Inleiding
De tocht werd tweemaal doordacht en eenmaal gelopen. De bedoeling was om de Alpie Orobie in juni onveilig te gaan maken. Helaas moest hier ter elfder uren een streep door worden gezet. Tegenspoed hoort nu eenmaal bij voorspoed en de gemaakte plannen werden dus aangepast voor de tweede helft september. Dit betekende hernieuwd puzzelen want dan zijn vele onderkomen in de bergen dicht of alleen in de weekends open. Plan juni en Plan september verschillen doordoor nogal. Met name de al lang op het lijstje staande Grigna sneuvelde sneuvelde hierdoor. Wat in het vat zit verzuurt gelukkig niet. niet .
Draaipunt in het Plan september bleek het gesloten zijn van Rifugio Grassi. Anna en Amos voelden en dachten echter met de pensionati mee. Als leerschool mochten zoon en neef de hut voor een nacht bestieren en zo werd het plan gered.
Verhaal
Natuurlijk week de realisatie af van planning. Slechtweer dagen waren daarvan de oorzaak. In hun jeugd banjerden de pensionati door weer en wind onverschrokken voort om zichzelf te bewijzen. Nu schrikken zij er niet van terug om bij echt slechtweer in alle wijsheid pas op de plaats te maken.
NL - Bergamo 12 september
De vliegreis naar Bergamo en de bustrip van het vliegveld naar het station Bergamo verliep rimpelloos. Vanaf het station, dat ten opzichte van vorig jaar nog meer op een Afrikaans dan op een Italiaans marktplein leek, was het een korte tippel naar het Hotel Città dei Mille. De ontvangst en de speciale inrichting maakten de goede recensies waar. De door de uitbater aangewezen route naar een naburig restaurant misten we maar bij La Ciotola Restaurant & Pizza aten we ook prima. Bij wijze van uitbuiken werd nog wat toeristisch rond gelopen in de beneden stad. Daarna werd het bed snel en met succes opgezocht.
Bergamo - Cremeno ( 790 m) - Rifugio Nicola (1851 m) 13 september
Het plan was om vanaf Bergamo via Lecco met de trein en bus naar Moggio (877 m) te gaan en vandaar naar Rifugio Nicola (1851 m) te lopen. Geen makkie voor de eerste dag maar ruim voor het avondmaal te halen. Na het meer dan uitstekend ontbijt begonnen we aan de uitvoering, Deze klopte bijna maar de extra lus van Cremona naar Moggio zat, mogelijk door vrijdag de 13e, niet in de dienstregeling. De etappe moest daardoor uitgebreid worden met een extraatje van ca 3 km langer en ca 100 m hoger om van Cremono naar Moggio te komen . Na het pinnen bij en het omkleden voor Banca della Valsassina Cremona begonnen we aan de bonus van een uurtje extra schravelen.
In Moggio dronken wij ons op het terras van Cafe Milani met koffie moed in en begonnen in mooi weer aan de opgave. De fysieke kaart en de routekaart in het horloge klopten volledig want het was inderdaad een goed en mooi maar wel constant stijgend pad door een heel dicht bos.
Bij het bereiken van Piani di Artavaggio zagen we weer licht in de duisternis maar nog geen rifugio. Op het laatste stuk wogen de rugzakken dubbel zwaar en het bereiken van de rifugio was dan ook een verlossing. De man op het terras verblikte of verbloosde echter niet van ons gesteun en gekreun. Later, in het gesprek aan tafel, bleek dat hij blind was en hier, samen met zijn vrouw, als de enige andere gasten logeerde. De rifugio was onveranderd op het verdwijnen van de afbeelding van de ijsbeer op de achterwand van de eetzaal na. met behulp van een groot bier en een warme douche waren wij snel weer fit voor de avond.
Rifugio Nicola (1851 m) - Rifugio Rattie-Cassin (1637 m) 14 september
Bij het opstaan was het stralend weer en dat was een goed uitgangspunt voor de oversteek via de Forcellino (1993 m) bij de Dente di Mughi naar Piani di Bobbio. Na het ontbijt en het, via foto's uit 2015, ophalen van goede herinneringen met de gastheer en gastvrouw gingen we hartelijk uitgewuifd in opperbeste stemming van start. Al snel verdween de kenmerkende piramide van de rifugio achter het glooiende omhooglopend oplopend terrein.
De route was in tegengestelde richting bekend en dus wisten we dat het, zeker met dit weer, heel goed te doen was. De kaart hoefden wij eigenlijk niet te gebruiken, mede omdat het horloge keurig op de gemaakte routekaart bleek te navigeren. Toch raakten we even van het pad toen wij vol vertrouwen achter een Italiaanse familie aan liepen. Deze namen echter de route bovenover. Hun aanbod om hun te vergezellen hebben wij afgeslagen. Kettingen en touwen in combinatie met de zware rugzakken trokken ons voor de pas de tweede loopdag niet aan. De lunch werd genuttigd met een prachtig uitzicht op onder meer de Pizzo Tre Signori en een glimpje van de achterliggende Alpen.
De Forcellino (1993 m) werd vlot genomen en na een fotomoment daalden we af naar het uitzicht dat wij boven hadden. Op een simpel en vrijwel vlak stuk in het gruis van de bergwand vond bij verrassing een onverklaarbare struikelpartij plaats. Licht geschaafd maar mentaal zwaar aangedaan waren de kwetsuren. Ouderdom, vermoeidheid of onoplettendheid bleef lang het gespreksthema. Uiteindelijk bereikten wij toch nog in goede doen Rifugio Ratti-Cassin waar wij zowel letterlijk als figuurlijk door Giacomo en zijn staf als oude bekenden werden begroet.
De drukte in en rond de rifugio was, afgezien van de dagjesmensen met kinderen, nogal opvallend. Er bleek door twee afzonderlijke familie, inclusief vrienden en vriendinnen twee verschillende Sarah's gevierd te worden. Goed beschouwd een vrij nutteloze bezigheid want aan de dames in kwestie was dat beslist niet aan te zien. 's Avonds werden wij met eten, drank en gezang volledig in de dubbele feestvreugde opgenomen. De groepen zongen en spraken elkaar in overtreffende trap toe. Onze bijdrage viel daarbij in het niet maar schiep wel een eeuwige band. Wij kregen zo een mooi beeld van het Italiaanse familie gebeuren. In de late uren moet het nog lang onrustig zijn gebleven maar daar hebben we wering van meegekregen. De toch lange dag eiste zijn tol.
Rifugio Ratti_Cassin - Rifugio Ratti_Cassin 15 september
's Morgens constateerden wij, mede gesteund door het wat mindere weer en het "what if " scenario, dat drie drukke dagen achterelkaar beloond konden worden met een dagje zondagsrust ten koste van het overslaan van Valtorta. Het werd dus uitrusten met wat eten, drinken en rondwandelen. Niet spectaculair maar wel helend en onderhoudend. Tijdens het rondwandelen eerbiedigden wij de zondag ook met een bezoek aan het Heiligdom van Maria de Koningin van de Bergen en Liften. Het Alpengebed stemden ons tot nadenken.
Rifugio Ratti_Cassin - Rifugio Grassi 16 september
Rifugio Grassi was een scharnierpunt in de planning en in september alleen in weekends open. In het WhatsApp verkeer hierover kwam de huttenwaardin Anna met een mooie oplossing. Haar zoon en haar en zijn neef bleven bij wijze van leerschool 's zondags in de hut achter om ons te verzorgen. De vooruitbetaling vonden wij vanzelfsprekend. Anna vond het net zo vanzelfsprekend om het gewone tarief te rekenen. Na ons 's morgens nog even bij haar geconformeerd te hebben vertrokken wij met schitterend zomerweer.
De route was ons heen bekend vanaf Rifugio Buzoni en omgekeerd in het geheel. De route is niet moeilijk al moet bij Passo del Torro (1945 m) wel even opgelet worden. Deze loopt namelijk via kettingen langs een aan twee kanten redelijk peilloze diepte.
Er was na het weekend, behalve twee Porcini zoekers in het begin, geen mens op het pad te bekennen. Als ongevaarlijke passanten werd een tipje van de sluier van de zoek bezigheden opgelicht. De vindplaatsen moeten geheim blijven en dus sluipt men verborgen voor de concurrentie op de hellingen in het rond.
Na de Paso del Torro werd bij Foppobono gepauzeerd om de inwendige mens op peil te brengen. Daarna trok het nog even door naar de rifugio die pas na een laatste bocht in zicht kwam. De neven stonden al op de uitkijk en deden, alhoewel wat onwennig met zo'n stel pensionati op bezoek, hun uiterste best voor ons.
Ondanks dat wij de enige gasten waren was het toch schaapachtig druk rond de hut.
Het verdere ritueel was zoals altijd in hutten. In verwondering keken wij toe hoe schapen als geiten in de bergen kunnen lopen. Verder was het eten, drinken, kletsen en bij het donker worden gaan slapen.
Rifugio Grassi - Rifugio Tavecchia 17 september
In de planning stond de afdaling naar Tavecchio via Lago di Sasso als alternatief. Het weer was echter niet aanlokkelijk. Na het ontbijt was het dus linea recta afdalen. De neven vertrokken ook. De een moest helpen in Rifugio Trona Silva en de ander moest de huttenkat per kooi via Rifugio Tavecchia naar de winterstalling brengen. Dat katten kunnen miauwen en krols kunnen krijsen was bekend. De huttenkat krijste echter buiten categorie. De hele afdaling ging zijn of haar geschreeuw door merg en been. Voor de PVDD zou het een vette kluif van dierenmishandeling zijn geweest . Net boven Casa Alpino Pio X werd in een af en toe aangenaam zonnetje gepauzeerd en dat deden we bij de casa nog eens dunnetjes over. Hiervandaan is het laatste stuk bewerkelijk, Het pad kronkelt lang met vele obstakels naar beneden, De afstekers zijn nog minder leuk omdat deze bij regen bergbeken zijn.
Ook Rifugio Tavecchia bleek goed bevolkt te zijn maar nu met schoolklassen vergezeld van schoolmeesters en schooljuffrouwen. De huttenwaard kon dit echter goed aan. Verbaal en in handelen was hij de bovenmeester en regelde het zo dat wij bij het eten en slapen niet aan het lawaai ten onder gingen. Na wat uitpuffen in het zonnetje met een biertjes genoten wij van de les in noodsignalen van de schoolklas. Om de benen te strekken werd later de instap voor morgen bekeken, Wij kenden de route omgekeerd als lastige afdaling. Gelukkig is omhoog meestal makkelijker zoals ingewijden weten.
Rifugio Tavecchia - Lago di Sasso - Rifugio Tavecchia 18 september
Bij het opstaan was onze route in nevelen gehuld en die trokken niet op. Het leek ons dan ook goed om het rondje Lago di Sasso in te halen in plaats van langs het hoogtepad op de tast naar Piani delle Bertule te lopen. De rifugio was prima dus een extra nacht was geen kwelling. Na het ontbijt gingen wij op pad en ontdekten dat de al jaren gesloten Rifugio Madonna delle Neve na een renovatie weer geopend was.
De school bleek in vertraagd tempo vanwege de altijd aanwezige achterblijvers het zelfde traject op het programma te hebben staan. Mede door het lopen van een lusje via het gehucht Biandino hielden wij ze op geluidsafstand.
In Biandino keken we wat rond en ontdekte dat het onvermijdelijke kapelletje een waar pareltje huisveste.
Op ons lusjes pad liep ook een volgroeide moeder & volwassen zoon. Zij liepen, zoals bleek, onder leiding van een gids, ook het zelfde traject. Met haar handtasje in de hand en gehuld in een strand-bermuda zwoegde moeder zonder passend schoeisel en hulpmiddelen wat verlaten achter de zogenaamde gids en haar zoon aan, Halverwege kwam de gids een stok bij mij lenen. In wederkerigheid van diensten kon ik hem overtuigen tot het overnemen van het handtasje. Eind goed was al goed want uiteindelijk troffen alle spelers elkaar bij het mooi gelegen meer weer. Het aanvankelijke plan was om via Rifugio Santa Rita terug te keren, Deze lag in de wolken en was toch gesloten.
Rifugio Tavecchia - Rifugio Tavecchia 19 september
Het weer bleef huilen met de pet op. Met moeite kon er een middag wandeling vanaf. Hiervoor kozen wij een wandeling naar het eind van het dal om de route naar Rifugio Grassi nog eens van onderop te bekijken.. Op de heenweg leerden wij de gang van zaken bij het mobiele melken in bergweides. Dit gaf de eerder gekochte bergkaas meer smaak. Op de terugweg vertoefden wij uitgebreid bij de gerenoveerde rifugio om de renovatie te bekijken. Deze bleek groots te zijn aangepakt waarmee de relatief kleine rifugio als klein maar fijn kon worden bestempeld.
Rifugio Tavecchia - Taceno 20 september
Het werd tijd om de rifugio achter ons te laten maar het weer werkte nog steeds niet mee aan de oversteek. We besloten daarom om af te dalen en via het dal bij Taceno de route weer op te pakken. De waard van de rifugio ondersteunde dit plan door het wegbrengen van het afval te combineren met een lift aan ons naar Introbio. Een mooi gebaar want dat spaarde ca 1000 m afdalen door de nauwe en donker beboste vallei. De rit naar beneden bewees het gelijk van het gebaar want zelfs de terreinwagen had er moeite mee.
Buiten Introbio werden we keurig bij het fiets/wandelpad langs de rivier afgezet. Het pad was een ontdekking. Wij kenden het eerste deel maar zagen nu dat dit verkeersvrij en door een mooi gebied tot na Taceno doorliep. Ondanks het weer werd het zodoende een mooie dagwandeling met volle bepakking. Bij Primulana verlieten wij het pad even voor de koffie bij de Osteria del Menapolenta. Bij Prato San Pietro bleken wegwerkzaamheden een barrière te hebben opgeworpen. Wij benutten deze door inkopen te doen en op het rustieke kerkplein de gekochte etenswaren aan te spreken. De verdere tocht was rustig verder kuieren.
Hieraan kwam bij Taceno abrupt een einde. Wij moesten of we wilde of niet recht omhoog. Bij Bar Ristaurante Pizzeria Colibri in het dorpscentrum werd koffie gedronken en geïnformeerd naar het nog af te leggen traject naar Hotel Ristorante Sassi Rossi. Dit stuitte op grote verbazing bij het aanwezige gezelschap over het een paar kilometer willen/moeten wandelen over een drukke verkeersweg terwijl de minibus naast de bar stopte. Uiteindelijk bleek het kaartje voor de minibus nog het grootste probleem want de tarieftabel gaf hier geen uitsluitsel over. Na enig onderling Italiaans overleg werd ook dit probleem opgelost. De minibus was voor 11 personen maar er bleken er 16 met inbegrip van de rugzakken in te passen.
Het hotel lag prachtig maar rugzakgasten waren kennelijk geen dagelijkse kost. De wat afstandelijke ontvangst in kokskostuum door de uitbaatster stond een goed verblijf echter niet in de weg. Haar kokskostuum bleek niet voor de sier want het eten was voortreffelijk. Dat was later ook de nachtrust want van lekker kuieren wordt je ook moe.
Taceno - Pian delle Bertule - Carsago 21 september
Het was bij het opstaan stralend weer en dus een ideale dag om alsnog Pian delle Bertule aan te doen. De lift in Margno was daarvoor een ideaal hulpmiddel Voor het vertrek regelden wij nog een onderkomen in het Casargo vlak bij Margno. Na het werkelijk prima ontbijt liepen we een klein stuk langs de provinciale weg naar boven. Vervelend maar niet gevaarlijk want na de eerste bocht werden we al verrast met een trottoir.
Margno en de lift werden snel bereikt. De liftdame vond het gezelschap een reden voor het inlassen van een extra ritje en zo stonden we nog ruim op tijd voor de koffie boven. Die dronken we samen met de humorvolle waard in Bar La Libellula. Hij had juist een jong stel (hij licht hinkelend met een verbonden been, zij in een wel zeer luchtig niemandalletje) die de weg vroegen naar Rifugio Tavecchia een negatief reisadvies gegeven. Een advies dat wij desgevraagd ook later verstrekte .
Het gebeuren was de aanleiding van een leuk en leerzaam gesprek over het toeristisch wel en wee op de pian. Daarna trokken wij al zonnebadend langs prachtige uitzichten met piekende alpentoppen in de richting van het Aosta dal. . Ook werden wij vergast op een groepsdemonstratie parasailing en de trots van de porcine plukker. .
Na de afdaling met de lift zette wij koers naar Carsago dat grenst aan de buitenwijken van Margno. Het Bed & Breakfast Il Gerlo lag echter een stuk hoger net buiten Carsago. Het werd dus na al de hele dag al slenteren met de rugzak om nog even doorzetten met een leuke tocht door het dorp . Il Gerlo bleek een uitstekend onderkomen met hartelijke uitbaters. 's Avond werden wij voor het eten keurig gebracht naar en gehaald naar en van Ristorante Pub Pizzeria Parco Delle Chiuse. De naam bleek zeer bedrieglijk. Beneden de bar/pizzeria maar boven een ristorante waar de sterren van de hemel gekookt werden.
Carsago - Carsago 22 september
Het weer bleef weer Jantje lacht, Jantje huilt. Gisteren stralend zomerweer nu was het guur koud en regende het simpelweg pijpenstelen. Het plan om naar de mooie Rifugio Shambala te gaan ging snel de kast in. De neus werd even buiten gestoken voor een bezoek aan de naburige buitenmodel supermarkt voor de bijvoedering. Dit leverde nog een schrobbering op van de filiaalhouder omdat we de afweegprocedure niet kende. Het echte lichtpunt van de dag was eigenlijk de ronkende houtpelletkachel en de wijn die bevriezing voorkwam. Kortom een verloren bergdag.
Carsago - Pasturo 23 september
Het weer was goed voor naaktslakken maar voor ons nog even driemaal niks als gisteren. Toch moesten we verder in de richting van het eindpunt. De hoop was dat de regen in het dal zou nalaten. De uitbaatster van de B&B kon ons niet zien zwoegen in de stromende regen en bracht ons voor haar boodschappen en ons gerief naar Taceno. In de intussen bekende Bar Ristorante Pizzeria Colibri bestelden we weer koffie met buskaartjes.
In het dal werd onze hoop vervuld want de regen liet wat na. Het geplande uitstappen in Prato San Pietra mislukte door een wegomleiding. Het werd dus Primulana. Nadat de bus was weggereden miste ik een stok. Dat was stom maar geen probleem gezien de antiquiteit en de verder beperkte loopplannen.
Gelukkig lag tegenover de bushalte het ons al bekende Osteria del Menapolenta voor een bakkie troost. De uitbaatster was nog steeds geen lachebek maar nu zagen we waarom. Het was schafttijd en Italianen nemen geen trommeltje met boterhammen mee op in de kantine op te eten. Het dus stroomde het vol met een horde hongerige werkers voor de pranza en dat was stressen voor haar.
Het pad langs de rivier tegengesteld lopen bleek even leuk. Bij het vorderen op het pad begon zelfs de zon door te komen en kort daarna konden we te midden van de zonnebloemen een pauze inlassen om de zomerkleren weer aan te trekken. Na het passeren van Introbio besloten we de inkorting van het begin te compenseren met een een extra ommetje met klim voor een ijsje op het dorpsplein van Pasturo.
Daarna liepen we door naar B&B Il Mirtillo waar we juist getuigen waren van een opstootje rond de 4WPanda van de uitbater. Een gast had deze in leen met een voorwiel in een diepe gleuf naast het pad gestuurd en dat was zelfs voor een vierwiel Panda te veel. Daarna was bij een natje en droogje lekker uitpuffen het uitpuffen van deze toch behoorlijk intensieve wandeldag.
Pasturo (568 m) - Rifugio Riva (1022 m) - Pasturo 24 september
Het weer was nog niet denderend maar wel droog. Niets stond dus in de weg om op de laatste bergdag naar Rifugio Riva te lopen. Na een pittige klim bereiken we Nava, een prachtig gelegen pian. Even verder bereiken we de gesloten rifugio Riva en lunchten daar op het terras met uitzicht op het dal van Introbio en het traject tussen Rifugio Tavecchia en Pian delle Bertule. Ook namen wij de wijsheden van de helaas afwezige huttenwaard Giampy ter harte. Dit zeker in het licht van de gedachteniskapel voor voor bergliefhebbers.
De afdaling bleek goed te lopen maar uiteindelijk waren we de stenen en keien zat bij het bereiken van Primulana. Het wandelpad langs de rivier liepen we voor een deel voor de derde keer maar het bleef mooi en ontspannen. Na een korte chat met een chattende paardrijdster op een paard dat gelukkig op de automatische piloot liep maakten we een ommetje via Introbio voor inkopen bij Grossi Paolo, die net open was na zijn middagdutje, en voor de koffie op het ons bekende terras van bar Piazza met nog steeds dezelfde bezetting van kaartende mannen . Terug namen we om het af te leren nog wat afstekers via een doorwaadbare plaats en kluunden nog wat op een op een grashelling.
Pasturo - Pasturo 25 september
De eindelijke dag met Indianen Zomer was een uitstekende reden om buiten het evalueren van de tocht geen vin te verroeren. Het weer had niet meegezeten maar was geen spelbreker geweest. Verder waren de dagtochten zonder de zware rugzakken goed bevallen. Dit leidde tot het inzicht dat met de tachtiger jaren in zicht meer met dagrugzakken bij zware klimmen moest worden gedaan.
Pasturo - NL 26 september
Ryan Air en het OV zorgden voor een bijna rimpelloze terugreis. De rimpel was een amokmaker die de pech had dat een potige agent in burger meereisde. Zijn kordate optreden nam veel wrevel bij mij weg over het zachte heelmeesters optreden van zijn collega's in het programma wegmisbruikers.