Siết chặt quản lý chống gian lận hóa đơn điện tử

Hóa đơn điện tử đã trở thành một công cụ quan trọng trong quản lý thuế và giao dịch thương mại tại Việt Nam, đặc biệt kể từ khi Nghị định 123/2020/NĐ-CP và các văn bản hướng dẫn được ban hành.

Tuy nhiên, cùng với sự phổ biến của hóa đơn điện tử, các hành vi gian lận liên quan đến việc sử dụng hóa đơn không hợp pháp hoặc giả mạo cũng gia tăng, gây thiệt hại cho ngân sách nhà nước và ảnh hưởng đến môi trường kinh doanh minh bạch.

Để đối phó với vấn đề này, Chính phủ Việt Nam đã triển khai nhiều biện pháp mạnh mẽ, đặc biệt từ 1/6/2025 với các quy định mới trong Nghị định 70/2025/NĐ-CP và Thông tư 32/2025/TT-BTC.

Bài viết này sẽ phân tích chi tiết các biện pháp chống gian lận hóa đơn điện tử, thách thức, và những lưu ý quan trọng dành cho doanh nghiệp.

>> Tham khảo: Các mặt hàng không phải chịu thuế GTGT từ ngày 01/07/2025.

1. Tổng quan về gian lận hóa đơn điện tử

Gian lận hóa đơn điện tử là hành vi sử dụng hóa đơn không hợp pháp hoặc giả mạo nhằm trốn thuế, hoàn thuế giá trị gia tăng (GTGT) trái phép, hoặc che giấu doanh thu thực tế. Các hình thức gian lận phổ biến bao gồm:

• Phát hành hóa đơn khống: Lập hóa đơn cho các giao dịch không có thật để khấu trừ thuế GTGT hoặc tăng chi phí đầu vào.

• Sử dụng hóa đơn của doanh nghiệp “ma”: Sử dụng hóa đơn từ các doanh nghiệp không còn tồn tại hoặc không hoạt động để hợp thức hóa chi phí.

• Thay đổi thông tin hóa đơn: Sửa đổi nội dung hóa đơn (như số tiền, thuế suất) để trục lợi.

• Không lập hóa đơn: Che giấu doanh thu bằng cách không phát hành hóa đơn cho các giao dịch thực tế.

Những hành vi này không chỉ gây thất thoát ngân sách nhà nước mà còn làm suy giảm niềm tin vào hệ thống thuế và ảnh hưởng đến các doanh nghiệp làm ăn chân chính.

Do đó, cơ quan thuế đã và đang áp dụng nhiều biện pháp mạnh mẽ để chống gian lận hóa đơn điện tử.

>> Tham khảo: Báo giá hóa đơn điện tử; Mẫu hóa đơn điện tử.

2. Các biện pháp chống gian lận hóa đơn điện tử

Từ 1/6/2025, Nghị định 70/2025/NĐ-CP và Thông tư 32/2025/TT-BTC đã đưa ra nhiều quy định cụ thể nhằm tăng cường kiểm soát và ngăn chặn gian lận hóa đơn điện tử.

Dưới đây là các biện pháp chính:

2.1. Quản lý chặt chẽ hóa đơn có mã của cơ quan thuế

Hóa đơn điện tử có mã của cơ quan thuế được cấp thông qua hệ thống của Tổng cục Thuế, giúp xác thực tính hợp lệ trước khi phát hành.

Doanh nghiệp thuộc diện rủi ro cao về thuế (theo khoản 3 Điều 12 Nghị định 70/2025/NĐ-CP) phải sử dụng hóa đơn có mã, bao gồm:

• Doanh nghiệp mới thành lập trong vòng 12 tháng.

• Doanh nghiệp có dấu hiệu trốn thuế hoặc sử dụng hóa đơn không hợp pháp trong quá khứ.

• Hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh có doanh thu từ 1 tỷ đồng/năm trở lên.

Mã của cơ quan thuế được tích hợp vào ký hiệu hóa đơn, đảm bảo mỗi hóa đơn được theo dõi và đối chiếu trực tiếp trên hệ thống thuế quốc gia.

>> Tham khảo: Quy định mới nhất về thời điểm lập hóa đơn điện tử.

2.2. Ngừng sử dụng hóa đơn đối với các trường hợp vi phạm

Theo khoản 5 Điều 14 Nghị định 70/2025/NĐ-CP, cơ quan thuế có quyền ngừng cấp mã hóa đơn hoặc ngừng sử dụng hóa đơn điện tử đối với các trường hợp:

• Doanh nghiệp có hành vi trốn thuế hoặc sử dụng hóa đơn không hợp pháp.

• Doanh nghiệp không còn đáp ứng điều kiện sử dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền.

• Doanh nghiệp không nộp báo cáo tình hình sử dụng hóa đơn theo quy định.

Khi bị ngừng sử dụng hóa đơn, doanh nghiệp phải khắc phục vi phạm và nộp bổ sung các nghĩa vụ thuế trước khi được cấp lại quyền phát hành.

2.3. Ứng dụng công nghệ trong quản lý hóa đơn

Tổng cục Thuế đã triển khai hệ thống quản lý hóa đơn điện tử tập trung, tích hợp công nghệ phân tích dữ liệu lớn (big data) và trí tuệ nhân tạo (AI) để phát hiện các hành vi bất thường. Các công cụ này giúp:

• Phát hiện hóa đơn bất thường: Hệ thống tự động so sánh dữ liệu hóa đơn với các giao dịch thực tế, phát hiện các hóa đơn có giá trị bất thường hoặc không khớp với báo cáo tài chính.

• Theo dõi luồng hóa đơn: Hệ thống ghi nhận toàn bộ chu trình phát hành, lưu trữ, và chuyển giao hóa đơn, giúp truy vết nguồn gốc và phát hiện gian lận.

>> Tham khảo: Tra cứu hóa đơn; Tra cứu hóa đơn điện tử.

2.4. Bãi bỏ quy định hủy hóa đơn và tăng cường điều chỉnh

Thay vì hủy hóa đơn khi có sai sót, Nghị định 70/2025/NĐ-CP yêu cầu doanh nghiệp lập biên bản thỏa thuận sai sót và phát hành hóa đơn điều chỉnh/thay thế.

Hóa đơn mới phải ghi rõ thông tin hóa đơn gốc (mẫu số, ký hiệu, số, ngày tháng năm). Quy định này giúp:

• Giảm thiểu việc lợi dụng hủy hóa đơn để che giấu giao dịch.

• Tăng tính minh bạch trong việc xử lý sai sót.

2.5. Áp dụng hóa đơn khởi tạo từ máy tính tiền

Từ 1/6/2025, các doanh nghiệp và hộ kinh doanh có doanh thu từ 1 tỷ đồng/năm trở lên trong các lĩnh vực như bán lẻ, nhà hàng, khách sạn, và vận tải hành khách phải sử dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền.

Hóa đơn này được tích hợp với hệ thống thuế, giúp ghi nhận doanh thu theo thời gian thực và giảm thiểu khả năng che giấu doanh thu.

>> Tham khảo: Thủ tục phát hành hóa đơn điện tử.

2.6. Tăng cường xử phạt hành vi gian lận

Theo Nghị định 125/2020/NĐ-CP (được cập nhật bổ sung), các hành vi gian lận hóa đơn điện tử có thể bị xử phạt như sau:

• Sử dụng hóa đơn không hợp pháp: Phạt từ 20–50 triệu đồng.

• Lập hóa đơn khống hoặc giả mạo: Phạt từ 40–100 triệu đồng, đồng thời có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo Bộ luật Hình sự.

• Không lập hóa đơn khi bán hàng/dịch vụ: Phạt từ 10–20 triệu đồng.

Ngoài ra, các doanh nghiệp vi phạm còn phải nộp bổ sung số thuế trốn, kèm theo tiền chậm nộp và các chi phí phát sinh.

3. Thách thức trong chống gian lận hóa đơn điện tử

Mặc dù có nhiều biện pháp mạnh mẽ, việc chống gian lận hóa đơn điện tử vẫn đối mặt với một số thách thức:

• Công nghệ giả mạo tinh vi: Các đối tượng gian lận sử dụng công nghệ cao để tạo hóa đơn giả hoặc can thiệp vào hệ thống phần mềm hóa đơn.

• Thiếu đồng bộ dữ liệu: Một số doanh nghiệp nhỏ chưa tích hợp đầy đủ hệ thống hóa đơn với cơ quan thuế, dẫn đến khó khăn trong việc kiểm soát.

• Nhận thức của doanh nghiệp: Một số hộ kinh doanh và doanh nghiệp nhỏ thiếu hiểu biết về quy định, vô tình hoặc cố ý vi phạm.

>> Tham khảo: Quy trình xuất hóa đơn VAT cho công ty.

4. Lưu ý cho doanh nghiệp để tránh gian lận

Để tuân thủ quy định và tránh rủi ro liên quan đến gian lận hóa đơn điện tử, doanh nghiệp cần lưu ý:

• Sử dụng phần mềm hóa đơn uy tín: Các giải pháp như Thái Sơn E-invoice, EasyInvoice, hoặc Tax24 E-invoice được khuyến nghị để đảm bảo hóa đơn được phát hành đúng quy định và tích hợp với hệ thống thuế.

• Kiểm tra thông tin đối tác: Trước khi giao dịch, doanh nghiệp cần xác minh mã số thuế/số định danh cá nhân của đối tác để tránh sử dụng hóa đơn từ các doanh nghiệp “ma”.

• Lưu trữ hóa đơn đầy đủ: Hóa đơn điện tử phải được lưu trữ ít nhất 10 năm, đảm bảo dễ dàng tra cứu khi cơ quan thuế yêu cầu.

• Đào tạo nhân sự: Doanh nghiệp cần tổ chức đào tạo về quy định hóa đơn điện tử, đặc biệt là các quy định mới từ 1/6/2025, để tránh sai sót vô tình.

Kết luận

Ngoài ra, nếu quý doanh nghiệp đang tìm kiếm giải pháp phần mềm hóa đơn điện tử đáp ứng đầy đủ quy định, xin vui lòng liên hệ E-invoice để nhận được tư vấn:

CÔNG TY PHÁT TRIỂN CÔNG NGHỆ THÁI SƠN

• Địa chỉ: Số 15 Đặng Thùy Trâm — Cầu Giấy — Hà Nội

• Tổng đài HTKH: 1900 4767–1900 4768

• Tel : 024.37545222

• Fax: 024.37545223

• Website: https://einvoice.vn/