Thuế thu nhập cá nhân là gì?

Thuế thu nhập cá nhân (TNCN) là một trong những loại thuế quan trọng trong hệ thống thuế Việt Nam, ảnh hưởng trực tiếp đến hàng triệu người lao động, từ nhân viên văn phòng đến freelancer và chủ doanh nghiệp.

Với sự cập nhật liên tục trong chính sách thuế, đặc biệt qua Luật Thuế TNCN 2007 (sửa đổi năm 2023) và các nghị định liên quan, việc hiểu rõ thuế TNCN là cần thiết để tuân thủ pháp luật và tối ưu hóa nghĩa vụ tài chính. 

Bài viết này sẽ giải thích thuế TNCN là gì, cách tính, các khoản thu nhập chịu thuế, miễn giảm và những lưu ý quan trọng, dựa trên quy định mới nhất đến tháng 9/2025.

>> Tham khảo: Hóa đơn điện tử áp dụng trong xuất nhập khẩu thế nào?

1. Thuế TNCN là gì?

Thuế TNCN là loại thuế trực thu, áp dụng lên thu nhập của cá nhân từ các nguồn như tiền lương, kinh doanh, đầu tư, hoặc chuyển nhượng tài sản. Được quy định bởi Luật Thuế TNCN số 04/2007/QH12 (sửa đổi năm 2023) và Nghị định 65/2013/NĐ-CP (cập nhật 2025), thuế TNCN nhằm đảm bảo công bằng xã hội, khi những người có thu nhập cao hơn sẽ nộp thuế nhiều hơn theo biểu thuế lũy tiến. Tại Việt Nam, thuế TNCN chiếm khoảng 10% tổng thu ngân sách nhà nước, với hơn 8 triệu cá nhân nộp thuế năm 2024.

Thuế TNCN áp dụng cho:

• Cá nhân cư trú: Người sống tại Việt Nam từ 183 ngày/năm trở lên, chịu thuế trên toàn bộ thu nhập trong và ngoài nước.

• Cá nhân không cư trú: Chỉ chịu thuế trên thu nhập phát sinh tại Việt Nam, với thuế suất cố định 20%.

>> Tham khảo: Hóa đơn điện tử; Báo giá hóa đơn điện tử.

2. Các khoản thu nhập chịu thuế TNCN

Theo Điều 2 Luật Thuế TNCN, các khoản thu nhập chịu thuế bao gồm:

• Thu nhập từ tiền lương, tiền công: Bao gồm lương chính, phụ cấp, thưởng, và các khoản phúc lợi bằng tiền hoặc hiện vật (trừ một số khoản miễn thuế như phụ cấp ăn trưa dưới 730.000 đồng/tháng năm 2025).

• Thu nhập từ kinh doanh: Doanh thu từ sản xuất, buôn bán, dịch vụ của hộ kinh doanh hoặc cá nhân tự do (như freelancer, bán hàng online).

• Thu nhập từ đầu tư vốn: Lợi tức cổ phần, lãi trái phiếu, hoặc lãi tiền gửi ngân hàng (trừ lãi tiền gửi dưới 10 triệu đồng/tháng).

• Thu nhập từ chuyển nhượng tài sản: Lợi nhuận từ bán bất động sản, chứng khoán, hoặc cổ phần.

• Thu nhập từ trúng thưởng: Bao gồm trúng xổ số, khuyến mãi, hoặc giải thưởng trò chơi (trừ trúng thưởng dưới 10 triệu đồng/lần).

• Thu nhập từ bản quyền, nhượng quyền thương mại: Tiền nhận được từ quyền sở hữu trí tuệ hoặc nhượng quyền.

Ví dụ: Một nhân viên có lương 20 triệu đồng/tháng, thưởng 5 triệu đồng, và thu nhập từ bán hàng online 10 triệu đồng/tháng sẽ chịu thuế TNCN trên tổng cộng 35 triệu đồng (sau khi trừ các khoản miễn giảm).

>> Tham khảo: Biểu thuế chỉ còn 5 bậc & nâng mức giảm trừ gia cảnh.

3. Các khoản thu nhập được miễn thuế

Để hỗ trợ người nộp thuế, Luật Thuế TNCN quy định một số khoản thu nhập được miễn, bao gồm:

• Giảm trừ gia cảnh: Từ năm 2025, mức giảm trừ là 13,2 triệu đồng/tháng cho người nộp thuế và 5,3 triệu đồng/tháng cho mỗi người phụ thuộc (vợ/chồng không có thu nhập, con dưới 18 tuổi).

• Phụ cấp, trợ cấp đặc thù: Phụ cấp ăn trưa, trợ cấp bảo hiểm xã hội, hoặc trợ cấp khó khăn đột xuất.

• Thu nhập từ tổ chức quốc tế: Lương từ các tổ chức như Liên Hợp Quốc hoặc phi chính phủ được miễn.

• Lãi tiền gửi thấp: Lãi từ ngân hàng hoặc hợp tác xã dưới 10 triệu đồng/tháng.

• Thu nhập từ nông nghiệp, thủy sản: Áp dụng cho cá nhân tự sản xuất ở vùng sâu, vùng xa.

>> Tham khảo: Tra cứu hóa đơn; Tra cứu hóa đơn điện tử.

4. Cách tính thuế TNCN

Thuế TNCN được tính theo hai phương pháp chính: lũy tiến từng phần (cho cá nhân cư trú) và thuế suất cố định (cho cá nhân không cư trú).

a. Phương pháp lũy tiến từng phần

Áp dụng cho thu nhập từ tiền lương, tiền công và kinh doanh. Công thức: Thuế TNCN = Thu nhập tính thuế × Thuế suất

• Thu nhập tính thuế = Tổng thu nhập chịu thuế - Các khoản miễn thuế - Giảm trừ gia cảnh.

b. Thuế suất cố định

• Cá nhân không cư trú: 20% trên thu nhập phát sinh tại Việt Nam.

• Một số thu nhập đặc thù: Chuyển nhượng bất động sản (2%), chứng khoán (0,1%), trúng thưởng (10%).

>> Tham khảo: Cập nhật biểu thuế xuất nhập khẩu 2025.

5. Quy trình kê khai và nộp thuế TNCN

• Đối với người lao động có hợp đồng: Công ty khấu trừ tại nguồn (trừ trực tiếp vào lương) và nộp thay cho nhân viên, báo cáo hàng quý qua eTax.

• Đối với cá nhân kinh doanh/freelancer: Tự kê khai theo phương pháp khoán (10% doanh thu) hoặc theo biểu thuế lũy tiến, nộp thuế hàng quý hoặc năm.

• Thời hạn nộp:

  • Hàng quý: Trước ngày 30 của tháng đầu quý sau.

  • Hàng năm: Trước 31/3 năm sau (cá nhân tự kê khai) hoặc 30/4 (công ty nộp thay).

• Kê khai trực tuyến: Qua cổng thuedientu.gdt.gov.vn hoặc ứng dụng eTax Mobile.

>> Tham khảo: Thủ tục phát hành hóa đơn điện tử.

6. Các mức phạt vi phạm thuế TNCN

Theo Nghị định 125/2020/NĐ-CP, vi phạm về thuế TNCN dẫn đến các mức phạt:

• Nộp chậm tờ khai: 3-5 triệu đồng.

• Kê khai sai: 5-8 triệu đồng, kèm truy thu thuế.

• Trốn thuế: Phạt 1-3 lần số thuế trốn, có thể xử lý hình sự nếu trên 100 triệu đồng.

Năm 2025, Tổng cục Thuế ghi nhận hơn 20.000 trường hợp bị phạt do chậm nộp hoặc sai kê khai, với tổng số tiền phạt gần 500 tỷ đồng.

>> Tham khảo: Hóa đơn VAT.

7. Lưu ý và giải pháp tối ưu hóa thuế TNCN

• Đăng ký giảm trừ gia cảnh: Nộp hồ sơ (Mẫu 02/ĐK-TNCN) để được giảm trừ cho người phụ thuộc, giảm đáng kể số thuế phải nộp.

• Tận dụng miễn giảm: Kiểm tra kỹ các khoản thu nhập miễn thuế, như phụ cấp ăn trưa hoặc trợ cấp.

• Sử dụng phần mềm hỗ trợ: Các công cụ như MISA AMIS hoặc VNPT eTax giúp tự động tính thuế, giảm sai sót.

• Tư vấn chuyên gia: Doanh nghiệp hoặc cá nhân có thu nhập phức tạp nên thuê dịch vụ kế toán (như TAF) để tối ưu hóa.

• Cập nhật quy định: Theo dõi các thay đổi từ Luật Thuế TNCN sửa đổi, đặc biệt về mức giảm trừ gia cảnh.

>> Tham khảo: Xuất hóa đơn thay thế trong trường hợp nào?

Kết luận

Mọi thắc mắc hay muốn được tư vấn muốn được tư vấn về phần mềm hóa đơn điện tử E-invoice hoàn toàn miễn phí, Quý doanh nghiệp vui lòng liên hệ:

CÔNG TY PHÁT TRIỂN CÔNG NGHỆ THÁI SƠN

• Địa chỉ: Số 15 Đặng Thùy Trâm – Cầu Giấy – Hà Nội

• Tổng đài HTKH: 1900 4767 – 1900 4768

• Tel : 024.37545222

• Fax: 024.37545223

• Website: https://einvoice.vn/