Genesis 41

as we have time, we will move these to the format used in Genesis Chapter 1 Genesis

meanwhile, the following pages have

Phonetics, then Middle of page has syllabary, then English is at bottom

THIS WORK WAS COMPLETED BASED OFF A COPY OF SCRIPTURES published by Park Hill By Edwin Archer in 1856

Park Hill: Mission Press: Edwin Archer, Printer, 1856. PUBLIC DOMAIN

ᎼᏏ ᎢᎬᏱᏱ ᎤᏬᏪᎳᏅᎯ

mosi igvyiyi uwowelanvhi

First Book of Moses

ᏗᏓᎴᏂᏍᎬᎢ ᎤᏁᎳᏅᎯ ᏚᏬᏢᏁ ᎦᎸᎶᎢ ᎠᎴ ᎡᎶᎯ

didalenisgvi Unelanvhi duwotlvne galvloi ale elohi

⁠ᎠᏯᏙᎸᎢ

A⁠ya⁠do⁠lv⁠i⁠ ⁠

Chapter

⁠a⁠ya⁠do⁠lv⁠i⁠ ⁠4⁠1⁠

⁠1⁠ ⁠hi⁠a⁠no⁠ ⁠nu⁠li⁠s⁠ta⁠ne⁠ ⁠tsu⁠de⁠ti⁠yv⁠dv⁠ ⁠u⁠li⁠s⁠qua⁠dv⁠,⁠ ⁠na⁠s⁠gi⁠ ⁠que⁠li⁠ho⁠ ⁠u⁠s⁠gi⁠da⁠se⁠i⁠,⁠ ⁠a⁠le⁠ ⁠gv⁠ni⁠yu⁠quo⁠ ⁠e⁠quo⁠nu⁠lo⁠di⁠ ⁠ga⁠do⁠ge⁠i⁠ ⁠

⁠2⁠ ⁠a⁠le⁠ ⁠gv⁠ni⁠yu⁠quo⁠ ⁠e⁠quo⁠ni⁠ ⁠tsu⁠na⁠du⁠gi⁠se⁠ ⁠ga⁠li⁠quo⁠gi⁠ ⁠i⁠ya⁠nv⁠di⁠ ⁠wa⁠ga⁠ ⁠a⁠ni⁠gi⁠si⁠,⁠ ⁠tsu⁠no⁠du⁠hi⁠ ⁠di⁠ka⁠no⁠di⁠yi⁠,⁠ ⁠a⁠le⁠ ⁠di⁠na⁠li⁠tso⁠hi⁠dv⁠;⁠ ⁠a⁠le⁠ ⁠ka⁠ne⁠s⁠ga⁠ ⁠u⁠ye⁠gv⁠ ⁠a⁠na⁠li⁠s⁠da⁠yv⁠hv⁠s⁠ge⁠i⁠ ⁠

⁠3⁠ ⁠a⁠le⁠ ⁠gv⁠ni⁠yu⁠quo⁠ ⁠nv⁠wa⁠na⁠da⁠le⁠ ⁠ga⁠li⁠quo⁠gi⁠ ⁠i⁠ya⁠ni⁠dv⁠ ⁠wa⁠ga⁠ ⁠a⁠ni⁠gi⁠si⁠ ⁠o⁠ni⁠ ⁠tsu⁠na⁠du⁠gi⁠se⁠ ⁠e⁠quo⁠ni⁠,⁠ ⁠u⁠ni⁠ne⁠gi⁠lv⁠di⁠ ⁠di⁠ka⁠no⁠di⁠yi⁠,⁠ ⁠a⁠le⁠ ⁠tsu⁠na⁠le⁠so⁠dv⁠;⁠ ⁠a⁠le⁠ ⁠a⁠ni⁠so⁠i⁠ ⁠wa⁠ga⁠ ⁠a⁠ni⁠do⁠na⁠v⁠ ⁠na⁠v⁠ ⁠a⁠ni⁠do⁠na⁠e⁠ ⁠e⁠quo⁠lv⁠lo⁠di⁠ ⁠

⁠4⁠ ⁠u⁠ni⁠ne⁠gi⁠lv⁠di⁠no⁠ ⁠di⁠ka⁠no⁠di⁠yi⁠,⁠ ⁠a⁠le⁠ ⁠tsu⁠na⁠le⁠so⁠dv⁠ ⁠wa⁠ga⁠ ⁠du⁠ni⁠ya⁠o⁠ne⁠ ⁠ga⁠li⁠quo⁠gi⁠ ⁠i⁠ya⁠ni⁠dv⁠ ⁠tsu⁠no⁠du⁠hi⁠ ⁠di⁠ka⁠no⁠di⁠yi⁠. ⁠ ⁠a⁠le⁠ ⁠di⁠na⁠li⁠tso⁠hi⁠dv⁠ ⁠wa⁠ga⁠ ⁠ ⁠que⁠li⁠yo⁠no⁠ ⁠u⁠ye⁠tse⁠i⁠. ⁠

⁠5⁠ ⁠a⁠le⁠ ⁠u⁠lv⁠ne⁠i⁠,⁠ ⁠a⁠le⁠ ⁠ta⁠li⁠ne⁠ ⁠u⁠s⁠gi⁠da⁠se⁠i⁠;⁠ ⁠a⁠le⁠ ⁠gv⁠ni⁠yu⁠quo⁠ ⁠sa⁠quo⁠ ⁠u⁠ye⁠gv⁠ ⁠u⁠tsa⁠le⁠s⁠di⁠,⁠ ⁠ga⁠li⁠quo⁠gi⁠ ⁠nu⁠s⁠gu⁠da⁠de⁠i⁠,⁠ ⁠tse⁠qua⁠ ⁠a⁠le⁠ ⁠tso⁠s⁠dv⁠ ⁠

⁠6⁠ ⁠a⁠le⁠ ⁠gv⁠ni⁠yu⁠quo⁠ ⁠o⁠ni⁠ ⁠ga⁠li⁠quo⁠gi⁠ ⁠tsu⁠s⁠di⁠ ⁠du⁠s⁠gu⁠da⁠de⁠i⁠ ⁠du⁠li⁠ye⁠ne⁠i⁠,⁠ ⁠di⁠ka⁠lv⁠gv⁠ ⁠di⁠ga⁠no⁠lv⁠di⁠s⁠gv⁠ ⁠tsu⁠yo⁠s⁠ta⁠nv⁠hi⁠. ⁠

⁠7⁠ ⁠ga⁠li⁠quo⁠gi⁠no⁠ ⁠tsu⁠yo⁠ ⁠du⁠s⁠gu⁠da⁠dv⁠ ⁠du⁠sv⁠ne⁠ ⁠ga⁠li⁠quo⁠gi⁠ ⁠tse⁠qua⁠ ⁠a⁠le⁠ ⁠tso⁠s⁠dv⁠ ⁠tsu⁠ga⁠ta⁠ti⁠ ⁠du⁠s⁠gu⁠da⁠dv⁠i⁠ ⁠ ⁠que⁠li⁠yo⁠no⁠ ⁠u⁠ye⁠tse⁠i⁠,⁠ ⁠a⁠le⁠ ⁠gv⁠ni⁠yu⁠quo⁠,⁠ ⁠u⁠s⁠gi⁠da⁠sv⁠hi⁠quo⁠ ⁠ge⁠se⁠i⁠. ⁠

⁠8⁠ ⁠hi⁠a⁠no⁠ ⁠nu⁠li⁠s⁠ta⁠ne⁠ ⁠su⁠na⁠le⁠i⁠,⁠ ⁠na⁠s⁠gi⁠ ⁠tsu⁠da⁠nv⁠dv⁠ ⁠u⁠we⁠li⁠hi⁠s⁠di⁠s⁠ge⁠i⁠;⁠ ⁠u⁠da⁠nv⁠se⁠no⁠ ⁠a⁠le⁠ ⁠wi⁠du⁠ya⁠nv⁠he⁠ ⁠ni⁠ga⁠dv⁠ ⁠a⁠na⁠do⁠ni⁠s⁠gi⁠ ⁠i⁠tsi⁠qui⁠yi⁠ ⁠a⁠ne⁠hi⁠,⁠ ⁠a⁠le⁠ ⁠ni⁠ga⁠dv⁠ ⁠a⁠ni⁠ga⁠ta⁠na⁠i⁠ ⁠na⁠hna⁠ ⁠a⁠ne⁠hi⁠;⁠ ⁠que⁠li⁠yo⁠no⁠ ⁠du⁠no⁠he⁠le⁠ ⁠nu⁠s⁠dv⁠ ⁠u⁠s⁠gi⁠da⁠sv⁠i⁠;⁠ ⁠a⁠se⁠no⁠ ⁠v⁠tla⁠ ⁠gi⁠lo⁠ ⁠gv⁠ni⁠ge⁠sv⁠ ⁠i⁠gv⁠wa⁠ne⁠di⁠ ⁠yi⁠ge⁠se⁠ ⁠que⁠li⁠yo⁠ ⁠na⁠s⁠gi⁠ ⁠ga⁠dv⁠gv⁠i⁠. ⁠

⁠9⁠ ⁠hna⁠quo⁠ ⁠na⁠s⁠gi⁠ ⁠nu⁠gv⁠wi⁠yu⁠sv⁠ ⁠a⁠di⁠ta⁠s⁠di⁠ ⁠a⁠ga⁠ti⁠ya⁠ ⁠u⁠ne⁠tse⁠le⁠ ⁠que⁠li⁠yo⁠,⁠ ⁠hi⁠a⁠ ⁠nu⁠we⁠se⁠i⁠,⁠ ⁠go⁠hi⁠ ⁠i⁠ga⁠ ⁠tsi⁠gi⁠ ⁠ga⁠nv⁠da⁠di⁠ ⁠a⁠gi⁠s⁠ga⁠nv⁠tsv⁠i⁠. ⁠

⁠1⁠0⁠ ⁠que⁠li⁠yo⁠ ⁠du⁠na⁠lv⁠tse⁠lv⁠gi⁠ ⁠tsu⁠nv⁠si⁠da⁠s⁠di⁠ ⁠a⁠le⁠ ⁠a⁠gi⁠yv⁠ta⁠nv⁠gi⁠ ⁠di⁠da⁠s⁠du⁠di⁠yi⁠ ⁠na⁠hna⁠ ⁠ga⁠ne⁠lv⁠ ⁠gv⁠wa⁠ga⁠ti⁠ya⁠ ⁠a⁠ni⁠ya⁠wi⁠s⁠gi⁠ ⁠tsu⁠da⁠ti⁠na⁠i⁠,⁠ ⁠a⁠yv⁠,⁠ ⁠a⁠le⁠ ⁠na⁠s⁠quo⁠ ⁠nu⁠gv⁠wi⁠yu⁠sv⁠ ⁠di⁠ga⁠du⁠hv⁠s⁠gi⁠ ⁠

⁠1⁠1⁠ ⁠a⁠le⁠ ⁠i⁠tsu⁠la⁠ ⁠sa⁠quo⁠ ⁠sv⁠no⁠yi⁠ ⁠do⁠gi⁠na⁠s⁠gi⁠da⁠sv⁠gi⁠,⁠ ⁠tsu⁠da⁠le⁠na⁠i⁠ha⁠ ⁠de⁠ga⁠dv⁠gv⁠ ⁠do⁠gi⁠na⁠s⁠gi⁠da⁠sv⁠gi⁠. ⁠

⁠1⁠2⁠ ⁠na⁠hna⁠no⁠ ⁠o⁠tsi⁠ya⁠v⁠gi⁠ ⁠a⁠wi⁠nv⁠,⁠ ⁠a⁠qui⁠lu⁠,⁠ ⁠u⁠nv⁠si⁠da⁠s⁠di⁠ ⁠gv⁠wa⁠ga⁠ti⁠ya⁠ ⁠a⁠ni⁠ya⁠wi⁠s⁠gi⁠ ⁠tsu⁠da⁠ti⁠na⁠i⁠,⁠ ⁠na⁠s⁠gi⁠no⁠ ⁠o⁠s⁠di⁠no⁠ne⁠lv⁠gi⁠,⁠ ⁠a⁠le⁠ ⁠gv⁠ni⁠ge⁠sv⁠ ⁠no⁠gi⁠nv⁠ne⁠lv⁠gi⁠ ⁠nu⁠s⁠dv⁠ ⁠ga⁠dv⁠gv⁠ ⁠do⁠gi⁠na⁠s⁠gi⁠da⁠sv⁠i⁠;⁠ ⁠o⁠s⁠di⁠si⁠yv⁠wi⁠ha⁠ ⁠nu⁠s⁠dv⁠ ⁠do⁠gi⁠na⁠s⁠gi⁠da⁠sv⁠ ⁠ga⁠dv⁠gv⁠ ⁠e⁠ni⁠ge⁠sv⁠ ⁠no⁠gi⁠nv⁠ne⁠lv⁠gi⁠ ⁠

⁠1⁠3⁠ ⁠hi⁠a⁠no⁠ ⁠nu⁠li⁠s⁠ta⁠nv⁠gi⁠,⁠ ⁠na⁠s⁠gi⁠ ⁠gv⁠ni⁠ge⁠sv⁠ ⁠no⁠gi⁠nv⁠ne⁠lv⁠ ⁠na⁠s⁠gi⁠ya⁠ ⁠nu⁠li⁠s⁠ta⁠nv⁠gi⁠;⁠ ⁠a⁠yv⁠,⁠ ⁠ta⁠li⁠ne⁠ ⁠v⁠a⁠gi⁠ne⁠lv⁠gi⁠ ⁠di⁠gi⁠lv⁠wi⁠s⁠da⁠ne⁠di⁠ ⁠ge⁠sv⁠i⁠,⁠ ⁠na⁠no⁠ ⁠u⁠dv⁠nv⁠gi⁠. ⁠

⁠1⁠4⁠ ⁠hna⁠quo⁠no⁠ ⁠que⁠li⁠yo⁠ ⁠u⁠da⁠nv⁠se⁠ ⁠a⁠le⁠ ⁠wu⁠ya⁠nv⁠he⁠ ⁠tso⁠wa⁠,⁠ ⁠a⁠le⁠ ⁠u⁠li⁠s⁠di⁠yu⁠ ⁠wu⁠ni⁠ya⁠i⁠se⁠ ⁠di⁠da⁠s⁠du⁠di⁠yi⁠;⁠ ⁠u⁠li⁠s⁠do⁠ye⁠he⁠no⁠ ⁠a⁠le⁠ ⁠du⁠nu⁠wa⁠i⁠yv⁠se⁠i⁠,⁠ ⁠a⁠le⁠ ⁠que⁠li⁠yo⁠ ⁠a⁠ya⁠v⁠ ⁠wu⁠yv⁠le⁠i⁠ ⁠

⁠1⁠5⁠ ⁠que⁠li⁠yo⁠no⁠ ⁠hi⁠a⁠ ⁠nu⁠we⁠se⁠le⁠ ⁠tso⁠wa⁠;⁠ ⁠a⁠qua⁠s⁠gi⁠da⁠sv⁠gi⁠,⁠ ⁠v⁠tla⁠ ⁠a⁠le⁠ ⁠gi⁠lo⁠ ⁠gv⁠ni⁠ge⁠sv⁠ ⁠i⁠gv⁠wa⁠ne⁠di⁠ ⁠yi⁠gi⁠ ⁠ga⁠dv⁠gv⁠i⁠;⁠ ⁠ni⁠hi⁠no⁠ ⁠gv⁠ya⁠dv⁠ga⁠ne⁠lv⁠ ⁠ho⁠li⁠gv⁠ ⁠a⁠s⁠gi⁠da⁠sv⁠hi⁠,⁠ ⁠a⁠le⁠ ⁠gv⁠ni⁠ge⁠sv⁠ ⁠i⁠ge⁠tsv⁠ne⁠di⁠ ⁠ge⁠sv⁠ ⁠nu⁠s⁠dv⁠ ⁠ga⁠dv⁠gv⁠i⁠. ⁠

⁠1⁠6⁠ ⁠tso⁠wa⁠no⁠ ⁠u⁠ne⁠tse⁠le⁠ ⁠que⁠li⁠yo⁠,⁠ ⁠hi⁠a⁠ ⁠nu⁠we⁠se⁠i⁠,⁠ ⁠v⁠tla⁠ ⁠a⁠yv⁠ ⁠ya⁠gi⁠ha⁠ ⁠na⁠s⁠gi⁠. ⁠ ⁠u⁠ne⁠la⁠nv⁠hi⁠s⁠gi⁠ni⁠ ⁠nv⁠wa⁠do⁠hi⁠ya⁠dv⁠ ⁠da⁠yu⁠wo⁠hi⁠li⁠yv⁠s⁠da⁠ne⁠li⁠ ⁠que⁠li⁠yo⁠ ⁠

⁠1⁠7⁠ ⁠que⁠li⁠yo⁠no⁠ ⁠hi⁠a⁠ ⁠nu⁠we⁠se⁠le⁠ ⁠tso⁠wa⁠,⁠ ⁠ga⁠s⁠gi⁠da⁠s⁠gv⁠,⁠ ⁠gv⁠ni⁠yu⁠quo⁠ ⁠e⁠quo⁠nu⁠lo⁠di⁠ ⁠tsi⁠do⁠gv⁠gi⁠. ⁠

⁠1⁠8⁠ ⁠gv⁠ni⁠yu⁠quo⁠no⁠ ⁠e⁠quo⁠ni⁠ ⁠da⁠yu⁠na⁠du⁠gi⁠sv⁠ ⁠ga⁠li⁠quo⁠gi⁠ ⁠i⁠ya⁠ni⁠dv⁠ ⁠wa⁠ga⁠ ⁠a⁠ni⁠gi⁠si⁠,⁠ ⁠di⁠na⁠li⁠tso⁠hi⁠dv⁠,⁠ ⁠a⁠le⁠ ⁠a⁠no⁠s⁠dv⁠ ⁠di⁠ka⁠no⁠di⁠yi⁠,⁠ ⁠ka⁠ne⁠s⁠ga⁠no⁠ ⁠u⁠ye⁠gv⁠ ⁠a⁠na⁠li⁠s⁠da⁠yv⁠hv⁠s⁠gv⁠gi⁠ ⁠

⁠1⁠9⁠ ⁠a⁠le⁠ ⁠gv⁠ni⁠yu⁠quo⁠ ⁠ga⁠li⁠quo⁠gi⁠ ⁠i⁠ya⁠ni⁠dv⁠ ⁠nv⁠wa⁠na⁠da⁠le⁠ ⁠wa⁠ga⁠ ⁠a⁠ni⁠gi⁠si⁠ ⁠o⁠ni⁠ ⁠da⁠yu⁠na⁠du⁠gi⁠sv⁠gi⁠,⁠ ⁠tsu⁠na⁠le⁠so⁠dv⁠,⁠ ⁠a⁠le⁠ ⁠u⁠tsa⁠ti⁠ ⁠u⁠ni⁠yo⁠ ⁠di⁠ka⁠no⁠di⁠yi⁠,⁠ ⁠a⁠le⁠ ⁠u⁠yo⁠ ⁠u⁠ni⁠que⁠da⁠li⁠ ⁠na⁠s⁠gi⁠ ⁠i⁠yu⁠ni⁠yo⁠ ⁠v⁠tla⁠ ⁠i⁠lv⁠hi⁠yu⁠ ⁠yi⁠di⁠tsi⁠go⁠o⁠ ⁠ni⁠gv⁠na⁠dv⁠ ⁠i⁠tsi⁠qui⁠yi⁠. ⁠

⁠2⁠0⁠ ⁠wa⁠ga⁠no⁠ ⁠tsu⁠na⁠le⁠so⁠dv⁠ ⁠a⁠le⁠ ⁠u⁠ni⁠yo⁠ ⁠di⁠ka⁠no⁠di⁠yi⁠ ⁠du⁠ni⁠ya⁠o⁠nv⁠gi⁠ ⁠i⁠gv⁠yi⁠ ⁠[⁠u⁠na⁠du⁠gi⁠dv⁠]⁠ ⁠ga⁠li⁠quo⁠gi⁠ ⁠i⁠ya⁠ni⁠dv⁠ ⁠di⁠na⁠li⁠tso⁠hi⁠dv⁠ ⁠wa⁠ga⁠ ⁠a⁠ni⁠gi⁠si⁠ ⁠

⁠2⁠1⁠ ⁠du⁠ni⁠ya⁠o⁠nv⁠no⁠ ⁠v⁠tla⁠ ⁠gv⁠do⁠le⁠ho⁠hi⁠s⁠di⁠ ⁠yi⁠ge⁠se⁠ ⁠du⁠ni⁠ya⁠v⁠i⁠;⁠ ⁠a⁠si⁠quo⁠s⁠gi⁠ni⁠ ⁠u⁠ni⁠yo⁠ ⁠ge⁠sv⁠gi⁠ ⁠di⁠ka⁠no⁠di⁠yi⁠,⁠ ⁠na⁠s⁠gi⁠ya⁠ ⁠nu⁠na⁠s⁠dv⁠ ⁠i⁠gv⁠yi⁠yi⁠. ⁠ ⁠hna⁠quo⁠no⁠ ⁠a⁠gi⁠ye⁠tsv⁠gi⁠ ⁠

⁠2⁠2⁠ ⁠a⁠le⁠ ⁠ga⁠s⁠gi⁠da⁠s⁠gv⁠ ⁠a⁠gi⁠go⁠hv⁠gi⁠,⁠ ⁠a⁠le⁠ ⁠gv⁠ni⁠yu⁠quo⁠ ⁠sa⁠quo⁠ ⁠u⁠ye⁠gv⁠ ⁠u⁠tsa⁠le⁠s⁠di⁠ ⁠ga⁠li⁠quo⁠gi⁠ ⁠du⁠s⁠gu⁠da⁠ta⁠nv⁠gi⁠,⁠ ⁠a⁠ka⁠li⁠i⁠ ⁠tsu⁠ga⁠ta⁠ti⁠,⁠ ⁠a⁠le⁠ ⁠tso⁠s⁠dv⁠. ⁠

⁠2⁠3⁠ ⁠a⁠le⁠ ⁠gv⁠ni⁠yu⁠quo⁠ ⁠ga⁠li⁠quo⁠gi⁠ ⁠du⁠s⁠gu⁠da⁠dv⁠ ⁠tsu⁠na⁠s⁠gv⁠tsv⁠hi⁠,⁠ ⁠[⁠a⁠le⁠]⁠ ⁠tsu⁠s⁠di⁠ga⁠,⁠ ⁠di⁠ka⁠lv⁠gv⁠ ⁠di⁠ga⁠no⁠lv⁠di⁠s⁠gv⁠ ⁠tsu⁠yo⁠s⁠ta⁠nv⁠hi⁠,⁠ ⁠o⁠ni⁠ ⁠du⁠li⁠ye⁠nv⁠gi⁠ ⁠

⁠2⁠4⁠ ⁠tsu⁠s⁠di⁠no⁠ ⁠du⁠s⁠gu⁠da⁠dv⁠i⁠,⁠ ⁠du⁠sv⁠nv⁠gi⁠ ⁠ga⁠li⁠quo⁠gi⁠ ⁠gv⁠s⁠dv⁠ ⁠du⁠s⁠gu⁠da⁠dv⁠i⁠. ⁠ ⁠na⁠s⁠gi⁠no⁠ ⁠hi⁠a⁠ ⁠di⁠na⁠do⁠ni⁠s⁠gi⁠ ⁠v⁠ga⁠tsi⁠no⁠ne⁠lv⁠gi⁠;⁠ ⁠a⁠se⁠no⁠ ⁠v⁠tla⁠ ⁠gi⁠lo⁠ ⁠gv⁠ni⁠ge⁠sv⁠ ⁠i⁠gv⁠quv⁠ne⁠di⁠ ⁠yi⁠ge⁠se⁠i⁠ ⁠

⁠2⁠5⁠ ⁠tso⁠wa⁠no⁠ ⁠hi⁠a⁠ ⁠nu⁠we⁠se⁠le⁠ ⁠que⁠li⁠yo⁠,⁠ ⁠tsa⁠s⁠gi⁠da⁠sv⁠ ⁠sa⁠quo⁠quo⁠ ⁠ni⁠ga⁠li⁠s⁠di⁠ha⁠. ⁠ ⁠u⁠ne⁠la⁠nv⁠hi⁠ ⁠u⁠na⁠nu⁠go⁠wi⁠se⁠lv⁠ ⁠que⁠li⁠yo⁠ ⁠na⁠s⁠gi⁠ ⁠nv⁠di⁠dv⁠ne⁠li⁠sv⁠i⁠ ⁠

⁠2⁠6⁠ ⁠ga⁠li⁠quo⁠gi⁠ ⁠a⁠no⁠s⁠dv⁠ ⁠wa⁠ga⁠ ⁠a⁠ni⁠gi⁠si⁠,⁠ ⁠ga⁠li⁠quo⁠gi⁠ ⁠tsu⁠de⁠ti⁠yv⁠dv⁠ ⁠[⁠ga⁠dv⁠ga⁠,⁠]⁠ ⁠a⁠le⁠ ⁠ga⁠li⁠quo⁠gi⁠ ⁠tso⁠s⁠dv⁠ ⁠du⁠s⁠gu⁠da⁠dv⁠ ⁠ga⁠li⁠quo⁠gi⁠ ⁠tsu⁠de⁠ti⁠yv⁠dv⁠ ⁠[⁠ga⁠dv⁠ga⁠;⁠]⁠ ⁠tsa⁠s⁠gi⁠da⁠sv⁠ ⁠sa⁠quo⁠quo⁠ ⁠[⁠ni⁠ga⁠li⁠s⁠di⁠ha⁠. ⁠]⁠

⁠2⁠7⁠ ⁠ga⁠li⁠quo⁠gi⁠no⁠ ⁠wa⁠ga⁠ ⁠a⁠ni⁠gi⁠si⁠ ⁠tsu⁠na⁠le⁠so⁠dv⁠ ⁠a⁠le⁠ ⁠nu⁠ni⁠yo⁠ ⁠di⁠ka⁠no⁠di⁠yi⁠ ⁠o⁠ni⁠ ⁠tsv⁠tsu⁠na⁠du⁠gi⁠se⁠i⁠,⁠ ⁠ga⁠li⁠quo⁠gi⁠ ⁠tsu⁠de⁠ti⁠yv⁠dv⁠ ⁠[⁠ga⁠dv⁠ga⁠;⁠]⁠ ⁠ga⁠li⁠quo⁠gi⁠no⁠ ⁠tsu⁠si⁠wa⁠ ⁠du⁠s⁠gu⁠da⁠dv⁠ ⁠na⁠s⁠gi⁠ ⁠di⁠ka⁠lv⁠gv⁠ ⁠di⁠ga⁠no⁠lv⁠di⁠s⁠gv⁠ ⁠tsu⁠yo⁠s⁠ta⁠nv⁠hi⁠ ⁠ga⁠li⁠quo⁠gi⁠ ⁠tsu⁠de⁠ti⁠yv⁠dv⁠ ⁠tsu⁠go⁠nu⁠lo⁠hi⁠s⁠di⁠yi⁠ ⁠[⁠ga⁠dv⁠ga⁠ ⁠]⁠

⁠2⁠8⁠ ⁠hi⁠a⁠ ⁠na⁠s⁠gi⁠ ⁠nu⁠s⁠di⁠ ⁠que⁠li⁠yo⁠ ⁠tsi⁠tsi⁠no⁠hv⁠si⁠;⁠ ⁠na⁠s⁠gi⁠ ⁠u⁠ne⁠la⁠nv⁠hi⁠ ⁠nv⁠di⁠dv⁠ne⁠li⁠sv⁠ ⁠ga⁠na⁠nu⁠go⁠wi⁠se⁠ ⁠que⁠li⁠yo⁠. ⁠

⁠2⁠9⁠ ⁠gv⁠ni⁠yu⁠quo⁠ ⁠ga⁠li⁠quo⁠gi⁠ ⁠nv⁠dv⁠de⁠ti⁠yv⁠hi⁠ ⁠u⁠tsu⁠qui⁠s⁠di⁠ ⁠a⁠li⁠s⁠da⁠yv⁠di⁠ ⁠dv⁠dv⁠si⁠ ⁠ni⁠gv⁠na⁠dv⁠ ⁠i⁠tsi⁠qui⁠yi⁠ ⁠

⁠3⁠0⁠ ⁠o⁠ni⁠no⁠ ⁠ga⁠li⁠quo⁠gi⁠ ⁠tsu⁠de⁠ti⁠yv⁠dv⁠ ⁠do⁠dv⁠go⁠nu⁠lo⁠si⁠,⁠ ⁠a⁠le⁠ ⁠ni⁠ga⁠dv⁠ ⁠u⁠tsu⁠qui⁠s⁠di⁠ ⁠u⁠na⁠dv⁠hi⁠se⁠lv⁠ ⁠da⁠yu⁠nv⁠ge⁠wi⁠si⁠ ⁠ni⁠gv⁠na⁠dv⁠ ⁠i⁠tsi⁠qui⁠yi⁠;⁠ ⁠da⁠go⁠nu⁠lv⁠no⁠ ⁠dv⁠sv⁠ni⁠ ⁠ga⁠do⁠hi⁠. ⁠

⁠3⁠1⁠ ⁠a⁠le⁠ ⁠u⁠tsu⁠qui⁠s⁠di⁠ ⁠a⁠li⁠s⁠da⁠yv⁠di⁠ ⁠v⁠tla⁠ ⁠ya⁠na⁠nv⁠da⁠di⁠s⁠ge⁠s⁠di⁠ ⁠a⁠ni⁠ ⁠ga⁠da⁠ ⁠a⁠hv⁠i⁠ ⁠ni⁠ga⁠li⁠s⁠do⁠di⁠s⁠ge⁠s⁠di⁠ ⁠du⁠go⁠nu⁠lo⁠sv⁠ ⁠u⁠ge⁠hv⁠ta⁠nv⁠sv⁠i⁠;⁠ ⁠u⁠tsa⁠ti⁠ye⁠no⁠ ⁠a⁠gi⁠li⁠ya⁠ ⁠a⁠da⁠nv⁠da⁠di⁠s⁠di⁠ ⁠ge⁠se⁠si⁠. ⁠

⁠3⁠2⁠ ⁠na⁠no⁠ ⁠ta⁠li⁠ ⁠i⁠yu⁠wa⁠gu⁠di⁠ ⁠u⁠s⁠gi⁠da⁠sv⁠ ⁠tsi⁠gi⁠ ⁠que⁠li⁠yo⁠,⁠ ⁠nv⁠di⁠ga⁠li⁠s⁠do⁠di⁠ha⁠ ⁠u⁠ne⁠la⁠nv⁠hi⁠ ⁠u⁠s⁠da⁠yi⁠dv⁠hi⁠ ⁠ge⁠sv⁠i⁠,⁠ ⁠a⁠le⁠ ⁠u⁠ne⁠la⁠nv⁠hi⁠ ⁠tle⁠gi⁠yu⁠ ⁠na⁠s⁠gi⁠ ⁠i⁠yu⁠dv⁠ne⁠di⁠ ⁠ge⁠sv⁠i⁠ ⁠

⁠3⁠3⁠ ⁠hna⁠quo⁠no⁠ ⁠que⁠li⁠yo⁠ ⁠wu⁠yo⁠ga⁠ ⁠a⁠si⁠na⁠sa⁠ni⁠ ⁠a⁠le⁠ ⁠a⁠ga⁠ta⁠na⁠i⁠ ⁠a⁠s⁠ga⁠ya⁠,⁠ ⁠a⁠le⁠ ⁠na⁠s⁠gi⁠ ⁠u⁠gv⁠wi⁠yu⁠sa⁠de⁠gi⁠ ⁠wi⁠ni⁠gv⁠ga⁠ ⁠ni⁠gv⁠na⁠dv⁠ ⁠i⁠tsi⁠qui⁠yi⁠. ⁠

⁠3⁠4⁠ ⁠que⁠li⁠yo⁠ ⁠na⁠s⁠gi⁠ ⁠hi⁠a⁠ ⁠wi⁠na⁠dv⁠ga⁠,⁠ ⁠a⁠le⁠ ⁠na⁠s⁠gi⁠ ⁠wi⁠di⁠ka⁠ne⁠tsi⁠ ⁠ni⁠gv⁠na⁠dv⁠ ⁠a⁠ni⁠ ⁠a⁠na⁠ga⁠sa⁠ya⁠s⁠di⁠s⁠gi⁠,⁠ ⁠ga⁠li⁠quo⁠gi⁠no⁠ ⁠tsu⁠de⁠ti⁠yv⁠dv⁠ ⁠tsu⁠qui⁠ya⁠ ⁠u⁠dv⁠hi⁠s⁠di⁠ ⁠tsi⁠gi⁠ ⁠na⁠s⁠gi⁠ ⁠hi⁠s⁠gi⁠ne⁠ ⁠go⁠tsa⁠le⁠dv⁠ ⁠ga⁠do⁠hi⁠ ⁠u⁠dv⁠sv⁠hi⁠ ⁠i⁠tsi⁠qui⁠yi⁠ ⁠u⁠na⁠gu⁠yv⁠di⁠ ⁠wi⁠ni⁠gv⁠ga⁠ ⁠

⁠3⁠5⁠ ⁠a⁠le⁠ ⁠na⁠s⁠gi⁠ ⁠a⁠ni⁠tli⁠s⁠ge⁠s⁠di⁠ ⁠ni⁠ga⁠dv⁠ ⁠a⁠li⁠s⁠da⁠yv⁠di⁠ ⁠na⁠hi⁠yu⁠ ⁠o⁠s⁠dv⁠ ⁠du⁠de⁠ti⁠yv⁠sa⁠di⁠sv⁠i⁠,⁠ ⁠a⁠le⁠ ⁠u⁠lo⁠le⁠s⁠di⁠ ⁠a⁠ni⁠tli⁠si⁠s⁠ge⁠s⁠di⁠ ⁠que⁠li⁠yo⁠ ⁠u⁠ne⁠tsv⁠hi⁠,⁠ ⁠de⁠ga⁠du⁠hv⁠no⁠ ⁠a⁠ni⁠s⁠qua⁠ni⁠go⁠di⁠s⁠ge⁠s⁠di⁠ ⁠a⁠li⁠s⁠da⁠yv⁠di⁠. ⁠

⁠3⁠6⁠ ⁠na⁠s⁠gi⁠no⁠ ⁠a⁠li⁠s⁠da⁠yv⁠di⁠ ⁠a⁠ni⁠s⁠qua⁠ni⁠go⁠di⁠s⁠ge⁠s⁠di⁠ ⁠ni⁠gv⁠na⁠dv⁠ ⁠u⁠na⁠li⁠s⁠da⁠yv⁠do⁠di⁠ ⁠na⁠hi⁠yu⁠ ⁠ga⁠li⁠quo⁠gi⁠ ⁠tsu⁠de⁠ti⁠yv⁠dv⁠ ⁠i⁠tsi⁠qui⁠yi⁠ ⁠tsi⁠do⁠dv⁠go⁠nu⁠lo⁠si⁠;⁠ ⁠na⁠s⁠gi⁠no⁠ ⁠tle⁠s⁠di⁠ ⁠da⁠go⁠nu⁠lv⁠quo⁠ ⁠u⁠na⁠di⁠sv⁠hv⁠s⁠ta⁠nv⁠gi⁠ ⁠a⁠ni⁠ ⁠ga⁠da⁠ ⁠a⁠hv⁠i⁠ ⁠

⁠3⁠7⁠ ⁠que⁠li⁠yo⁠no⁠ ⁠so⁠si⁠yu⁠ ⁠u⁠ye⁠lv⁠ne⁠ ⁠na⁠s⁠gi⁠,⁠ ⁠a⁠le⁠ ⁠ni⁠ga⁠dv⁠ ⁠na⁠s⁠gi⁠ ⁠nu⁠nv⁠si⁠da⁠s⁠di⁠. ⁠

⁠3⁠8⁠ ⁠que⁠li⁠yo⁠no⁠ ⁠hi⁠a⁠ ⁠ni⁠du⁠we⁠se⁠le⁠ ⁠tsu⁠nv⁠si⁠da⁠s⁠di⁠,⁠ ⁠tsi⁠go⁠ ⁠hi⁠a⁠ ⁠na⁠s⁠gi⁠ ⁠i⁠yu⁠s⁠di⁠ ⁠ye⁠di⁠wa⁠dv⁠,⁠ ⁠a⁠s⁠ga⁠ya⁠ ⁠u⁠ne⁠la⁠nv⁠hi⁠ ⁠u⁠da⁠nv⁠do⁠ ⁠u⁠ya⁠i⁠ ⁠

⁠3⁠9⁠ ⁠que⁠li⁠yo⁠no⁠ ⁠hi⁠a⁠ ⁠nu⁠we⁠se⁠le⁠ ⁠tso⁠wa⁠,⁠ ⁠na⁠s⁠gi⁠no⁠ ⁠u⁠ne⁠la⁠nv⁠hi⁠ ⁠hi⁠a⁠ ⁠na⁠s⁠gi⁠ ⁠ni⁠ga⁠dv⁠ ⁠tsi⁠tsa⁠na⁠nu⁠go⁠wi⁠se⁠lv⁠ ⁠nv⁠di⁠ga⁠li⁠s⁠do⁠di⁠ha⁠,⁠ ⁠v⁠tla⁠ ⁠gi⁠lo⁠ ⁠ni⁠hi⁠ ⁠tsi⁠ni⁠si⁠na⁠sa⁠na⁠ ⁠i⁠ya⁠si⁠na⁠sa⁠ni⁠ ⁠yi⁠gi⁠,⁠ ⁠a⁠le⁠ ⁠tsi⁠ni⁠ga⁠ta⁠na⁠a⁠ ⁠i⁠ya⁠ga⁠ta⁠na⁠i⁠ ⁠yi⁠gi⁠. ⁠

⁠4⁠0⁠ ⁠tsi⁠ne⁠lv⁠ ⁠tsa⁠gv⁠wi⁠yu⁠sa⁠de⁠gi⁠ ⁠ge⁠se⁠s⁠di⁠,⁠ ⁠a⁠le⁠ ⁠ni⁠hi⁠ ⁠hi⁠ne⁠gv⁠ ⁠du⁠na⁠ne⁠lo⁠de⁠s⁠di⁠ ⁠ni⁠ga⁠dv⁠ ⁠de⁠i⁠qua⁠tse⁠li⁠ ⁠yv⁠wi⁠;⁠ ⁠ga⁠s⁠gi⁠lv⁠quo⁠ ⁠a⁠quo⁠lv⁠ ⁠u⁠gv⁠wi⁠yu⁠hi⁠ ⁠u⁠we⁠di⁠yi⁠ ⁠u⁠wa⁠sv⁠ ⁠u⁠tli⁠ ⁠nv⁠gi⁠lv⁠quo⁠de⁠s⁠di⁠ ⁠a⁠yv⁠ ⁠

⁠4⁠1⁠ ⁠que⁠li⁠yo⁠no⁠ ⁠hi⁠a⁠ ⁠nu⁠we⁠se⁠le⁠ ⁠tso⁠wa⁠,⁠ ⁠gv⁠ni⁠yu⁠quo⁠ ⁠ni⁠gv⁠na⁠dv⁠ ⁠i⁠tsi⁠qui⁠yi⁠ ⁠tsa⁠gv⁠wi⁠yu⁠sa⁠de⁠gi⁠ ⁠ni⁠gv⁠yv⁠ga⁠. ⁠

⁠4⁠2⁠ ⁠que⁠li⁠yo⁠no⁠ ⁠u⁠li⁠ye⁠su⁠s⁠do⁠gi⁠se⁠i⁠,⁠ ⁠a⁠le⁠ ⁠tso⁠wa⁠ ⁠u⁠li⁠ye⁠su⁠s⁠do⁠ne⁠i⁠,⁠ ⁠a⁠le⁠ ⁠u⁠tsi⁠lv⁠ ⁠tsu⁠si⁠do⁠li⁠ ⁠di⁠nu⁠wo⁠ ⁠du⁠nu⁠wo⁠e⁠i⁠,⁠ ⁠a⁠le⁠ ⁠a⁠de⁠lv⁠ ⁠da⁠lo⁠ni⁠ge⁠ ⁠go⁠tlv⁠ta⁠nv⁠hi⁠ ⁠tsu⁠da⁠de⁠sv⁠dv⁠ ⁠u⁠we⁠ya⁠tlv⁠ne⁠i⁠;⁠

⁠4⁠3⁠ ⁠a⁠le⁠ ⁠ta⁠li⁠ne⁠quo⁠ ⁠u⁠hv⁠ ⁠da⁠qua⁠le⁠lu⁠ ⁠u⁠tso⁠di⁠yi⁠ ⁠nu⁠wa⁠ne⁠le⁠i⁠;⁠ ⁠i⁠gv⁠yi⁠di⁠tlv⁠no⁠ ⁠a⁠i⁠sv⁠ ⁠u⁠ne⁠lu⁠ge⁠ ⁠hi⁠a⁠ ⁠na⁠ni⁠we⁠s⁠ge⁠i⁠,⁠ ⁠di⁠tsa⁠li⁠ni⁠qua⁠nv⁠v⁠ga⁠;⁠ ⁠u⁠gv⁠wi⁠yu⁠sa⁠de⁠gi⁠no⁠ ⁠nu⁠wa⁠ne⁠le⁠ ⁠ni⁠gv⁠na⁠dv⁠ ⁠i⁠tsi⁠qui⁠yi⁠. ⁠

⁠4⁠4⁠ ⁠que⁠li⁠yo⁠no⁠ ⁠hi⁠a⁠ ⁠nu⁠we⁠se⁠le⁠ ⁠tso⁠wa⁠,⁠ ⁠que⁠li⁠yo⁠ ⁠a⁠yv⁠,⁠ ⁠a⁠le⁠ ⁠ni⁠hi⁠ ⁠ni⁠tsa⁠ne⁠tsv⁠na⁠ ⁠v⁠tla⁠ ⁠gi⁠lo⁠ ⁠u⁠sa⁠la⁠do⁠di⁠ ⁠yi⁠ge⁠se⁠s⁠di⁠ ⁠u⁠wo⁠ye⁠ni⁠ ⁠a⁠le⁠ ⁠u⁠la⁠si⁠de⁠ni⁠ ⁠ni⁠gv⁠na⁠dv⁠ ⁠i⁠tsi⁠qui⁠yi⁠ ⁠

⁠4⁠5⁠ ⁠que⁠li⁠yo⁠no⁠ ⁠tsa⁠qua⁠que⁠ni⁠a⁠ ⁠du⁠wo⁠e⁠ ⁠tso⁠wa⁠;⁠ ⁠a⁠le⁠ ⁠quo⁠ti⁠qui⁠la⁠ ⁠o⁠na⁠ ⁠du⁠do⁠v⁠ ⁠a⁠tsi⁠lv⁠-⁠di⁠ge⁠le⁠hi⁠ ⁠u⁠we⁠tsi⁠,⁠ ⁠a⁠si⁠na⁠ ⁠[⁠tsu⁠do⁠i⁠dv⁠,⁠]⁠ ⁠u⁠we⁠ka⁠ne⁠le⁠ ⁠u⁠da⁠yv⁠s⁠di⁠;⁠ ⁠tso⁠wa⁠no⁠ ⁠ni⁠gv⁠na⁠dv⁠ ⁠i⁠tsi⁠qui⁠yi⁠ ⁠u⁠we⁠do⁠le⁠i⁠. ⁠

⁠4⁠6⁠ ⁠tso⁠wa⁠no⁠ ⁠tso⁠a⁠s⁠go⁠hi⁠ ⁠i⁠yu⁠de⁠ti⁠yv⁠dv⁠ ⁠ge⁠se⁠ ⁠na⁠hi⁠yu⁠ ⁠que⁠li⁠yo⁠ ⁠i⁠tsi⁠qui⁠yi⁠ ⁠u⁠gv⁠wi⁠yu⁠hi⁠ ⁠a⁠ga⁠ta⁠hv⁠ ⁠tsu⁠le⁠ne⁠i⁠;⁠ ⁠u⁠nu⁠go⁠tse⁠no⁠ ⁠tso⁠wa⁠ ⁠que⁠li⁠yo⁠ ⁠a⁠ga⁠ta⁠hv⁠i⁠,⁠ ⁠a⁠le⁠ ⁠ni⁠gv⁠na⁠dv⁠ ⁠i⁠tsi⁠qui⁠yi⁠ ⁠u⁠we⁠do⁠le⁠i⁠ ⁠

⁠4⁠7⁠ ⁠ga⁠li⁠quo⁠gi⁠no⁠ ⁠tsu⁠de⁠ti⁠yv⁠dv⁠ ⁠u⁠tsa⁠ta⁠nv⁠hi⁠ ⁠tsu⁠dv⁠sv⁠ne⁠ ⁠u⁠tsu⁠qui⁠s⁠do⁠sv⁠hi⁠ ⁠u⁠na⁠nu⁠go⁠wi⁠si⁠ ⁠ga⁠do⁠hi⁠. ⁠

⁠4⁠8⁠ ⁠ni⁠ga⁠dv⁠no⁠ ⁠a⁠li⁠s⁠da⁠yv⁠di⁠ ⁠u⁠we⁠tli⁠sa⁠ne⁠ ⁠na⁠hi⁠yu⁠ ⁠ga⁠li⁠quo⁠gi⁠ ⁠tsu⁠de⁠ti⁠yv⁠dv⁠ ⁠tsu⁠dv⁠sv⁠ne⁠ ⁠i⁠tsi⁠qui⁠yi⁠,⁠ ⁠a⁠le⁠ ⁠de⁠ga⁠du⁠wa⁠di⁠sv⁠ ⁠u⁠s⁠qua⁠ni⁠go⁠ta⁠ne⁠ ⁠a⁠li⁠s⁠da⁠yv⁠di⁠;⁠ ⁠a⁠li⁠s⁠da⁠yv⁠di⁠ ⁠tlo⁠ge⁠si⁠ ⁠u⁠dv⁠sv⁠hi⁠,⁠ ⁠na⁠s⁠gi⁠ ⁠de⁠ga⁠du⁠wa⁠di⁠sv⁠ ⁠gv⁠wa⁠du⁠wi⁠dv⁠ ⁠[⁠de⁠ga⁠lo⁠ge⁠sv⁠ ⁠u⁠dv⁠se⁠hi⁠,⁠]⁠ ⁠na⁠hna⁠quo⁠ ⁠ga⁠du⁠hv⁠ ⁠u⁠s⁠qua⁠ni⁠go⁠ta⁠ne⁠i⁠ ⁠

⁠4⁠9⁠ ⁠tso⁠wa⁠no⁠ ⁠u⁠tsa⁠le⁠s⁠di⁠ ⁠u⁠we⁠tli⁠sa⁠ne⁠ ⁠no⁠yu⁠ ⁠a⁠me⁠quo⁠hi⁠ ⁠tsi⁠ga⁠la⁠ge⁠yo⁠ ⁠na⁠s⁠gi⁠ya⁠i⁠,⁠ ⁠u⁠tsu⁠qui⁠s⁠do⁠sv⁠hi⁠,⁠ ⁠wi⁠gv⁠wa⁠su⁠li⁠go⁠tse⁠ ⁠a⁠se⁠hi⁠hv⁠i⁠;⁠ ⁠v⁠tla⁠ye⁠no⁠ ⁠gv⁠se⁠ho⁠hv⁠s⁠di⁠ ⁠yi⁠ge⁠se⁠i⁠. ⁠

⁠5⁠0⁠ ⁠tso⁠wa⁠no⁠ ⁠a⁠ni⁠ta⁠li⁠ ⁠a⁠ni⁠tsu⁠tsa⁠ ⁠gv⁠wa⁠de⁠ne⁠le⁠ ⁠a⁠si⁠quo⁠ ⁠ni⁠da⁠go⁠nu⁠lo⁠s⁠gv⁠na⁠ ⁠ge⁠se⁠i⁠,⁠ ⁠na⁠s⁠gi⁠ ⁠a⁠si⁠na⁠,⁠ ⁠tsi⁠du⁠na⁠u⁠go⁠wi⁠se⁠le⁠i⁠,⁠ ⁠quo⁠di⁠qui⁠la⁠ ⁠o⁠na⁠ ⁠du⁠do⁠v⁠ ⁠a⁠tsi⁠lv⁠-⁠di⁠ge⁠le⁠hi⁠ ⁠u⁠we⁠tsi⁠. ⁠

⁠5⁠1⁠ ⁠tso⁠wa⁠no⁠ ⁠i⁠gv⁠yi⁠ ⁠u⁠de⁠ne⁠lv⁠hi⁠ ⁠ma⁠na⁠sa⁠ ⁠du⁠wo⁠e⁠i⁠;⁠ ⁠u⁠ne⁠la⁠nv⁠hi⁠ye⁠no⁠ ⁠a⁠quv⁠ge⁠wi⁠s⁠di⁠yi⁠ ⁠na⁠quv⁠ni⁠si⁠ ⁠ni⁠ga⁠dv⁠ ⁠da⁠qua⁠tsa⁠we⁠i⁠s⁠ta⁠nv⁠i⁠,⁠ ⁠a⁠le⁠ ⁠ni⁠ga⁠dv⁠ ⁠e⁠do⁠da⁠ ⁠du⁠da⁠ti⁠na⁠v⁠i⁠,⁠ ⁠[⁠u⁠dv⁠ne⁠i⁠ ⁠]⁠

⁠5⁠2⁠ ⁠ta⁠li⁠ne⁠no⁠ ⁠hi⁠a⁠ ⁠i⁠qua⁠mi⁠ ⁠du⁠wo⁠e⁠i⁠;⁠ ⁠u⁠ne⁠la⁠nv⁠hi⁠ye⁠no⁠ ⁠a⁠gi⁠ne⁠quo⁠tsa⁠ti⁠ ⁠na⁠quv⁠ne⁠lv⁠ ⁠a⁠ni⁠ ⁠ga⁠da⁠ ⁠a⁠hv⁠ ⁠a⁠gi⁠gi⁠li⁠yo⁠tsi⁠do⁠lv⁠i⁠ ⁠[⁠u⁠dv⁠ne⁠i⁠. ⁠]⁠

⁠5⁠3⁠ ⁠ga⁠li⁠quo⁠gi⁠no⁠ ⁠tsu⁠de⁠ti⁠yv⁠dv⁠ ⁠u⁠tsu⁠qui⁠s⁠di⁠ ⁠tsu⁠dv⁠sv⁠ne⁠ ⁠i⁠tsi⁠qui⁠yi⁠ ⁠ga⁠do⁠hi⁠ ⁠hna⁠quo⁠ ⁠du⁠li⁠s⁠qua⁠de⁠i⁠. ⁠

⁠5⁠4⁠ ⁠ga⁠li⁠quo⁠gi⁠no⁠ ⁠tsu⁠de⁠ti⁠yv⁠dv⁠ ⁠tsu⁠go⁠nu⁠lo⁠hi⁠s⁠di⁠yi⁠ ⁠u⁠li⁠yi⁠lo⁠le⁠i⁠,⁠ ⁠na⁠s⁠gi⁠ya⁠ ⁠tso⁠wa⁠ ⁠nu⁠we⁠sv⁠i⁠;⁠ ⁠a⁠le⁠ ⁠ni⁠ga⁠dv⁠ ⁠ga⁠do⁠hi⁠ ⁠da⁠ne⁠wa⁠di⁠sv⁠ ⁠du⁠go⁠nu⁠lo⁠se⁠i⁠;⁠ ⁠i⁠tsi⁠qui⁠s⁠gi⁠ni⁠ ⁠ni⁠gv⁠na⁠dv⁠ ⁠ga⁠da⁠ ⁠a⁠hv⁠i⁠ ⁠a⁠li⁠s⁠da⁠yv⁠di⁠ ⁠a⁠he⁠i⁠ ⁠

⁠5⁠5⁠ ⁠hna⁠quo⁠no⁠ ⁠ni⁠gv⁠na⁠dv⁠ ⁠ga⁠da⁠ ⁠a⁠hv⁠ ⁠i⁠tsi⁠qui⁠yi⁠ ⁠du⁠ni⁠yo⁠si⁠sa⁠nv⁠,⁠ ⁠que⁠li⁠yo⁠ ⁠gv⁠wa⁠ta⁠yo⁠se⁠le⁠ ⁠a⁠li⁠s⁠da⁠yv⁠di⁠;⁠ ⁠que⁠li⁠yo⁠no⁠ ⁠hi⁠a⁠ ⁠ni⁠du⁠we⁠se⁠le⁠ ⁠ni⁠ga⁠dv⁠ ⁠i⁠tsi⁠qui⁠yi⁠ ⁠a⁠ne⁠hi⁠,⁠ ⁠tso⁠wo⁠i⁠tse⁠na⁠;⁠ ⁠na⁠s⁠gi⁠no⁠ ⁠ni⁠tsi⁠we⁠se⁠hv⁠ ⁠ni⁠tsa⁠dv⁠ne⁠he⁠s⁠di⁠. ⁠

⁠5⁠6⁠ ⁠na⁠hna⁠no⁠ ⁠ga⁠da⁠ ⁠a⁠hv⁠ ⁠ni⁠gv⁠na⁠dv⁠ ⁠du⁠go⁠nu⁠lo⁠se⁠i⁠;⁠ ⁠tso⁠wa⁠no⁠ ⁠ni⁠ga⁠dv⁠ ⁠u⁠tsa⁠le⁠s⁠di⁠ ⁠a⁠hv⁠ ⁠da⁠da⁠ne⁠lv⁠ ⁠du⁠s⁠du⁠i⁠se⁠i⁠,⁠ ⁠a⁠le⁠ ⁠i⁠tsi⁠qui⁠yi⁠ ⁠a⁠ne⁠hi⁠ ⁠du⁠no⁠da⁠ne⁠le⁠i⁠;⁠ ⁠a⁠le⁠ ⁠da⁠go⁠nu⁠lv⁠ ⁠u⁠tsa⁠ti⁠ ⁠u⁠ne⁠quo⁠tse⁠ ⁠i⁠tsi⁠qui⁠yi⁠ ⁠ga⁠da⁠ ⁠a⁠hv⁠i⁠ ⁠

⁠5⁠7⁠ ⁠ni⁠ga⁠dv⁠no⁠ ⁠yv⁠wi⁠ ⁠da⁠ne⁠wa⁠di⁠sv⁠ ⁠i⁠tsi⁠qui⁠yi⁠ ⁠a⁠ni⁠lu⁠ge⁠ ⁠tso⁠wa⁠ ⁠gv⁠wa⁠wa⁠se⁠li⁠hi⁠he⁠i⁠;⁠ ⁠nv⁠di⁠ga⁠li⁠s⁠do⁠di⁠s⁠ge⁠ ⁠ni⁠ga⁠dv⁠ ⁠da⁠ne⁠wa⁠di⁠sv⁠ ⁠[⁠yv⁠wi⁠]⁠ ⁠u⁠tsa⁠ti⁠ ⁠da⁠go⁠nu⁠le⁠i⁠. ⁠

ᎠᏯᏙᎸᎢ 41

1 ᎯᎠᏃ ᏄᎵᏍᏔᏁ ᏧᏕᏘᏴᏛ ᎤᎵᏍᏆᏛ, ᎾᏍᎩ ᏇᎵᎰ ᎤᏍᎩᏓᏎᎢ, ᎠᎴ ᎬᏂᏳᏉ ᎡᏉᏄᎶᏗ ᎦᏙᎨᎢ.

2 ᎠᎴ ᎬᏂᏳᏉ ᎡᏉᏂ ᏧᎾᏚᎩᏎ ᎦᎵᏉᎩ ᎢᏯᏅᏗ ᏩᎦ ᎠᏂᎩᏏ, ᏧᏃᏚᎯ ᏗᎧᏃᏗᏱ, ᎠᎴ ᏗᎾᎵᏦᎯᏛ; ᎠᎴ ᎧᏁᏍᎦ ᎤᏰᎬ ᎠᎾᎵᏍᏓᏴᎲᏍᎨᎢ.

3 ᎠᎴ ᎬᏂᏳᏉ ᏅᏩᎾᏓᎴ ᎦᎵᏉᎩ ᎢᏯᏂᏛ ᏩᎦ ᎠᏂᎩᏏ ᎣᏂ ᏧᎾᏚᎩᏎ ᎡᏉᏂ, ᎤᏂᏁᎩᎸᏗ ᏗᎧᏃᏗᏱ, ᎠᎴ ᏧᎾᎴᏐᏛ; ᎠᎴ ᎠᏂᏐᎢ ᏩᎦ ᎠᏂᏙᎾᎥ ᎾᎥ ᎠᏂᏙᎾᎡ ᎡᏉᎸᎶᏗ.

4 ᎤᏂᏁᎩᎸᏗᏃ ᏗᎧᏃᏗᏱ, ᎠᎴ ᏧᎾᎴᏐᏛ ᏩᎦ ᏚᏂᏯᎣᏁ ᎦᎵᏉᎩ ᎢᏯᏂᏛ ᏧᏃᏚᎯ ᏗᎧᏃᏗᏱ. ᎠᎴ ᏗᎾᎵᏦᎯᏛ ᏩᎦ. ᏇᎵᏲᏃ ᎤᏰᏤᎢ.

5 ᎠᎴ ᎤᎸᏁᎢ, ᎠᎴ ᏔᎵᏁ ᎤᏍᎩᏓᏎᎢ; ᎠᎴ ᎬᏂᏳᏉ ᏌᏉ ᎤᏰᎬ ᎤᏣᎴᏍᏗ, ᎦᎵᏉᎩ ᏄᏍᎫᏓᏕᎢ, ᏤᏆ ᎠᎴ ᏦᏍᏛ.

6 ᎠᎴ ᎬᏂᏳᏉ ᎣᏂ ᎦᎵᏉᎩ ᏧᏍᏗ ᏚᏍᎫᏓᏕᎢ ᏚᎵᏰᏁᎢ, ᏗᎧᎸᎬ ᏗᎦᏃᎸᏗᏍᎬ ᏧᏲᏍᏔᏅᎯ.

7 ᎦᎵᏉᎩᏃ ᏧᏲ ᏚᏍᎫᏓᏛ ᏚᏒᏁ ᎦᎵᏉᎩ ᏤᏆ ᎠᎴ ᏦᏍᏛ ᏧᎦᏔᏘ ᏚᏍᎫᏓᏛᎢ. ᏇᎵᏲᏃ ᎤᏰᏤᎢ, ᎠᎴ ᎬᏂᏳᏉ, ᎤᏍᎩᏓᏒᎯᏉ ᎨᏎᎢ.

8 ᎯᎠᏃ ᏄᎵᏍᏔᏁ ᏑᎾᎴᎢ, ᎾᏍᎩ ᏧᏓᏅᏛ ᎤᏪᎵᎯᏍᏗᏍᎨᎢ; ᎤᏓᏅᏎᏃ ᎠᎴ ᏫᏚᏯᏅᎮ ᏂᎦᏛ ᎠᎾᏙᏂᏍᎩ ᎢᏥᏈᏱ ᎠᏁᎯ, ᎠᎴ ᏂᎦᏛ ᎠᏂᎦᏔᎾᎢ ᎾᎿ ᎠᏁᎯ; ᏇᎵᏲᏃ ᏚᏃᎮᎴ ᏄᏍᏛ ᎤᏍᎩᏓᏒᎢ; ᎠᏎᏃ ᎥᏝ ᎩᎶ ᎬᏂᎨᏒ ᎢᎬᏩᏁᏗ ᏱᎨᏎ ᏇᎵᏲ ᎾᏍᎩ ᎦᏛᎬᎢ.

9 ᎿᏉ ᎾᏍᎩ ᏄᎬᏫᏳᏒ ᎠᏗᏔᏍᏗ ᎠᎦᏘᏯ ᎤᏁᏤᎴ ᏇᎵᏲ, ᎯᎠ ᏄᏪᏎᎢ, ᎪᎯ ᎢᎦ ᏥᎩ ᎦᏅᏓᏗ ᎠᎩᏍᎦᏅᏨᎢ.

10 ᏇᎵᏲ ᏚᎾᎸᏤᎸᎩ ᏧᏅᏏᏓᏍᏗ ᎠᎴ ᎠᎩᏴᏔᏅᎩ ᏗᏓᏍᏚᏗᏱ ᎾᎿ ᎦᏁᎸ ᎬᏩᎦᏘᏯ ᎠᏂᏯᏫᏍᎩ ᏧᏓᏘᎾᎢ, ᎠᏴ, ᎠᎴ ᎾᏍᏉ ᏄᎬᏫᏳᏒ ᏗᎦᏚᎲᏍᎩ.

11 ᎠᎴ ᎢᏧᎳ ᏌᏉ ᏒᏃᏱ ᏙᎩᎾᏍᎩᏓᏒᎩ, ᏧᏓᎴᎾᎢᎭ ᏕᎦᏛᎬ ᏙᎩᎾᏍᎩᏓᏒᎩ.

12 ᎾᎿᏃ ᎣᏥᏯᎥᎩ ᎠᏫᏅ, ᎠᏈᎷ, ᎤᏅᏏᏓᏍᏗ ᎬᏩᎦᏘᏯ ᎠᏂᏯᏫᏍᎩ ᏧᏓᏘᎾᎢ, ᎾᏍᎩᏃ ᎣᏍᏗᏃᏁᎸᎩ, ᎠᎴ ᎬᏂᎨᏒ ᏃᎩᏅᏁᎸᎩ ᏄᏍᏛ ᎦᏛᎬ ᏙᎩᎾᏍᎩᏓᏒᎢ; ᎣᏍᏗᏏᏴᏫᎭ ᏄᏍᏛ ᏙᎩᎾᏍᎩᏓᏒ ᎦᏛᎬ ᎡᏂᎨᏒ ᏃᎩᏅᏁᎸᎩ.

13 ᎯᎠᏃ ᏄᎵᏍᏔᏅᎩ, ᎾᏍᎩ ᎬᏂᎨᏒ ᏃᎩᏅᏁᎸ ᎾᏍᎩᏯ ᏄᎵᏍᏔᏅᎩ; ᎠᏴ, ᏔᎵᏁ ᎥᎠᎩᏁᎸᎩ ᏗᎩᎸᏫᏍᏓᏁᏗ ᎨᏒᎢ, ᎾᏃ ᎤᏛᏅᎩ.

14 ᎿᏉᏃ ᏇᎵᏲ ᎤᏓᏅᏎ ᎠᎴ ᏭᏯᏅᎮ ᏦᏩ, ᎠᎴ ᎤᎵᏍᏗᏳ ᏭᏂᏯᎢᏎ ᏗᏓᏍᏚᏗᏱ; ᎤᎵᏍᏙᏰᎮᏃ ᎠᎴ ᏚᏄᏩᎢᏴᏎᎢ, ᎠᎴ ᏇᎵᏲ ᎠᏯᎥ ᏭᏴᎴᎢ.

15 ᏇᎵᏲᏃ ᎯᎠ ᏄᏪᏎᎴ ᏦᏩ; ᎠᏆᏍᎩᏓᏒᎩ, ᎥᏝ ᎠᎴ ᎩᎶ ᎬᏂᎨᏒ ᎢᎬᏩᏁᏗ ᏱᎩ ᎦᏛᎬᎢ; ᏂᎯᏃ ᎬᏯᏛᎦᏁᎸ ᎰᎵᎬ ᎠᏍᎩᏓᏒᎯ, ᎠᎴ ᎬᏂᎨᏒ ᎢᎨᏨᏁᏗ ᎨᏒ ᏄᏍᏛ ᎦᏛᎬᎢ.

16 ᏦᏩᏃ ᎤᏁᏤᎴ ᏇᎵᏲ, ᎯᎠ ᏄᏪᏎᎢ, ᎥᏝ ᎠᏴ ᏯᎩᎭ ᎾᏍᎩ. ᎤᏁᎳᏅᎯᏍᎩᏂ ᏅᏩᏙᎯᏯᏛ ᏓᏳᏬᎯᎵᏴᏍᏓᏁᎵ ᏇᎵᏲ.

17 ᏇᎵᏲᏃ ᎯᎠ ᏄᏪᏎᎴ ᏦᏩ, ᎦᏍᎩᏓᏍᎬ, ᎬᏂᏳᏉ ᎡᏉᏄᎶᏗ ᏥᏙᎬᎩ.

18 ᎬᏂᏳᏉᏃ ᎡᏉᏂ ᏓᏳᎾᏚᎩᏒ ᎦᎵᏉᎩ ᎢᏯᏂᏛ ᏩᎦ ᎠᏂᎩᏏ, ᏗᎾᎵᏦᎯᏛ, ᎠᎴ ᎠᏃᏍᏛ ᏗᎧᏃᏗᏱ, ᎧᏁᏍᎦᏃ ᎤᏰᎬ ᎠᎾᎵᏍᏓᏴᎲᏍᎬᎩ.

19 ᎠᎴ ᎬᏂᏳᏉ ᎦᎵᏉᎩ ᎢᏯᏂᏛ ᏅᏩᎾᏓᎴ ᏩᎦ ᎠᏂᎩᏏ ᎣᏂ ᏓᏳᎾᏚᎩᏒᎩ, ᏧᎾᎴᏐᏛ, ᎠᎴ ᎤᏣᏘ ᎤᏂᏲ ᏗᎧᏃᏗᏱ, ᎠᎴ ᎤᏲ ᎤᏂᏇᏓᎵ ᎾᏍᎩ ᎢᏳᏂᏲ ᎥᏝ ᎢᎸᎯᏳ ᏱᏗᏥᎪᎣ ᏂᎬᎾᏛ ᎢᏥᏈᏱ.

20 ᏩᎦᏃ ᏧᎾᎴᏐᏛ ᎠᎴ ᎤᏂᏲ ᏗᎧᏃᏗᏱ ᏚᏂᏯᎣᏅᎩ ᎢᎬᏱ [ᎤᎾᏚᎩᏛ] ᎦᎵᏉᎩ ᎢᏯᏂᏛ ᏗᎾᎵᏦᎯᏛ ᏩᎦ ᎠᏂᎩᏏ.

21 ᏚᏂᏯᎣᏅᏃ ᎥᏝ ᎬᏙᎴᎰᎯᏍᏗ ᏱᎨᏎ ᏚᏂᏯᎥᎢ; ᎠᏏᏉᏍᎩᏂ ᎤᏂᏲ ᎨᏒᎩ ᏗᎧᏃᏗᏱ, ᎾᏍᎩᏯ ᏄᎾᏍᏛ ᎢᎬᏱᏱ. ᎿᏉᏃ ᎠᎩᏰᏨᎩ.

22 ᎠᎴ ᎦᏍᎩᏓᏍᎬ ᎠᎩᎪᎲᎩ, ᎠᎴ ᎬᏂᏳᏉ ᏌᏉ ᎤᏰᎬ ᎤᏣᎴᏍᏗ ᎦᎵᏉᎩ ᏚᏍᎫᏓᏔᏅᎩ, ᎠᎧᎵᎢ ᏧᎦᏔᏘ, ᎠᎴ ᏦᏍᏛ.

23 ᎠᎴ ᎬᏂᏳᏉ ᎦᎵᏉᎩ ᏚᏍᎫᏓᏛ ᏧᎾᏍᎬᏨᎯ, [ᎠᎴ] ᏧᏍᏗᎦ, ᏗᎧᎸᎬ ᏗᎦᏃᎸᏗᏍᎬ ᏧᏲᏍᏔᏅᎯ, ᎣᏂ ᏚᎵᏰᏅᎩ.

24 ᏧᏍᏗᏃ ᏚᏍᎫᏓᏛᎢ, ᏚᏒᏅᎩ ᎦᎵᏉᎩ ᎬᏍᏛ ᏚᏍᎫᏓᏛᎢ. ᎾᏍᎩᏃ ᎯᎠ ᏗᎾᏙᏂᏍᎩ ᎥᎦᏥᏃᏁᎸᎩ; ᎠᏎᏃ ᎥᏝ ᎩᎶ ᎬᏂᎨᏒ ᎢᎬᏋᏁᏗ ᏱᎨᏎᎢ.

25 ᏦᏩᏃ ᎯᎠ ᏄᏪᏎᎴ ᏇᎵᏲ, ᏣᏍᎩᏓᏒ ᏌᏉᏉ ᏂᎦᎵᏍᏗᎭ. ᎤᏁᎳᏅᎯ ᎤᎾᏄᎪᏫᏎᎸ ᏇᎵᏲ ᎾᏍᎩ ᏅᏗᏛᏁᎵᏒᎢ.

26 ᎦᎵᏉᎩ ᎠᏃᏍᏛ ᏩᎦ ᎠᏂᎩᏏ, ᎦᎵᏉᎩ ᏧᏕᏘᏴᏛ [ᎦᏛᎦ,] ᎠᎴ ᎦᎵᏉᎩ ᏦᏍᏛ ᏚᏍᎫᏓᏛ ᎦᎵᏉᎩ ᏧᏕᏘᏴᏛ [ᎦᏛᎦ;] ᏣᏍᎩᏓᏒ ᏌᏉᏉ [ᏂᎦᎵᏍᏗᎭ.]

27 ᎦᎵᏉᎩᏃ ᏩᎦ ᎠᏂᎩᏏ ᏧᎾᎴᏐᏛ ᎠᎴ ᏄᏂᏲ ᏗᎧᏃᏗᏱ ᎣᏂ ᏨᏧᎾᏚᎩᏎᎢ, ᎦᎵᏉᎩ ᏧᏕᏘᏴᏛ [ᎦᏛᎦ;] ᎦᎵᏉᎩᏃ ᏧᏏᏩ ᏚᏍᎫᏓᏛ ᎾᏍᎩ ᏗᎧᎸᎬ ᏗᎦᏃᎸᏗᏍᎬ ᏧᏲᏍᏔᏅᎯ ᎦᎵᏉᎩ ᏧᏕᏘᏴᏛ ᏧᎪᏄᎶᎯᏍᏗᏱ [ᎦᏛᎦ.]

28 ᎯᎠ ᎾᏍᎩ ᏄᏍᏗ ᏇᎵᏲ ᏥᏥᏃᎲᏏ; ᎾᏍᎩ ᎤᏁᎳᏅᎯ ᏅᏗᏛᏁᎵᏒ ᎦᎾᏄᎪᏫᏎ ᏇᎵᏲ.

29 ᎬᏂᏳᏉ ᎦᎵᏉᎩ ᏅᏛᏕᏘᏴᎯ ᎤᏧᏈᏍᏗ ᎠᎵᏍᏓᏴᏗ ᏛᏛᏏ ᏂᎬᎾᏛ ᎢᏥᏈᏱ.

30 ᎣᏂᏃ ᎦᎵᏉᎩ ᏧᏕᏘᏴᏛ ᏙᏛᎪᏄᎶᏏ, ᎠᎴ ᏂᎦᏛ ᎤᏧᏈᏍᏗ ᎤᎾᏛᎯᏎᎸ ᏓᏳᏅᎨᏫᏏ ᏂᎬᎾᏛ ᎢᏥᏈᏱ; ᏓᎪᏄᎸᏃ ᏛᏒᏂ ᎦᏙᎯ.

31 ᎠᎴ ᎤᏧᏈᏍᏗ ᎠᎵᏍᏓᏴᏗ ᎥᏝ ᏯᎾᏅᏓᏗᏍᎨᏍᏗ ᎠᏂ ᎦᏓ ᎠᎲᎢ ᏂᎦᎵᏍᏙᏗᏍᎨᏍᏗ ᏚᎪᏄᎶᏒ ᎤᎨᎲᏔᏅᏒᎢ; ᎤᏣᏘᏰᏃ ᎠᎩᎵᏯ ᎠᏓᏅᏓᏗᏍᏗ ᎨᏎᏏ.

32 ᎾᏃ ᏔᎵ ᎢᏳᏩᎫᏗ ᎤᏍᎩᏓᏒ ᏥᎩ ᏇᎵᏲ, ᏅᏗᎦᎵᏍᏙᏗᎭ ᎤᏁᎳᏅᎯ ᎤᏍᏓᏱᏛᎯ ᎨᏒᎢ, ᎠᎴ ᎤᏁᎳᏅᎯ ᏞᎩᏳ ᎾᏍᎩ ᎢᏳᏛᏁᏗ ᎨᏒᎢ.

33 ᎿᏉᏃ ᏇᎵᏲ ᏭᏲᎦ ᎠᏏᎾᏌᏂ ᎠᎴ ᎠᎦᏔᎾᎢ ᎠᏍᎦᏯ, ᎠᎴ ᎾᏍᎩ ᎤᎬᏫᏳᏌᏕᎩ ᏫᏂᎬᎦ ᏂᎬᎾᏛ ᎢᏥᏈᏱ.

34 ᏇᎵᏲ ᎾᏍᎩ ᎯᎠ ᏫᎾᏛᎦ, ᎠᎴ ᎾᏍᎩ ᏫᏗᎧᏁᏥ ᏂᎬᎾᏛ ᎠᏂ ᎠᎾᎦᏌᏯᏍᏗᏍᎩ, ᎦᎵᏉᎩᏃ ᏧᏕᏘᏴᏛ ᏧᏈᏯ ᎤᏛᎯᏍᏗ ᏥᎩ ᎾᏍᎩ ᎯᏍᎩᏁ ᎪᏣᎴᏛ ᎦᏙᎯ ᎤᏛᏒᎯ ᎢᏥᏈᏱ ᎤᎾᎫᏴᏗ ᏫᏂᎬᎦ.

35 ᎠᎴ ᎾᏍᎩ ᎠᏂᏟᏍᎨᏍᏗ ᏂᎦᏛ ᎠᎵᏍᏓᏴᏗ ᎾᎯᏳ ᎣᏍᏛ ᏚᏕᏘᏴᏌᏗᏒᎢ, ᎠᎴ ᎤᎶᎴᏍᏗ ᎠᏂᏟᏏᏍᎨᏍᏗ ᏇᎵᏲ ᎤᏁᏨᎯ, ᏕᎦᏚᎲᏃ ᎠᏂᏍᏆᏂᎪᏗᏍᎨᏍᏗ ᎠᎵᏍᏓᏴᏗ.

36 ᎾᏍᎩᏃ ᎠᎵᏍᏓᏴᏗ ᎠᏂᏍᏆᏂᎪᏗᏍᎨᏍᏗ ᏂᎬᎾᏛ ᎤᎾᎵᏍᏓᏴᏙᏗ ᎾᎯᏳ ᎦᎵᏉᎩ ᏧᏕᏘᏴᏛ ᎢᏥᏈᏱ ᏥᏙᏛᎪᏄᎶᏏ; ᎾᏍᎩᏃ ᏞᏍᏗ ᏓᎪᏄᎸᏉ ᎤᎾᏗᏒᎲᏍᏔᏅᎩ ᎠᏂ ᎦᏓ ᎠᎲᎢ.

37 ᏇᎵᏲᏃ ᏐᏏᏳ ᎤᏰᎸᏁ ᎾᏍᎩ, ᎠᎴ ᏂᎦᏛ ᎾᏍᎩ ᏄᏅᏏᏓᏍᏗ.

38 ᏇᎵᏲᏃ ᎯᎠ ᏂᏚᏪᏎᎴ ᏧᏅᏏᏓᏍᏗ, ᏥᎪ ᎯᎠ ᎾᏍᎩ ᎢᏳᏍᏗ ᏰᏗᏩᏛ, ᎠᏍᎦᏯ ᎤᏁᎳᏅᎯ ᎤᏓᏅᏙ ᎤᏯᎢ?

39 ᏇᎵᏲᏃ ᎯᎠ ᏄᏪᏎᎴ ᏦᏩ, ᎾᏍᎩᏃ ᎤᏁᎳᏅᎯ ᎯᎠ ᎾᏍᎩ ᏂᎦᏛ ᏥᏣᎾᏄᎪᏫᏎᎸ ᏅᏗᎦᎵᏍᏙᏗᎭ, ᎥᏝ ᎩᎶ ᏂᎯ ᏥᏂᏏᎾᏌᎾ ᎢᏯᏏᎾᏌᏂ ᏱᎩ, ᎠᎴ ᏥᏂᎦᏔᎾᎠ ᎢᏯᎦᏔᎾᎢ ᏱᎩ.

40 ᏥᏁᎸ ᏣᎬᏫᏳᏌᏕᎩ ᎨᏎᏍᏗ, ᎠᎴ ᏂᎯ ᎯᏁᎬ ᏚᎾᏁᎶᏕᏍᏗ ᏂᎦᏛ ᏕᎢᏆᏤᎵ ᏴᏫ; ᎦᏍᎩᎸᏉ ᎠᏉᎸ ᎤᎬᏫᏳᎯ ᎤᏪᏗᏱ ᎤᏩᏒ ᎤᏟ ᏅᎩᎸᏉᏕᏍᏗ ᎠᏴ.

41 ᏇᎵᏲᏃ ᎯᎠ ᏄᏪᏎᎴ ᏦᏩ, ᎬᏂᏳᏉ ᏂᎬᎾᏛ ᎢᏥᏈᏱ ᏣᎬᏫᏳᏌᏕᎩ ᏂᎬᏴᎦ.

42 ᏇᎵᏲᏃ ᎤᎵᏰᏑᏍᏙᎩᏎᎢ, ᎠᎴ ᏦᏩ ᎤᎵᏰᏑᏍᏙᏁᎢ, ᎠᎴ ᎤᏥᎸ ᏧᏏᏙᎵ ᏗᏄᏬ ᏚᏄᏬᎡᎢ, ᎠᎴ ᎠᏕᎸ ᏓᎶᏂᎨ ᎪᏢᏔᏅᎯ ᏧᏓᏕᏒᏛ ᎤᏪᏯᏢᏁᎢ;

43 ᎠᎴ ᏔᎵᏁᏉ ᎤᎲ ᏓᏆᎴᎷ ᎤᏦᏗᏱ ᏄᏩᏁᎴᎢ; ᎢᎬᏱᏗᏢᏃ ᎠᎢᏒ ᎤᏁᎷᎨ ᎯᎠ ᎾᏂᏪᏍᎨᎢ, ᏗᏣᎵᏂᏆᏅᎥᎦ; ᎤᎬᏫᏳᏌᏕᎩᏃ ᏄᏩᏁᎴ ᏂᎬᎾᏛ ᎢᏥᏈᏱ.

44 ᏇᎵᏲᏃ ᎯᎠ ᏄᏪᏎᎴ ᏦᏩ, ᏇᎵᏲ ᎠᏴ, ᎠᎴ ᏂᎯ ᏂᏣᏁᏨᎾ ᎥᏝ ᎩᎶ ᎤᏌᎳᏙᏗ ᏱᎨᏎᏍᏗ ᎤᏬᏰᏂ ᎠᎴ ᎤᎳᏏᏕᏂ ᏂᎬᎾᏛ ᎢᏥᏈᏱ.

45 ᏇᎵᏲᏃ ᏣᏆᏇᏂᎠ ᏚᏬᎡ ᏦᏩ; ᎠᎴ ᏉᏘᏈᎳ ᎣᎾ ᏚᏙᎥ ᎠᏥᎸ-ᏗᎨᎴᎯ ᎤᏪᏥ, ᎠᏏᎾ [ᏧᏙᎢᏛ,] ᎤᏪᎧᏁᎴ ᎤᏓᏴᏍᏗ; ᏦᏩᏃ ᏂᎬᎾᏛ ᎢᏥᏈᏱ ᎤᏪᏙᎴᎢ.

46 ᏦᏩᏃ ᏦᎠᏍᎪᎯ ᎢᏳᏕᏘᏴᏛ ᎨᏎ ᎾᎯᏳ ᏇᎵᏲ ᎢᏥᏈᏱ ᎤᎬᏫᏳᎯ ᎠᎦᏔᎲ ᏧᎴᏁᎢ; ᎤᏄᎪᏤᏃ ᏦᏩ ᏇᎵᏲ ᎠᎦᏔᎲᎢ, ᎠᎴ ᏂᎬᎾᏛ ᎢᏥᏈᏱ ᎤᏪᏙᎴᎢ.

47 ᎦᎵᏉᎩᏃ ᏧᏕᏘᏴᏛ ᎤᏣᏔᏅᎯ ᏧᏛᏒᏁ ᎤᏧᏈᏍᏙᏒᎯ ᎤᎾᏄᎪᏫᏏ ᎦᏙᎯ.

48 ᏂᎦᏛᏃ ᎠᎵᏍᏓᏴᏗ ᎤᏪᏟᏌᏁ ᎾᎯᏳ ᎦᎵᏉᎩ ᏧᏕᏘᏴᏛ ᏧᏛᏒᏁ ᎢᏥᏈᏱ, ᎠᎴ ᏕᎦᏚᏩᏗᏒ ᎤᏍᏆᏂᎪᏔᏁ ᎠᎵᏍᏓᏴᏗ; ᎠᎵᏍᏓᏴᏗ ᏠᎨᏏ ᎤᏛᏒᎯ, ᎾᏍᎩ ᏕᎦᏚᏩᏗᏒ ᎬᏩᏚᏫᏛ [ᏕᎦᎶᎨᏒ ᎤᏛᏎᎯ,] ᎾᎿᏉ ᎦᏚᎲ ᎤᏍᏆᏂᎪᏔᏁᎢ.

49 ᏦᏩᏃ ᎤᏣᎴᏍᏗ ᎤᏪᏟᏌᏁ ᏃᏳ ᎠᎺᏉᎯ ᏥᎦᎳᎨᏲ ᎾᏍᎩᏯᎢ, ᎤᏧᏈᏍᏙᏒᎯ, ᏫᎬᏩᏑᎵᎪᏤ ᎠᏎᎯᎲᎢ; ᎥᏝᏰᏃ ᎬᏎᎰᎲᏍᏗ ᏱᎨᏎᎢ.

50 ᏦᏩᏃ ᎠᏂᏔᎵ ᎠᏂᏧᏣ ᎬᏩᏕᏁᎴ ᎠᏏᏉ ᏂᏓᎪᏄᎶᏍᎬᎾ ᎨᏎᎢ, ᎾᏍᎩ ᎠᏏᎾ, ᏥᏚᎾᎤᎪᏫᏎᎴᎢ, ᏉᏗᏈᎳ ᎣᎾ ᏚᏙᎥ ᎠᏥᎸ-ᏗᎨᎴᎯ ᎤᏪᏥ.

51 ᏦᏩᏃ ᎢᎬᏱ ᎤᏕᏁᎸᎯ ᎹᎾᏌ ᏚᏬᎡᎢ; ᎤᏁᎳᏅᎯᏰᏃ ᎠᏋᎨᏫᏍᏗᏱ ᎾᏋᏂᏏ ᏂᎦᏛ ᏓᏆᏣᏪᎢᏍᏔᏅᎢ, ᎠᎴ ᏂᎦᏛ ᎡᏙᏓ ᏚᏓᏘᎾᎥᎢ, [ᎤᏛᏁᎢ.]

52 ᏔᎵᏁᏃ ᎯᎠ ᎢᏆᎻ ᏚᏬᎡᎢ; ᎤᏁᎳᏅᎯᏰᏃ ᎠᎩᏁᏉᏣᏘ ᎾᏋᏁᎸ ᎠᏂ ᎦᏓ ᎠᎲ ᎠᎩᎩᎵᏲᏥᏙᎸᎢ [ᎤᏛᏁᎢ.]

53 ᎦᎵᏉᎩᏃ ᏧᏕᏘᏴᏛ ᎤᏧᏈᏍᏗ ᏧᏛᏒᏁ ᎢᏥᏈᏱ ᎦᏙᎯ ᎿᏉ ᏚᎵᏍᏆᏕᎢ.

54 ᎦᎵᏉᎩᏃ ᏧᏕᏘᏴᏛ ᏧᎪᏄᎶᎯᏍᏗᏱ ᎤᎵᏱᎶᎴᎢ, ᎾᏍᎩᏯ ᏦᏩ ᏄᏪᏒᎢ; ᎠᎴ ᏂᎦᏛ ᎦᏙᎯ ᏓᏁᏩᏗᏒ ᏚᎪᏄᎶᏎᎢ; ᎢᏥᏈᏍᎩᏂ ᏂᎬᎾᏛ ᎦᏓ ᎠᎲᎢ ᎠᎵᏍᏓᏴᏗ ᎠᎮᎢ.

55 ᎿᏉᏃ ᏂᎬᎾᏛ ᎦᏓ ᎠᎲ ᎢᏥᏈᏱ ᏚᏂᏲᏏᏌᏅ, ᏇᎵᏲ ᎬᏩᏔᏲᏎᎴ ᎠᎵᏍᏓᏴᏗ; ᏇᎵᏲᏃ ᎯᎠ ᏂᏚᏪᏎᎴ ᏂᎦᏛ ᎢᏥᏈᏱ ᎠᏁᎯ, ᏦᏬᎢᏤᎾ; ᎾᏍᎩᏃ ᏂᏥᏪᏎᎲ ᏂᏣᏛᏁᎮᏍᏗ.

56 ᎾᎿᏃ ᎦᏓ ᎠᎲ ᏂᎬᎾᏛ ᏚᎪᏄᎶᏎᎢ; ᏦᏩᏃ ᏂᎦᏛ ᎤᏣᎴᏍᏗ ᎠᎲ ᏓᏓᏁᎸ ᏚᏍᏚᎢᏎᎢ, ᎠᎴ ᎢᏥᏈᏱ ᎠᏁᎯ ᏚᏃᏓᏁᎴᎢ; ᎠᎴ ᏓᎪᏄᎸ ᎤᏣᏘ ᎤᏁᏉᏤ ᎢᏥᏈᏱ ᎦᏓ ᎠᎲᎢ.

57 ᏂᎦᏛᏃ ᏴᏫ ᏓᏁᏩᏗᏒ ᎢᏥᏈᏱ ᎠᏂᎷᎨ ᏦᏩ ᎬᏩᏩᏎᎵᎯᎮᎢ; ᏅᏗᎦᎵᏍᏙᏗᏍᎨ ᏂᎦᏛ ᏓᏁᏩᏗᏒ [ᏴᏫ] ᎤᏣᏘ ᏓᎪᏄᎴᎢ.

a

LINKS:

~Old Testament Project‎ > ‎Genesis Resources‎ > ‎Genesis 1 plus Index & PDF‎ > ‎Genesis 2‎ > ‎Genesis 3‎ > ‎Genesis 4‎ > ‎Genesis 5‎ > ‎Genesis 6‎ > ‎Genesis 7‎ > ‎Genesis 8‎ > ‎Genesis 9‎ > ‎Genesis 10‎ > ‎Genesis 11‎ > ‎Genesis 12‎ > ‎Genesis 13‎ > ‎Genesis 14‎ > ‎Genesis 15‎ > ‎Genesis 16‎ > ‎Genesis 17‎ > ‎Genesis 18‎ > ‎Genesis 19‎ > ‎Genesis 20‎ > ‎Genesis 21‎ > ‎Genesis 22‎ > ‎Genesis 23‎ > ‎Genesis 24‎ > ‎Genesis 25‎ > ‎Genesis 26‎ > ‎Genesis 27‎ > ‎Genesis 28‎ > ‎Genesis 29‎ > ‎Genesis 30‎ > ‎Genesis 31‎ > ‎Genesis 32‎ > ‎Genesis 33‎ > ‎Genesis 34‎ > ‎Genesis 35‎ > ‎Genesis 36‎ > ‎Genesis 37‎ > ‎Genesis 38‎ > ‎Genesis 39‎ > ‎Genesis 40‎ > ‎Genesis 41‎ > ‎Genesis 42‎ > ‎Genesis 43‎ > ‎Genesis 44‎ > ‎Genesis 45‎ > ‎Genesis 46‎ > ‎Genesis 47‎ > ‎Genesis 48‎ > ‎Genesis 49‎ > ‎ Genesis 50 last chapter

Noteworthy

-- Cherokee uses "ᎤᏁᎳᏅᎯ" "Unelanvhi"- which means CREATOR-- see Real Meaning of Unelanvhi

I often get asked:

What is ᏦᏩᏃ (Tsowano)? Isn't Joseph just ᏦᏩ?

Many times you will see an "honorific" attached to a name in Cherokee writings. This honorific, the addition of a suffix "-Ꮓ" ["-no"] is important and you will hear it in stories.

It does not just get attached to nouns either. Sometimes, you will see it on other parts of speech.

[example: verse 3 ᏅᎦᏍᎪᎯᏃ nv⁠ga⁠s⁠go⁠hi⁠no and verse 4 ᎿᏉᏃ hnaquono -- see how many others you can spot!]

You should know: although honorifics are not part of the basic grammar of the Cherokee language, they are a fundamental part of the sociolinguistics of Cherokee, and proper use is essential to proficient and appropriate speech. Significantly, referring to oneself using an honorific, or dropping an honorific when it is required, is a serious faux pas, in either case coming across as clumsy or arrogant.