Drug and pregnancy

Prescribing medicines in pregnancy :Australian categorisation of drugs

http://www.tga.gov.au/DOCS/HTML/mip/medicine.htm

การใช้ยาในหญิงตั้งครรภ์ หญิงให้นมบุตร

ยาบางชนิดที่ใช้ในหญิงตั้งครรภ์ อาจมีผลต่อสุขภาพของผู้เป็นมารดาโดยตรง หรืออาจผ่านรกเข้าไปสู่ทารกในครรภ์ ทำให้มีผลต่อการเจริญเติบโตของทารกในครรภ์ได้ ยาบางชนิดที่ใช้ในหญิงที่ให้นมบุตร สามารถผ่านไปเจือปนอยู่ในน้ำนมของมารดา มีผลต่อสุขภาพของทารกที่กินนมมารดาได้ และบางชนิดถ้าใช้ในทารกโดยตรง ก็อาจมีโทษต่อทารกได้

ดังนั้น ในการใช้ยาในหญิงตั้งครรภ์ หญิงให้นมบุตรและในทารกจึงต้องระมัดระวังอย่างพิเศษ ในที่นี้ จะขอสรุปเฉพาะยาที่ใช้บ่อยในการรักษาโรคเท่านั้น คงไม่ครอบคลุมถึงยาทุกชนิดที่มีผลต่ออนามัยของมารดาและเด็ก

1.ยาที่อาจทำให้ทารกในครรภ์พิการ ซึ่งไม่ควรใช้ในหญิงตั้งครรภ์ ที่พบบ่อย เช่น

- ฮอร์โมนเพศหญิง(เอสโตรเจน)[Estrogen]

- สารปรอท(Organic mercury)

- ยารักษาโรคลมชัก-เฟนิโทอิน(phenytoin)

- แอลกอฮอร์ (เหล้า เบียร์)

2.ยาที่อาจมีพิษหรือผลข้างเคียงต่อทารกในครรภ์ซึ่งไม่ควรใช้ในหญิงที่ตั้งครรภ์ หรือควรใช้ด้วยความระมัดระวัง เช่น

- แอสไพลิน ถ้ากินในระยะใกล้คลอด อาจทำให้ทารกที่เกิดมามีเลือดออกง่าย

-ยาต้านอักเสบที่ไม่ใช่สเตอรอยด์ เช่น อินโดเมทาซิน เฟนิลบิวตาโซน อาจทำให้ทารกเลือดออกง่าย

-เตตราไซคลีน ถ้าใช้ในหญิงตั้งครรภ์ระยะไตรมาสที่ 2 และ 3 อาจทำให้ทารกฟันเหลืองดำ กระดูกเจริญเติบโตผิดปกติ

(สมองพิการปัญญาเสื่อม)

-ยาประเภทซัลฟา ถ้าใช้ในหญิงระยะใกล้คลอด อาจทำให้ทารกเกิดอาการดีซ่านและสมองพิการได้(Kernicterus)

-คลอแรมเฟนิคอล อาจทำให้ทารกแรกเกิดมีอาการตัวเขียว เนื้อตัวอ่อนปวกเปียก ตัวเย็น หมดสติดังที่เรียกว่า Gray syndrome

-สเตรบโตไมซิน,Kanamycin,Gentamicin ถ้าใช้นานๆอาจทำให้ทารกหูพิการได้

-ยาเสพติด (เช่น มอร์ฟีน เฮโรอีน) ถ้าใช้ในระยะใกล้คลอด อาจทำให้กดศูนย์ควบคุมการหายใจของทารก(ทำให้ทารกเกิดมาหยุดหายใจ) หรือมีอาการขาดยา ทำให้ทารกชักได้

-ฟีโนบาร์บิทาล ถ้าใช้ในระยะใกล้คลอด อาจกดศูนย์ควบคุมการหายใจของทารก(ทำให้ทารกเกิดมาหยุดหายใจ) หรือมีเลือดออกได้

-เฟนิโทอิน เช่น Dilantin อาจทำให้ทารกเลือดออกง่าย

-เมโพรบาเมต อาจทำให้ทารกเจริญเติบโตช้า

-ยารักษาคอพอกเป็นพิษ ได้แก่ Methimazole อาจทำให้ทารกเกิดโรคต่อมไทรอยด์ทำงานน้อย ตัวเตี้ยแคระและปัญญาอ่อน

-ยารักษาเบาหวานชนิดกิน เช่น Chlopropamide อาจทำให้เกิดภาวะน้ำตาลในเลือดต่ำในทารกในเด็กแรกเกิดได้

-คลอโรควิน อาจทำให้มีพิษต่อหูของเด็ก

-ควินิน ถ้าให้จำนวนมาก อาจทำให้แท้งบุตร หรือมีพิษต่อหูของเด็กได้

-รีเซอร์พีน ถ้าใช้ในระยะใกล้คลอด อาจทำให้ทารกแรกเกิดมีอาการคัดจมูก ตังเย็น หัวใจเต้นช้า ตัวอ่อนปวกเปียก

-โพรพราโนลอล (Propranolol) อาจทำให้ทารกในครรภ์เจริญเติบโตช้า ทารกแรกเกิดมีชีพจรเต้นช้า หรือมีภาวะน้ำตาลในเลือดต่ำ

-บุหรี่ ถ้าสูบมากอาจทำให้ทารกตายในครรภ์แท้ง หรือคลอดก่อนกำหนด หรือทารกอาจเกิดมาน้ำหนัก น้อยกว่าปกติ

3.ยาที่อาจมีอันตรายต่อหญิงที่ตั้งครรภ์

ยาที่อาจมีโทษหรืออันตรายต่อหญิงตั้งครรภ์โดยตรง เช่น

-แอสไพลิน และยาต้านอักเสบที่ไม่ใช่สเตอรอยด์ อาจทำให้คลอดเกินกำหนดและ คลอดยาก

-เตตราไซคลิน อาจมีพิษตับอย่างรุนแรง จนเป็นอันตรายได้

-ไนโตรฟูแรนโทอิน(Nitrofurantoin) อาจทำให้ตับอักเสบ โลหิตจาง

4.ยาที่ควรหลีกเลี่บงในระยะให้นมบุตร เช่น

มารดาที่เลี้ยงบุตรด้วยนมตัวเอง ควรหลีกเลี่ยงการใช้ยาที่สามารถปนอยุ่ในน้ำนม ซึ่งอาจจะมีโทต่อทารกได้ เช่น

-เตตราไซคลิน อาจทำให้ฟันเหลืองดำ และกระดูกเจริญผิดปกติ

-ซัลฟา อาจทำให้ทารกมีอาการดีซ่าน และสมองพิการ(Kernicterus)

-ซัลฟา ไนโตรฟูแรนโทอิน อาจทำให้ทารกเกิดโลหิตจางจากเม็ดเลือดแดงแตก ถ้ามีภาวะพร่องเอนไซม์ G-6-PD

-คลอแรมฟินิคอล อาจทำให้เกิดโรคโลหิตจางจากไขกระดูกฝ่อ

-อะม็อกซีซิลลิน อาจทำให้เด็กท้องเดิน

-เมโทรไนดาโซล อาจทำให้เด็กเบื่ออาหาร อาเจียน

-แอสไพลิน อาจทำให้เกิดผื่นในทารก

-แอลกอฮอร์ บาร์บิทูเรต อาจทำให้เด็ดง่วงซึมได้ และถ้าแม่ดื่มสุรามากๆอาจมีผลต่อการเจริญเติบโตของเด็ก

-ฮอร์โมนเพศ เช่น Estrogen Progesterone Androgen อาจทำให้น้ำนมลดน้อยลง หรือหยุดไหล

-ยารักษาเบาหวานชนิดกิน ทำให้เกิดภาวะน้ำตาลในเลือดต่ำในทารก

-รีเซอร์พีน ทำให้เด็กคัดจมูก มีเสมหะมาก

5.ยาที่ทารกและเด็กเล็กไม่ควรใช้

ยาที่อ่านเป็นอันตรายต่อทารก และเด็กเล็ก เช่น

-แอสไพลิน ไม่ควรใช้ในเด็กอายุต่ำกว่า 1 ขวบ อาจทำให้มีเลือดออกได้

-ยาแก้แพ้ ไม่ควรใช้ในทารกอายุต่ำกว่า 2 สัปดาห์ อาจทำให้ซึม นอนไม่หลับ หรือชักได้

-เตตราไซคลิน ห้ามใช้เด็กอายุต่ำกว่า 8 ปี อาจทำให้ฟันเหลืองดำอย่างถาวร และกระดูกเจริญเติบโตไม่ดี

-คลอแรมเฟนิคอล ห้ามใช้ในทารกอายุต่ำกว่า 4 เดือน อาจทำให้เด็กตัวเขียว เนื้อตัวอ่อน ปวกเปียกหมดสติ

ดังที่เรียกว่า Gray syndrome

-ซัลฟา ห้ามใช้ในทารกอายุต่ำกว่า 2 เดือน อาจทำให้เกิดอาการดีซ่านและสมองพิการ (Kernicterus)ได้

-ยาแก้ท้องเดินประเภทลดการเคลื่อนไหวของลำไส้ เช่น ทิงเจอร์ฝินการบูน Lomotil ไม่ควรใช้ในเด็กอายุต่ำกว่า 2 ปี อาจกด

ศูนย์หายใจเป็นอันตรายได้