Azewijn
Een dorp in Gelderland in de gemeente Montferland, vlak bij 's Heerenbergh. Er wordt gesproken over Klein Azewijn, buurtschap tussen Zeddam en Etten aan de Terborgseweg, en Azewijn zelf is Groot Azewijn. Ook Asuen (828), Asnon (828), Asuin (828), Asven (1142-1145), Asewen (1200), Azem, Asawon (1025), Asewijn (18e eeuw)algemeen=De oudste vermelding is in het jaar 828. Eertijds behorend onder het bisdom Munster, daarna tot het bisdom Utrecht. Een deel van Azewijn behoort in 1142 tot Brobant (de oude naam voor Gendringen). =In de 10e eeuw is de moordlustige Adela heerser in Hameland. Haar bezittingen worden door de keizer verbeurdverklaard. Koning Koenraad schenkt enige van die goederen aan zijn trouwe Werner, daaronder bezit in Azewijn.=Een Reynolt van Aeswyn behoorde in 1370 tot de medefundators van een kapel te Azewijn =Reinold von Azewijn verkauft sein Gut zu Vrasselt dem Grafen Adolf von Kleve. 1386 up sente Victoers dach. =Een priester, Geryt van Aeswyn, wordt genoemd rond 1400 onder de mark Lenghel, waartoe Azewijn toen behoorde.=Rond 1450 was in Azewijn een goed "Den lutken hariger".=Claes Tengnagel verschreibt op 27 maart 1503 seinem Bruder Johann eine jährliche Rente von 83 Goldgulden aus dem im Kirchspiel Zeddam und Bauerschaft Azewijn belegenen Guts Dickhausen [DDB]=Later is het een deel van het graafschap Bergh.=In 1513 staat Gerhard Hertenbroeck tegenover Johan van Hoy en Irmgardt ter Horst over het goed ter Horst in Azewijn [Gelders Archief 0002 Leenkamer van Gelre en Zutphen]=In 1684 wordt geprocedeerd over de tiende uit de Bithorst te Azewijn=In 1691 wordt het goed Ter Horst in leen gegeven=In 1712 wordt het goed Ter Horst in leen gegeven=In 1722 wordt het goed Ter Horst in leen gegeven=In 1732 wordt het goed Ter Horst in leen gegeven=In 1753 wordt Johannes Everardus Canisius van der Heyden o.a. beleend met het goed Ter Horst in Azewijn, leenroerig aan Gelre en Zutphenbelastingenarmenjagersgeld=In het archief van Huis Bergh inventarisnummer 1812 komt de aanstelling van armenjager Jannes Mallem in 1753 voor. Hij moest landlopers en bedelaars (meestal vreemdelingen) uit het graafschap Bergh wegjagen. De inwoners moesten het salaris voor de armenjager opbrengen: volle boer een gulden Kleefs, halve boer 10 stuiver, keuterboer 8 stuiver, daghuurder 4 stuiver. smokkelarij=Hoog Gerechtshof voor de Financiën en Zeezaken. De ondergetekende, Advokaat-Fiskaal voor de middelen te Lande, in Gelderland, doet hierbij ter kennis brengen van elk en een iegelijk, die zulks zoude mogen aangaan; dat door de ambtenaren bij de administratien der indirecte belastingen en van de konvooien en licenten, gestationneerd in opgemelde provincie, achtereenvolgend, op het onvrije territoir, zijn aangehaald en in beslag genomen, de hierna omschreven impost subjecte spetïen, als:-op den 15den augustus 1817, onder Azewijn een zak inhoudende 34 pond geraffineerd zout;-op den 18den dito onder Azewijn, een pak, waarin bevonden werd 60 pond geraffineerd zout;-ten zelfden dage (30 augustus) onder Azewijn een zak waarin 34 pond geraffineerd zout;-op den 4den september onder Azewijn een zakje met 2 pond geraffineerd zout (...).En vermits de eigenaren dezer goederen zich met de vlugt hebben gered, en dezelve alzoo zijn onbekend, wordt elk en een iegelijk, die daarop eenig regt mogt hebben, hierbij opgeroepen, om zich binnen den bij art. 59 van de manier van procederen, geprefigeerden termijn, bij de administratie der indirecte belastingen in opgemelde provincie, behoorlijk bekend te maken, op pene, als bij den 59den artikel met meerderen staat vermeld, Arnhem, den 15den januari 1818 Copes van Hasselt [aanhaling; advocaat-fiscaal; convooien, zoutimpost)domeinenverkopen=Verknoping van domeinen. Door de respectieve Ontvangers der Domeinen zullen, op de navolgende dagen, ter inzaat worden geveild, om veertien dagen daarna finaal te worden verkocht, de hieronder gespecificeerde domeingoederen. [...] Den 31sten dito (januari) om 10 ure, in het Gemeentehuis te Winterswijk, onderscbeidene bouwhoeven, bouw-en weilanden, benevens eenige tienden en uitgangen, gelegen onder Netterden, Wijken, Azewijn, Dinxperlo, Aalten, Groenlo en Bocholt. Arnhem den 20den januarij 1820. De Directeur, van Riemsdijk.=Door de respectieve ontvangers der domeinen zullen, op de navolgende dagen , ter inzaath worden geveild om, veertien dagen daarna, te worden verkocht de navolgende domeinen goederen, als: [...] Den tweeden October aanstaande. des voordemiddags om tien uren, op het Raadhuis te Winterswijk , 86 Perceelen, hestaande uit bouwhoeven, bouw- en weilanden, gelegen in de gemeentens Netterden, Didam, Zeddam, Etten, 's Heerenbergh, Michelen, Varsseveld, Wijkwen, Azewijn, Aalten, Bredevoord en Winterswijk. Arnhem den 16. Augustus 1820. De Directeur der Registratie en Domeinen in Gelderland Van Riemsdijkeconomie=de inwoners verdienen hun brood vooral in de akkerbouw en veeteelt.=Over de periode 1890-1901 zijn bewaard werklijsten over werkzaamheden en lonen op de steenfabriek "De Nijverheid"=Omstreeks 1913 richten drie kinderen van J. den Daas de steenfabriek "De Nijverheid" in Azewijn op. Later, in 1917, wordt deze fabriek samengevoegd met "De Volharding" in Etten in de vorm van een naamloze vennootschap, de N.V. Steenfabriek De Nijverheid. De naam "De Volharding" wordt dan niet meer gebruikt. In hetzelfde jaar overlijdt J. den Daas en gaat de directie over aan zijn zonen, G.J. en F. den Daas.=In de crisistijd ondergaat het bedrijf een uitbreiding door de aankoop van twee fabrieken, in 1930 "De Bollard", waar J. den Daas zijn loopbaan als steenbaas was begonnen, en in 1938 "'t Slag" in Wieken (Gendringen). Beide fabrieken worden echter al weer na enige jaren gesloten, "De Bollard" rond 1935 en "'t Slag" ongeveer in 1942. Van 1942 tot 1954 voert G.J. den Daas alleen de directie, in het laatste jaar kreeg hij assistentie van J.W. den Daas.In 1965 worden de bedrijfsbelangen ondergebracht in een nieuwe maatschappij, de N.V. Beleggings- en beheermaatschappij "Azewijn". Vier jaar later komt een tweede uitbreiding tot stand door de overname van de fabriek "De Vlijt" in Winterswijk. In 1970 volgt dan de aankoop van "De Scherpekamp" in Angeren, tot dan het produktiebedrijf van de N.V. Vlamovensteenfabrieken voorheen Erven Joseph Terwindt. In 1970 overleed ook G.J. den Daas; sindsdien berust de leiding bij J.W. den Daas en J. den Daas jr. [Gelders Archief, 0811 Steenfabriek De Nijverheid BV en NV Vlamovensteenfabrieken v/h Erven Joseph Terwindt]geestelijkheid=Op 23 september 1865 wordt in het aartsbisdom Utrecht opgericht de parochie Azewijn, bestaande uit een bijkerk, afgescheiden van de parochie van de H. Oswaldus in Zeddam. Erkend bij KB 17 november 1865, nr. 55. gemeenteindeling=Bij koninklijk besluit van 24 mei 1817 werden Groot en Klein Azewijn, eerder delen van Zeddam, bij Netterden gevoegd.=in 1826 behoren Klein en Groot Azewijn tot het schoutambt Berg in hoofdschoutambt Doesburg [Gosselin, blz. 21]=In 1838 behoorden Klein en Groot Azewijn tot de gemeente Bergh, het arrondissement Zutphen en het (zevende) kanton Terborg.=In 1853 behoren Groot en Klein Azewijn tot het kanton Terborg. Terborg is het 7e kanton in het 3e arrondissement=In 1867 valt A. onder de gemeente Bergh.=In 1913 valt A. onder de gemeente Bergh [IJzerman].=A. valt t/m 2004 onder de gemeente Bergh. Daarna onder de gemeente Montferland.=In 2015 is Azewijn deel van de gemeente Montferland, postcode 7045 [metatopos]inwoners=In 1839 zijn er 55 huizen met 400 inwoners in Groot Azewijn. In Klein Azewijn wonen 90 mensen [Aa, aard1, blz. 405]=In 1840 heeft A. 124 huizen met 525 bewoners.=In 1841 zijn er rond de 410 inwoners. =Azewijn heeft in 1998 725 inwoners=In 2010 in het aantal inwoners 505, waarvan 250 mannen en255 vrouwen. Er zijn 190 huishoudens en 185 woningen. Er zijn 265 auto's.=In 2014 zijn er in A. rond 300 huizen met circa 750 bewoners op 110 km2namen=Veel voorkomende namen zijn Aling, Beijer, Berendsen, Berntsen, te Boekhorst, Bunk, Dijker, Es, Geerling, Geurtsen, Giesen, Gieskes, Goossen, Hansen, ten Have, Helmes, Hesselink, Hettelder, Hoegen, Hooijman, ter Horst, van Huet, Ising, Jansen, te Kaat, Kersjes, Ketelaar, Messingonheil=In 1769 is er sprake van veepest. =In 1784 is er een watersnood.oorlog=In de jaren 1747-1748 zijn in Klein Azewijn Hannoverse troepen ingekwartierd. BRONNENgeraadpleegde bronnenAa, Bio; Baert, Goor; BGN; DDB; GenVer; Lijst KNAG; Navorscher 1851-1854; NNBWalle; SG1576-1625internethttp://www.berghapedia.nl/index.php/ArmenjagersliteratuurAa, A.J. van der, Aardrijkskundig Woordenboek der Nederlanden, Gorcum 1839, deel I, blz. 404-405Alberts, Geschiedenis, blz. 154 (1200)Bloemen, C., De kerk te Azewijn, Arch. Aartsb. Utr. LVIII, blz. 232Gosselin, J.J., Alphabetische naamlijst der gemeenten en derzelver onderhoorigheden ...etc, Amsterdam 1826, blz. 21Jongstra, Atte, De heldeninspecteur, Arbeiderspers 2010, Hfdst. 34Soest, H.W. van, Zeddam en Azewijn, Arch. Aartsb. Utr. XXXVI (1911)Ned. Staatscourant 27 januari 1818Nederlandsche Staatscourant 25 mei 1818, blz. 4-5.Nederlandse Staatscourant 17 januari 1820Arnhemsche Courant 19 augustus 1820overige bronnenGoogle Search plaats; Google boeken;