoopendaal, Daniel/Visscher, Nicolas, Veüe De La Maison De Zeyst, Avec Ses Jardins, Et Plantages Appartenans : [Gewidmet] A Monsieur Le Comte De Nassau ; met Privil. = Het Gezigt Van Het Huys Van Zeyst, Met Zyn Tuynen En Plantagien, Amsterdam 1678 [DDB]W.D.B.I.U.A. 1873, 1 februari, p. 3 Wijnpersse, Statistiek, p. 383 (1854)overige bronnenBVGO;ZeldertBuurtschap bij Amersfoort.
algemeen=tot 1974 buitengebied van de gemeente Hoogland [Wikipedia]
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio; DDB; WikipedialiteratuurDonker, Iets, p. 10 (1409) Rootselaar, Rekening, pp. 33 (1585-1586), 94 e.v. (1586)overige bronnen
algemeen=tot 1974 buitengebied van de gemeente Hoogland [Wikipedia]
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio; DDB; WikipedialiteratuurDonker, Iets, p. 10 (1409) Rootselaar, Rekening, pp. 33 (1585-1586), 94 e.v. (1586)overige bronnen
ZeleGemeente in Oost-Vlaanderen
algemeen=vondsten uit late bronstijd [1100-800 v. Chr.]=vondsten uit de Romeinse tijd=einde 18e eeuw zeer verpauperd; misstanden in de industrie=gelegen op een heuvel tussen twee valleien, de Durmevallei en de Scheldevallei=grenst aan Waasmunster, Hamme en Berlare=binnen de gemeente liggen de volgende wijken en gehuchten: Avermaat, Bookhamer, Dijk, Dries, Durmen, Elst, Heikant, Hoek, Huivelde, Kamershoek, Kouter, Langevelde, Meerskant, Mespelaar, Rinkhout, Veldeken, Wezepoel en Zandberg economie=centrum voor vlas- en juteteelt=een distilleerderij, 12 molens en veel landbouwgrond=in 1960 vervaardiging van glasvezel, metaalnijverheid en drukkerijen geestelijkheid=vóór 1141 bouwen monniken een proosdij=in 1452 zou de proosdij met het kasteel, de molen en de helft van het dorp zijn afgebrand=in 1699-1704 is de Sint Ludgeruskerk gebouwd gemeenteburgemeester=1830-1831: Joseph de Decker=1831-1836: Carel Domin Fruyt=1836-1846: Pieter Jan Everaert=1846-1864: Eugène-Charles van Meldert=1864-1872: Pieter Frans De Cleene=1872-1907: Cesar Meeus (Katholieke Partij)=1908-1941: Armand Rubbens (Katholieke Partij)=1941-1944:=1944-1971: Benoit Van Acker (CVP)=1971-1980: Avil Geerinck (Zeelse Belangen)=1980-2000: Jozef De Bruyne (Zeelse Democratische Belangen)=2001-2018: Patrick Poppe (VLD/Open Vld)=2019-nu: Hans Knop (CD&V) inwonersaantallen=in 1831 zijn er 10.271 inwoners=in 1910 zijn er 14.302 inwoners=in 1970 zijn er 18.613 inwoners=in 2020 zijn er 21.336 inwoners BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio; DDB; WikipedialiteratuurBaelde, Domeingoederen, p. 155 (1551)overige bronnen
algemeen=vondsten uit late bronstijd [1100-800 v. Chr.]=vondsten uit de Romeinse tijd=einde 18e eeuw zeer verpauperd; misstanden in de industrie=gelegen op een heuvel tussen twee valleien, de Durmevallei en de Scheldevallei=grenst aan Waasmunster, Hamme en Berlare=binnen de gemeente liggen de volgende wijken en gehuchten: Avermaat, Bookhamer, Dijk, Dries, Durmen, Elst, Heikant, Hoek, Huivelde, Kamershoek, Kouter, Langevelde, Meerskant, Mespelaar, Rinkhout, Veldeken, Wezepoel en Zandberg economie=centrum voor vlas- en juteteelt=een distilleerderij, 12 molens en veel landbouwgrond=in 1960 vervaardiging van glasvezel, metaalnijverheid en drukkerijen geestelijkheid=vóór 1141 bouwen monniken een proosdij=in 1452 zou de proosdij met het kasteel, de molen en de helft van het dorp zijn afgebrand=in 1699-1704 is de Sint Ludgeruskerk gebouwd gemeenteburgemeester=1830-1831: Joseph de Decker=1831-1836: Carel Domin Fruyt=1836-1846: Pieter Jan Everaert=1846-1864: Eugène-Charles van Meldert=1864-1872: Pieter Frans De Cleene=1872-1907: Cesar Meeus (Katholieke Partij)=1908-1941: Armand Rubbens (Katholieke Partij)=1941-1944:=1944-1971: Benoit Van Acker (CVP)=1971-1980: Avil Geerinck (Zeelse Belangen)=1980-2000: Jozef De Bruyne (Zeelse Democratische Belangen)=2001-2018: Patrick Poppe (VLD/Open Vld)=2019-nu: Hans Knop (CD&V) inwonersaantallen=in 1831 zijn er 10.271 inwoners=in 1910 zijn er 14.302 inwoners=in 1970 zijn er 18.613 inwoners=in 2020 zijn er 21.336 inwoners BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio; DDB; WikipedialiteratuurBaelde, Domeingoederen, p. 155 (1551)overige bronnen
ZelhemPlaats in Gelderland bij Bronckhorst. Ook Salehem [801]
algemeen=Behandigung des Jacob Buynck mit dem Gut Buynck im Kirchspiel Zelem (Zelhem). Vgl. Urkunde von 1460 April 9 [DDB]
belastingenpersoneel=in 1826 woont in Zelhem W.F. van Breda, ambtenaar bij 's Rijks belastingen [Gosselin, blz. V]
bestuurIn de 10e en 12e eeuw was de parochie Zelhem onderdeel van het Graafschap Lohn.
geestelijkheid=rond 800 schonk de verder onbekend gebleven boer Helmbald, zoon van Heribald in Zelhem een stukje grond aan de zendeling Liudger. Later werd in het dorp Zelhem een kapelletje gebouwd door St. Ludgerus (St. Liudger). =boer Helmbald verzocht naderhand of hij en zijn zoon alsnog het vruchtgebruik konden krijgen over de helft van het stukje grond. Als tegenprestatie zou hij zorgen voor de verlichting (kaarsen) van de kerk. Na de dood van zijn zoon zou het hele perceel alsnog vervallen aan de kerk. Liudger ging akkoord met de nieuwe regeling. De bijgestelde overeenkomst werd op 8 mei 801 vastgelegd in een akte. Uit deze akte blijkt dat het gaat om een nieuwe ontginning nabij de boerderij van Helmbald en zijn zoon. Van wortels ontdaan, zoals er nadrukkelijk bij wordt vermeld. De ontginning wordt in de akte aangeduid met de naam Widapa.
gemeente=er is een lijst van burgemeesters van 1817-2005=in 1829 telde de gemeente Zelhem ruim 2800 inwoners; =rond 1929 waren er bijna 5800 inwoners =rond 1995 waren het er ruim 11.000. =tot en met het jaar 2004 was Zelhem een zelfstandige gemeente. Kernen in de voormalige gemeente zijn Halle, Heidenhoek, Oosterwijk, De Meene, Velswijk, Wassinkbrink, Winkelshoek, Wittebrink en Wolfersveen en een deel van de buurtschap IJzevoorde.=bij een gemeentelijke herindeling werd Zelhem toen samengevoegd met de nabijgelegen gemeenten Hummelo en Keppel, Steenderen, Hengelo en Vorden tot de gemeente Bronckhorst. =in 2021 telt het dorp met buitengebied 8820 inwoners
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio; DDB; WikipedialiteratuurAlberts, Geschiedenis, p. 154 (1200) Gosselin, J.J., Alphabetische naamlijst der gemeenten en derzelver onderhoorigheden ...etc, Amsterdam 1826, blz. VHoefer, Uittreksel, p. 275 (1476)overige bronnen
algemeen=Behandigung des Jacob Buynck mit dem Gut Buynck im Kirchspiel Zelem (Zelhem). Vgl. Urkunde von 1460 April 9 [DDB]
belastingenpersoneel=in 1826 woont in Zelhem W.F. van Breda, ambtenaar bij 's Rijks belastingen [Gosselin, blz. V]
bestuurIn de 10e en 12e eeuw was de parochie Zelhem onderdeel van het Graafschap Lohn.
geestelijkheid=rond 800 schonk de verder onbekend gebleven boer Helmbald, zoon van Heribald in Zelhem een stukje grond aan de zendeling Liudger. Later werd in het dorp Zelhem een kapelletje gebouwd door St. Ludgerus (St. Liudger). =boer Helmbald verzocht naderhand of hij en zijn zoon alsnog het vruchtgebruik konden krijgen over de helft van het stukje grond. Als tegenprestatie zou hij zorgen voor de verlichting (kaarsen) van de kerk. Na de dood van zijn zoon zou het hele perceel alsnog vervallen aan de kerk. Liudger ging akkoord met de nieuwe regeling. De bijgestelde overeenkomst werd op 8 mei 801 vastgelegd in een akte. Uit deze akte blijkt dat het gaat om een nieuwe ontginning nabij de boerderij van Helmbald en zijn zoon. Van wortels ontdaan, zoals er nadrukkelijk bij wordt vermeld. De ontginning wordt in de akte aangeduid met de naam Widapa.
gemeente=er is een lijst van burgemeesters van 1817-2005=in 1829 telde de gemeente Zelhem ruim 2800 inwoners; =rond 1929 waren er bijna 5800 inwoners =rond 1995 waren het er ruim 11.000. =tot en met het jaar 2004 was Zelhem een zelfstandige gemeente. Kernen in de voormalige gemeente zijn Halle, Heidenhoek, Oosterwijk, De Meene, Velswijk, Wassinkbrink, Winkelshoek, Wittebrink en Wolfersveen en een deel van de buurtschap IJzevoorde.=bij een gemeentelijke herindeling werd Zelhem toen samengevoegd met de nabijgelegen gemeenten Hummelo en Keppel, Steenderen, Hengelo en Vorden tot de gemeente Bronckhorst. =in 2021 telt het dorp met buitengebied 8820 inwoners
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio; DDB; WikipedialiteratuurAlberts, Geschiedenis, p. 154 (1200) Gosselin, J.J., Alphabetische naamlijst der gemeenten en derzelver onderhoorigheden ...etc, Amsterdam 1826, blz. VHoefer, Uittreksel, p. 275 (1476)overige bronnen
ZemstEen dorp in Vlaams Brabant aan de Zenne. Ook Sempst, Sempts, Semse of Sempse.
algemeen=Zemst is in de Romeinse tijd al bekend. Bij de herbouw van de in 1914 verwoeste Sint Pieterskerk zijn veel vondsten gedaan uit die periode. Vroegste vermelding in de 12e eeuw. In vroeger tijden voerde een belangrijke vaarroute van Antwerpen, Zeeland en Mechelen naar Brussel langs Zemst. Zemst verloor in de 80-jarige oorlog veel protestantse inwoners. Ze vluchten naar Holland vanwege het aanhoudende oorlogsgeweld
belastingen=de betaalde tienden komen voor 67% ten goede aan Het Godshuis van de Oliveten, aan de Abdij Ter Kameren en aan twee leken, voor 22% aan de Kerkfabriek van Kamerijk en voor 11% aan de pastoor van Zemst
economie=in 1686 zijn in Zemst twaalf herbergen, waarvan er vier wijn en bier schenken. De overige acht schenken enkel bier, en zijn dikwijls zonder voorraad. Het dorp telt één kasteel, één molen en één brouwerij. Er is een winkeltje waar men naaigerei kan kopen en twee kleine ateliers van smeden. In het dorp wonen in 1702 één militair, één gareelmaker, 65 handwerkers (kleine boeren, die op grotere boerenbedrijven werkzaam waren), één brouwer, 5 biertappers, één holleblokmaker, één timmerman, één bakker, twee rademakers, twee schoenmakers, één smid, één koster en één maalder [Wikipedia].=in 1715 begint men aan de aanleg van de steenweg Brussel-Mechelen=in 1755 beschikt de gemeente over 18 herbergen en 4 brouwerijen. Er zijn veel ambachtslieden, 9 spinsters, 4 wevers, 4 schoenmakers, 3 timmermannen, 2 radenmakers, 2 klompenmakers, één kleermaker, één kuiper, één smid, één metser en één brandewijnstoker. Meer dan 30 mensen werken als knecht of als meid. Voorts is er o.a. een chirurgijn, een meier, een molenaar en twee boswachters. [Wikipedia]=in 1832 zijn de belangrijkste economische activiteiten de linnenweverij, koolzaadbewerking, jeneverproductie en bierbrouwerij.
heerlijkheid=Godfried Vilain wordt heer van Zemst. Hij heeft een schepenbank, een meier, schepenen en 18 leenmannen, die jaarlijks een cijns van 23 pond en 6 schellingen opbrengen. =in 1686 telt Zemst 135 huizen, waarvan 20 pachthoeven en 32 kleine huisjes gebouwd in stro en leem. Verder waren er 26 schuren, 19 stallenDe oppervlakte van Zemst was als volgt ingedeeld: van de 1.463 bunder (~2.050 ha) was er 775 bunder akkerland (53%), 130 bunder weiland (9%) en 556 bunder bos (38%); Van de 135 gezinshoofden droegen er 133 (98,5%) een Nederlandstalige achternaam [Wikipedia].=in 1702 was het aantal huizen opgelopen tot 190 waarvan 55 kleine lemen huisjes [Wikipedia]. =het totaal aantal huizen is in 1747 gestegen naar 215. De armoede is dan blijkbaar minder. Er ijn maar nog 34 lemen huisjes [Wikipedia]=in 1755 wonen in Zemst 308 gezinnen. Drieenzestig gezinnen leven van "den armen". Van de overige 245 waren er 142 die de kost verdienden als cossaert (dagloner), zij gingen dus werken bij een van de 42 pachtersgezinnen. De burgemeester was Maarten Ceulemans. De meest voorkomende familienamen in aantal gezinnen waren: Lauwers (15), Goo(ij)vaerts (13), Van Steenwinckel (11) en Moens (7). Het totaal aantal inwoners bedroeg 1.393, waarvan 796 (57%) volwassenen en 597 (43%) kinderen.[24] Van de 307 gezinshoofden droegen er 297 (96,7%) een Nederlandstalige achternaam.=in 1786 is het aantal inwoners 1809=in 1794 is het aantal huizen 341. Er wonen in Zemst dan 1872 personen. Ze bezitten tesamen 823 koeien, 262 kalveren, 141 paarden en 281 varkens. =in 1804 is het aantal inwoners 1863; in 1832 is het aantal 1900; in 1857 zijn er 2723 inwoners
oorlog=begin oktober 1830, tijdens de gevechten tussen Belgen en Hollanders, was Zemst een tijdje de verzamelplaats van 1500 Hollandse soldaten
rechtspraak=op 11 juni 1293 is de hoge rechtsmacht te Zemst toegewezen aan de familie van der Aa, de lage aan de familie Van Grimbergen-Asse. Beide families stammen af van de familie Berthout. Ieder had een eigen meier, schepenen en leenmannen. Later had Zemst met die van de hertog van Brabant drie schepenbanken. Deze soms tot verwarring leidende opdeling heeft lang bestaan. De lage rechtsmacht is door verkoop of door huwelijk regelmatig van bezitter veranderd. In het begin van de 15e eeuw is dat de kanselier van Brabant, Godfried Raes. Dochter Goedele erft de rechten. Ze trouwt met Jan Vilain. Hun zoon Godfried Vilain wordt heer van Zemst, ook Govaert van Zemst
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBioliteratuurBaelde, Domeingoederen, p. 107 (1551) Smidt/Strubbe/Rompaey, Chronologische II, pp. 58 (1508), 119 (1512)overige bronnenDDB;
algemeen=Zemst is in de Romeinse tijd al bekend. Bij de herbouw van de in 1914 verwoeste Sint Pieterskerk zijn veel vondsten gedaan uit die periode. Vroegste vermelding in de 12e eeuw. In vroeger tijden voerde een belangrijke vaarroute van Antwerpen, Zeeland en Mechelen naar Brussel langs Zemst. Zemst verloor in de 80-jarige oorlog veel protestantse inwoners. Ze vluchten naar Holland vanwege het aanhoudende oorlogsgeweld
belastingen=de betaalde tienden komen voor 67% ten goede aan Het Godshuis van de Oliveten, aan de Abdij Ter Kameren en aan twee leken, voor 22% aan de Kerkfabriek van Kamerijk en voor 11% aan de pastoor van Zemst
economie=in 1686 zijn in Zemst twaalf herbergen, waarvan er vier wijn en bier schenken. De overige acht schenken enkel bier, en zijn dikwijls zonder voorraad. Het dorp telt één kasteel, één molen en één brouwerij. Er is een winkeltje waar men naaigerei kan kopen en twee kleine ateliers van smeden. In het dorp wonen in 1702 één militair, één gareelmaker, 65 handwerkers (kleine boeren, die op grotere boerenbedrijven werkzaam waren), één brouwer, 5 biertappers, één holleblokmaker, één timmerman, één bakker, twee rademakers, twee schoenmakers, één smid, één koster en één maalder [Wikipedia].=in 1715 begint men aan de aanleg van de steenweg Brussel-Mechelen=in 1755 beschikt de gemeente over 18 herbergen en 4 brouwerijen. Er zijn veel ambachtslieden, 9 spinsters, 4 wevers, 4 schoenmakers, 3 timmermannen, 2 radenmakers, 2 klompenmakers, één kleermaker, één kuiper, één smid, één metser en één brandewijnstoker. Meer dan 30 mensen werken als knecht of als meid. Voorts is er o.a. een chirurgijn, een meier, een molenaar en twee boswachters. [Wikipedia]=in 1832 zijn de belangrijkste economische activiteiten de linnenweverij, koolzaadbewerking, jeneverproductie en bierbrouwerij.
heerlijkheid=Godfried Vilain wordt heer van Zemst. Hij heeft een schepenbank, een meier, schepenen en 18 leenmannen, die jaarlijks een cijns van 23 pond en 6 schellingen opbrengen. =in 1686 telt Zemst 135 huizen, waarvan 20 pachthoeven en 32 kleine huisjes gebouwd in stro en leem. Verder waren er 26 schuren, 19 stallenDe oppervlakte van Zemst was als volgt ingedeeld: van de 1.463 bunder (~2.050 ha) was er 775 bunder akkerland (53%), 130 bunder weiland (9%) en 556 bunder bos (38%); Van de 135 gezinshoofden droegen er 133 (98,5%) een Nederlandstalige achternaam [Wikipedia].=in 1702 was het aantal huizen opgelopen tot 190 waarvan 55 kleine lemen huisjes [Wikipedia]. =het totaal aantal huizen is in 1747 gestegen naar 215. De armoede is dan blijkbaar minder. Er ijn maar nog 34 lemen huisjes [Wikipedia]=in 1755 wonen in Zemst 308 gezinnen. Drieenzestig gezinnen leven van "den armen". Van de overige 245 waren er 142 die de kost verdienden als cossaert (dagloner), zij gingen dus werken bij een van de 42 pachtersgezinnen. De burgemeester was Maarten Ceulemans. De meest voorkomende familienamen in aantal gezinnen waren: Lauwers (15), Goo(ij)vaerts (13), Van Steenwinckel (11) en Moens (7). Het totaal aantal inwoners bedroeg 1.393, waarvan 796 (57%) volwassenen en 597 (43%) kinderen.[24] Van de 307 gezinshoofden droegen er 297 (96,7%) een Nederlandstalige achternaam.=in 1786 is het aantal inwoners 1809=in 1794 is het aantal huizen 341. Er wonen in Zemst dan 1872 personen. Ze bezitten tesamen 823 koeien, 262 kalveren, 141 paarden en 281 varkens. =in 1804 is het aantal inwoners 1863; in 1832 is het aantal 1900; in 1857 zijn er 2723 inwoners
oorlog=begin oktober 1830, tijdens de gevechten tussen Belgen en Hollanders, was Zemst een tijdje de verzamelplaats van 1500 Hollandse soldaten
rechtspraak=op 11 juni 1293 is de hoge rechtsmacht te Zemst toegewezen aan de familie van der Aa, de lage aan de familie Van Grimbergen-Asse. Beide families stammen af van de familie Berthout. Ieder had een eigen meier, schepenen en leenmannen. Later had Zemst met die van de hertog van Brabant drie schepenbanken. Deze soms tot verwarring leidende opdeling heeft lang bestaan. De lage rechtsmacht is door verkoop of door huwelijk regelmatig van bezitter veranderd. In het begin van de 15e eeuw is dat de kanselier van Brabant, Godfried Raes. Dochter Goedele erft de rechten. Ze trouwt met Jan Vilain. Hun zoon Godfried Vilain wordt heer van Zemst, ook Govaert van Zemst
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBioliteratuurBaelde, Domeingoederen, p. 107 (1551) Smidt/Strubbe/Rompaey, Chronologische II, pp. 58 (1508), 119 (1512)overige bronnenDDB;
ZennewijnenBuurtschap bij Tiel. Ook Sinuinum [850]; Sinewenne [893], Senewenne [1229]
geestelijkheid =Zennewijnen bezit reeds in de 12e eeuw een kapel. gemeente=van 1811-1817 deel van de gemeente Varik. =van 1818-1977 deel van de gemeente Ophemert=van 1978-2018 deels gemeente Tiel en deels gemeente Neerijnen=vanaf 2019 deels gemeente Tiel en deels gemeente West Betuwe
heerlijkheid=Zennewijnen is een deel van de heerlijkheid Ophemert en Zennewijnen=mr Aeneas baron Mackay van Ophemert en Zennewynen [1806-1876]
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBioliteratuurHeuff, Zandweg, p. 126 (1773)overige bronnenDDB;
geestelijkheid =Zennewijnen bezit reeds in de 12e eeuw een kapel. gemeente=van 1811-1817 deel van de gemeente Varik. =van 1818-1977 deel van de gemeente Ophemert=van 1978-2018 deels gemeente Tiel en deels gemeente Neerijnen=vanaf 2019 deels gemeente Tiel en deels gemeente West Betuwe
heerlijkheid=Zennewijnen is een deel van de heerlijkheid Ophemert en Zennewijnen=mr Aeneas baron Mackay van Ophemert en Zennewynen [1806-1876]
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBioliteratuurHeuff, Zandweg, p. 126 (1773)overige bronnenDDB;
Zeselijk
algemeen
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBioliteratuurNavorscher XLV, pp. 683 (1740), 726 (id)overige bronnenDDB;
algemeen
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBioliteratuurNavorscher XLV, pp. 683 (1740), 726 (id)overige bronnenDDB;
Zesvoorlingalgemeen
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBioliteratuurKruisheer, Oorkonden, p. 395 (1296)overige bronnenDDB;
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBioliteratuurKruisheer, Oorkonden, p. 395 (1296)overige bronnenDDB;
ZevenaarStad in Gelderland.algemeen=Reynald was rond 1355 zo door schulden bezwaard, dat hij Zevenaar en de Lijmers aan de graaf van Kleef moest verpanden [AaBio8-1, blz. 313]=in 1826 is Zevenaar een van de 17 hoofdschoutambten van Gelderland. Zevenaar heeft vijf schoutambten met 8019 inwoners [Gosselin, blz. XXXV]belastingen
verponding=een verpondingskaart anno 1809-1810 van Oud Zevenaar in het Algemeen Rijksarchief [ARA, Verslagen 1888, blz. 73]
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBioliteratuurAlberts, Geschiedenis, p. 154 (1200) Bannier, Landgrenzen I, pp. 287 e.v. (13e-15e e) Gosselin, J.J., Alphabetische naamlijst der gemeenten en derzelver onderhoorigheden ...etc, Amsterdam 1826, blz. XXXVG.S. Gelderland, Kort, p. 45 (1747-1800) Kosters, Oude, p. 42 (11e e) Wijnpersse, Statistiek, p. 382 (1854)overige bronnenDDB;
verponding=een verpondingskaart anno 1809-1810 van Oud Zevenaar in het Algemeen Rijksarchief [ARA, Verslagen 1888, blz. 73]
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBioliteratuurAlberts, Geschiedenis, p. 154 (1200) Bannier, Landgrenzen I, pp. 287 e.v. (13e-15e e) Gosselin, J.J., Alphabetische naamlijst der gemeenten en derzelver onderhoorigheden ...etc, Amsterdam 1826, blz. XXXVG.S. Gelderland, Kort, p. 45 (1747-1800) Kosters, Oude, p. 42 (11e e) Wijnpersse, Statistiek, p. 382 (1854)overige bronnenDDB;
Zevenbergenalgemeen=in het jaar 1604 vielen vele voorname Hongaren en geheel Zevenbergen van de Keizer af [AaBio 2-1, blz. 110]
belastingengemene middelen=in het Rijksarchief bevindt zich een pachtersrol over de jaren 1773 tot 1806 voor zaken betreffende de gemene landsmiddelen [ARA, Verslagen 1888, blz. 37]collaterale successie=in het Rijksarchief bevinden zich taxaties voor de collaterale successie 1676-1762 [ARA, Verslagen 1888, blz. 37]
bestuurburgemeester=Reinier van Mourik is burgemeester van Zevenbergen [AaBio 12-2, blz. 1101]=Jan Pyll Nicolaaszoon was burgemeester van Zevenbergen [AaBio15, blz. 319]=Johan de Visschere is burgemeester van Zevenbergen [AaBio 17-1, blz. 200]=Adriaan Zeeus is burgemeester van Zevenbergen [AaBio21, blz. 38]
drossaard=in 1621 is Abraham van Male drossaard van stad en lande van Zevenbergen en van den lande van Cruyskerken [AaBio10, blz. 150]
schepenJan Pyll Nicolaaszoon was schepen van Zevenbergen [AaBio15, blz. 319]
schout=in 1622 is Klaas Janszoon van Alfen, voormalig schout van Zevenbergen. Hij betaalt mee aan de aanslag op het leven van Prins Maurits [AaBio 1, blz. 178]
waarsman en gezworeneJan Pyll Nicolaaszoon was waarsman en gezworene het oude land van Zevenbergen [AaBio15, blz. 319]
gemeenteburgemeester=van 1874-1882 is jhr Constantijn van Citters burgemeester van Zevenbergen [Wie, blz. 101]
heerlijkheid=rond 1310 is een dochter van Gerrit van Strijen, heer van Zevenbergen getrouwd met Fastré II Ligne, heer van Ligne, Ollignies , Florennes, Montreuil, Thimayde , Maulde sur l’Escaut, etc., maarschalk van Henegouwen [AaBio11, blz. 437; AaBio17-2, blz. 1055]=in 1415 is Gerrit van Strijen, heer van Zevenbergen. Hij zit gevangen tot in 1426 [AaBio1, blz. 362; Kok1, blz. 6]=in 1488 is Cornelis van Bergen, heer van Zevenbergen [AaBio 2-1, blz. 375; AaBio10, blz. 363]=in .... is Maximiliaan van den Berge, heer van Zevenbergen [AaBio 2-1, blz. 634]=in ... is Cornelis van Bergen, heer van Zevenbergen [Nav1870, blz. 68]=Hugeman van Strijen is heer van Zevenbergen [Regt, blz. 29]
oorlog=in 1427 wordt Zevenbergen belegerd; Florens van der Dussen is er bij [AaBio4, blz. 407]=in Zevenbergen hadden de Staten rond 1590 een schans, de Noorddam [AaBio8-1, blz. 472]=in 1793 hebben de Fransen onder Dumourier het land van Zevenbergen bezet [AaBio12-1, blz. 567]
waterstaat=op 20 februari 1414 verleent graaf Willem VI aan de heer van Zevenbergen, toen ambachtsheer van Wieldrecht en Achthoven, vrijheid om overtollig water via een te openen zijl te lozen [Regt, blz. 30-31].
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBioliteratuurANF 1884, 1 maart, p. 4 (18e e) Chijs, Munten, blz. 37Enklaar, Stukken, p. 308 (16e e) Goes, Register IV, pp. 78 (1555), 87 (id), 102 (id); V, pp. 54-55 (1557), 93 (id), 136 (id) Kok, Jacobus, Vaderlandsch woordenboek, Eerste deel [AA-AD], 2e druk, Amsterdam, Johannes Allart 1785, blz. 5Lambin, Jan Jacob, Reddition de Zevenbergen à Philippe -le-Bon, duc de Bourgogne, in: Messager des Sciences et des Arts de la BelgiqueLoos, Iets (18e e)Nijenhuis, Bibliographie (Toevoegsel), p. 22 Wijnpersse, Statistiek, pp. 381 (1854), 395 (1853)overige bronnenDDB
belastingengemene middelen=in het Rijksarchief bevindt zich een pachtersrol over de jaren 1773 tot 1806 voor zaken betreffende de gemene landsmiddelen [ARA, Verslagen 1888, blz. 37]collaterale successie=in het Rijksarchief bevinden zich taxaties voor de collaterale successie 1676-1762 [ARA, Verslagen 1888, blz. 37]
bestuurburgemeester=Reinier van Mourik is burgemeester van Zevenbergen [AaBio 12-2, blz. 1101]=Jan Pyll Nicolaaszoon was burgemeester van Zevenbergen [AaBio15, blz. 319]=Johan de Visschere is burgemeester van Zevenbergen [AaBio 17-1, blz. 200]=Adriaan Zeeus is burgemeester van Zevenbergen [AaBio21, blz. 38]
drossaard=in 1621 is Abraham van Male drossaard van stad en lande van Zevenbergen en van den lande van Cruyskerken [AaBio10, blz. 150]
schepenJan Pyll Nicolaaszoon was schepen van Zevenbergen [AaBio15, blz. 319]
schout=in 1622 is Klaas Janszoon van Alfen, voormalig schout van Zevenbergen. Hij betaalt mee aan de aanslag op het leven van Prins Maurits [AaBio 1, blz. 178]
waarsman en gezworeneJan Pyll Nicolaaszoon was waarsman en gezworene het oude land van Zevenbergen [AaBio15, blz. 319]
gemeenteburgemeester=van 1874-1882 is jhr Constantijn van Citters burgemeester van Zevenbergen [Wie, blz. 101]
heerlijkheid=rond 1310 is een dochter van Gerrit van Strijen, heer van Zevenbergen getrouwd met Fastré II Ligne, heer van Ligne, Ollignies , Florennes, Montreuil, Thimayde , Maulde sur l’Escaut, etc., maarschalk van Henegouwen [AaBio11, blz. 437; AaBio17-2, blz. 1055]=in 1415 is Gerrit van Strijen, heer van Zevenbergen. Hij zit gevangen tot in 1426 [AaBio1, blz. 362; Kok1, blz. 6]=in 1488 is Cornelis van Bergen, heer van Zevenbergen [AaBio 2-1, blz. 375; AaBio10, blz. 363]=in .... is Maximiliaan van den Berge, heer van Zevenbergen [AaBio 2-1, blz. 634]=in ... is Cornelis van Bergen, heer van Zevenbergen [Nav1870, blz. 68]=Hugeman van Strijen is heer van Zevenbergen [Regt, blz. 29]
oorlog=in 1427 wordt Zevenbergen belegerd; Florens van der Dussen is er bij [AaBio4, blz. 407]=in Zevenbergen hadden de Staten rond 1590 een schans, de Noorddam [AaBio8-1, blz. 472]=in 1793 hebben de Fransen onder Dumourier het land van Zevenbergen bezet [AaBio12-1, blz. 567]
waterstaat=op 20 februari 1414 verleent graaf Willem VI aan de heer van Zevenbergen, toen ambachtsheer van Wieldrecht en Achthoven, vrijheid om overtollig water via een te openen zijl te lozen [Regt, blz. 30-31].
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBioliteratuurANF 1884, 1 maart, p. 4 (18e e) Chijs, Munten, blz. 37Enklaar, Stukken, p. 308 (16e e) Goes, Register IV, pp. 78 (1555), 87 (id), 102 (id); V, pp. 54-55 (1557), 93 (id), 136 (id) Kok, Jacobus, Vaderlandsch woordenboek, Eerste deel [AA-AD], 2e druk, Amsterdam, Johannes Allart 1785, blz. 5Lambin, Jan Jacob, Reddition de Zevenbergen à Philippe -le-Bon, duc de Bourgogne, in: Messager des Sciences et des Arts de la BelgiqueLoos, Iets (18e e)Nijenhuis, Bibliographie (Toevoegsel), p. 22 Wijnpersse, Statistiek, pp. 381 (1854), 395 (1853)overige bronnenDDB
Zevenderalgemeen
heerlijkheid=Arnold Joost van Keppel is in 1715 heer van Zevender en Acquoi [AaBio10, blz. 127]=ridder Dirk van Zuilen van de Haar is heer van Zevender, de Haar, Harmelen, Caba enz [AaBio11, blz. 801; AaBio13, blz. 381]]=Theodora van Duivenvoorde is gehuwd met Gerard van der Aa. Hij is heer van Zevender en Stoemwinkel [Kok, blz. 5]=in 1606 is Alexander de Zoete Lacke, heer van Zevender en Potshoek [Kok1, blz. 85]
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBioliteratuurKok, Jacobus, Vaderlandsch woordenboek, Eerste deel [AA-AD], 2e druk, Amsterdam, Johannes Allart 1785, blz. 5, 85overige bronnen
heerlijkheid=Arnold Joost van Keppel is in 1715 heer van Zevender en Acquoi [AaBio10, blz. 127]=ridder Dirk van Zuilen van de Haar is heer van Zevender, de Haar, Harmelen, Caba enz [AaBio11, blz. 801; AaBio13, blz. 381]]=Theodora van Duivenvoorde is gehuwd met Gerard van der Aa. Hij is heer van Zevender en Stoemwinkel [Kok, blz. 5]=in 1606 is Alexander de Zoete Lacke, heer van Zevender en Potshoek [Kok1, blz. 85]
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBioliteratuurKok, Jacobus, Vaderlandsch woordenboek, Eerste deel [AA-AD], 2e druk, Amsterdam, Johannes Allart 1785, blz. 5, 85overige bronnen
ZevenhovenDorp in de gemeente Nieuwkoop.
algemeen=tot de 11e eeuw een drassig veengebied=rond 1085 starten ontginningen
belastingen=de naam Zevenhoven verwijst wellicht naar de wijze waarop de buurtschap werd aangeslagen, naar zeven hoeven.
gemeente=in 1866 zijn er 893 inwoners=in 1901 zijn er 1097 inwoners=in 1944 zijn er 1149 inwoners=in 1961 zijn er 1435 inwoners=in 1975 zijn er 2182 inwoners=op 1 januari 1991 samengevoegd met de gemeente Nieuwveen=in 2001 zijn er 1894 inwoners=in 2004 zijn er 2750 inwoners.
heerlijkheid=mr. Cornelis Mathiasz Neostadius [1549-1606], ook van den Nieustad of Nijestadt is heer van Zevenhoven en Capelle [AaBio13, blz. 126]
waterstaat=C. Brunings jr. is directeur-generaal van de Droogmakerij van Nieuwkoop en Zevenhoven [AaBio2-2, blz. 1516]
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio; literatuurFruin, Informacie, pp. 294-295 (1414) Gosses, Welgeborenen, p. 191 (1457)Heijting, Willem/Hofman, Wout/Looij, Bert/Schwier, Rob, Zevenhoven, het dorp dat bleef, uitgave Stichting Historische Kring Zevenhoven 1985overige bronnenDDB;
algemeen=tot de 11e eeuw een drassig veengebied=rond 1085 starten ontginningen
belastingen=de naam Zevenhoven verwijst wellicht naar de wijze waarop de buurtschap werd aangeslagen, naar zeven hoeven.
gemeente=in 1866 zijn er 893 inwoners=in 1901 zijn er 1097 inwoners=in 1944 zijn er 1149 inwoners=in 1961 zijn er 1435 inwoners=in 1975 zijn er 2182 inwoners=op 1 januari 1991 samengevoegd met de gemeente Nieuwveen=in 2001 zijn er 1894 inwoners=in 2004 zijn er 2750 inwoners.
heerlijkheid=mr. Cornelis Mathiasz Neostadius [1549-1606], ook van den Nieustad of Nijestadt is heer van Zevenhoven en Capelle [AaBio13, blz. 126]
waterstaat=C. Brunings jr. is directeur-generaal van de Droogmakerij van Nieuwkoop en Zevenhoven [AaBio2-2, blz. 1516]
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio; literatuurFruin, Informacie, pp. 294-295 (1414) Gosses, Welgeborenen, p. 191 (1457)Heijting, Willem/Hofman, Wout/Looij, Bert/Schwier, Rob, Zevenhoven, het dorp dat bleef, uitgave Stichting Historische Kring Zevenhoven 1985overige bronnenDDB;
Zevenhuizenalgemeen=Huis ter Duin behoorde toe aan het adellijk geslacht van der Duyn [zie onder Duin] [Kok13, blz. 27]=mr. Reinier van der Duyn [......-1593] sticht een oudemannenhuis voor 6 personen [AaBio4, blz. 435; Kok13, blz. 33]belastingenVoorstel van Zevenhuizen, begrijpende een Requeste, mitsgaders memorie of nader berigt aan de Edele Groot Mog. Heeren Staten van Holland en West-Vriesland gepresenteert, en overgeleverd, by of van wegen den Heer, mitsgaders Schout, Ambagts-bewaarders en Gezworens van Zevenhuisen; als mede de meeste en breedste geerfdens en ingelanden aldaar. Bij welke haar Ed. Groot Mog. worden verzogt met de Supplianten aan te gaan een contract van Admodiatie van alle impositien en aceysen over haar luider ingezetenen, en waren van turf en andere. Waarby gevoegd is een tweede memorie met verscheide andere stukken, mede tot die materie dienende, werdende daarmede aangewezen, het groot verval door het onbehoorlijk verveenen der landen. De middelen omme 't zelve voor te komen. De verzekering voor den Staat van een altijdduerig genot harer verpondinge, en andere lasten. En voorts het voltrekken en gevolg van een considerabele dykagie. Alles tot een overgroot voordeel zoo voor 't gemeene land, als particuliere plaatsen en personen, die hun met de veenderij in Holland generen. Bij een gebragt door C.v.O. Te Rotterdam bij Pieter van der Seaart 1694 in fol. [AaBio14, blz. 297]bestuursecretaris=in 1623 is Klaas Michielsz Bontebal secretaris van Zevenhuizen en één van de samenzweerders die prins Maurits willen vermoorden [AaBio 2-1, blz. 859]heerlijkheid=in 1381 wordt Dirck van Hodenpijl met het ambacht verlijd [Roelants, Gulden, blz. 82-83]=Agatha van Akemade in in 1562 vrouwe van Alkemade , Opmeer, Lier, Souteveen, Zevenhuizen, Zegwaart en Zoeterwoude [AaBio12-1, blz. 375]=verkoop van rentebrieven door Hendrik van Voorhout, heer van Zevenhuizen, en zijn echtgenote Maria Adriana van der Meer in Den Haag aan Johannes Goosen=Henri Jacques van Outheusden is heer van Zevenhuizen [Nav1870, blz. 268]=In 1820 is P. Baron Straalman, Heer van Duijten, De Haar en Zevenhuizen, Lid der Provinciale Staten van Gelderland, Burgemeester en Raad der Stad Nijmegen [Nieuwenhuis, Algemeen, A-B, blz.XXVI]onroerend goed=in 1379 wordt ridder Jan van der Duijn door zijn neef Arnoud van Egmond, heer van IJsselstein, beleend met enige percelen land in Zevenhuizen. Hij draagt de hofstede van der Duijn op aan Reynoud van Brederode, XIVe heer van Brederode, en ontvangt die in 1386 van diens zoon Jan van Brederode in leen (Leeuw 1883, blz. 43; Kok, blz. 27)BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio; literatuurBlécourt, Welgeborenen, pp. 324 (1527), 348 (id), 355 (15e e) Blink, Geschiedenis I, p. 157 (1505) Diepeveen, Vervening, pp. 10 (1411), 83 (16e e), 112 (1556) Fruin, Informacie, pp. 485-486 (1514) Gosses, Welgeborenen, pp. 79 (1527), 113 (1528), 186 (1385), 188 (1385; 1514), 191 (1514), 196 (1528) Jong, Droogmaking, p. 24 (1629) Kruisheer, Oorkonden, p. 330 (1276) Nieuwenhuis, G., Algemeen woordenboek van kunsten en wetenschappen A-B, Thieme, Zutphen 1820. blz. XXVIVerhofstad, Regering, p. 73 (1556)overige bronnenDDB;
Zevenwoudenbestuur=Akte van getrouwheid en gehoorzaamheid op 6 juni 1399 gegeven aan Hertog Albert door enige delen uit de Zevenwouden [Leeuwen, Alphabetisch, blz. 19]=Philips, Aartshertog van Oostenrijk, staat op 17 maart 1498, ten voordele van Hertog Albert van Saksen, al zijn recht af op de Landen van Oostergo, Westergo en Zevenwouden zullende, tot meerder zekerheid van dien, bij inventaris, al de brieven, daartoe dienende, hem overgeleverd worden, waarvoor hij Hertog van Saksen betaald heeft de somma van 250,648 gouden guldens en vier stuivers; behoudens nochtans, dat hij Aartshertog voorschreven Landen weder zal mogen lossen, mits teruggevende gemelde som, en daar te boven die honderd duizend gouden guldens, met welke voormaals op de Landen van Friesland gewezen was; mitsgaders al de kosten, die genoemde Hertog zou moeten doen, om die Landen onder zijn gehoorzaamheid te brengen [Leeuwen, Alphabetisch, blz. 19]=verbintenis of contract tussen de Leden van het Kwartier der Zevenwouden over het begeven van de ambten in dat Kwartier, gemaakt op 24 maart 1635 [Leeuwen, Alphabetisch, blz. 21]
oorlog=de Aartshertog Philips van Oostenrijk verbindt zich op 17 maart 1498, om de Hertog van Saksen alle hulp en bijstand te verlenen, teneinde de Landen van Friesland, die hij Hertog nu heeft, te behouden en die hij nog niet heeft tot gehoorzaamheid te brengen, mits hem gelijke hulp en bijstand worden gegeven [Leeuwen, Alphabetisch, blz. 19].
oorlog=de Aartshertog Philips van Oostenrijk verbindt zich op 17 maart 1498, om de Hertog van Saksen alle hulp en bijstand te verlenen, teneinde de Landen van Friesland, die hij Hertog nu heeft, te behouden en die hij nog niet heeft tot gehoorzaamheid te brengen, mits hem gelijke hulp en bijstand worden gegeven [Leeuwen, Alphabetisch, blz. 19].
ZierikzeeZie afzonderlijk lemma
ZijpeDorp in Noord-Holland. Ook Euningenburg
algemeen
bestuurbaljuw=in 1571 is Arnout Knobbout van Os baljuw van de Zijpe [AaBio2-1, blz. 635]=op 29 oktober 1596 wordt Dominicus Boot benoemd tot baljuw [Navorscher 1852, blz.. 66]
dijkgraaf=op 29 oktober 1596 wordt Dominicus Boot benoemd tot dijkgraaf [Navorscher 1852, blz.. 66]
rentmeester=op 1 oktober 1699 wordt Nicolaas Kien rentmeester van de Egmonden, Zijpe en Vroonlanden [AaBio10, blz. 164]
oorlog =op 10 september 1799 is er een aanval op de stelling van de Engelsen in de Zijpe [AaBio6, blz. 49]=Andries Schraver wordt in 1788 door het admiraliteitscollege van Middelburg benoemd tot opzichter over de admiraliteitsgebouwen aan de Zijpe [AaBio17-1, blz. 490]
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio; literatuur
algemeen
bestuurbaljuw=in 1571 is Arnout Knobbout van Os baljuw van de Zijpe [AaBio2-1, blz. 635]=op 29 oktober 1596 wordt Dominicus Boot benoemd tot baljuw [Navorscher 1852, blz.. 66]
dijkgraaf=op 29 oktober 1596 wordt Dominicus Boot benoemd tot dijkgraaf [Navorscher 1852, blz.. 66]
rentmeester=op 1 oktober 1699 wordt Nicolaas Kien rentmeester van de Egmonden, Zijpe en Vroonlanden [AaBio10, blz. 164]
oorlog =op 10 september 1799 is er een aanval op de stelling van de Engelsen in de Zijpe [AaBio6, blz. 49]=Andries Schraver wordt in 1788 door het admiraliteitscollege van Middelburg benoemd tot opzichter over de admiraliteitsgebouwen aan de Zijpe [AaBio17-1, blz. 490]
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio; literatuur
ZingemPlaats in Oost-Vlaanderen.
algemeen
gemeente=per 1 januari 2018 verenigd met de gemeente Kruishoutem in de nieuwe gemeente Kruisem
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio; literatuurBaelde, Domeingoederen, p. 181 (1551) Smidt/Strubbe/Rompaey, Chronologische II, p.387 (1526)overige bronnenDDB;
algemeen
gemeente=per 1 januari 2018 verenigd met de gemeente Kruishoutem in de nieuwe gemeente Kruisem
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio; literatuurBaelde, Domeingoederen, p. 181 (1551) Smidt/Strubbe/Rompaey, Chronologische II, p.387 (1526)overige bronnenDDB;
ZinnikStad in Henegouwen. Ook Soignies.
algemeen
oorlog=Dopf had in 1710 als Luitenant-Generaal het opperbevel over een legerafdeling bij Soignies, van 40 bataljons en 50 eskadrons, om de vijand in onrust te houden en deed dat met goed gevolg [AaBio4, blz. 275]
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio; literatuurDestrait, Taille (1426)Uytven/Blockmans, Noodzaak, p. 278 (1426)overige bronnenDDB;
algemeen
oorlog=Dopf had in 1710 als Luitenant-Generaal het opperbevel over een legerafdeling bij Soignies, van 40 bataljons en 50 eskadrons, om de vijand in onrust te houden en deed dat met goed gevolg [AaBio4, blz. 275]
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio; literatuurDestrait, Taille (1426)Uytven/Blockmans, Noodzaak, p. 278 (1426)overige bronnenDDB;
ZittertPlaats in de gemeente Meerhout
algemeen
heerlijkheid =Charles Jean Beydaels is heer van Zittaert, Ginderomme en andere plaatsen [ANF1888, blz. 97]
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio; literatuurSmidt/Strubbe/Rompaey, Chronologische II, p. 403 (1527)overige bronnenDDB;
algemeen
heerlijkheid =Charles Jean Beydaels is heer van Zittaert, Ginderomme en andere plaatsen [ANF1888, blz. 97]
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio; literatuurSmidt/Strubbe/Rompaey, Chronologische II, p. 403 (1527)overige bronnenDDB;
Zoelenalgemeen
heerlijkheid=Arend Vijgh is heer van Zoelen en lid van de Staten-Generaal [AaBio2-2, blz. 1283]=Carel Vijgh is heer van Zoelen. Hij is gehuwd met Johanna van Boynenburg genaamd Hontstein [Nav1870].
oorlog=Jan van Buren nam in 1427 deel aan een aanslag om Tiel bij verrassing in te nemen. De daartoe bestemde krijgsmacht in stilte uit Buren vertrokken kwam in den nacht voor Tiel, doch de aanslag werd bijtijds ontdekt en liep te niet en het krijgsvolk stak bij zijn terugtocht de brand in de dorpen Zandwijk, Drumpt, Zoelen, Wadenoijen en Malsen en een gedeelte van het klooster Marienweerd [AaBio2-2, blz. 1575]
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio; literatuurBlécourt, Heerlijkheden, p. 178 (1506) Heuff, Oude, p. 58 (m.e.) Heuff, Zandweg, p. 126 (1773) Navorscher 1870, blz. 376Wijnpersse, Statistiek, p. 382 (1854)overige bronnenDDB;
heerlijkheid=Arend Vijgh is heer van Zoelen en lid van de Staten-Generaal [AaBio2-2, blz. 1283]=Carel Vijgh is heer van Zoelen. Hij is gehuwd met Johanna van Boynenburg genaamd Hontstein [Nav1870].
oorlog=Jan van Buren nam in 1427 deel aan een aanslag om Tiel bij verrassing in te nemen. De daartoe bestemde krijgsmacht in stilte uit Buren vertrokken kwam in den nacht voor Tiel, doch de aanslag werd bijtijds ontdekt en liep te niet en het krijgsvolk stak bij zijn terugtocht de brand in de dorpen Zandwijk, Drumpt, Zoelen, Wadenoijen en Malsen en een gedeelte van het klooster Marienweerd [AaBio2-2, blz. 1575]
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio; literatuurBlécourt, Heerlijkheden, p. 178 (1506) Heuff, Oude, p. 58 (m.e.) Heuff, Zandweg, p. 126 (1773) Navorscher 1870, blz. 376Wijnpersse, Statistiek, p. 382 (1854)overige bronnenDDB;
ZoetelingskerkeheerlijkheidIn 1753 is mr. Nicolaas van Hoorn heer van Burgt, Soetlingskerke, Duyvene, enz. raad en oud burgemeester van de stad Vlissingen [Groot Charterboek deel 1, blz. 34]
ZoetermeerStad in Zuid-Holland bij Pijnacker.
algemeen=Jeroen Cornelisz, inwoner van Zoetermeer. Hij was het die met Cornelis Willemsz van Benthuizen en Leendert Pietersz van Zevenhuizen, aan Boisot de raad gaf, om, teneinde Leiden in 1574 te ontzetten, na het opzetten van het water, af te zien van het bemachtigen van de Zoetermeerse brug, omdat men met veel minder moeite over de Zegwaardseweg, tussen Zoetermeer en Benthuizen, het meer kon naderen. Deze belangrijke raad, waardoor het ontzet van de stad bewerkt is, werd door de Staten van Holland in 1580 beloond, door aan ieder van hen een levenslang jaargeld van honderd gulden te schenken [AaBio3, blz. 729].=Een kaart uit 1615 van Floris Balthasar geeft een duidelijk beeld van de toenmalige situatie =op 1 mei 1935 is de gemeente Zoetermeer ontstaan door samenvoeging van de dorpen Zoetermeer en Zegwaart [Hoefnagel, Tweelingdorp, blz. 7]
belastingenZoetermeer is vanaf de 17e eeuw redelijk welvarend en behoeft daarom regelmatig geen plaatselijke belasting te heffen [Hoefnagel, Tweelingdorp, blz. 7]
economie=In de 17e eeuw stijgt de welvaart in Zoetermeer door het gereedkomen van grote droogmakerijen. Zegwaart beleeft minder goede tijden door een grote brand en dijkdoorbraken [Hoefnagel, Tweelingdorp, blz. 7]
heerlijkheid=Jan van Egmond [...-1427] is heer van Zoetermeer en schout van Delft [Verwoert, Handwoordenboek I, blz. 180] =Kornelis Kroesink is heer van Benthuizen en Zoetermeer. Hij is een zoon van mr. Jacob Kroesink [AaBio10, blz. 397]=Daniel Oem van Wijngaarden [1626-1688] is heer van Ruygbroek, Benthuizen en Zoetermeer [AaBio14, blz. 40]=de dochter van Daniel, Catharina Sophia Oen van Wijngaarden is vrouwe van Zoetermeer [AaBio14, blz. 40]=Hendrik Kroesink is heer van Benthuizen en Zoetermeer. Ook Croesink [AaBio3, blz. 853]=Hendrik’s dochter Samarina Kroesink is vrouwe van Benthuizen en Zoetermeer. Ze trouwt met Gerrit vsan Wijngaerden [AaBio10, blz. 397]
tiendenAleid van Holland, dochter van Otto, de broer van Floris IV, van 1235-1249 bisschop van Utrecht. Zij huwde met Boudewijn van Noordwijk, wien graaf Floris V in 1270 de koren- en smaltienden onder Zoetermeer verpandde ter verzekering van 200 pond holl. huwelijksgoed door de graaf aan zijn nicht Aleid verzekerd [NNBW 1911, blz. 72]
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio; literatuurEngels, Geschiedenis, p. 14 (1269) Fruin, Informacie, pp. 301-302 (1514) Kruisheer, Oorkonden, p. 315 (1270) Telders, Niet, p. 193 (1733)overige bronnenDDB;
algemeen=Jeroen Cornelisz, inwoner van Zoetermeer. Hij was het die met Cornelis Willemsz van Benthuizen en Leendert Pietersz van Zevenhuizen, aan Boisot de raad gaf, om, teneinde Leiden in 1574 te ontzetten, na het opzetten van het water, af te zien van het bemachtigen van de Zoetermeerse brug, omdat men met veel minder moeite over de Zegwaardseweg, tussen Zoetermeer en Benthuizen, het meer kon naderen. Deze belangrijke raad, waardoor het ontzet van de stad bewerkt is, werd door de Staten van Holland in 1580 beloond, door aan ieder van hen een levenslang jaargeld van honderd gulden te schenken [AaBio3, blz. 729].=Een kaart uit 1615 van Floris Balthasar geeft een duidelijk beeld van de toenmalige situatie =op 1 mei 1935 is de gemeente Zoetermeer ontstaan door samenvoeging van de dorpen Zoetermeer en Zegwaart [Hoefnagel, Tweelingdorp, blz. 7]
belastingenZoetermeer is vanaf de 17e eeuw redelijk welvarend en behoeft daarom regelmatig geen plaatselijke belasting te heffen [Hoefnagel, Tweelingdorp, blz. 7]
economie=In de 17e eeuw stijgt de welvaart in Zoetermeer door het gereedkomen van grote droogmakerijen. Zegwaart beleeft minder goede tijden door een grote brand en dijkdoorbraken [Hoefnagel, Tweelingdorp, blz. 7]
heerlijkheid=Jan van Egmond [...-1427] is heer van Zoetermeer en schout van Delft [Verwoert, Handwoordenboek I, blz. 180] =Kornelis Kroesink is heer van Benthuizen en Zoetermeer. Hij is een zoon van mr. Jacob Kroesink [AaBio10, blz. 397]=Daniel Oem van Wijngaarden [1626-1688] is heer van Ruygbroek, Benthuizen en Zoetermeer [AaBio14, blz. 40]=de dochter van Daniel, Catharina Sophia Oen van Wijngaarden is vrouwe van Zoetermeer [AaBio14, blz. 40]=Hendrik Kroesink is heer van Benthuizen en Zoetermeer. Ook Croesink [AaBio3, blz. 853]=Hendrik’s dochter Samarina Kroesink is vrouwe van Benthuizen en Zoetermeer. Ze trouwt met Gerrit vsan Wijngaerden [AaBio10, blz. 397]
tiendenAleid van Holland, dochter van Otto, de broer van Floris IV, van 1235-1249 bisschop van Utrecht. Zij huwde met Boudewijn van Noordwijk, wien graaf Floris V in 1270 de koren- en smaltienden onder Zoetermeer verpandde ter verzekering van 200 pond holl. huwelijksgoed door de graaf aan zijn nicht Aleid verzekerd [NNBW 1911, blz. 72]
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio; literatuurEngels, Geschiedenis, p. 14 (1269) Fruin, Informacie, pp. 301-302 (1514) Kruisheer, Oorkonden, p. 315 (1270) Telders, Niet, p. 193 (1733)overige bronnenDDB;
Zoeterwoude algemeen
belastingenhoornbeestengeld=in 1634 wordt een hoornbeestengeld geheven [Verhaar, Parenteel, blz. 200]
bestuurschout=Gerrit van Alphen is schout van Zoeterwoude [Aa, Bio I, blz. 207]secretaris=in 1753 is mr. Cornelis van Groeneveldt secretaris [Groot Charterboek deel 1 blz. 34]
heerlijkheid=jhr mr. Pieter Jacob Elout [Leeuw1883, blz. 72]=Agatha van Alkemade is vrouwe van Alkemade, Opmeer, Lier, Souteveen, Zevenhuizen, Zegwaard, Zoeterwoude [AaBio12-1, blz. 375]
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio; literatuurAa, A.J. van der, Biographisch Woordenboek der Nederlanden, deel I, Haarlem 1852, blz. 207Blécourt, Welgeborenen, p. 322 (1733) Chijs, Munten, blz. 51 (1205)Fruin, Informacie, pp. 276 (1514), 287 (id), 299-300 (id) Gosses, Welgeborenen, p. 112 (1424)Hugenholtz, Cura, p. 172 (14e e) Navorscher XL, p. 254 (18e e) Nierop, Quaede, p. 439 (15e-16e e)Telders, Niet, p. 193 (Rep)overige bronnenDDB;
belastingenhoornbeestengeld=in 1634 wordt een hoornbeestengeld geheven [Verhaar, Parenteel, blz. 200]
bestuurschout=Gerrit van Alphen is schout van Zoeterwoude [Aa, Bio I, blz. 207]secretaris=in 1753 is mr. Cornelis van Groeneveldt secretaris [Groot Charterboek deel 1 blz. 34]
heerlijkheid=jhr mr. Pieter Jacob Elout [Leeuw1883, blz. 72]=Agatha van Alkemade is vrouwe van Alkemade, Opmeer, Lier, Souteveen, Zevenhuizen, Zegwaard, Zoeterwoude [AaBio12-1, blz. 375]
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio; literatuurAa, A.J. van der, Biographisch Woordenboek der Nederlanden, deel I, Haarlem 1852, blz. 207Blécourt, Welgeborenen, p. 322 (1733) Chijs, Munten, blz. 51 (1205)Fruin, Informacie, pp. 276 (1514), 287 (id), 299-300 (id) Gosses, Welgeborenen, p. 112 (1424)Hugenholtz, Cura, p. 172 (14e e) Navorscher XL, p. 254 (18e e) Nierop, Quaede, p. 439 (15e-16e e)Telders, Niet, p. 193 (Rep)overige bronnenDDB;
Zomergemalgemeen
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio; literatuurBaelde, Domeingoederen, pp. 155 (1551), 158 (id) Baelde, Financiële, p. 30 (1558-1560) Henne, Histoire V, p. 362 (16e e)Ledeganck, Charles, Het burgslot van Zomergem, Gent 1840overige bronnenDDB;
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio; literatuurBaelde, Domeingoederen, pp. 155 (1551), 158 (id) Baelde, Financiële, p. 30 (1558-1560) Henne, Histoire V, p. 362 (16e e)Ledeganck, Charles, Het burgslot van Zomergem, Gent 1840overige bronnenDDB;
ZonnebekePlaats in Oost-Vlaanderen. Ook Soutbeka
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio; literatuuroverige bronnenDDB; Gallica;
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio; literatuuroverige bronnenDDB; Gallica;
Zonnemairealgemeen
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio; literatuurBergh, Handboek, blz. 82 (776), 83 (1275; 1278)Chijs, Munten, blz. 11 (m.e.), 49 (776; 985)Wijnpersse, Statistiek, p. 383 (1854)overige bronnenDDB;
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio; literatuurBergh, Handboek, blz. 82 (776), 83 (1275; 1278)Chijs, Munten, blz. 11 (m.e.), 49 (776; 985)Wijnpersse, Statistiek, p. 383 (1854)overige bronnenDDB;
Zonzeelalgemeen
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio; literatuurCerutti, Jaarbede, p. 145 (1634)overige bronnenDDB;
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio; literatuurCerutti, Jaarbede, p. 145 (1634)overige bronnenDDB;
Zoutelandealgemeen
heerlijkheid=in 1610 is mr. Johan Huyssen heer van Cattendijke, Soutelande, Werendijk, Goidschalxsoord en Munsterhoek [Adel1925, blz. 105]
oorlog=in 1295 is sprake van de slag tussen Vlissingen en Zoutelande [AaBio2-1, blz. 943]=Philips de Lanoy wordt in juli 1572 door Hieronymus Zeraarts of Tseeraerts in Zoutelande verslagen [AaBio11, blz. 150]. Walter Morgan sneuvelt hier [AaBio12-2, blz. 1055]
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio; literatuur
heerlijkheid=in 1610 is mr. Johan Huyssen heer van Cattendijke, Soutelande, Werendijk, Goidschalxsoord en Munsterhoek [Adel1925, blz. 105]
oorlog=in 1295 is sprake van de slag tussen Vlissingen en Zoutelande [AaBio2-1, blz. 943]=Philips de Lanoy wordt in juli 1572 door Hieronymus Zeraarts of Tseeraerts in Zoutelande verslagen [AaBio11, blz. 150]. Walter Morgan sneuvelt hier [AaBio12-2, blz. 1055]
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio; literatuur
Zouteveenalgemeen
belastingentiende penning=in 1561 geheven BRONNENliteratuurHam, J., Het kohier van de Tiende Penning (1561) van Zouteveen, in :
gemeenteburgemeesterPieter Verkade [1767 Nootdorp-....] is burgemeester van Zouteveen en Vlaardingerambacht [AaBio19, blz. 174]
heerlijkheid=Jan Persijn verkocht in 1282 de heerlijkheid Amsterdam met de huizen, sterkten, en zijn heerlijkheid in Waterland en Zeevank aan Floris V, voor de heerlijkheden Lier en Zouteveen, mits zijn zoon Nicolaas voortaan Waterland als een leenrecht van de graaf zou bezitten [AaBio15, blz. 212].=Jan's zoon Gijsbert Persijn wordt in 1347 begiftigd met enige goederen uit de Lier en Zouteveen [AaBio15, blz. 213] =Jan van Hodenpijl verkrijgt in 1456 van Florents, heer van Haamstede, de helft van de heerlijkheden de Lier en Zouteveen; de andere helft is in bezit van Jan van Nijenrode [Roelants, Gulden, blz. 273]=Anthonis Jacobsz. Bom is van 1555-1564 baljuw en schout van De Lier en Zouteveen [Bourgondiën, Genealogische, blz. 263].BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio; literatuurBlécourt, Heerlijkheden, p. 88 (1282) Blécourt/Meijers, Memorialen, pp. 29-30 (1429) Bourgondiën, Maarten van, De genealogische aantekeningen van een Delftse Jeruzalemvaarder. En zijn Amsterdamse nakomelingen, in: Gens Nostra 2023/5, blz. 260-265Fruin, Informacie, pp. 364-365 (1514) Gosses, Vorming, p. 293 (14e e)Gosses, Welgeborenen, pp. 40 (m.e.), 191 (1514)overige bronnenDDB
belastingentiende penning=in 1561 geheven BRONNENliteratuurHam, J., Het kohier van de Tiende Penning (1561) van Zouteveen, in :
gemeenteburgemeesterPieter Verkade [1767 Nootdorp-....] is burgemeester van Zouteveen en Vlaardingerambacht [AaBio19, blz. 174]
heerlijkheid=Jan Persijn verkocht in 1282 de heerlijkheid Amsterdam met de huizen, sterkten, en zijn heerlijkheid in Waterland en Zeevank aan Floris V, voor de heerlijkheden Lier en Zouteveen, mits zijn zoon Nicolaas voortaan Waterland als een leenrecht van de graaf zou bezitten [AaBio15, blz. 212].=Jan's zoon Gijsbert Persijn wordt in 1347 begiftigd met enige goederen uit de Lier en Zouteveen [AaBio15, blz. 213] =Jan van Hodenpijl verkrijgt in 1456 van Florents, heer van Haamstede, de helft van de heerlijkheden de Lier en Zouteveen; de andere helft is in bezit van Jan van Nijenrode [Roelants, Gulden, blz. 273]=Anthonis Jacobsz. Bom is van 1555-1564 baljuw en schout van De Lier en Zouteveen [Bourgondiën, Genealogische, blz. 263].BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio; literatuurBlécourt, Heerlijkheden, p. 88 (1282) Blécourt/Meijers, Memorialen, pp. 29-30 (1429) Bourgondiën, Maarten van, De genealogische aantekeningen van een Delftse Jeruzalemvaarder. En zijn Amsterdamse nakomelingen, in: Gens Nostra 2023/5, blz. 260-265Fruin, Informacie, pp. 364-365 (1514) Gosses, Vorming, p. 293 (14e e)Gosses, Welgeborenen, pp. 40 (m.e.), 191 (1514)overige bronnenDDB
Zoutleeuwalgemeen=Tienen heeft in de 16e eeuw de Gete deels gekanaliseerd. Zoutleeuw begint een proces; ze meent aanspraak te mogen maken op het alleenrecht van het scheepsverkeer. Zoutleeuw vervoerde te water onder meer arduinsteen en kolen uit het Luikse [Leunis Legende, blz. 41]
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio; literatuurBaelde, Domeingoederen, blz. 95 (1551)Leunis, J.E., De legende “Een zee te Tongeren”en de Duinkerkse zeeinval, in: Het Oude Land van Loon, Jaarboek van de Federatie der Geschied- en Oudheidkundige Kringen van Limburg, jaargang XI-1956, blz. 33-46overige bronnenDDB;
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio; literatuurBaelde, Domeingoederen, blz. 95 (1551)Leunis, J.E., De legende “Een zee te Tongeren”en de Duinkerkse zeeinval, in: Het Oude Land van Loon, Jaarboek van de Federatie der Geschied- en Oudheidkundige Kringen van Limburg, jaargang XI-1956, blz. 33-46overige bronnenDDB;
Zuid-Beijerlandalgemeen
gemeente
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio;literatuurGosselin, J.J., Alphabetische naamlijst der gemeenten en derzelver onderhoorigheden ...etc, Amsterdam 1826, blz. XXIIIW.D.B.I.U.A. 1874, 8 augustus, pp. 2-3overige bronnenDDB;
gemeente
notaris
=in 1826 is H. Wieland Los notaris [Gosselin, blz. XXIII]BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio;literatuurGosselin, J.J., Alphabetische naamlijst der gemeenten en derzelver onderhoorigheden ...etc, Amsterdam 1826, blz. XXIIIW.D.B.I.U.A. 1874, 8 augustus, pp. 2-3overige bronnenDDB;
Zuid-BevelandDeel van Zeeland. Ook Land van ter Goes.
algemeen
oorlogOp 12 november 1295 brengt Guy, graaf van Vlaanderen hier bij Baarland een totale nederlaag voor graaf Floris V [Verwoert, Handwoordenboek I, blz. 51]In 1488 heeft de streek te lijden van Frans van Brederode [Verwoert, Handwoordenboek I, blz. 51]Op 26 februari 1577 zijn de Spanjaarden vertrokken en komt de streek in handen van Oranje [Verwoert, Handwoordenboek I, blz. 51]In 1648 eerst van allerlei strooptochten bevrijd [Verwoert, Handwoordenboek I, blz. 52]De Engelsen zijn er van 1-27 augustus 1926 [Verwoert, Handwoordenboek I, blz. 52Na het vertrek van de Fransen in 1814 "werden de inwoners herhaaldelijk door hen uit Vlissingen verontrust" [Verwoert, Handwoordenboek I, blz. 52
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio;literatuurVerwoert, Hermanus, Handwoordenboek der vaderlandsche geschiedenis volgens de nieuwste en beste bronnen bewerkt, deel 1 [A-K], Nijmegen 1851, blz. 51
algemeen
oorlogOp 12 november 1295 brengt Guy, graaf van Vlaanderen hier bij Baarland een totale nederlaag voor graaf Floris V [Verwoert, Handwoordenboek I, blz. 51]In 1488 heeft de streek te lijden van Frans van Brederode [Verwoert, Handwoordenboek I, blz. 51]Op 26 februari 1577 zijn de Spanjaarden vertrokken en komt de streek in handen van Oranje [Verwoert, Handwoordenboek I, blz. 51]In 1648 eerst van allerlei strooptochten bevrijd [Verwoert, Handwoordenboek I, blz. 52]De Engelsen zijn er van 1-27 augustus 1926 [Verwoert, Handwoordenboek I, blz. 52Na het vertrek van de Fransen in 1814 "werden de inwoners herhaaldelijk door hen uit Vlissingen verontrust" [Verwoert, Handwoordenboek I, blz. 52
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio;literatuurVerwoert, Hermanus, Handwoordenboek der vaderlandsche geschiedenis volgens de nieuwste en beste bronnen bewerkt, deel 1 [A-K], Nijmegen 1851, blz. 51
Zuid-BrabantProvincie in de Nederlanden tot 1830.
algemeenIn 1826 is de provincie verdeeld in acht steden en drie plattelandsarrondissementen. De acht steden zijn Brussel, Leuven, Thienen, Nijvel, Diest, Hal, Waveren en Aarschot. De drie arrondissementen zijn Brussel (115), Leuven (107) en Nijvel (106). Achter de arrondissementen staat het aantal gemeenten genoemd die het arrondissement vormen. In de acht steden wonen 134.205 inwoners. In de arrondissementen wonen in 328 gemeenten 335.052 personen [Gosselin, blz. XXXII]
bestuurridderschapIn 1816 wordt Jacob Godschalk Roest van Alkemade gezegd Oem van Moesenbroeck benoemd in de ridderschap [Adel1925, blz. 180]
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio;literatuurGosselin, J.J., Alphabetische naamlijst der gemeenten en derzelver onderhoorigheden ...etc, Amsterdam 1826, blz. XXXIIoverige bronnenDDB;
algemeenIn 1826 is de provincie verdeeld in acht steden en drie plattelandsarrondissementen. De acht steden zijn Brussel, Leuven, Thienen, Nijvel, Diest, Hal, Waveren en Aarschot. De drie arrondissementen zijn Brussel (115), Leuven (107) en Nijvel (106). Achter de arrondissementen staat het aantal gemeenten genoemd die het arrondissement vormen. In de acht steden wonen 134.205 inwoners. In de arrondissementen wonen in 328 gemeenten 335.052 personen [Gosselin, blz. XXXII]
bestuurridderschapIn 1816 wordt Jacob Godschalk Roest van Alkemade gezegd Oem van Moesenbroeck benoemd in de ridderschap [Adel1925, blz. 180]
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio;literatuurGosselin, J.J., Alphabetische naamlijst der gemeenten en derzelver onderhoorigheden ...etc, Amsterdam 1826, blz. XXXIIoverige bronnenDDB;
ZuidbroekDorp in Groningen.
algemeen=in 1800 behoort Zuidbroek tot één van de tien gemeenten binnen de 7e ring van het Departement van de Eems. Er wonen 2976 personen verdeeld over zes grondvergaderingen (Zuidbroek 2, Muntendam 2, Meeden 2) [Covens, blz. 128]
bestuurE.H. Boer is burgemeester [Wal, Bijdragen 1842, blz. V]
oorlog=in 1434 is Eppo Gockinga hoofdling van het Oldambt, wonend op zijn slot te Zuidbroek. De Groningers belegerden =in 1438 zijn slot te Zuidbroek, hetwelk door hen bemachtigd werd, waarna, door bemiddeling van Eppo's zwager, de bovengenoemde Edzart Cirksena, tussen hem en de Groningers een vrede werd gesloten, waarbij aan hem zijn goederen werden teruggegeven. [AaBio7, blz. 223]. Na zijn dood werd zijn echtgenote Frouw Cirksena door de Groningers met geweld uit haar burg te Zuidbroek verdreven en het blijkt niet dat zij ooit weer in het bezit daarvan is geraakt [AaBio7, blz. 224].
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio;literatuurBlécourt, Heerlijkheden, p. 90 (1326) W.D.B.I.U.A. 1873, 29 maart, p. 3overige bronnenDDB;
algemeen=in 1800 behoort Zuidbroek tot één van de tien gemeenten binnen de 7e ring van het Departement van de Eems. Er wonen 2976 personen verdeeld over zes grondvergaderingen (Zuidbroek 2, Muntendam 2, Meeden 2) [Covens, blz. 128]
bestuurE.H. Boer is burgemeester [Wal, Bijdragen 1842, blz. V]
oorlog=in 1434 is Eppo Gockinga hoofdling van het Oldambt, wonend op zijn slot te Zuidbroek. De Groningers belegerden =in 1438 zijn slot te Zuidbroek, hetwelk door hen bemachtigd werd, waarna, door bemiddeling van Eppo's zwager, de bovengenoemde Edzart Cirksena, tussen hem en de Groningers een vrede werd gesloten, waarbij aan hem zijn goederen werden teruggegeven. [AaBio7, blz. 223]. Na zijn dood werd zijn echtgenote Frouw Cirksena door de Groningers met geweld uit haar burg te Zuidbroek verdreven en het blijkt niet dat zij ooit weer in het bezit daarvan is geraakt [AaBio7, blz. 224].
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio;literatuurBlécourt, Heerlijkheden, p. 90 (1326) W.D.B.I.U.A. 1873, 29 maart, p. 3overige bronnenDDB;
ZuidbroekPlaats in Zuid-Holland. Ook Zuydbroeck.
gemeenteburgemeester=Dirk N. Wentholt [...-1883] is burgemeester [Leeuw1883, blz. 87]
heerlijkheidmr. Francois Constantijn Pielat de Blagny [1675-1758] is door aankoop heer van Lekkerkerk en Zuidbroek [Roelants, Gulden, blz. 144]
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio;literatuur
gemeenteburgemeester=Dirk N. Wentholt [...-1883] is burgemeester [Leeuw1883, blz. 87]
heerlijkheidmr. Francois Constantijn Pielat de Blagny [1675-1758] is door aankoop heer van Lekkerkerk en Zuidbroek [Roelants, Gulden, blz. 144]
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio;literatuur
Zuiderkwartierbestuurgecommitteerde=Willem Bentinck [1704-1774] was in 1753 lid en voorzitter van de Gecommitteerde raden van het Zuiderkwartier [NNBW 1911, blz. 303]
BRONNENliteratuur
BRONNENliteratuur
ZuiderveldPlaats in Friesland
algemeen
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio;literatuurGosses, Organisatie, p. 177 (1575)overige bronnenDDB;
algemeen
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio;literatuurGosses, Organisatie, p. 177 (1575)overige bronnenDDB;
ZuiderwoudeDorp in Noord-Holland.
algemeenDe naam komt voor in een handvest uit 1340 m.b.t. Monnikendam [Zeggelaar, Blikken21]
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio;literatuurFruin, Informacie, pp. 207-209 (1454; 1514) Schadee, Sententiën, p. 375 (1447]Zeggelaar, G. van, Blikken in het Verleden van Waterland, Amsterdam 1902, blz. 21overige bronnenDDB;
algemeenDe naam komt voor in een handvest uit 1340 m.b.t. Monnikendam [Zeggelaar, Blikken21]
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio;literatuurFruin, Informacie, pp. 207-209 (1454; 1514) Schadee, Sententiën, p. 375 (1447]Zeggelaar, G. van, Blikken in het Verleden van Waterland, Amsterdam 1902, blz. 21overige bronnenDDB;
ZuidewijnPlaats in Noord-Brabant. Ook Zuydewijn
algemeen
heerlijkheid -In 1544 komt de heerlijkheid door huwelijk van de bastaardtak van de Merwedes met het Dordtsche geslacht van Nuyssenburg [Nav1870]-In 1670 trouwt Diederik van Nuyssenburg, heer van Zuidewijn, met Katharina Havermans [Nav1870]
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio;literatuurNavorscher 1870, blz. 336
algemeen
heerlijkheid -In 1544 komt de heerlijkheid door huwelijk van de bastaardtak van de Merwedes met het Dordtsche geslacht van Nuyssenburg [Nav1870]-In 1670 trouwt Diederik van Nuyssenburg, heer van Zuidewijn, met Katharina Havermans [Nav1870]
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio;literatuurNavorscher 1870, blz. 336
ZuidgeestPlaats in Noord-Brabant bij Bergen op Zoom
algemeen
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio;literatuurMoll, Rechten, pp. 103 (1480-1565), 104 (1384), 105 (1438), 106 (1496), 111 e.v. (1354), 134 e.v. (13e-16e e)overige bronnenDDB;
algemeen
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio;literatuurMoll, Rechten, pp. 103 (1480-1565), 104 (1384), 105 (1438), 106 (1496), 111 e.v. (1354), 134 e.v. (13e-16e e)overige bronnenDDB;
Zuid-Holland
Zie afzonderlijk lemma
ZuidhornDorp in Groningen
algemeen
rechtspraak=Albert Pieter Driessen wordt vrederechter in Zuidhorn [AaBio4, blz. 343]
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio;literatuurWijnpersse, Statistiek, p. 385 (1854)overige bronnenDDB;
algemeen
rechtspraak=Albert Pieter Driessen wordt vrederechter in Zuidhorn [AaBio4, blz. 343]
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio;literatuurWijnpersse, Statistiek, p. 385 (1854)overige bronnenDDB;
ZuidlandDorp op Voorne-Putten. Ook Westenrijk, Blinkvliet.
algemeen
heerlijkheid=Iman is heer van Zuidland, Moermond, Renesse en Noordwille [AaBio14, blz. 40]=in 1712 was Pieter Kemp heer van Bommenede, Moermont en Zuidland [AaBio10, blz. 97; Verwoert, Handwoordenboek I, blz. 365]
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio;literatuurW.D.B.I.U.A. 1874, 22 augustus, p. 2overige bronnenDDB
algemeen
heerlijkheid=Iman is heer van Zuidland, Moermond, Renesse en Noordwille [AaBio14, blz. 40]=in 1712 was Pieter Kemp heer van Bommenede, Moermont en Zuidland [AaBio10, blz. 97; Verwoert, Handwoordenboek I, blz. 365]
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio;literatuurW.D.B.I.U.A. 1874, 22 augustus, p. 2overige bronnenDDB
ZuidlarenDorp in Drente
algemeen
bestuurburgemeestermr. N.W. Schroeder Hofstede is burgemeester in Zuidlaren [Wal, Bijdragen 1842, blz. VII]
rechtspraakmr. L. graaf van Heiden Reinestein is kantonrechter in Zuidlaren [Wal, Bijdragen 1842, blz. VII]
oorlogJohan van den Corput laat in 1580 enige vaandels soldaten, gelegerd in Appingedam en Zuidlaren oprukken naar de stad Groningen [AaBio3, blz. 737]
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio;literatuurGosses, Organisatie, pp. 147 (1633), 148 (1565) Wijnpersse, Statistiek, p. 385 (1854)overige bronnenDDB;
algemeen
bestuurburgemeestermr. N.W. Schroeder Hofstede is burgemeester in Zuidlaren [Wal, Bijdragen 1842, blz. VII]
rechtspraakmr. L. graaf van Heiden Reinestein is kantonrechter in Zuidlaren [Wal, Bijdragen 1842, blz. VII]
oorlogJohan van den Corput laat in 1580 enige vaandels soldaten, gelegerd in Appingedam en Zuidlaren oprukken naar de stad Groningen [AaBio3, blz. 737]
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio;literatuurGosses, Organisatie, pp. 147 (1633), 148 (1565) Wijnpersse, Statistiek, p. 385 (1854)overige bronnenDDB;
ZuidoordPlaats in Zeeland
algemeen
heerlijkheid=gelegen in Zeeland [Nav1870]
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio;literatuurNavorscher 1870, blz. 538
algemeen
heerlijkheid=gelegen in Zeeland [Nav1870]
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio;literatuurNavorscher 1870, blz. 538
Zuid-PolsbroekPlaats in Utrecht bij Lopik.
algemeen=op 8 september 1857 zijn Noord- en Zuid-Polsbroek verenigd in het dorp Polsbroek [Wikipedia]
heerlijkheid=een hoge heerlijkheid onder beheer van de Staten van Holland [Wikipedia] =Jakob de Graeff, vrijheer van Zuid-Polsbroek en burgemeester van Amsterdam [AaBio20, blz. 375]=Cornelis de Graaf is in 1657 heer van Zuid-Polsbroek. Zijn graf is in de Oude Kerk van Amsterdam [Aa, Aard1, blz. 189]BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio;literatuurChalmot, Biographisch, deel 2, blz. 202 [1657]
algemeen=op 8 september 1857 zijn Noord- en Zuid-Polsbroek verenigd in het dorp Polsbroek [Wikipedia]
heerlijkheid=een hoge heerlijkheid onder beheer van de Staten van Holland [Wikipedia] =Jakob de Graeff, vrijheer van Zuid-Polsbroek en burgemeester van Amsterdam [AaBio20, blz. 375]=Cornelis de Graaf is in 1657 heer van Zuid-Polsbroek. Zijn graf is in de Oude Kerk van Amsterdam [Aa, Aard1, blz. 189]BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio;literatuurChalmot, Biographisch, deel 2, blz. 202 [1657]
Zuidscharwoude
algemeen
heerlijkheid=Jacob Mispelblom Beyer is heer van Z. [Roelants, Gulden, blz. 241]
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio;literatuurFruin, Informacie, pp. 141-143 (1514)overige bronnenDDB;
Plaats in Noord-Holland.
algemeen
heerlijkheid=Jacob Mispelblom Beyer is heer van Z. [Roelants, Gulden, blz. 241]
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio;literatuurFruin, Informacie, pp. 141-143 (1514)overige bronnenDDB;
ZuidwijkPlaats bij Wassenaar.
algemeen
heerlijkheid=Jacob van Wassenaar [1574-1623] kocht als heer van Wassenaer in 1615 de heerlijkheid Zuidwijk van de prins van Ligne [AaBio20, blz. 65]=Jacob van Wassenaar [1665-1714]is heer van Obdam, Hensbroek, Wogmeer, Spierdijk en Zuidwijk [Leeuw1883, blz. 59]. =Benjamin van Halewijn is heer van Zuidwijk en Nieuwveen [Nav1870]BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio;literatuurNavorscher 1870, blz. 586
algemeen
heerlijkheid=Jacob van Wassenaar [1574-1623] kocht als heer van Wassenaer in 1615 de heerlijkheid Zuidwijk van de prins van Ligne [AaBio20, blz. 65]=Jacob van Wassenaar [1665-1714]is heer van Obdam, Hensbroek, Wogmeer, Spierdijk en Zuidwijk [Leeuw1883, blz. 59]. =Benjamin van Halewijn is heer van Zuidwijk en Nieuwveen [Nav1870]BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio;literatuurNavorscher 1870, blz. 586
Zuidwolde
Zuidwolde
algemeen
In 1800 behoort Zuidwolde tot één van de vijf gemeenten binnen de 5e ring van het Departement van de Eems. Er wonen 2279 personen verdeeld over 5 grondvergaderingen (Souwert en Wetzing 1, Noordwolde , Adorp en Harssens 1, Zuidwolde 1, Middelbert en Noorddijk 1, Engelbert en Westerbroek 1) [Covens, blz. 126]BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio;literatuurT.S. Drenthe, p. 80 (Rep) Wijnpersse, Statistiek, p. 385 (1854)overige bronnenDDB; algemeen
Zuienkerke
Zuienkerke
Gemeente in West-Vlaanderen.
algemeen
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio;literatuurBaelde, Domeingoederen, p. 157 (1551)overige bronnenDDB; algemeen
Zuilen
Zuilen
Plaats in de provincie Utrecht. Ook Zuylen.
algemeen
algemeen
heerlijkheid
Steven heer van Zulen (1371)In 1814 is Willem René van Tuyll van Serooskerken heer van Zuylen [Adel1925, blz. 224heerlijkheid
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio;literatuur-Nijhoff, Is. An., Gedenkwaardigheden uit de Geschiedenis van Gelderland, door onuitgegevene oorkonden opgehelderd en bevestigd, derde deel, Willem en Reinald IV, hertogen van Gelre uit het huis van Gelre, Arnhem 1839, blz. VI-Rootselaar, Rekening, pp. 30 (1585-1586), 59 (1574-1585)overige bronnenDDB;
Zuilichem
Zuilichem
algemeen
algemeen
heerlijkheid
mr. Johan Ouwens is heer van Zuilichem [ANF1888, blz. 31In 1839 is mr. M.J. Eyck heer en erfburggraaf van Zuilichem (Aa, Aard 1, blz. XXII)heerlijkheid
BRONNENgeraadpleegde bronnenAaBio;literatuurAlberts, Geschiedenis, pp. 58-59 (m.e.) Navorscher XIII, p. 236 (13e e) Schevichaven, Rijk, p. 70 (1294) W.D.B.I.U.A. 1872, 27 december, p. 3overige bronnenDDB;
Zuithem
Zuithem
Buurtschap bij Zwolle
algemeen
-er is een havezathe welke in 1790 bezit is van Adolf Warner, baron van Palland, drost van IJsselmuiden [Buesching, Nieuwe, deel VI, blz. 70]algemeen
Zundert
Zundert
algemeen
algemeen
belastingen
personeelIn de 18e eeuw is Barend Jan Bernnet ontvanger in Zundert [AaBio 2, blz. 97]belastingen
BRONNENliteratuurBecht, Statistische, pp. 141 (1652), 187 (1665)Goor, Beschrijving, pp. 355-356 (1712) Manning, Storm, p. 85 (19e e) Smidt/Strubbe/Rompaey, Chronologische II, p. 106 (1511) Wijnpersse, Statistiek (1854)overige bronnenDDB; AaBio 1-2;
Zuthem
Zuthem
algemeen
BRONNENliteratuurNavorscher XLVIII, p. 424 (1519)overige bronnenDDB; AaBio 1-2;algemeen
Zutphen algemeenIn 1324 vernieuwt Reinoud I, zoon van graaf Otto, de privileges van de stad [ANF1888, blz. 67]belastingenalgemeenHet platte land van Zutphen en Twente, van Drente en de Ommelanden was in dezen eenen veldtocht van 1597 voorgoed verlost. Die streken, jarenlang door den krijg vertreden, hadden voortaan slechts den matigen druk der oorlogsbelasting te dragen; vrij van plundering en brandschatting, konden zij zich bijna in het genot van den vrede wanen [Fruin, Tien, blz. 349]commiesIn 1820 is B. du Bois kommis der In- en Uitgaande Regten en Accijnsen te Zutphen [Nieuwenhuis, Algemeen, A-B, blz. IX]. controleurIn 1820 is Hendrik Kuijper, Gz. kontroleur van de eerste klasse der accijnsen te Zutphen [Nieuwenhuis, Algemeen, A-B, blz. XVIII].In 1820 is H.J. op ten Noort, controleur der Directe Belastingen, divisie Zutphen [Nieuwenhuis, Algemeen, A-B, blz. XXII]inspecteur=In 1820 is H.A. Toe Water inspecteur der accijnsen te Zutphen [Nieuwenhuis, Algemeen, A-B, blz. XXVIIontvanger=in 1811-1820 is Joan Badon Ghijben ontvanger der directe belastingen en stedelijk ontvanger te Zutphen [Nieuwenhuis, Algemeen, blz. VIII; NNBW 1911, blz. 213]In 1820 is M.J. van Löben Sels arrondissements- en ordinair ontvanger van de accijnsen te Zutphen. [Nieuwenhuis, Algemeen, A-B, blz. XIX]=Robbert August Adolf Maurits Carel (1760-1838) is ontvanger in Zutphen (WP8.192)verpondingEr wordt een extraordinaris Verponding opgesteld [Sickenga, blz. 10]
bestuurburgemeester-in 1575 is Johan van der Capellen burgemeester [Verwoert, Handwoordenboek I, blz. 116]-Jacob Dirk van Heeckeren (1665-1748) wordt in 1668 door prins Willem III tot burgemeester benoemd (WP8.192)-Steven Bentink is burgemeester in Zutphen [ChalmotBio2.300]-Johan van Munster is burgemeester in 1676 [Nav1870.585]-Coenraad van Munster [1683-....] is burgemeester [Nav1870.270]-In 1786 is mr. D. van Lobenfels burgemeester [Chalmot1, blz. VI]-August Robert tot Suideras is burgemeester [ANF1888, blz. 69]Provisionele Representanten van het Kwartier van Zutphen=Egbert ter Aard is van 30 juni 1795 t/m 4 juli 1795 is provisionele representant namens Geesteren in het Achtste Departement [Repertorium]-dr Louis Barthold Wilhelmus Aberson [1739-1827] is van 21 december 1795 t/m 23 december 1795 provisioneel representant namens Doesburg [Repertorium]=Hermannus Addink [1764-1843] is provisioneel representant van 3 maart 1795 t/m 1 december 1795 namens Steenderen [Repertorium]schepenJacob van Golsteyn, getrouwd met Lubbe van Veen, die van 't jaar 1559 tot zijn dood, te weten tot het jaar 1569, schepen te Zutphen is geweest [BMHG 1877, blz. 361]August Robbert van Heeckeren (1763-1811), een zoon van Frans Jan, is schepen (WP8.192)scholtusWalraven van Heeckeren (1570-1645) is scholtus binnen en buiten Zutphen (WP8.191)August Robbert van Heeckeren (1763-1811), een zoon van Frans Jan, is schepen (WP8.192)secretarisin 1753 is mr. Herman Schomaker secretaris [Groot Charterboek deel 1 blz. 36]stadhouderIn 1481 benoemt Maximiliaan tot stadhouder van Zutphen Adolf III, graaf van Nassau-Wiesbaden-Idstein [AaBio1.blz. 24; NNBW 1911, blz. 25]in 1489 wordt Adolf, graaf van Nassau benoemd tot stadhouder van Gelre en Zutphen [AaBio 1, blz. 24].In 1569 wordt Wijt van Brimeu benoemd tot stadhouder over Gelre en Zutphen [AaBio 2, blz. 407]Joan van Hasselt (1668-1739) wordt in 1711 stadhouder van het graafschap (WP8.152)gemeenteburgemeester=In 1820 is J. de Bruijn burgemeester en vrederechter te Zutphen [Nieuwenhuis, Algemeen, A-B, blz. X]. =In 1820 is E.P. van Löben Sels burgemeester van de stad Zutphen [Nieuwenhuis, Algemeen, A-B, blz. XIX]=In 1820 is P.J. Swaving lid van Provinciale Staten van Gelderland en burgemeester te Zutphen [Nieuwenhuis, Algemeen, A-B, blz.XXVI]raad=In 1820 is P. C. Baron van Heeckeren raad van de stad Zutphen [Nieuwenhuis, Algemeen, A-B, blz. XV]=In 1820 is D. van Sittert raad van de stad Zutphen. [Nieuwenhuis, Algemeen, A-B, blz. XXVI]=In 1820 is A.D. baron van Spaen raad van de stad Zutphen. [Nieuwenhuis, Algemeen, A-B, blz. XXVI]=In 1820 is D.E. Wilbrenninck raad van de stad Zutphen [Nieuwenhuis, Algemeen, A-B, blz. XXIX]secretaris=In 1820 is J.A. van Hasselt secretaris van de stad Zutphen [Nieuwenhuis, Algemeen, A-B, blz. XV]=In 1820 is H.F. Lulofs secretaris van de stad [Nieuwenhuis, Algemeen, A-B, blz. XX]graafschapgraven-Onder Adelheid [....-1085] dochter van Wichard III wordt het graafschap Zutphen verenigd met Gelderland [Kobus/Rivecourt1.12]-Adolf van Egmond is hertog van Gelre en graaf van Zutphen -Gerlach II was graaf van Zutphen [Verwoert, Handwoordenboek I, blz. 231] -Rond 1197 is Otto I van Nassau graaf van Gelre en Zutphen [AaBio 1, blz. 20]-Bij verdrag van 30 december 1472 worden Gelre en Zutphen voor 300.000 gouden Rijnse guldens ineens afgestaan aan Karel de Stoute [AaBio I, blz. 7]BRONNENliteratuurKobus, J.C./jkhr W, de Rivecourt, Biographisch Handwoordenboek van Nederland, Zutphen 1870, deel 1 [A t/m H], blz. 12landdrost=Willem van Bronkhorst is in 1371 drost en landrentmeester van het graafschap Zutphen [Nijhoff, Gedenk, blz. VI]=in 1384 is Gijsbert van Bronkhorst landdrost van het graafschap Zutphen [AaBio 2, blz. 430]=in 1423 overlijdt Reinald IV zonder kinderen na te laten. Een kleinzoon van zijn zus Johanna, de dan 13-jarige Aarnout van Egmond wordt door de Staten van Gelre gehuldigd, Als voogd treedt op Jan van Egmond die tevens het bestuur op zich neemt [AaBio 1, blz. 6] =in 1424 weigert keizer Sigismund om de 15-jarige Aarnout van Egmond als hertog van Gelre en graaf van Zutphen te erkennen [AaBio I, blz. 6]=in 1568 wordt Andries van Anderlecht landdrost [NNBW 1911, blz. 129]=Walraven van Heeckeren (1570-1645) is landdrost van het graafschap Zutphen (WP8.191)=Evert van Heeckeren (1614-1680) is landdrost (WP8.191)=Walraven baron van Heeckeren (....-1701) zoon van Evert, wordt landdrost (WP8.19; Verwoert, Handwoordenboek I, blz. 287] =Jacob Dirk van Heeckeren (1665-1748) wordt in 1706 landdrost (WP8.192)=Frans Jan van Heeckeren (1692-1767) is landdrost (WP8.192)=Jacob Derk Carel van Heeckeren is landdrost (WP8.192)landrentmeester=In 1641 is Zeger van Arnhem landrentmeester van het vorstendom Gelre en het graafschap Zutphen [AaBio I, blz. 117]ridderschapWillem van Broeckhuisen is van 1564-1570 lid van de ridderschap van Zutphen [ANF1888, blz. 68]oorlogOp het onverwachtst verscheen, den 15den mei 1591, de voorhoede van het Statenleger voor Zutphen: van Utrecht over de Veluwe rukten onder Maurits de vaandels van Holland aan, van Hattem de Friese onder Willem Lodewijk; de Rijn op en de IJsel af voerden meer dan honderd schepen geschut, krijgsvoorraad en levensbehoeften uit de Hollandse en Zeeuwse steden aan. In allerijl begon het schanswerk, de wakkere bootsgezellen sleepten het geschut op zijn plaats; nauw had het driemaal gevuurd, toen de onthutste bezetting al van overgaaf begon te spreken: vijf dagen nadat Maurits voor de vesting verschenen was, had hij ze in zijn macht [Fruin, Tien, blz. 101]. Voor de veroverde steden was het een geluk door de Staten veroverd te wezen. Onder de overheersing van de vijand waren Deventer, Zutphen en Nijmegen tot ontvolkte puinhopen vervallen. De meeste burgers waren voor de moedwil van het krijgsvolk gevlucht, hun achtergelaten have was door de bezetting opgeteerd, de woningen zelfs tot brandhout of afbraak gesloopt [Fruin, Tien, blz. 109]rechtspraak=Op 9 februari 1684 wordt Johan baron van Arnhem, heer van Rozendaal tot Harslo, door Willem III benoemd tot extraordinaris raadsheer van het vorstendom Gelre en het graafschap Zutphen [AaBio I, blz. 116]=In 1820 is J. de Bruijn burgemeester en vrederechter te Zutphen [Nieuwenhuis, Algemeen, A-B, blz. X. =In 1820 is J. van Dijk procureur bij de rechtbank van eerste aanleg [Nieuwenhuis, Algemeen, A-B blz. XII]=In 1820 is H.A. Nederburgh rechter in de rechtbank van eerste aanleg te Zutphen. [Nieuwenhuis, Algemeen, A-B, blz. XXI=In 1820 is A. op ten Noort president van de rechtbank van eerste aanleg te Zutphen [Nieuwenhuis, Algemeen, A-B, blz. XXII]In 1820 is A. Steenlack rechter ter instructie in de rechtbank van eerste aanleg te Zutphen.[Nieuwenhuis, Algemeen, A-B, blz.XXVI]
statenFrans Jan van Heeckeren (1692-1767) is president van GS (WP8.192)August Robbert van Heeckeren (1763-1811), een zoon van Frans Jan, is president van GS (WP8.192)BRONNENliteratuurANF 1883, 29 november, p. 2 (18e e)Ablaing, BannerheerenAlberts, Financiële (1445-1446)Alberts, Geschiedenis, pp. 58-59 (m.e.), 119 (1473), 121 (15e e), 185 (m.e.) Alberts, Overrentmeester (1472-73) Alberts, Staten Baelde, Domeingoederen, p. 149 (1551) Becht, Statistische, pp. 115 (1580), 140 (1580) Bergh, Handboek, blz. 115 (m.e.), 119 (id) Blécourt, Bewijsstukken, pp. 285-286 (1190) Blink, Geschiedenis I, p. 132 (1340) Blockmans/Prevenier, Armoede, p. 516 (1470-1473) Chalmot, Biographisch, deel 2, blz 300 [Steven]Charterboek der Hertogen van Gelderland en der Graven van Zutphen, Utrecht 1783, 4 delenCommissie, Statistieke, pp. 32 (Rep), 480 (1203) Doorman, Brouwerij, pp. 74 (1290; 1294), 81 (1385) Doorninck, Bijdrage, p. 254 (18e e) Drielsma, Karakter, p. 420 (18e e) G.S. Gelderland, Kort, pp. 37-45 (1598-1810) Gimberg, Geldersche (11e-15e e) Gimberg, Krijgswezen (m.e.) Gimberg, Overeenkomst (1493) Gosses, Stadsbezit, p. 11 (1196) Haak, Plooierijen, pp. 109 (17e-18e e), 115 (18e e) Harkema, Betrekkingen, pp. 11 e.v. (1475) Heringa, Twee, p. 187 (1567-1604)Heringa, Tijnsen, p. 36 (1374-1375) Hoefer, Uittreksel, pp. 271-277(1474-76)Hordijk, Rechtsbronnen (14e- 16e e) Kieft, Gruit, p. 167 (m.e.) Maasgouw 1879-1881, p. 458 (1548)Meester, Geschiedenis I, pp. 27 (1312), 28 (1320; 1340), 75 (15e e), 83 (1441), 119 (1519) Muller, Staat, p. 76 (1572)Navorscher XL, p. 185 (19e e)Navorscher 1870, blz. 270, 585Niermeyer, Honderd, p. 77 (1394)Niermeyer, Over, p. 26 (14e e)Nieuw Nederlandsch Biografisch Woordenboek deel I, blz. 23Nieuwenhuis, G., Algemeen woordenboek van kunsten en wetenschappen A-B, Thieme, Zutphen 1820. blz. IX, X, XI, XV, XVIII, XIX, XX, XXII; XXVI; XXVII; XXIXNijhoff, Archief, pp. 30 (1569), 44 (1639-1651)Nijhoff, Is.An., Gedenkwaardigheden uit de Geschiedenis van Gelderland, door onuitgegevene oorkonden opgehelderd en bevestigd, derde deel, Willem en Reinald IV, hertogen van Gelre uit het huis van Gelre, Arnhem 1839, blz. VINijhoff, Oud, pp. 45 (1452), 60 (1501)Pijnacker Hordijk, C., Rechtsbronnen der stad Zutphen van het begin der 14de tot de tweede helft der 16e eeuw, Den Haag 1881Schevichaven, Krijgstoerustingen, p. 185 (1542) Schevichaven, Memoriën, p. 286 (1312) Schevichaven, Nijmegen, pp. 46-47 (1537), 51 (id) Schevichaven, Rijk, p. 49 (14e e) Sickenga, Omwenteling, blz. 10 [1795] Sloet, Toestand, pp. 401-404 (1543) Snijder van Wissenkerke, Privilegiën, pp. 105-107 (1855) T.S. Overijssel I, pp. 9 (1696), 121 (1415) Tadama, Geschiedenis (tot 1795)Venner, Inventaris, pp. 17 (15e e), 143 (1613) Vries, Enige (9e-16e e) Wartena, Stadsrekeningen (1364-1445-1446) W.D.B.I.U.A. 1873, 8 februari, p. 3; 29 november, p. 3 Wijnpersse, Statistiek, pp. 382 (1854), 395 (1853) Winkler Prins, A. Geïllustreerde Encyclopedie (H-IYNX), deel 8, Amsterdam 1876, blz. 152, 191-192(WP)Zieverink, M.P., Bewerking van Grimbergs “Naamlijst der schepenen van Zutphen”, in: De Nederlandsche Leeuw, jrg 138, 2022/2Zijp, Strijd, p. 43 (1543)overige bronnenDDB; AaBio 1-2
Zuydewijn
Zuydewijn
algemeen
algemeen
heerlijkheid
Catharina Johanna Adriana van Niel [1733-1802] verkrijgt via een erfenis de hh. Ze trouwt met mr. Jan Gerrit Joseph Montens [ANF1888, blz. 81]Bernardus Judocus van Niel [...-1759] is drost in Megen en heer van Zuydewijn [ANF1888, blz. 82]heerlijkheid
BRONNENliteratuur
Zuylen
algemeen
literatuur
W.D.B.I.U.A. 1872, 30 november, p. 3
Wijnpersse, Statistiek, p. 383 (1854)
overige bronnen
DDB; AaBio 1-2;
Zwaag
algemeen
literatuur
Fruin, Informacie, pp. 81 (1514), 87-89 (id)
overige bronnen
DDB; AaBio 1-2;
Zwaagwesteinde
algemeen
literatuur
Faber, Drie I,p. 310 (1744; 1749)
Goede, Swannotsrecht I, pp. 109 e.v. (1406)
W.D.B.I.U.A. 1872, 10 augustus, p. 3
overige bronnen
DDB; AaBio 1-2;
Zwalm
Ook Sualma fluviolus
Buurt in
literatuur
DDB; AaBio I;
Zwadenburg
Zwadenburg
Ook Zwadenburgerdam, Stekede
Zwaluwe, Hoge
Zwaluwe, Hoge
bestuur
rentmeesterJohan van den Corput [1563-1618] is rentmeester van Hoge en Lage Zwaluwe [Verwoert, Handwoordenboek I, blz. 136]bestuur
BRONNENliteratuurVerwoert, Hermanus, Handwoordenboek der vaderlandsche geschiedenis volgens de nieuwste en beste bronnen bewerkt, deel 1 [A-K], Nijmegen 1851, blz. 136
Zwaluwe, Lage
Zwaluwe, Lage
bestuur
rentmeesterJohan van den Corput [1563-1618] is rentmeester van Hoge en Lage Zwaluwe [Verwoert, Handwoordenboek I, blz. 136]bestuur
BRONNENliteratuurVerwoert, Hermanus, Handwoordenboek der vaderlandsche geschiedenis volgens de nieuwste en beste bronnen bewerkt, deel 1 [A-K], Nijmegen 1851, blz. 136
Zwammerdamalgemeen
belastingen
hoofdgeld=in 1674 wordt in Zwammerdam hoofdgeld geheven [Verhaar, Parenteel, blz. 218-219, 235]hoornbeestengeld=in een akte van 9 november 1672 melden de gezamenlijke boeren van Zwammerdam [22 persoen] dat ze het hoorngeld dat jaar niet hebben kunnen betalen. De meeste koeien zijn door het Staatse leger onder leiding van de prins van Oranje, Willem III, kwijtgemaakt en verkocht. Er is veevoer gevorderd en er zijn tientallen paarden afgevoerd [Verhaar, Parenteel, blz. 218]
bestuur
schepen=in 1677-1705 is Gillis Willemsz Verhaer schepen van Zwammerdam [Verhaar, Parenteel, blz. 217]oorlog
BRONNENliteratuurBergh, Handboek, blz. 65 (1165), 66Blécourt/Meijers, Memorialen, pp. 41-42 (1430) Blink, Geschiedenis I, p. 157 (1505) Chijs, Munten, blz. 16 (m.e.), 39 (1165)Engels, Geschiedenis, p. 36 (1392) Fruin, Informacie, pp. 311-312(1514) Gelder, Nederlandse, p. 70 (16e e) Gosses, Welgeborenen, pp. 113 (1424), 186 (1392)overige bronnenDDB; AaBio 1-2;Zwartenbroeck
Zwartenbroeck
Plaats in Vlaanderen bij Merelbeke. Ook Suartebruc
algemeen
=er zijn havezates: Beulake, Bonkenhave [Buesching Nieuwe, deel VI, blz. 115]algemeen
economie
=er is turfhandel, de Zwarte Sluische turf [Buesching Nieuwe, deel VI, blz. 115]BRONNENliteratuuroverige bronnenDDB; AaBio 1-2;economie
Zwartewaal
Zwartewaal
algemeen
algemeen
belastingen
ontvanger Nicolaas Anthony Roelants [1771-.......] is ontvanger in Zwartewaal, Heenvliet, Geervliet en Vierpolders [Roelants, Gulden, blz. 195]belastingen
ontvanger van 's Rijks belastingenFr. Beudt [....-ca 1820] is ontvanger in Heenviet en Zwartewaal [Nav1870]
BRONNENliteratuurNavorscher 1870W.D.B.I.U.A. 1874, 22 augustus, p. 2overige bronnenDDB; AaBio 1-2;
Zwartsluis
Zwartsluis
Dorp in Overijssel
oorlog
=In juli 1693 mislukt een aanslag door graaf Johan Maurits van Nassau en Aylva op Zwartsluis vanwege de zich daar bevindende Munsterse troepen [AaBio 1, blz. 137]oorlog
BRONNENliteratuurAndreae/Downer, Plakkatenlijst, p. 105 (1760) Becht, Statistische, p. 141 (1592) Formsma, Nieuwe, p. 128 (1656) Kuile, Overijssel, p. 266 (18e e) T.S. Overijssel I, p. 17 (Rep); II, p. 65 (17e e)overige bronnenDDB; AaBio 1-2;
ZweeloOok Sweel
algemeen
BRONNENliteratuurKleijn, A., De marken in de gemeente Zweeloo sinds de markescheiding, Assen 1946T.S. Drenthe, p. 80 (Rep)W.D.B.I.U.A. 1873, 30 augustus, p. 2overige bronnenDDB; AaBio 1-2;algemeen
Zwieten
Zwieten
algemeen
Kasteel op de Leiderdorperweg algemeen
heerlijkheid=tot de raad van negen die onder Jacoba van Beieren to november 1430 het bestuur over Holland en Zeeland hebben gevoerd, behoorde Boudewijn van Zwieten; hij was tresorier [DBNL]=Cornelis Bicker is heer van Zwieten 1592-1654 [DBNL]=in 1594 overlijdt Willem van Blois, gezegd Treslong, in het huis Zwieten [DBNL] =Adriaan van Zwieten is heer van Zwieten, baljuw en dijkgraaf van Rijnland [DBNL]=Gerrit Bikker, heer van Zwieten, raad in de Rekenkamer van Holland en Hoogheemraad van Rijnland [DBNL]
BRONNENgeraadpleegde bronnenDBNLliteratuurChijs, Munten, blz. 40 (m.e.)overige bronnenAaBio 1-2;
Zwijndrecht Stad in Zuid-Holland. Ook Schobbelandtambachtalgemeen
belastingenIn 1667 wordt de 200e penning geheven [Slijkerman, blz. 231]gemeenteburgemeesterPieter Johannes Albertus de Bruine [1845] is vanaf 1877 burgemeester van Zwijndrecht [Wie87]
heerlijkheidIn 1818 is Abraham Pompe van Meerdervoort heer van Zwijndrecht [Adel1925, blz. 161]in 1704 is Cornelis Pompe heer van Swijndrecht [Molema 123]tiendenin 1384-1385 kocht Dirc Hoddemont de korentiend van “Develaers polre” (Develpolder) onder Zwijndrecht [Molema 165]
BRONNENliteratuurBergh, Handboek, blz. 75-76Blink, Geschiedenis I, p. 284 (1323) Blok, Financiën, p. 83 (1428) Blok, Geschiedenis I, p. 332 (1393)Chijs, Munten, blz. 33 (1006)Gosses, Welgeborenen, p. 36 (1323)Molema-Smitshoek, W.T., Fragmenten uit mijn kwartierstaat in ‘s-Gravendeel, deel 5, De familie Vroman, in: Ons Voorgeslacht 2023, blz. 105-158Slijkerman, K.J., De oudere generaties van het geslacht uit Sint Anthonijpolder met de naamdragers Blaeck, (van) Moerkercken en van der Swaen, in: Ons Voorgeslacht juni 2015, blz. 223-256Smidt/Strubbe, Chronologische I, pp. 336 (1498), 435 (1492) W.D.B.I.U.A. 1874, 1 augustus, p. 3; 15 augustus, p. 3Wie is dat, blz. 87 [1877]overige bronnenDDB; AaBio 1-2;
ZwolleStad in Overijssel. algemeen =de naam wordt al in 1040 genoemd. Dan wordt de dan aanwezige kerk door bisschop Bernulfus geschonken aan het kapittel van Sint Lievenskerk, bekrachtigd in de jaren 1099 en 1129 en door Jan van Arkel in 1364 [Navorscher 1852, blz. 39]=in 1233 wordt Zwolle tot stad verklaard door bisschop Willebrand [Buesching, Nieuwe, deel VI, blz. 58]=in 1324 wordt de stad door Zweder van Voorst in brand gestoken. Ook de Buurtkerk gaat in vlammen op. Sommige huizen worden in steen herbouwd. Bisschop Jan van Arkel, geholpen door Zwolle onderneemt actie Na 15 weken beleg wordt het kasteel Voorst bij Zutphen ingenomen en verwoest. De stenen worden gebruikt voor de bouw van de Sint Michielskerk [Buesching, Nieuwe, deel VI, blz. 58, 71]=de stad heeft een gemene weide, de Mars, waar grootburgers een aantal beesten mogen laten weiden onder toezicht van twee gecommitteerden uit de Gezworen Gemeente [Buesching, Nieuwe, deel VI, blz. 61]=in 1406 wordt de Nieuwe Kerk of Sint Michielskerk gebouwd op de plek van de vroegere Buurkerk. Betaald uit giften en aflaten verleend door paus Bonefacius IX. De kerk is in 1438 voltooid [Buesching, Nieuwe, deel VI, blz. 62]=in 1416 is er een opstand, aangezet door de gildemeesters die het oneens waren met het stadsbestuur. De harde aanpak, 103 onthoofdingen, vermocht de onrust niet te dempen. Tot 1423 bleef het bij tijden onrustig. In dat jaar werd de ruzie door de bisschop Frederik van Blankenstein in der minne geschikt [Buesching, Nieuwe, deel VI, blz. 66-67]=in 1495 door Maximiliaan opgenomen onder de vrije Rijkssteden [Buesching, Nieuwe, deel VI, blz. 61]
belastingenconvoymeestermr. Rhynvis Feith is convoymeester van de stad [Leeuw1883, blz. 59]inspecteurIn 1839 is C.A. van Everdingen arrondissements-inspecteur in Zwolle (Aa, Aard1, blz. XXII). Gäckstatter is in 1839 klerk bij deze inspecteur (idem, blz. XXIII). ontvanger=Gerrit ter Borch is ontvanger in Zwolle [Nav1870.315]=In 1813 wordt Pieter Leonard den Beer aangesteld als ontvanger in Zwolle [AaBio 2, blz. 80; Kobus/Rivecourt1.118]ontvanger der registratie=In 1812 wordt Charles Gerardus van Baerle bewaarder der hypotheken en ontvanger der registratie in het arrondissement Zwolle [AaBio 2, blz. 11]tol=Rond 1520 is er twist tussen Kampen en Zwolle over de tol op de IJssel, de Kampertol. Deze was aanvankelijk in bezit van de bisschoppen, werd door hen verkocht aan de stad Kampen. de IJssel was toen de enige bevaarbare rivier naar de Zuiderzee, de tol was dus onvermijdelijk voor schepen vanuit heel Gelderland. Langzaamaan werd het Zwartewater goed bevaarbaar en wisten Westfaalse en Duitse kooplieden Zwolle te bereiken. Om schade te voorkomen vestigden die van Kampen een tol op het Zwartewater. Dit gaf verwijdering tussen de steden. Zwolle weigerde de tol te betalen. Kampen sleepte daarop een Zwols schip vanuit de Z9 te sussen en wil de zaak verder aan de keizer overlaten. Er volgen onderhandelingen met Karel V. Zwolle bemerkt in die gesprekken dat de bisschop meer op de hand van Kampen is. Ze tonen zich gevoelig voor het aanbod van Karel van Gelre om de stad te beschermen tegen de bisschop. Karel maakte zich meester van enkele steden. Zwolle herkreeg de vrije vaart door het Zwartewater [AaBio 2, blz. 374; Buesching, Nieuwe, deel VI, blz. 57-58]bestuuralgemeen=in 1233 toestemming bisschop Willebrand om een stadsregering met 12 burgemeesters te mogen hebben om recht te doen in de stad en de schout op het platteland. [Buesching, Nieuwe, deel VI, blz. 58]=de magistraat bestaat uit 16 leden, waaronder 8 schepenen en 8 raden; ze spreken recht in alle zaken zonder de mogelijkheid van appel. Er zijn drie secretarissen, Het presidium wordt gevormd door achtereenvolgens vier keer twee schepenen, die elk 13 weken samen optreden, om de 4 weken wisselend. Zij vormen het klein gerecht voor de afhandeling van eenvoudige zaken. Ze worden gekozen door 12 leden van de Gezworen Gemeente, uit elke wijk drie, die door het trekken van een gouden boon keurheer of keurgenoot worden [Buesching, Nieuwe, deel VI, blz. 65]De Gezworen Gemeente bestaat uit 48 leden, afkomstig uit 4 wijken, die levenslang zitting hebben. De stadhouder moet de verkiezing goedkeuren [Buesching, Nieuwe, deel VI, blz. 65] burgemeester-Rond 1582 is Gerard van Middelborgh burgemeester van Zwolle [Aa,Bio2, blz. 434]-Eind 16e eeuw is Johan van Haersolte burgemeester van Zwolle (WP8, blz. 22; Verwoert, Handwoordenboek I, blz. 273)-Henrik Wolfsen is in 1655 burgemeester van Zwolle [Chalmot2, blz. 185-mr Rhijnvis Feith is burgemeester en woont op landgoed Boschwijk [Leeuw1883, blz. 52]-In 1781 is dr. Arnoldus Gelderman burgemeester [Leeuw1883, blz. 59]-In 1781 is Johannes Hanselaar burgemeester [Leeuw1883, blz. 59]-in 1790 is Herman Queisen burgemeester [Buesching, Nieuwe, deel VI, blz. 80]
schepenIn 1320 is Wolff van Ittersum schepen van Zwolle [Adel 1925, blz. 109]Bernier Jansen is schepen van Zwolle [Chalmot2, blz. 370]
schoutambt van Zwolle =ook Zwolse Karspel. De schout wordt aangesteld door de magistraat en wordt voor het leven benoemd, meestal een lid van de stadsregering, die dan de schepen- of raadsfunctie moet neerleggen. Het schoutambt omvat de buurtschappen Diese, Assendorp, Schelle, Ittersum, Oldeneel of Oldeniel, Harkulo, Spoolde, Groot Hermelyn etc. Voorts valt een groot deel van Mastenbroek eronder [Buesching, Nieuwe, deel VI, blz. 68-69]economie=veel transitohandel vanuit Duitsland, opgeslagen in Zwolse pakhuizen voordat verder wordt getransporteerd [Buesching, Nieuwe, deel VI, blz. 60]financiëndomeinIn 1835 wordt Pieter Christiaanse Bor benoemd tot waarnemend Agent van het Domein in Zwolle [AaBio 2, blz. 279]
gemeenteraad-In 1876 wordt mr. Pieter Johannes Gesienus van Diggelen lid van de raad [Wie121]
oorlog=in 1230 gaven de inwoners bisschop Willebrand geld voor het oprichten vna het kasteel te Hardenberg, in de strijd tegen de Drentenaren [Buesching, Nieuwe, deel VI, blz. 58]=in 1233 toestemming van de bisschop voor het maken van wallen en vesten ter verdediging van de adellijke sloten [Buesching, Nieuwe, deel VI, blz. 58]=in 1324 wordt de stad door Zweder van Voorst afgebrand [Buesching, Nieuwe, deel VI, blz. 58]=in de stad is in elke wijk een compagnie, die 's nachts de wacht houdt [Buesching, Nieuwe, deel VI, blz. 66]=op 13 december 1416 komen soldaten van bisschop Frederik van Blankenheim het stadsbestuur te hulp als de gildemeesters zich blijven verzetten tegen maatregelen van het stadsbestuur. Hun komst valt een dag voor de verkiezing van de Gemeentslieden. Er worden op het Gildehuis en thuis 103 personen opgepakt en "zonder eenige verdere forme van proucedure" onthoofd. [Buesching, Nieuwe, deel VI, blz. 67]=in 1572 komt graaf Willem van den Berg met Staatse soldaten in de stad; eind 1572 kiezen de Zwollenaren, beducht over wat Don Frederik in Zutphen had aangericht, voor de Spanjaarden [Buesching, Nieuwe, deel VI, blz. 67]=in 1578 verovert graaf Rennenberg de stad en keren veel hervormden terug, de kerken weer in bezit nemend [Buesching, Nieuwe, deel VI, blz. 68]=in 1580 hebben enkele Spaansgezinde inwoners contact met de Spaanse veldheer Maarten Schenck. Hij zou met hulp van "roomsgezinde" boeren uit Mastenbroek en elders proberen de stad te herwinnen. De Staatsgezinden kregen er lucht van en bezetten onder leiding van hopman Ulger vitale plaatsen. De Spaansgezinden vluchtten hal over kop, hun huizen werden geplunderd en boerderijen in de Mastenbroekse polder door brand verwoest [Buesching, Nieuwe, deel VI, blz. 68]=in 1581 wordt ten westen van de stad een schans gebouwd, de Kaaterschans, genoemd naar een vroegere parochie Kaate [Buesching, Nieuwe, deel VI, blz. 59]=in 1614 is een dubbele aarden wal met elf bastions rond de stad gelegd [Buesching, Nieuwe, deel VI, blz. 58]=tot 1672 Staats gebied [Buesching, Nieuwe, deel VI, blz. 68]=op 23 juni 1672 gaf de stad zich over aan de Munsterse bisschop Barend van Galen, die werd ondersteund door troepen van de aartsbisschop van Keulen. De stad wordt als Rijksstad tot het Duitse Rijk gerekend en de Hervormden krijgen twee kerken toegewezen [Buesching, Nieuwe, deel VI, blz. 68]=op 10 mei 1674 verlaten de Munsterse troepen de stad na afpersing van een brandschatting van 25000 rijksdaalders [Buesching, Nieuwe, deel VI, blz. 68]rechtspraak=in 1875 is David Gerardus Kortenbout van der Sluijs rechter in Zwolle [Bakker, Onbekende, blz. 101]
BRONNENliteratuurAa, van der A.J., Bio deel 2, blz. 434Andreae/Downer, Plakkatenlijst, pp. 21 (1283), 35 (1488)Bakker, Marco, De onbekende genealoog, in : Gens Nostra 2021, blz. 100-104Becht, Statistische, pp. 115 (1580), 141 (id), 196 e.v. (17e-18e e)Berkenvelder, Groei, pp. 178-189 (14e e)Chalmot, Biographisch, deel 2, blz. 185, 370Deursen, Raad, p. 18 (1600)Doorman, Brouwerij, pp. 19 (1404), 83 (id)Doorninck, Bijdrage, pp. 235 e.v. (18e e)Doorninck, Regesten, p. 30 (1546)Doorninck/Uitterdijk, Bijdragen I, pp. 49 e.v. (1615-1763), 134 e.v. (1665-1710), 269 e.v. (1711-1731); II, pp. 5 (1787), 8 (id), 24 (1802), 258 (1230; 1346); III, pp. 138-139 (1691); VI, pp. 293-320 (1573)Dozy, Gualtherus Jacob, De oudste stadrechten van Zwolle, Zaltbommel 1867 [DDB]Elte, Monopolie (1726)Formsma, Nieuwe, p. 125 (1587)Goes, Register I, pp. 115 e.v. (1528)Gosses, Stadsbezit, p. 22 (1404)Hattum, Burchard Joan van, Geschiedenissen der Stad Zwolle: Behelsende een Verhaal van haar Eerste Beginselen Verheffinge Tot Een Stad, En De Merkwaardigste Gebeurtenissen Aldaar Van Ouds Her, Tot By Na Dese Tyden Toe, Vorgevallen, Zwolle, deel 1.1, 1767; deel 1.2, 1767; deel 2.2, 1768; deel 3.1, 1768; deel 3.2, 1769; deel 4, 1773 [DDB]Keikes, Bijdrage, p. 20 (18e e)Kobus, J.C./jkhr W, de Rivecourt, Biographisch Handwoordenboek van Nederland, Zutphen 1870, deel 1 [A t/m H], blz. 118Mulder, Kroniek (1520-26)Muller, Fragment, p. 334 (16e e)Muller, Middeleeuwsche (Inl.), p. 34 (1283)Navorscher 1870, blz. 315; Navorscher XXV, p. 204 (17e e); XLV, p. 632 (19e e) Neve, Rijkskamergerecht, p. 141 (1582) Racer, Gedenkstukken, deel 2, blz. 190 (1260), 193 (1549), 207 (1418), 213-214 (id), 270 (1671), 321 (1457)Rees, Geschiedenis I, pp. 54 (1276), 60 (1278) T.S. Drenthe, p. 57 (1395) T.S. Overijssel I, pp. 9 (1696), 79 (1328), 121 (15e e), 171 e.v. (1520-1521), 180 (1525); II, pp. 43 (m.e.), 44 (1404; 17e e), 49 (1705), 53 (m.e.), 61 (1472), 65 (17e e), 186 (1578), 190 (1580), 241-242 (1510; 1586), 244-245 (1600), 251 (1602), 271 (1611), 273 (1615), 276 e.v. (1620), 288 (1633), 306-307 (1407), 310 (1525),313 (1536) Vries, Economische (Graf.), p. 5 (1698-1795) Vries, Middeleeuwse, p. 90 (1230) W.D.B.I.U.A. 1873, 6 december, pp. 2-3 Wie is dat, blz. 121 [1876]Wijnpersse, Statistiek, pp. 384 (1854), 395 (1853)Winkler Prins, A. Geïllustreerde Encyclopedie (H-IYNX), deel 8, Amsterdam 1876, blz. 22overige bronnenDDB; AaBio 1-2;
GERAADPLEEGDE BRONNEN-Chalmot, J.A., Biographisch Woordenboek der Nederlanden, 2e deel , Amsterdam 1798, 427 blz. -Potter, Frans de/Broeckaert, Jan, Geschiedenis van de gemeenten der provincie Oost-Vlaanderen, Eerst reeks - Arrondissement Gent, deel 8, Gent 1864-1870, Zwijnaarde, blz. 1-24