TR91

Tuyển tập

TÂM KINH BÁT NHÃ

(Trích Diễn-2019)

--- + ---

TÂM KINH-TÂM TÌNH(1)

+ + +

Bao năm mãi miết học hành

Hôm nay xin được chân thành đổi trao.

Cùng các bằng hữu tương giao

Qua vài thi đoạn dựa vào Tâm kinh.

Với cái thấy biết của mình

Hiện nay,tiện dịp thưa trình như sau :

Tất cả bài viết nhằm vào

Một số thuật ngữ chuyên sâu thường dùng

Hoặc là đọc tụng chung chung…

Nhưng tác dụng thì lại không hiển bày.

Muốn thực hành đoạn kinh nầy

Thì ít nhất phải hiểu vài ba câu.

Mới nhổ được gốc khổ sầu

Bằng không,thì cứ cãi nhau muôn đời !

Có không, không có, rốt rồi

Không nhân,không quả,không người,không ta.

Chẳng có việc gì buông tha…

Vô tu, vô chứng, thành ma Ba tuần.

Cái gì cũng bảo là không

Vô tàm, vô úy, uổng công tu hành !

Không quán chiếu,chẳng hành thâm

Thời thời chẳng tốn chút công sức nào.

Làm sao diệt dứt khổ đau

Mình chẳng độ thoát, ai vào độ cho ?

Chỉ cần đơn giản nhận ra

Ấm, nhập, xứ ,giới đều là rỗng không .

Có đó,nhưng chẳng trường tồn

Mất đó,nhưng chẳng hoàn toàn diệt tiêu.

Chỉ lo là ta tự chiêu

Tự rước lấy họa, do nhiều đam mê .

Không giác, có đâu Bồ đề ?

Không giải thoát,sẽ chẳng hề an vui .

Tâm kinh tùy ở mỗi người

Hành thâm hay tụng đọc rồi cho qua ?

Nhất thiết khổ ách Hằng sa

Độ được hay không,do ta thâm hành.

Tâm tình mong kết duyên lành

Cùng với Pháp lữ xa gần đồng tu.

-------------

Gia Thất Am 03.10.2019-05.09.Kỷ Hợi.

Chơn Pháp Nguyễn Bá Quang

TÂM KINH BÁT NHÃ

(Trích Diễn-2019)

--- + ---

TỰ TẠI QUÁN(2)

+ + +

Hỡi các bạn Thiện nam, Tín nữ

Tại sao không quán tự chính mình

Mình là ai ? Ai là mình ?

Bồ tát hay một chúng sanh thấp hèn ?

Ta đâu phải nhỏ nhen thế đấy

Lại cúi đầu lạy bái tha nhân

Ta phải tự tại quán thâm

Hành trì Bát nhã kinh tâm Phật truyền .

Ngài đã chứng hiện tiền đạo quả

Trải bao đời trước đã khéo tu

Trời người tán thán Bổn sư

Tuệ trí bừng sáng thiên thu vĩnh hằng .

Lời Ngài nói là chân thật ngữ

Lưỡi Ngài dài khắp phủ tam thiên

Ngài là Như lai xuất triền

Khổ đau sanh tử vĩnh miên đoạn trừ .

Ngài thành tựu ngay từ cuộc sống

Chúng ta có tin nhận hay chăng ?

Nếu có, nên tự hứa rằng

Thời thời luôn chiếu sáng tâm địa mình .

Chiếu đến khi nào nhìn thấy rõ

Trong cõi đời chẳng có thứ chi

Chắc thật đáng để mê si

Tồn tại để phải khổ vì muốn ham .

Ngũ uẩn, căn bản sanh vạn loại

Con người và thế giới sum la

Tự thân năm uẩn chỉ là

Một nhóm tổ hợp sắc và thức tâm .

Sắc là cái xác thân tứ đại

Do bốn chất hợp lại mà thành

Tâm là cái chẳng tướng hình

Không thể thấy được bằng tầm mắt ta .

Thân tứ đại vốn là không thật

Tâm vô thường tít tắc đổi thay

Thọ,tưởng,hành,thức uẩn nầy

Chứa đầy tập khí sâu dầy lầm sai .

Trở thành Ấm lâu ngày che phủ

Tưởng tượng rằng mọi sự ở đời

Đều là tốt đẹp tuyệt vời

Đều là vĩnh cửu không rời chúng ta .

Ta còn chẳng phải là ta nữa

Huống chi là sự thể chung quanh

Có ai đã sống nghìn năm

Có cõi nào thoát khỏi vòng hoại hư ?(1)

Nếu cõi đấy tạo từ vật sắc

Dù đó là cõi Phật tây thiên

Hữu hình hữu hoại đương nhiên

Hữu vi như mộng huyễn,thiền quán đi !(2)

Năm uẩn đã liễu tri không thật

Chúng chỉ là hợp chất duyên sanh

Vô cầu, vô dục, vô tranh,

Vô nhiễm,vô chấp sao thành khổ nhân ?

Nhân không có đâu thành khổ quả

Khổ đau chẳng thật có trong đời

Không có ta, không có người

Pháp không có thật, ai thời khổ đau ?

Do mê mờ chấp vào huyễn cảnh

Nên khổ đau hoạnh kết oán sanh

Giờ thì đã rõ mối manh

Không còn bị ngọn ngũ hành vùi chôn .

Quán ngũ uẩn giai không là thế

Chẳng còn gì có thể ngại ngăn

Tự tại qua lại nhân gian

Nhờ nương kinh nghiệm Phật ân giáo truyền .

Từ đó tự tham thiền ,tham quán

Tự mình thoát ách nạn khổ đau

Thì đâu cần phải dựa vào

Thần lực,thần chú,thần cao thấp gì ?

Hãy tự tại quán khi cần quán

Chớ đợi chờ lâm nạn mới tu

Chưa thuần thục phải cần cù

Đã chứng ngộ, tự tại từ đấy thôi .

Nói để chỉ cái tôi giả biết

Chớ như tôi thật biết cái tôi

Thì mọi việc đã xong xuôi

Còn gì nữa để phanh phui luận bàn ?

Quán tự tại không cần nơi chốn

Ở đâu cũng an ổn quán tri

Giác quán thì có cần gì

Đạo tràng,đạo cụ,thiền đi,thiền ngồi ?

Quán làm sao thảnh thơi tự tại

Quán làm sao chẳng ngại thứ chi

Nằm ngồi đi đứng tùy nghi

Quán thông các pháp hữu vi ngụy tà .(3)

Đó là pháp quán ta đang quán

Để giải trừ khổ nạn trước tiên

Còn quán chi nữa tùy duyên

Tự tại mà quán, mà thiền, mà tham .

------------

(1) -Thành ,trụ ,hoại ,không.

(2)-“Nhứt thiết hữu vi pháp,

như mộng huyễn bào ảnh,

như lộ diệc như điển,

ưng tác như thị quán.”

(Kim Cang Bát Nhã)

(3)-“Thế gian vô thường,

quốc độ ngụy thúy,

tứ đại khổ không,

ngũ ấm vô ngã,

sanh diệt biến dị,

hư nguỵ vô chủ…”

(Kinh Bát Đại Nhân Giác)

---o---

(Trích Tiếng Chuông Chiều 1-2014)

TÂM KINH BÁT NHÃ

(Trích Diễn-2019)

--- + ---

QUÁN TỰ TẠI BỒ TÁT(3)

Vào Cõi Nhân Gian

+ + +

Nay xin phép lên đường đi tiếp

Đến bên kia núi tuyết Hymalaya

Dưới mỏm thạch bàn voi ra

Có Quán Tự Tại ông ta đang ngồi.

Thiện Tài bước đến nơi cúi lạy

Ngài Từ Bi, xin hãy nhận con

Tuổi còn trẻ, dạ còn non

Nhưng vì ham học nên con tìm Ngài.

Chỉ cho con các bài Thiền quán

Quán thế nào thấy đặng chân tâm ?

Quán sao tự tại thong dong

Quán sao ma chướng trong lòng tiêu tan ?

Quán Tự Tại còn đang thiền quán

Nghe mấy câu im lặng mắt nhìn

Bi tâm, Từ lực phát sinh

Thiện Tài cảm thấy tự mình suốt thông.

Quán Tự Tại đến gần Đồng tử

Ta cho ông được dự hội nầy

Hãy nghe huấn thị sau đây

Ta đang hành hạnh Đại Bi nhân từ.

Ai khổ sở ta thì cứu giúp

Chỉ cho họ rõ biết nguyên nhân

Khổ là do quá tham gian

Sống không biết đủ,biếng làm siêng chơi.

Còn ai muốn sống đời phú túc

Thì ta hiện đến trước giúp liền

Không phải cho bạc cho tiền

Mà chỉ cách sống thảo hiền thẳng ngay.

Còn ai muốn khỏi tai khỏi nạn

Ta liền đến bên cạnh ủi an

Thiện ác nhân quả rõ ràng

Hãy tạo phước nghiệp,khỏi mang khổ sầu.

Còn ai sợ oán thù ác tặc

Thì ta liền có mặt chỉ bày

Nghiệp báo chẳng bao giờ sai

Hại người,người hại xưa nay sự thường.

Còn ai muốn khỏi đường tù tội

Ta đến nơi mách với họ rằng

Xem lại cách ở, cách ăn

Luật pháp phải giữ,nghĩa nhân phải gìn.

Còn ai muốn gia đình đầm ấm

Ta liền đến bên cạnh nhủ khuyên

Nhịn nhường là việc đầu tiên

Trên nhường,dưới nhịn,nhẫn kiên kiết tường.

Còn ai muốn đao thương bất nhập

Thì ta liền chỉ cách giải trừ

Đừng làm tổn hại mạng người

Đừng giết sinh vật,đừng nuôi oán thù.

Còn ai sợ ếm trù độc hại

Thì ta liền đến dạy chú tâm

Tâm chú tà thuật bất xâm

Chú tâm mọi sự ác ngầm tránh xa.

Còn ai muốn cầu qua biển khổ

Ta đến nơi cứu hộ liền khi

Khổ, là khổ sở điều chi ?

Ai làm mình khổ, ai gây mình sầu ?

Chính tự mình gây sầu chuốc khổ

Thì tự mình giác ngộ ăn năn

Khổ khổ, khổ thân khổ tâm

Là do lối sống sai lầm bất lương.

Muốn hết khổ,phải nương Tam bảo

Theo tám đường chánh đạo thực thi

Năm giới gìn giữa kiên trì

Quyết định hết khổ,không chi nghi ngờ.

Ta sẵn sàng giúp người cần giúp

Nhưng ta không giúp được hai điều

Làm xong rồi mới vái kêu

Muốn đã,lại muốn những điều vô duyên.

Ta vốn có tình thương vô tận

Thương mọi người với những lo toan

Không cần rõ biết nguyên nhân

Chỉ muốn và muốn không cần nghĩ suy.

Ta chẳng ngại những gì làm được

Nên sẵn sàng xông lướt hiểm nguy

Luôn thể hiện lòng đại Bi (*)

Nên luôn có mặt mỗi khi người cần.

Người cần ta, ta không ngần ngại

Khi ta cần lại ngại mọi người

Thiện hạnh phải rán vun bồi

Không làm muốn hưởng,ta thời chịu thua !

Ta quán khắp nhưng chưa quán hết

Chúng sanh tâm lớp lớp trùng trùng

Như sóng giữa lòng đại dương

Dù ta mỗi bữa vẫn thường quán tâm.

Chơn ở đâu khi không có vọng ?

Vọng ở đâu khi vọng đã chơn ?

Ta thường quán ngày,quán đêm

Tự tại vô ngại, quán đêm quán ngày.

Dù ta có trăm tay nghìn mắt

Cũng không sao chìu được ý người

Chẳng lẽ ta sống ở đời

Để chờ thiên hạ gọi mời réo kêu ?

Ta sở dĩ chìu theo ý họ

Là chỉ vì muốn độ họ thôi

Song đã nhiều kiếp,nhiều đời

Bệnh nầy chưa dứt lại nhồi bệnh kia.

Ông hãy cùng ta về Nam hải

Nhìn biển xanh quán lại biển tâm

Vô ngại tự tại viên thông

Chúng sanh độ tận như lòng biển sâu.

Thiện Tài muốn đi đâu tùy hỷ

Pháp của ta có chỉ bấy nhiêu

Chúng sanh nhiều,ứng hóa nhiều

Chúng sanh vô tận, ý nhiều vô biên.

------------

(*)-“Viễn ly chư đoạn thường

Thế gian hằng như mộng

Trí bất đắc hữu vô

Nhi hưng đại bi tâm”.

(Kinh Lăng Già)

---o---

Gia Thất Am 29.05.2012-09.04n.Nhâm Thìn.

(Trích Vào Cõi Nhân Gian - 31)

(Phụ lục)

TÂM KINH BÁT NHÃ

(Trích Diễn-2019)

--- + ---

QUÁN TỰ TẠI BỒ TÁT (4)

+ + +

Được Thánh trí đã là quá sức

Bồ tát không dừng bước ở đây

Sáu xứ ứng xử tùy nghi

Sáu căn hỗ dụng,ngại chi sáu trần ?

Tâm đã không,không nhân không quả

Không ta ,người tất cả quán thông

Vô ngại vượt ngoài có không

Ra vào ba cõi, thong dong sức thần.

Chánh định chính là đàng thẳng tắt

Nẻo Thiền môn dứt bặt nghĩ suy

Tam muội đã vào tận đây

Chẳng còn hạn lượng,đông tây tung hoành.

Chân dạo khắp mười phương pháp giới

Thân tới lui qua lại sáu đường

Chẳng thấy dù là hành tung

Huống là thấy được Phật thân nơi nào ?

---------

BÁT NHÃ TỤNG

-o-

-“Bồ tát siêu Thánh trí

Lục xứ tất giai đồng

Tâm không quán tự tại

Vô ngại đại thần thông.

Thiền môn nhập chánh thọ

Tam muội nhậm tây đông

Thập phương du lịch biến

Bất kiến Phật hành tung”

Bồ Đề Đạt Ma-

(Thiếu Thất Lục Môn)

---o---

(Trích Nhặt Cánh Vô Ưu 10-2001.Tân Tỵ)

(Phụ lục

TÂM KINH BÁT NHÃ

(Trích Diễn-2019)

--- + ---

CHIẾU KIẾN(5)

+ + +

Do mê lầm tạo nên tội khổ

Lại lầm mê chạy chữa thuốc thang

Gặp toàn thầy bói, thầy lang

Hao tài tốn của vẫn mang tật nguyền !

Phật ngài chỉ hiện tiền trước mắt

Bệnh không thật,khổ thật hay sao ?(1)

Do tham, ăn đủ thứ vào

Không tiêu,nên bụng quặn đau cuống cuồng.

Lại gặp phải bọn lương y dỏm

Cho uống cơm cháy trộn nước ao

Pha thêm chút bọt đường vào

Chỉ làm đỡ khát, đỡ đau nhất thời.

Hậu quả bụng đầy hơi chướng khí

Đau lại càng ầm ĩ thêm thôi

Chuyển sang cầu nguyện Phật Trời

Vái van ông nọ, thỉnh mời bà kia.

Sao chẳng chịu nghe Y vương bảo

Cho bệnh nhân ói tháo hết ra

Năm dục, ba độc ngụy tà

Cái triền, kiết sử văng xa khỏi mình.(2)

Người bịnh sẽ hồi sinh trở lại

Và chẳng cần chữa chạy thuốc thang

Ngồi nhìn lại những thức ăn

Ói mửa ra đó, chó còn gớm ghê !

Thế là hết còn mê, còn đắm

Sống bình thường như chẳng chuyện chi

Tự mình xét kỹ lại đi

Có trí thì dẫu việc gì cũng thông.(3)

-----------

(1)-“Nhược nhơn tịnh bất tịnh

Điên đảo sanh tam độc

Tam độc tức vô tánh

Cố phiền não vô thực”.

(Trung Luận-Long Thọ)

(2)-Theo kinh Niết Bàn dụ .

(3)-“Đức Phật Thi Khí có dạy rằng :

Người ta có mắt lanh, bao giờ cũng

vượt qua khỏi các hố sâu thẳm,cũng

như thế,bậc Phật Thánh thoát khỏi

các nạn khổ”.

(Giới Bổn Tăng)

-(Kẻ trí khác với người ngu

Vượt tình phàm,thảy đều từ trí sanh).

---o---

(Trích Tiếng Chuông Chiều 1 - 2014)

TÂM KINH BÁT NHÃ

(Trích Diễn-2019)

--- + ---

NGŨ ẤM QUÁN(6)

+ + +

Bởi chẳng chịu nương theo chánh giáo

Đức Thích Ca chỉ bảo dạy khuyên

Cho rằng sắc chất vĩnh miên

Tranh nhau chiếm hữu làm riêng của mình.

Nào sắc hương, sắc thanh, sắc vị

Pháp sắc xứ, xúc đối sắc thân

Mê lầm tưởng rằng sắc trần

Là ta, là sở hữu cần tóm thâu.

Xúc đến đâu thọ vào đến đó

Tưởng sai lầm nghĩ nọ nghĩ kia

Tưởng thật có,sanh khen chê

Tưởng vĩnh cữu nên đam mê hận hiềm.

Tưởng liên tục ngày đêm không dứt

Vui buồn lẫn giận tức ghét ưa

Chuyển biến từng phút từng giờ

Hành trạng này dẫn nhập vô thức tàng.(1)

Tâm thức ghi rõ ràng mọi việc

Sai lầm lại nối tiếp sai lầm

Từ xúc chạm của sắc thân

Đến thọ cảm của căn phần tưởng tri.

Sanh đủ thứ mạn nghi tà kiến

Tạo đủ điều bất thiện ác nhân

Dựng lập nên thức,căn,trần

Cả một hệ quả xoay vần khổ đau !

Khổ nhân,nối tiếp nhau khổ quả

Vạn nghìn xưa chưa có một ai

Ngoại trừ Thích Ca Như Lai

Đã diệt tận gốc, vượt ngoài khổ đau.

Ngài để lại vầng hào quang sáng

Là Bát nhã như ngọn đèn trời

Soi rọi khắp chốn, khắp nơi

Hãy nên ghi tạc những lời nhủ khuyên.

Nương Phật trí, nhập thiền tâm quán

Năm uẩn không thật,chẳng thường tồn

Có đó nhưng đổi thay luôn

Vô chủ, vô ngã, gá nương nhau thành.

Năm thủ uẩn vừa sanh vừa diệt

Hãy quán cho thấu triệt căn nguyên

Muôn pháp dựa vào chúng duyên

Sanh khởi nên gọi thẳng thiền là không.(2)

Sắc không thật, thọ làm sao thật

Càng tưởng tri càng trật đường rầy

Vọng tình tưởng nghĩ đông tây

Lầm tưởng thật có cảnh nầy, cõi kia.

Sanh đắm nhiễm đam mê cố chấp

Khiến não phiền tràn ngập trong lòng

Quay cuồng như một cái vòng

Ba đường sáu nẻo chập chồng khổ đau !

Trạng thái này quy vào hành uẩn

Luôn đổi thay tăng trưởng rộng sâu

Khổ khổ luôn nối tiếp nhau

Kiết phược, tích lũy gom vào thức tâm.

Tâm tích tập lâu sanh tập khởi (3)

Duyên lự và nghĩ ngợi lung tung

Hiện hành nghiệp thức trùng trùng

Biển khổ sâu thẩm vô cùng vô biên.

Vô minh khiến đảo điên mù mịt

Khổ do bởi nhận thức sai lầm

Ngay bây giờ hãy tỉnh tâm

Tự tại quán chiếu,tinh thâm tuệ hành.

Nương Phật trí một lòng khởi quán

Tin tưởng vào Phật bản (sư) Mâu ni (4)

Khổ do tâm địa mê si

Tưởng lầm dẫn đến hành vi sai lầm.

Nay hiểu rõ khổ không thật có

Phá vô minh biển khổ cạn khô

Vô minh đồng nghĩa mê mờ

Mê mờ hết, vô minh giờ ở đâu ?

Vô minh không thật, đâu cần diệt

Vậy khổ đau có thiệt hay sao ?

Khổ tập, diệt đạo, nhằm vào

Người chưa rõ pháp ảnh bào huyễn hư.

Uẩn, ấm, giới, thảy như mộng huyễn

Căn,thức,trần,nhập,chuyện huyễn hư

Pháp huyễn thì lấy gì tu ?(5)

Người huyễn,cảnh huyễn khổ từ đâu ra ?.

Vững tin nơi Thích Ca từ phụ

Lời ngài dạy Y cứ thực hành

Quán cho thấu suốt ngọn ngành

Tự ta giải thoát ta, cần chi ai ?

Bằng như ta có ngay trí tuệ

Thì cần nương kinh để làm gì ?

Cũng chẳng quán chiếu tư duy

Tự thể Bát nhã liễu tri tỏ tường.

Do đó nên phải nương Bát nhã

Trí tuệ mà Phật đã chứng tri

Y theo đó quyết tu trì

Phá tan ám chướng mê si sai lầm.

Từ đây Bát nhã tâm hiển lộ

Như trí tuệ Phật Tổ không sai

Bởi nguyên liệu tố chất này

Rõ ràng ai cũng như ai,tánh đồng.

Do người viết diễn không mạch lạc

Bởi vì chưa hội nhập đỉnh cao

Tuy nhiên cũng gọi phần nào

Ý tứ suy diễn dựa vào kinh văn.

Nếu ai cũng quan tâm hỗ trợ

Cùng nhau làm sáng tỏ lý kinh

Văn tự,quán chiếu,phân minh

Thật tướng Bát nhã lung linh sáng ngời.

Cùng góp Ý, góp lời, góp chữ

Cùng làm cho pháp sự hiển ra

Thì pháp lý chắc chắn là

Sẽ dễ truyền đạt thông qua lòng người.

Ngay đó sẽ đổi dời biển khổ

Thành ao sen thất bảo ngát hương

Người người tán thán cúng dường

Chớ không tranh cãi dưa tương mắm cà.

Chúng ta là tại gia cư sĩ

Chắc không hơn các vị cao tăng

Vậy chớ tự mãn cho rằng

Không cần tham khảo kinh văn thánh hiền.

Hiện tại có nhiều phiên bản dịch

Lược cùng quảng bản rất phổ thông

Các nhà chú giải ngoài trong (nước )

Tại gia , xuất tục, cựu tân giải trình.

Tạo điều kiện nghe nhìn thấu đáo

Chọn cho mình phần giáo viên dung

An tâm quán chiếu hành thâm

Nói luận giảng thuyết không lầm,không sai.

Chắc chắn sẽ có ngày thành tựu

Chắc chắn sẽ vượt khỏi vũ môn

Chắc chắn khổ sẽ không còn

Chắc chắn tự tại thong dong Ta bà.

---------

(1) –Hàm tàng thức.

(2) –Nhân duyên sở sanh pháp

Ngã thuyết tức thị không.

(Trung luận-Long Thọ)

(3)-1/Tích tập .2/Tập khởi .3/Duyên lự .

4/Tâm. 5/Ý. 6/Thức .

(6 nghĩa của tâm theo Duy Thức học)

(4)-Mâu-Ni: Báu giải thoát .

(5)-Huyễn pháp giai thị huyễn,

Huyễn tu giai thị huyễn”...

(T.S Hiện Quang VN)

---o---

(Trích Tiếng Chuông Chiều 2 - 2015)

TÂM KINH BÁT NHÃ

(Trích Diễn-2019)

--- + ---

BẤT SANH DIỆT QUÁN(7)

+ + +

Đã quán chiếu cảnh đời như huyễn

Thì làm gì có chuyện diệt sanh

Lại cứ nghĩ quẩn lo quanh

Tưởng rằng có cái thật sanh diệt à !

Nếu thật sanh thì là không diệt

Nếu thật diệt phải tuyệt không sanh

Vậy mà cứ lại cho rằng

Có sự sanh diệt thương tang ai hoài.

Sanh là do cái này nương với

Cái kia cùng hợp lại sanh ra(1)

Diệt do bất đồng, bất hòa

Chống trái hư hoại gọi là diệt đi.

Nếu thật diệt làm gì có mặt

Con người và vạn vật chung quanh

Lại như nếu thật có sanh

Thì bãi biển đâu hoá thành ruộng dâu.

Nên mọi việc bắt đầu vô thỉ

Và kết cuộc thì lại vô chung

Sanh diệt theo nghĩa thường dùng

Bất sanh diệt theo cách nhìn Phật gia.

Sanh đồng thời cũng là diệt đó

Diệt nhưng lại đang có mầm sanh

Tiệm Nguyên ba lượt bảy lần

Đạo Ngô dứt khoát vẫn không trả lời.(2)

Đó là việc bên ngoài hình tướng

Còn việc bên trong muốn tỏ thông

Thì phải chiếu kiến hành thâm

Mới nhận được cái tâm chân thế nào.

Chân là cái không sao thiết lập(3)

Tâm chẳng phải là vật vô tri

Tâm bất sanh diệt xưa nay(4)

Cũng chẳng có cái gì ngoài bản tâm(5)

Những tánh tình hay sanh hay diệt

Cái đó chẳng phải thiệt là tâm

Chạy theo bóng dáng tiền trần

Là cái sở hữu vọng tình ngoại biên(6)

Tâm ví thể vàng nguyên phẩm chất

Có thể làm đủ vật tư trang

Tùy theo người thợ kim hoàn

Khéo tay chế tác pha thêm bạc đồng.

Nhưng thực tế vàng ròng chẳng mất

Và khi cần đem tách chúng ra

Những chất pha trộn chính là

Bạc đồng chớ chẳng phải là vàng y.

Tâm vọng cũng ví như đồng bạc

Lẫn lộn và chẳng khác chi vàng

Nhưng khi lửa đốt nhiệt tăng

Nếu là vàng thật thì càng sáng ra.

Còn đồng bạc khó mà được vậy

Bị lửa đốt sẽ cháy nám đen

Cả ba vốn chẳng tương can

Bạc đồng thì khác với vàng rất xa.

Như kim loại chưa ra khỏi quặng

Bốn số chín đã sẵn có rồi

Chỉ đốt cháy tạp chất thôi

Để làm cho chất vàng mười hiện ra.

Chớ chẳng phải đốt là có đặng

Chất vàng y khi chẳng phải vàng

Bản thể cũng chẳng giảm tăng

Không diệt và cũng hoàn toàn không sanh.(7)

Thế nên gọi bất sanh bất diệt

Tướng bên ngoài giả diệt giả sanh

Tánh trong vốn lại chưa từng

Có sanh,nên diệt quyết không bao giờ.

--------

(1)-Tập chúng duyên sanh.

-Tập chủng duyên sanh.

-Tập loại duyên sanh.

Giả chúng duyên nhi sanh

Cố viết chúng sanh.

(Trí Độ Luận)

(2) -Thiền sư Trung Hoa

(Thích Thanh Từ)

(3)-a/Chân bất khả lập,

Như bất khả chuyển.

b/Nhất thiết chư pháp

tùng bản dĩ lai,

ly văn tự tướng,

ly ngôn thuyết tướng

ly tâm duyên tướng

tất cánh bình đẳng

bất khả phá hoại

duy thị nhất tâm

cố danh chân như.

(Đại Thừa Khởi Tín Luận)

(4)-Hà kỳ tự tánh bản bất sanh diệt.

(Pháp Bảo Đàn)

(5)-Hà kỳ tự tánh năng sanh vạn pháp(nt)

(6) -Sở hữu tâm pháp.

(Luận Bách Pháp Minh Môn)

(7)- “Chư pháp bất tự sanh,

diệc bất tùng tha sanh,

bất cộng bất vô nhân,

thị cố tri vô sanh”.

(Trung Luận-Long Thọ)

+-”Tâm chi sanh hề sanh tử sanh

Tâm chi diệt hề sanh tử diệt

Sanh tử nguyên lai tự tánh không

Thử huyễn hóa thân diệc đương diệt”.

(Tuệ Trung Thượng Sĩ)

---o---

(Trích Tiếng Chuông Chiều 1 - 2014)

TÂM KINH BÁT NHÃ

(Trích Diễn-2019)

--- + ---

BẤT TĂNG GIẢM QUÁN(8)

+ + +

Bản thể vốn xưa nay thường tịch (1)

Chẳng có gị biến dịch chuyển đi

Chẳng có gì giảm bớt đi

Lại cũng chẳng có cái gì tăng thêm.

Không mê thì cần tìm chi giác

Không vọng tà há đạt chánh chơn

Không vui thì có đâu buồn

Không sanh không tử Niết bàn cần chi ?

Không chúng sanh làm gì có Phật

Không thiên đàng,địa ngục ở đâu ?

Không đối đãi,không thấp cao

Không sinh diệt chẳng cái nào giảm tăng.

Quán biết rằng thế gian không thật

Do biến kế sở chấp cưỡng danh

Tỉnh thức nhận rõ sai lầm

Xưa nay tánh ấy tịnh thanh đủ đầy. (2)

Và sự thể quanh đây chẳng khác

Không có gì mất mát đổi thay

Vẫn là thường sự xưa nay

Hai buổi sáng tối,hết ngày lại đêm.

Vẫn ba thời không thêm không bớt

Vẫn nắng mưa, mưa ướt nắng khô

Hện tại vẫn chẳng khác xưa

Mọi việc vẫn cứ diễn ra bình thường.

Dẫu cho có dời non lấp bể

Vẫn không ngoài đất thế giới này

Dù có đập phá dựng xây

Vẫn chẳng phải của ở ngoài thế gian .

Lấp nơi nầy sang bằng nơi khác

Chỗ nầy tăng chỗ khác giảm suy

Chớ đâu có mất mát gì

Nếu cần trả lại, vẫn y nguyên mà.

Nên chẳng thể bảo là tăng giảm

Mê thì có khổ nạn bao vây

Tỉnh thức biết cảnh giới này

Là mộng, mộng tự cao bay mất liền.

Cảnh nội do tham thiền biết được

Cảnh ngoại do quán triệt thế gian

Rõ ràng bất giảm bất tăng

Tăng giảm là chuyện lăng xăng tạm thời.

-----------

(1)-“Chư pháp tùng bản lai,

Thường tự tịch diệt tướng”.

(Kinh Pháp Hoa)

(2)-“Hà kỳ tự tánh bản tự thanh tịnh

Hà kỳ tự tánh bản tự cụ túc”.

(Pháp Bảo Đàn)

---o---

(Trích Tiếng Chuông Chiều 2 - 2015)

TÂM KINH BÁT NHÃ

(Trích Diễn-2019)

--- + ---

BẤT CẤU TỊNH QUÁN(9)

+ + +

Chẳng có gì hoàn toàn trong sạch

Chẳng có gì là thật nhuốc nhơ

Ngàn xưa cho đến bây giờ

Dơ sạch lẫn lộn, sạch dơ lẫn lầm. ( * )

Dụ như đóa hoa hồng xinh đẹp

Được mọi người đặc biệt tưng tiu

Nhưng sau thời gian quý yêu

Hoa hồng lại phải chịu nhiều xót xa.

Người ta đem quẳng ra bãi rác

Và dập vùi tan nát đời hoa

Hoa hay rác, rác hay hoa ?

Hoa là rác đó, rác là hoa đây .

Như thân xác ta nay sạch đẹp

Lại chứa đầy cáu gét bẩn nhơ

Chín lổ rỉ chảy từng giờ

Ba ngày bỏ phế sạch dơ biết liền.

Những thứ ta đang quen xử dụng

Như vật thực ăn uống hằng ngày

Ở đâu có những loại này

Phải chăng từ những chất đầy nhuốc nhơ ?

Bùn đất là nguyên sơ sinh khởi

Phân bón là rác rưởi cỏ cây

Cùng phế phẩm chúng ta đây

Đều là dưỡng chất,không ngoài thức ăn.

Dơ sạch khó mà phân mà định (1)

Vì thế nên cấu tịnh không hai (2)

Sạch cũng từ chỗ dơ đây

Dơ cũng từ chỗ sạch này mà ra.

Nên chẳng có chi là cấu tịnh

Cấu tịnh là tâm bệnh chúng sanh

Chạy theo mộng tưởng vọng tình

Chán đây thích đó không cần nghĩ suy.

Cấu hay tịnh đều là huyễn giả

Huyễn giả đồng nghĩa với như không

Phải có cái nhìn dung thông

Thì mọi khổ não hết mong quấy mình.

Chiếu kiến chút nghĩa kinh (theo) văn tự

Và tự mình tĩnh lự tư duy

Phân biệt cố chấp bỏ đi (3)

Sẽ nếm vị Hữu dư y Niết bàn.(4)

^{--------------}

(1)-Đồng thời cụ túc tương ứng môn.

(Một trong thập huyền môn của

Tông Hoa Nghiêm)

(2)-Ngũ trùng bất nhị trong kinh Đại Bảo Tích :

1/-Cổ kim bất nhị

2/-Tịnh uế bất nhị

3/-Thiện ác bất nhị

4/-Nam nữ bất nhị

5/-Lão ấu bất nhị

(3)-Tri kiến lập tri tức vô minh bổn,

tri kiến vô kiến tư tức niết bàn.

(Kinh Lăng Nghiêm)

(4)-Còn nương tựa vào đời sống hữu vi

như mọi người,nhưng thực ra lòng đã

được thảnh thơi an lạc ; cũng là thành

quả của Vô trụ xứ Niết bàn; Bất ưng

trụ của Kim cang kinh và Bất nhập của

ngài Duy Ma Cật.

( * ) -Bản lai vô cấu tịnh

Cấu tịnh tổng hư danh

Pháp thân vô quái ngại

Hà trược phục hà thanh ?

(Tuệ Trung Thượng Sĩ )

---o---

(Trích Tiếng Chuông Chiều 1 - 2014)

TÂM KINH BÁT NHÃ

(Trích Diễn-2019)

--- + ---

SẮC KHÔNG QUÁN(10)

+ + +

Quán tự tại hành thâm Bát nhã

Bát nhã hành tự tại quán thâm

Tự tại chính là bản tâm

Thâm hành,thâm quán sắc không thể đồng.

Sắc là sắc chẳng làm sao mất

Không là không vốn thật chẳng không,

Sắc là vật chất phù trần

Không là vật thể vô cùng tế vi.

Nếu là không, lấy gì sanh khởi ?

Sắc thanh và hương vị pháp trần ?(1)

Bởi vì mắt thịt phàm nhân

Nếu không hội đủ 9 phần trợ duyên,(2)

Thì chẳng nhìn thấy nguyên vật thể

Dù vật đó nằm kế cận bên.

Cực lược sắc, tế vi hơn

Bởi do không thấy cho nên gọi là,

Sắc không, không sắc là thế đấy

Chớ làm gì có cái không không

Lại sanh ra cái chẳng không (có)

Cãi chày cãi cối,lòng vòng quẩn quanh,

Không có gì sao sanh ra đặng ?

Lại bảo rằng sắc chẳng khác không

Đã là vật chất sắc trần

Làm sao nghiền nát ra thành không ngơ ?

Nếu không là trơ trơ bất động

Thì không này chẳng giống thứ chi

Làm sao có thể so bì

Với cái không,chẳng có gì là không.(3)

Quán tự tại nếu không quán kỹ

Hãy coi chừng sẽ bị quáng manh

Cái này sanh, cái kia sanh

Không cái này cũng chẳng thành cái kia.

Biết duyên sanh đều là như huyễn

Thì duyên diệt là chuyện bình thường

Có thì tạm gá, tạm nương

Không thì thư thả muôn phương đi về.

Tự tại quán không hề bỏ dỡ

Dù ở đâu cũng nhớ quán tri

Quán rõ các pháp hữu vi

Không thật,nên chẳng có gì ngại ngăn.

Không ngăn ngại gọi rằng tự tại

Không khổ đau gọi đại thần thông

Không thối chuyển gọi qua sông

Không diệt độ thể tánh đồng Như lai.

Quán tự tại quán ngay chỗ đấy

Không có gì phải ngại phải nghi

Quán đi ! Quán đi ! Quán đi !

Quán cho thâm nhập liễu tri tận tường.

Khổ não sẽ không phương tồn tại

Bấy giờ mới qua lại thong dong

Tuệ quán, tuệ giác suốt thông

Tuệ trí bừng sáng khắp trong lòng người .

------------

1/Thân sắc 2/Thanh sắc 3/Hương sắc

4/Vị sắc 5/xúc sắc 6/Pháp xứ sắc

(1) 1/Không 2/Minh 3/Căn 4/Cảnh 5/Tác ý

6/Phân biệt 7/Nhiễm tịnh 8/Căn bản

9/Chủng tử (theo Bát thức quy cũ tụng

Trang chú)

(3)Sắc gồm có 2 phần:

1/ Biểu sắc.

2/vô biểu sắc.

a-Sắc trong ngũ uẩn là biểu sắc.

b-Thọ, tưởng, hành, thức là vô biểu sắc.

Sắc gồm có 5 loại:

1/Cực lược sắc( vật sắc cực nhỏ)

2/Cực hoánh sắc( cảnh sắc rất xa)

3/Định hỏa sắc(sức nóng phát sáng trong

lúc nhập định như hào quang)

4/Thọ sở dẫn sắc(như sự buộc ràng qua

lời thệ nguyện)

5/Biến kế sở chấp sắc(tác động tâm lý như

vui buồn, thương ghét) (nt).

Phụ chú:

-Cực lược sắc cũng đồng nghĩa với cực vi trần.

-Cực vi trần được giải thích như sau :

- Cực vi trần là hạt bụi rất nhỏ, cũng gọi là

Lân hư trần,không thể chia được nữa.

Cứ 7 hạt Cực vi hợp thành 1 Vi trần.

(hạt bụi nhỏ)

-7 Vi trần hợp thành 1 Kim trần.(bụi có thể

xuyên qua kim loại)

-7 Kim trần hợp thành 1 Thuỷ trần.(bụi có thể

xuyên qua nước)

-7 Thủy trần hợp thành 1 Thố mao đầu trần.

(bụi nhỏ bằng đầu lông con thỏ)

-7 Thố mao đầu trần hợp thành 1 Dương mao

đầu trần.(bụi nhỏ bằng đầu lông con dê)

-7 Dương mao đầu trần hợp thành 1 Ngưu mao

đầu trần.(bụi nhỏ bằng đầu lông con trâu)

-7 Ngưu mao đầu trần hợp thành 1 Kích du trần.

(bụi bay qua kẻ hở khi có ánh sáng chiếu soi)

Cứ như thế xếp chồng lên thành vật chất.

(vạn vật)

-(Theo Câu Xá Luận phẩm Phân biệt thế gian)

---o---

(Trích Tiếng Chuông Chiều 2 - 2015)

TÂM KINH BÁT NHÃ

(Trích Diễn-2019)

--- + ---

HUYỄN MỘNG QUÁN(11)

+ + +

Nếu đã quán cõi đời mộng huyễn

Thì tại sao mọi chuyện xảy ra

Trong cuộc đời lại cho đó là

Chuyện có thật,khi mà chẳng thật ?

Như chiêm bao mới vừa tỉnh giấc

Người cũng không,cảnh vật cũng không

Vì cảnh vật mới vừa thấy xong

Là cảnh vật ở trong mộng mị.

Cõi không thật,cảnh kia cũng vậy

Vì cảnh sanh trong cõi ấy mà

Những vui buồn do cảnh tạo ra

Cả hai thứ đều là không thật.

Thấy như huyễn, đó là sáng mắt

Bằng không thì khó thoát khổ đau

Bởi mọi thứ luôn tích tập vào

Thì khó có thể nào an ổn.

Nên trước quán huyễn thân,huyễn cảnh

Sau mới quán huyễn hạnh, huyễn tu(1)

Tất cả pháp đều là huyễn hư

Tất cả cõi đều như huyễn hóa.

Quán được vậy dễ dàng buông xả

Ngã,chúng sanh,thọ giả tướng,nhơn

Sống trong cảnh thanh tịnh toàn chơn

Không còn chốn thiên đường,địa ngục.

Là huyễn hóa lấy chi để dục

Không dục, sao trồi hụp ái hà ?

Biết rõ đời mộng huyễn,không hoa

Đạo cũng thế,thoát ra huyễn mộng.

Không cầu chứng,cũng không cầu đắc(2)

Không đoạn trừ lậu hoặc vô minh(3)

Không bến bờ, bờ bến rộng thênh

Không thủ xả, tâm hồn tự tại.

-----------

(1)-“Huyễn pháp giai thị huyễn

Huyễn tu giai thị huyễn

Nhị huyễn giai bất tức

Tức thị trừ chư huyễn”.

(Thiền Sư Hiện Quang VN)

(2)-“Vô trí diệc vô đắc,dĩ vô sở đắc”.

(Tâm Kinh Bát Nhã)

(3)-“Vô vô minh diệc,vô vô minh tận”.

(nt)

---o---

(Trích Tiếng Chuông Chiều 1 - 2014)

TÂM KINH BÁT NHÃ

(Trích Diễn-2019)

--- + ---

MỘNG TƯỞNG QUÁN(12)

+ + +

Mộng tưởng cho nên gọi đảo điên

Mộng mà tưởng thật quá siêu nhiên

Có, lại tưởng không siêu tuyệt quá

Vọng,tưởng là chơn thật khá khen !

Mộng tưởng cho nên gọi đảo điên

Mộng đến ba ba cảnh giới thiên

Mộng chứng tam Hiền lìa tam giới

Mộng thành Phật đạo độ nhân thiên.(*)

Mộng tưởng cho nên gọi đảo điên

Mộng có Niết Bàn ở cỏi trên

Mộng tưởng sau khi lìa cảnh mộng

Sẽ ngự liên đài chín phẩm sen.

Mộng tưởng cho nên gọi đảo điên

Mộng thoát vô minh diệt não phiền

Mộng biến Ta bà thành Cực lạc

Mộng địa ngục môn phá xích xiềng.

Mộng tưởng cho nên gọi đảo điên

Mộng nhiều thứ quá kể thêm phiền

Đang mộng cho nên khó chấp nhận

Sự thật phơi bày quá hiển nhiên.

-------------

(*)-“Ta từ đêm ấy được vô thượng

chánh giác đến đêm ấy vào Niết bàn,

suốt thời gian ấy chẳng nói một lời.”

(Kinh Lăng Già phẩm 7)

---o---

(Trích Tiếng Chuông Chiều 2 - 2015)

TÂM KINH BÁT NHÃ

(Trích Diễn-2019)

--- + ---

MỘNG TƯỞNG(13)

+ + +

Tu mà vẫn cứ mơ màng

Mịt mù chẳng biết Niết bàn ở đâu.

Cứ vái lạy, cứ van cầu

Tưởng rằng được Phật rờ đầu dẫn lên

Chễm chệ nũng nịu ngồi bên

Vì kinh kệ đã thâm niên tụng trì.

Nào ngờ Bát nhã kinh ghi :

Vô trí, vô đắc, có gì chứng đâu ?

Niết bàn,mộng tưởng như nhau

Cho dù có mộng cõi nào cao xa.

Vẫn là mộng huyễn không hoa

Tu Bồ Đề từng thốt ra lời nầy.(1)

Ba đời chư Phật nương đây

Tạm có chỗ được vượt ngoài nghĩ suy.

Còn ta nếu được, được gì

Được cái sở chướng, sở tri ngập đầu !

Cho nên chớ có vọng cầu

Niết bàn thật ở nơi nào mà mong ?

Viễn ly cả hai là xong

Niết bàn luôn cả cái không Niết bàn.(2)

----------

(1)-Kinh Bát Nhã Ba La Mật ( bộ 3 tập )

tập 1,trang 428,do Hòa thượng Trí Tịnh

dịch,ấn bản năm 1993.

(2)-“Nhất thiết vô Niết bàn

Vô hữu Niết bàn Phật

Vô hữu Phật Niết bàn

Viễn ly giác sở giác.”

(Kinh Lăng Già)

(*)-…Cuối cùng, vị tu sĩ và Niết bàn không

thật có,chúng chỉ là ảo ảnh,cả hai đều

không thật (Sùnya-không), vị tu sĩ và

Niết bàn đều cùng một đặc tánh.

Vậy chúng ta cần phải đoạn trừ mọi ảo

tưởng về thế giới và lấy sự chứng ngộ

advayam advaidhĩkũram.

(thực bất nhị bất sở khả nhị) của tất cả

sự vật làm mục đích tối thượng cho

chúng ta.(Bát nhã ba la mật và Niết bàn).

(Trích N. Dutt. Đại thừa và sự liên hệ

với Tiểu thừa. Trang 298, Hòa thượng

Minh Châu dịch, ấn bản lần thứ nhất

năm 1971. Tu thư Đại học Vạn Hạnh ấn

hành).

---o---

(Trích Những Hạt Mưa Rào 1 - 2012)

TÂM KINH BÁT NHÃ

(Trích Diễn-2019)

--- + ---

VIỄN LY ĐIÊN ĐẢO QUÁN(14)

+ + +

Không có khổ nên không diệt khổ

Rõ ràng như thế đó còn gì

Không vô minh thì lấy chi

Hết vô minh, quả cực kỳ tuyệt chiêu !

Nhưng lại có một điều đáng nói

Là bàn về cặp đối tiếp theo

Bỗng dưng sao lại đổi chiều

Khởi sanh mộng tưởng lại chiêu họa vào ?

Đang phủ định vì sao khẳng định

Chuyển thể như vậy có đúng chăng

Không có quả, chẳng có nhân

Tại sao lại có mộng gần, tưởng xa ?(1)

Lại khuyên bảo người ta ly viễn

Để sau nầy được chuyển đến nơi

Một cảnh giới quá tuyệt vời

Bất sanh bất diệt(2) vượt ngoài thế gian ?

Đã tuyên thuyết hoàn toàn không thật(có)

Thì tại sao dựng lập đảo điên

Lại có một chốn bình yên

Tuyệt hảo cứu cánh dành riêng làm quà ?

Nếu có cõi đều là không thật

Dù cảnh ấy xây cất bằng gì

Ngọc ngà, vàng bạc, lưu ly

Đều là huyễn mộng hữu vi vô thường.

Quá nghịch lý chủ trương Bát nhã

Đã không thì tất cả đều không

Sao lại lý luận lòng vòng

Mâu thuẫn lừa dối đến không thể ngờ !

Kinh văn chẳng bao giờ lẫn lộn

Chỉ tại người làm tổn thương thôi

Bát nhã nếu chẳng đúng người

Thì đừng o ép tỏ lời nhủ khuyên.

Chẳng có cái đảo điên mộng tưởng

Cũng chẳng có cảnh tượng Niết-Bàn

Chớ nên pha trộn đồng vàng

Năm uẩn không thật,Lạc bang nơi nào ?

Mộng tưởng được xếp vào tưởng uẩn

Còn cỏi kia nếu chẳng sắc trần

Thì là thức biến, uẩn hành (uẩn)

Sao không phủi sạch,giải manh chỗ nầy ?

Đắc cái chi lại bày lắm chuyện

Thành cái chi lại nguyện bâng quơ ?

Đọc kinh mà chẳng bao giờ

Chiếu kiến nên vẫn mịt mờ tối tăm!

Phật chỉ bảo hành thâm là vậy

Chiếu kiến cho thật thấy rõ ràng

Minh,vô minh chẳng hai đàng

Mê mờ, thoáng chốc rõ ràng là minh.

Bát nhã không có phần đối lập

Không có chuyện tranh chấp thấp cao

Chẳng có đoạn diệt pháp nào

Chỉ cần nhìn thẳng mắt vào cảnh duyên.

Cứ như thế mà thiền mà quán

Quán sao cho tỏ sáng ngọn ngành

Biết chúng giả tạm duyên sanh

Tức thì tự chúng biến thành huyễn hư.

Việc xong vẫn như như tự tại

Chẳng có chi phải ngại phải nghi

Cuộc trần này có sá chi

Thế gian này chẳng có gì ghét ưa.

------------

(1)-a/ Mộng gần:

Viễn ly điên đảo mộng tưởng.(chứng)

- b/Mộng xa:

Cứu cánh Niết-Bàn.(đắc)

(2)-“Niết chi bất sanh

Bàn chi bất diệt

bất sanh bất diệt

tức thị Niết-Bàn” .

(3)-“Vô đắc bất tư nghì

Thị xuất thế gian trí”...

(Duy thức tam thập tụng)

(*)=”Trong kinh Đại Bát Nhã,Ngài Tu Bồ Đề

có tuyên bố rằng: Niết bàn như mộng

huyễn và nếu có pháp nào cao hơn

Niết bàn, Ngài cũng nói như mộng

như huyễn”.

---o---

(Trích Tiếng Chuông Chiều 2 -2015)

TÂM KINH BÁT NHÃ

(Trích Diễn-2019)

--- + ---

TỔNG QUÁN(15)

+ + +

Nắm được cái tổng quan mộng huyễn

Thì kể như mọi chuyện đã xong

Cấu tịnh gì lại chia phân

Trí đắc gì lại giành phần được thua ? (*)

Chưa từng sanh cũng chưa từng diệt

Tứ đế há có thiệt hay sao ?

Khổ không thật, diệt thế nào

Đạo đế từ đó bị đào thải thôi.

Vô minh chẳng còn nơi duyên lự

Ái, thủ, hữu, sanh, tử cáo chung

Mười hai nhân duyên tạm dừng

Vô minh chẳng có,tử sinh chẳng còn .

Thế mới biết pháp môn phương tiện

Giải không, để chẳng nhiễm thế trần

Chớ như nếu cứ không không (1)

Thì có giá trị chi trong cuộc đời ?

Biết không thật,gọi mời chẳng nhập(2)

Biết huyễn hư giả lập, bất ưng(3)

Xong việc tự tại thung dung

Tới lui qua lại khắp cùng tam thiên.(4)

Ở đâu cũng là miền Cực lạc

Ở đâu cũng là bát Niết bàn

Địa ngục cũng như thiên đàng

Ra vào tự tại như đang thiền hành.

Sau cái nhìn duyên sanh duyên diệt

Sau cái biết bất diệt bất sanh

Kẻ có cặp mắt khôn lanh (5)

Bao giờ cũng thoát bẩy hầm hố chông.

Không Bát nhã,quyết không qua được

Năm ngọn núi chắn trước mặt mình

Có Bát nhã chiếu lung linh

Dù phía trước gặp muôn nghìn núi đao.

Vượt qua được nhờ vào Bát nhã

Hết khổ đau nhờ có tuệ hành

Hãy tự chiếu thậm,kiến thâm

Vô bờ, vô bến, vô cùng, Ma ha.

Hiện thực,chẳng phải là ảo tưởng

Thực hành,chẳng ước lượng nói ngoa

Phật đạo tự giác, giác tha

Phật là người giác, giác ta giác người.(6)

-----------

(1)-“Chẳng ở không thấy không

Chẳng rời không thấy không

Người thấy được như vậy

Gọi đó là thấy không”.

(Kinh Đại Bảo Tích)

(2)-“Bất nhập sắc thinh hương vị xúc pháp

thị danh Bồ đề” .

(Kinh Duy Ma Cật)

(3)-“Bất ưng trụ sắc thinh hương vị xúc pháp

sanh tâm,ưng vô sở trụ nhi sanh kỳ tâm”.

(Kinh Kim Cang)

(4)-“Vãng lai tam giới chi tân,

xuất một vị tha tác tắc”.

(Quy Sơn-Linh Hựu)

(5)-“Phật Thi Khí có dạy rằng,người ta có mắt

lanh bao giờ cũng vượt qua khỏi hố sâu

thẳm,cũng như thế bậc Phật Thánh thoát

khỏi các nạn khổ”.

(Luật Tứ phần giới bổn)

*-Người lanh mắt khác phàm phu

Vượt qua vực thẳm hố sâu dễ dàng.

(N S Huỳnh Liên chuyển dịch)

(6)-“Viễn ly chư đoạn thường

Thế gian hằng như mộng

Trí bất đắc hữu vô

Nhi hưng đại bi tâm”.

(Kinh Lăng Già)

---o---

(Trích Tiếng Chuông Chiều 1 - 2014)

TÂM KINH BÁT NHÃ

(Trích Diễn-2019)

--- + ---

NGHỊCH LÝ QUÁN(16)

+ + +

Nghịch lý, phi lý quá đi

Trí tuệ Bát nhã chẳng gì vượt qua.

Có thể hàng phục chúng ma

Có thể diệt tận Hằng sa khổ sầu.

Nhờ biết chăm chú nhìn vào

Hữu vi pháp như ảnh bào huyễn hư.

Chúng sẽ tan biến từ từ

Đâu cần phải dụng phép mầu,chú chi ?

Nếu thần chú linh thiêng thì

Trí tuệ Bát nhã dẹp đi cho rồi ?

Chớ đâu có chuyện nửa vời

Vừa theo Bát nhã vừa mời thần linh.

Thích Ca ngộ lý duyên sinh

Nhờ vào chiếu kiến phân minh tỏ tường.

Thế gian vạn hữu vô thường

Vô thường là khổ(1)mở đường hoằng khai.

Chưa từng nghe đến Như lai

Nhờ vào chú thuật mà Ngài sáng ra ?

Gieo gì hưởng quá nấy mà

Theo thần, thần sẽ dẫn ta về trời.

Theo Phật thì ở lại đời

Cùng chúng sanh tạo sân chơi Niết bàn.(2)

Trí tuệ Bát nhã dẫn đàng

Nhờ Diệu quan sát(trí)rõ ràng sắc không.

Thành sở tác trí biện thông

Đến đi tự tại, thong dong ra vào.

Nhờ chú nào ? Nhờ thần nào ?(3)

----------

(1)-“Nhược bất tùng tha sanh

Vân hà đương hữu khổ

Vô thường thị khổ nghĩa

Định tánh vô vô thường”.

(Trung Luận-Long Thọ)

(2)-“Phật pháp tại thế gian

Bất ly thế gian giác

Ly thế mích Bồ đề

Kháp như cầu thố giác”.

-(Phật pháp nơi thế gian,

Không lìa thế gian giác

Lìa thế tìm Bồ đề,

Giống như tìm sừng thỏ).

(Pháp Bảo Đàn)

(3)-“Xin trì chú nầy để tôi thoát khổ”

Đó là tìm đến sự khổ,tập khởi sự

khổ,mà mong diệt tận khổ được

chăng ?

(Kinh Trà Đế - Trung A Hàm 4,trang

470 )

---o---

(Trích Tiếng Chuông Chiều 2 - 2015).

TÂM KINH BÁT NHÃ

(Trích Diễn-2019)

--- + ---

QUÁN NIỆM(17)

+ + +

Tôi nằm yên lặng lắng nghe

Con tim thổn thức, máu me tràn trề.

Máu đi rồi máu lại về

Luân lưu khắp giáp chẳng hề thở than.

Nương theo kinh mạch tuần hoàn

Mang dòng sinh mệnh cho toàn sanh linh.

Tôi nằm quán niệm tâm kinh

Châu lưu khắp biến ba nghìn đại thiên.

Miên man trong cõi tịnh thiền

Một vùng ánh sáng huỳnh kim phủ trùm.

Tâm kinh “sắc sắc,không không”

“Không không,sắc sắc”dung thông tam thừa.

Tâm kinh vô tận ngàn xưa

Ngàn sau diệt tận bến bờ khổ đau.

Tâm kinh như lớp tế bào

Đủ đầy kháng thể ra vào tử sanh.

Phá vở năm lớp mê thành

“Sắc danh, danh sắc”, hai phần sắc tâm.

Thấy biết hiểu đúng không lầm

Thong dong, tự tại,”kinh tâm” làm gì ?

Tâm kinh ngộ nhập liễu tri

Hành thâm,chiếu kiến,ba thì thường như.

----------------

(Trích Những Hạt Mưa Rào 1 - 2012)

TÂM KINH BÁT NHÃ

(Trích Diễn-2019)

--- + ---

QUÁN CHÚNG SANH (18)

+ + +

Chúng sanh quán,quán chúng sanh

Đều do tập chủng loại, thành danh xưng.

Đang cộng hưởng,cùng sống chung

Muôn ngàn vạn sự vật trong cuộc đời.

Có sự sống đều nương nơi

Chúng duyên tập họp tạm thời gọi sinh.

Không riêng gì loài hữu tình

Có sự sống là chúng sinh cộng đồng.

Trước quán chúng sanh tự thân

Năm phần duyên hợp vốn không thường bền.(1)

Sau quán chúng sanh quanh mình

Đều không ngoại lệ sáu phần duyên sanh(2)

Hiểu mình,hiểu người chung quanh

Đều như huyễn mộng, mê thành vượt qua.

Không người cũng chẳng có ta.

Ai kẻ cứu độ, độ mà ai đây ?

Khổ, tập, diệt, đạo, xưa nay

Chỉ là cái cớ khéo bày đặt thôi.

Ví như thuyền tạm đưa người

Qua sông đến bến,người rời bến sông.

Chúng sanh không,Phật cũng không (3)

Cùng đưa nhau thoát khỏi vòng trầm luân.

Chúng sanh quán,quán chúng sanh

Chúng sanh độ tận, Phật thân hiển bày.

Ngã không, pháp không, độ ai ?

Độ ai, ai độ, vạn loài độ qua .

---------

(*)-Quán chúng sanh

(Kinh Duy Ma Cật)

(1)-Ngũ uẩn.

(2)-Lục đại duyên khởi.

(Kinh Hoa Nghiêm)

(3)-“Phật bất kiến thân tri thị Phật

Nhược thực liễu tri biệt vô Phật

Trí giả năng tri tội tánh không

Thản nhiên bất bố ư sanh tử.”

(Ca La Tôn Đại Phật)

---o---

(Trích Những Hạt Mưa Rào 1 - 2012)

TÂM KINH BÁT NHÃ

(Trích Diễn-2019)

--- + ---

QUÁN HÀNH (*)(19)

+ + +

Đã khởi quán chúng sanh không thật

Sao lại nguyện độ tất chúng sanh

Như vậy có mâu thuẫn chăng

Nếu không, diệt độ tha nhân thế nào ?

Không chúng sanh, ai đâu để độ ?

Không chúng sanh, ai khổ ai đau ?

Không chúng sanh, ta có sao ?

Không ta,không chúng sanh nào độ qua.

Đó là theo cách ta thiền quán

Để vượt qua khổ nạn chướng ngăn

Nếu mọi người đều hiểu rằng

Chúng sanh giả hợp duyên sanh vô thường.

Thì đâu có ba đường sáu nẻo

Đâu có ai níu kéo lấy ai

Đó là tịnh độ ngay đây

Chớ đâu phải chạy chỗ nầy chỗ kia.

Nhưng mấy ai nhận ra lẽ ấy

Mà chỉ toàn trông thấy nhiễu nhương

Bất như ý, bất bình thường

Bất chấp đạo lý kỷ cương nhân tình !

Vì thế nên tự mình phải ngộ

Lý không rồi mới độ chúng sanh

Chỉ cho thấu suốt ngọn ngành

Chúng sanh giả,chúng duyên thành mà thôi.

Không cái nào của tôi vĩnh cửu

Không cái nào tự chủ, của tôi

Cái nào cũng chỉ tạm thời

Có thì có đó, nhưng rồi còn đâu ?

Không cái nào bền lâu tuyệt đối

Không cái nào chẳng đổi chẳng thay

Tướng trạng,diện mạo hằng ngày

Thật tế nhất, là hình hài của ta.

Mới trẻ đẹp, kế già thô xấu

Mới xuân xanh, nay đã bạc đầu

Mới khỏe mạnh, giờ ốm đau

Mới vừa đối mặt, phút sau chẳng còn !

Nhận được sự vô thường huyễn giả

Nhận được lẽ vô ngã, vô nhân

Không còn chấp vào bản thân

Không còn bám víu sắc trần cảnh duyên.

Hãy theo lẽ đương nhiên mà sống(**)

Mọi sự như giấc mộng đêm dài

Mộng lành, mộng dữ xưa nay

Thảy đều là mộng, chớ hoài lo âu.

Biết mộng mị, không sầu không khổ

Tỉnh giác rồi cũng chỗ đấy thôi

Sống mà rõ biết sự đời

Thì hãy thoải mái sống chơi bình thường.

Chỉ có thế, chẳng phương chi khác

Đó chính là độ thoát chúng sanh

Hữu dư(y) hạnh phúc an lành

Vô dư(y)tịch diệt,chẳng sanh chúng nào.

Chớ chúng sanh làm sao diệt độ

Và làm sao tận độ chúng sanh

Chỉ cần hiểu rõ nguyên nhân

Chúng sanh giả hợp duyên thành ra thôi.

Biết là giác, giác thời hết khổ

Mê nên lầm, lầm ngộ sự đời

Ngộ nhận lấy khổ làm vui

Giác ngộ thì đạo và đời không hai.

Hiểu rõ đời nơi đây là đạo

Hiểu biết đạo, cải tạo cuộc đời

Đời, đạo ngay nơi đây thôi

Đạo, đời chỉ tại con người mà ra.

----------

(*)-Lắng nghe kinh Duy Ma Cật.

(**)-“Sanh lão bệnh tử,

Lý chi thường nhiên”.

(Ni sư Diệu Nhân-VN)

---o---

(Trích Tiếng Chuông Chiều 3 - 2015).

TÂM KINH BÁT NHÃ

(Trích Diễn-2019)

--- + ---

TÂM KINH (1)(20)

+ + +

Tâm kinh tức là kinh Tâm

Tâm thì mắc mớ gì trong cuộc đời ?

Lại có đau khổ buồn vui

Lại có tăng giảm tới lui hai bờ.

Lại có uế tịnh nhiễm ô

Lại có chứng đắc mê mờ vô minh.

Lại có sinh diệt,diệt sanh

Lại có ngũ uẩn quán hành thâm sâu.

Lại có Niết bàn để cầu

Lại có mộng mị chi đâu để lìa.

Lại có bốn đế lý kia

Lại bảo sắc đó tức là không đây.

Không chẳng khác gì sắc nầy

Nhưng tâm sao chẳng thấy ai luận bàn ?

Muốn độ nhất thiết thế gian

Muốn độ nhất thiết khổ nàn vượt qua.

Nếu như tâm chẳng nhận ra

Thì Tâm kinh đâu phải là kinh Tâm !

-----------

(*)-Viết nhân đầu năm đọc Tiểu luận

Bát Nhã Ba La Mật Đa Tâm Kinh của

ngài Pháp Tạng Tổ Hoa Nghiêm tông.

Thanh Lương Thiện Sáng dịch.

(Francis H.Cook)

---o---

(Trích Những Hạt Mưa Rào 2 - 2013)

TÂM KINH BÁT NHÃ

(Trích Diễn-2019)

--- + ---

TÂM KINH (2)(21)

+ + +

Tâm kinh là kinh và Tâm

Rời tâm mà thuyết, kinh văn thế nào ?

Kinh và Tâm chẳng lìa nhau

Không rời tâm thuyết,kinh nào chẳng thông ?

Tâm chẳng phải sắc,phải không

Sắc không,không sắc đều trong tâm nầy.

Tâm bao trùm khắp đó đây

Thế gian vạn pháp chẳng gì ngoài tâm.

Cho nên dù có hành thâm

Vẫn là lẩn quẩn lanh quanh bên ngoài.

Không chi chạm đến tâm nầy

Huống là kể lễ đủ đầy chướng duyên.

Tâm vốn thanh tịnh lặng yên(*)

Tâm vốn chẳng có não phiền nhiễm ô.

Tâm chẳng tịnh uế, sạch dơ

Tâm chẳng điên đảo,mê mờ giảm tăng.

Tâm vốn dĩ chỉ là tâm

Bày chi đủ thứ, sắc không đủ điều.

Hình dừng thì bóng dừng theo

Tâm tịnh thì tất cả đều tịnh thanh.

Quán tâm, Bát nhã trí sanh

Ngũ uẩn ấm chướng mê lầm tự tiêu.

Kinh Tâm trực chỉ đôi điều

Tâm mà không quán,quán nhiều hại Tâm !(**)

----------

(*)-“Hà kỳ tự tánh bản tự thanh tịnh”.

(Đàn Kinh)

(**)-“Đương quán tâm giả

Vĩnh đoạn trần lao

Bất quán tâm giả

Nan ly ác đạo.”

Quán Tâm Pháp

(Bồ Đề Đạt Ma)

---o---

(Trích Những Hạt Mưa Rào 2 - 2013).

TÂM KINH BÁT NHÃ

(Trích Diễn-2019)

--- + ---

VÔ NGÃ QUÁN (*)(22)

+ + +

Quán vô ngã muốn mau thành tựu

Thì phải cần quán đủ hai phần

Vô ngã pháp, vô ngã nhân

Bằng chẳng như vậy khó hòng xả ly.

Nếu chỉ có mình là vô ngã

Vẫn chưa đủ đả phá xan tham

Có của nên mới thích ham

Có mình nên mới sẵn sàng hy sinh.

Vậy nên nếu quán minh vô ngã

Thì cũng quán tất cả vật người

Không có gì ở trên đời

Chẳng vay,chẳng mượn lại thời có ra ?

Hữu tình thời thêm cha với mẹ

Còn vô tình cứ thế quẩn quanh

Gá nương bốn đại duyên sanh

Ngắn dài tùy hành nghiệp trong mỗi loài.

Vậy thì ai là người có ngã

Khi mọi người mất cả chủ quyền

Không ai được sống tư riêng

Nếu như thiếu vắng các duyên thông thường…

Thế mới biết vô thường, vô ngã

Con người không có cả cái quyền

Sống yên hay là chết yên

Vì bốn đại,chúng thường xuyên chống kình.(1)

Chúng bất an, thì mình bất ổn

Còn cảnh ngoài hổn độn bất hòa

Nghịch mùa,trái tiết xảy ra

Cỏ cây xơ xác, bịnh tà dịch ôn.

Trời đất thì nỗi cơn ái ố

Núi thì long, đất lở, sóng thần

Chiến cuộc khắp giáp thôn lân

Sản nghiệp tan nát,gia thân chẳng còn !

Vô thường gắn kết,không,vô ngã

Khổ, bất tịnh theo đó hiện hành

Muốn khổ não chẳng khởi sanh

Háy dứt tham ái,than danh,tham tài.

Đã biết cái thân nầy không thật

Bởi vì mớ vật chất phù hoa

Đều chẳng phải của riêng ta

Vô ngã, vô chủ, mê mà làm chi ?

Được như thế, có khi lại khỏe

Hơn lặn hụp trong bể ái hà

Không ta và không của ta

Không tham,không đắm,thật là khỏe ru.

Vô ngã quán, quán như thế đấy

Mình cũng không,của cải cũng không

Không thật có thì chẳng mong

Chẳng mơ,chẳng tưởng,chẳng lòng ước ao.

Không vì của giết nhau chiếm hữu

Không vì mình bảo thủ chấp nê

Sống không ham hố đam mê

Sống với đạo lý tràn trề yêu thương.

----------

(1)-“Tuy nãi tứ đại phò trì thường tương

vi bội.”

(Quy Sơn Linh Hựu)

(2)-“Trí bất đắc hữu vô

Nhi hưng đại bi tâm”.

(Kinh Lăng Già)

---o---

Gia Thất Am 21.05.2015 – 04.04.Ất Mùi.

-Tiếng Chuông Chiều 3 – 2015 .

TÂM KINH BÁT NHÃ

(Trích Diễn-2019)

--- + ---

VÔ NGÃ TRÍ (*)(23)

+ + +

Đã biết ta có mà không thật

Thì của tiền vật chất bên ngoài

Cũng chỉ là tạm giả thôi

Có mà không thật, có rồi lại không.

Ta có đó nhưng không thật có

Còn của kia tự nó đổi thay

Chúng chẳng trung thành với ai

Thất thời lữ vận chúng bay mất liền !

Ngã, ngã sở biến thiên dời đổi

Không có gì tồn tại dài lâu

Bởi do duyên gá nương nhau

Chúng nhân kết hợp,cái nào là ta ?

Mới hôm qua cửa nhà ngất ngưởng

Ngày hôm sau vất vưởng xin ăn

Tuổi vừa mới được tròn trăng

Thoáng đã tóc bạc,da nhăn lưng còm.

Bản thân ta không làm chủ được

Bởi gió lửa đất nước bất hòa

Còn của, của nào của ta

Năm nhà nọ đã manh nha xí phần.(+)

Kẻ nào hiểu nguyên nhân sanh khởi

Không có ta trong mối tương quan

Không ngã sở hữu buộc ràng

Là người trí sống an nhàn thảnh thơi.

-----------

(*)-“Nhược vô hữu ngã giả

Hà đắc hữu ngã sở

Diệt ngã, ngã sở cố

Danh đắc vô ngã trí”.

(Trung Luận-Long Thọ)

(+)-Của thiệt năm nhà ta chẳng có

Thân quy tứ đại bản lai vô .

---o---

Gia Thất Am 19.04.2013 – 10.03.Quý Tỵ .

-Những Hạt Mưa Rào 2 – 2013.

TÂM KINH BÁT NHÃ

(Trích Diễn-2019)

--- + ---

CHƠN NGÔN TỤNG(24)

+ + +

Khi ta quay lại tìm ta

Thì ta ở cạnh bên ta đây rồi.

Khi ta trở lại tìm người

Thi không còn thấy nụ cười xa xưa.

Khi ta đi dưới nắng trưa

Mới hay mình vẫn còn ưa chiều tà.

Khi ta còn đọc ê… a …

Mới hay mình vẫn còn là trẻ thơ.

Khi ta ngảnh mặt thấy bờ

Tưởng đâu đến bến,nào ngờ dặm xa !

Khi ta ngược dòng Tào khê

Mới hay mình vẫn còn mê phất trần.

Khi ta niệm câu Chân ngôn

Ma Ha Bát Nhã, thì không còn gì .

--------

(Trích Nhặt Cánh Vô Ưu 1 - 1997)

TÂM KINH BÁT NHÃ

(Trích Diễn-2019)

--- + ---

VÔ DUYÊN QUÁN(25)

Trích diễn phẩm Phật Quốc

Kinh Duy Ma Cật

+ + +

Cái nhân nào là nhân có trước

Cái nhân nào nối bước theo sau

Nhân duyên há có đuôi đầu

Trước cái nhân đó,thế nào là nhân ?

Đã chẳng rõ nguyên nhân sanh khởi

Thì ở đâu lại có các duyên

Để giải tỏa sự rối ren

Nên phải mượn thuyết nhân duyên giải trình.

Tạm gọi chúng nhân duyên sanh pháp

Chúng là sự quy nạp số nhiều

Nhiều chẳng biết là bao nhiêu

Nên không khẳng định là điều dĩ nhiên.

Vì thế nên vô duyên khởi quán

Nhân và duyên chỉ tạm gọi thôi

Gọi quen và quá quen rồi

Nên chi mỗi mỗi bảo thời nhân duyên.

Nhân cái gì tạo nên sai trái ?

Nhân cái gì sanh cái nhân đây ?

Thật là khó giải, khó bày

Khó làm sáng tỏ nhân nầy từ đâu.

Không có nhân, duyên nào lại có

Nhân đã không,duyên nọ cũng không

Duyên cũng được gọi là nhân

Nhân duyên sanh khởi lòng vòng quẩn quanh.

Nên Lăng Nghiêm kinh không chấp nhận

Nhân duyên và lẫn cả tự nhiên

Vì thế nên thuyết nhân duyên

Chỉ tạm lý giải đỡ phiền phức thôi.

Thông thường cùng mọi người giao tiếp

Rời nhân duyên chẳng biết nói chi

Dù tạm thời nhưng đôi khi

Dễ giải thích với những gì xảy ra.

Dù tạm thời nhưng mà hữu lý

Nhưng phải nhớ là chỉ tạm thời

Bởi vì các pháp xưa nay

Tướng thường tịch,tánh vượt ngoài diệt sanh.

Pháp huyễn hóa là nhân chi vậy ?

Pháp vô sanh là tại duyên gì ?

Pháp như, thì nhân cái chi ?

Pháp không thật có, lấy gì làm duyên ?

Nhưng hãy cứ tùy duyên bất biến

Tánh thì không,nhưng tướng chẳng không

Quán thì phải quán cho thông

Quán để hành xử thong dong nhẹ nhàng.

----------

Gia Thất Am 30.01.2015-11.12.Giáp Ngọ.

-Ttiếng Chuông Chiều 2 – 2015.

TÂM KINH BÁT NHÃ

(Trích Diễn-2019)

--- + ---

BẤT ĐẲNG QUÁN(26)

(Trích diễn phẩm Phật Quốc)

Kinh Duy Ma Cật

+ + +

Chẳng bàn về bản lai bình đẳng

Chỉ bàn về “Bất đẳng quán” tri

Tất cả các pháp hữu vi

Xét về tướng trạng,chẳng gì đồng nhau.

Thân người có thấp cao ốm mập

Tướng thì có dáng dóc sang hèn

Hữu duyên cùng với vô duyên

Phước báo giàu có,oan khiên nghèo hèn.

Tánh thì có kẻ hiền, người dữ

Kẻ thông minh, người lú lẫn ra

Kẻ thì dối trá điêu ngoa

Người thì chơn chất thật thà thẳng ngay.

Có người thì giỏi tài quá mức

Có người lại hết sức dại ngu

Có người siêng năng cần cù

Có người giải đãi biếng lười bê tha.

Về con người xét qua thể trạng

Và tánh tình vốn chẳng đồng nhau

Anh sanh trước, em sanh sau

Thọ mạng cũng thế,chẳng bao giờ đồng.

Những đến như núi sông cây cỏ

Núi thì cao, sông nọ thì dài

Cỏ cây nhiều loại nhiều loài

Cỏ thì thấp bé, cây thời cao to.

Đất cũng có đất gò, đất trũng

Đất gò nơi sinh sống thú cầm

Đất trũng ẩm ướt quanh năm

Cá trạnh nương náo sản sanh giống nòi.

Trời cũng có bốn thời, tám tiết

Tinh tú và nhật nguyệt ngày đêm

Thời tiết tùy theo vùng miền

Nắng mưa cũng vẫn nghịch thiên trái mùa.

Cảnh đời chẳng bao giờ phẳng lặng

Muôn loài chúng cũng chẳng bằng nhau

Con người có khác chi đâu

Bình đẳng là dấu chấm câu cúi cùng !

Nên tha thứ bao dung cởi mở

Vì loài người cùng ở thế gian

Bất bình đẳng quá rõ ràng

Và đâu ai đã ngang bằng ai đâu ?

Bất đẳng quán,niệm câu hoan hỷ

Vì các pháp như thị, như như…

Sống với suối nguồn Đại Từ

Đại Bi, Đại Hỷ, xả trừ sân tâm.

-----------

Gia Thất Am 23.01.2015-04.12.Giáp Ngọ.

Tiếng Chuông Chiều 2 – 2015.

TÂM KINH BÁT NHÃ

(Trích Diễn-2019)

--- + ---

CHÁNH QUÁN KHÔNG(1)(27)

+ + +

Nếu nói không,mà không chánh quán

Chỉ nói để thỏa mãn sở tri

Thì hãy thử ngẫm lại đi

Bốn câu kệ pháp “ Hữu vi như là…”

Như điện chớp,không hoa,bào ảnh

Như sương mai,như sóng nắng trưa

Chữ Như chắc là không thừa

Sao ai đó lại cải bừa là “ không “ ?

Không là vì chúng không tự tánh

Do duyên sanh,nên chúng rỗng rang

Dù có mặt khắp thế gian

Nhưng thế gian,đâu chẳng thành,hoại,không ?

Nên các hành là sanh diệt pháp(1)

Luôn diệt sanh,sanh diệt đổi thay

Không là chẳng phải còn hoài

Với một hình dáng vật nầy, vật kia.

Luôn bến thể,nhưng chưa hề mất

Chẳng mất,sao bảo vật là không

Không,sao vạn vật chúng sanh

Lại nhiều ví thể vi trần Hằng sa ?

Nếu là không, tức là không có

Làm sao sanh thế giới căn thân

Có khí giới, là có trần

Có căn thân là(có)hạt mầm chúng sanh.

Do chúng duyên,nên thành ra có

Nên tạm thời gọi nó là không

Là huyễn ảo, là giả danh

Bỉ thử không mắc,nên thành nghĩa Trung.

Pháp pháp pháp,chưa từng có pháp(2)

Pháp pháp pháp, khắp giáp xưa nay(3)

Chẳng phải một,chẳng phải hai

Pháp pháp pháp,thảy chẳng ngoài duyên sanh.(4)

Mê, nên cứ quẩn quanh sáu cõi(5)

Ngộ ra, không thế giới tam thiên

Một câu, chợt tỉnh ra liền

Trần sa nghiệp chướng triền miên giải trừ.(6)

Kẻ độn căn, khéo như pháp quán

Chánh tư duy cho sáng mắt ra(7)

Hãy khéo mà Xa ma tha(chỉ)

Khéo khéo ứng dụng,khéo mà vô tâm.(8)

----------

*-“Chánh quán không”.

(Trung Luận-Long Thọ)

(1)-“Chư hạnh vô thường

thị sanh diệt pháp”.

(Kinh Niết Bàn)

(2)-“Pháp pháp hà tằng pháp”.

(Thích Ca Phật)

(3)-“Pháp pháp bản lai pháp”.

(Tôn Giả Ca Diếp)

(4)-“Chúng nhân duyên sanh pháp”.

(Long Thọ-Luận Trung Quán)

(5)-“Mộng lý minh minh hữu lục thú

Giác hậu không không vô đại thiên”.

(Chứng Đạo Ca-Huyền Giác)

(6)-“Nhất cú liễu nhiên siêu bách ức”.

( nt )

(7)-“Bất năng chánh quán không

Độn căn tắc tự hại

Như bất thiện chú thuật

Bất thiện tróc độc xà”.

(Trung Quán-Long Thọ)

(8)-“Khéo khéo lúc dụng tâm

Khéo khéo không tâm dụng

Không tâm khéo khéo dụng

Thường dụng khéo khéo không”.

(Huyền Giác-Vĩnh Gia Tập)

---o---

Gia Thất Am 01.09.2016-01.08.Bính Thân.

-Tiếng Vọng 1 – 2016.

TÂM KINH BÁT NHÃ

(Trích Diễn-2019)

--- + ---

CHÁNH QUÁN KHÔNG (2)(28)

+ + +

Miệng nói không,mà không chánh quán

Thì làm sao hiểu đặng lý “không”

Tranh biện, cãi cọ lòng vòng

Nói bậy, nói bạ, là không có gì !

Không có ư, vậy ai nói đó

Không có ư, sao đỏ mặt ra

Không có, vậy ai chửi la

Không có, như vậy đó, là có không ?

Độn căn, sẽ tự thân thọ hại

Nên phải cần ngồi lại quán tri

Chẳng chịu nghiền ngẫm nghĩ suy

Gặp ai cũng nói “không”,khi vẫn còn…

Không,chẳng phải chẳng còn chi hết

Rồi mặc tình bê bết ăn chơi

Không đủ tư chất làm người

Lại luôn mở miệng nói thời mình tu.

Chưa chứng đắc, nên thu nhiếp lại

Chưa chứng không,chớ dại nói không(1)

Như người chú thuật chưa thông

Lại vội bắt rắn, là không hợp thời.

Chưa khiển được rắn,thời chớ chạm

Chạm tay vào, rắn cắn chẳng tha

Nọc rắn độc sẽ hại ta

Chẳng kịp hối hận cùng là ăn năn.

Theo Niết bàn kinh văn có kể

Người có búa sẵn để miệng mình(2)

Nói lời bất chánh, bất minh

Thì búa sẽ tự chém mình không tha !

Luận, là để chỉ ra phải trái

Để tránh gây tác hại cho mình

Cùng những người ở chung quanh

Nên cần chánh quán và cần chánh tri.

---------

Cảm hứng khi đọc lại bài kệ thi :

-“Nhược bất chánh quán không

Độn căn tắc tự hại

Như bất thiện chú thuật

Bất thiện tróc độc xà”.

(Trung Luận-Long Thọ)

(1)-“Ly tịch diệt phương ngôn tịch diệt

Sanh vô sanh hậu thuyết vô sanh”.

(Thiền Sư Quảng Nghiêm V.N)

(+)-“Phù sĩ xử thế

phủ tại khẩu trung

Sở dĩ trảm thân

do kỳ ác ngôn”.

(Kinh Niết Bàn)

---o---

Gia Thất Am 04.04.2020-12.03.Canh Tý.

TÂM KINH BÁT NHÃ

(Trích Diễn-2019)

--- + ---

BÁT NHÃ VẤN(29)

(Nhân lắng nghe thầy Thông Ph giảng

Yếu chỉ Bát Nhã trên trang web)

+ + +

Tại vì sao ta không “ Tự tại”

Mà lại thờ lại lạy tha nhân

Tánh Phật há có chia phân

Chúng sanh,Bồ tát,ngã nhân,ta người ?

Kẻ nào khéo lấy đời làm đạo

Đó chính là tướng hảo thượng nhân

Người nào biết xả ngã nhân

Sẽ được tự tại ngay trong cuộc đời.

Nhờ biết hướng theo lời Phật dạy

Nhờ biết nương tuệ trí Như lai

Tin sâu, quán sâu điều nầy(thâm)

Quyết chẳng để một phút giây hửng hờ.(thời)

Soi cho thấy bến bờ trong đục(chiếu)

Năm loại nầy có thực hay không ?

Tại sao ”Không-Sắc” tánh đồng

Tại sao ”Sắc tức thị Không” tận tường.(kiến)

Nếu chưa tỏ, phải cần quán chiếu

Đến khi nào chỗ diệu nhận ra

Thì mới có thể gọi là

Không còn khổ não,vượt qua khổ nàn.

Bằng chỉ nói oang oang cái miệng

Rằng “không không”có kiến gì đâu

Nếu“không không”thì làm sao

Đã không, thì lấy cái nào tạo ra ?

Chữ”không”có nghĩa là rỗng lặng

Trong tróng không có sẵn đủ đầy

Tại do đôi mắt thịt nầy

Không thấy, bởi chúng là loài cực vi.

Nhờ thí dụ có khi dễ nhận

Chẳng hạn như một khoảng đất vườn

Ta đem nhiều loại giống ương

Tại sao có đủ sắc, hương, vị, mùi ?

Và các thứ dùng rồi, vứt bỏ

Sau thời gian chẳng có thấy đâu

Vậy chúng nó ở nơi nào

Phải chăng chúng đã hòa vào hư không ?

Cái rỗng không vẫn đồng với có

Chớ cái “không không”có thứ gì ?

Chữ “không” nên xem lại đi !

“Không”là Hán tự, tá thì âm “công”.( )

Có miệng nhưng lại không nói được

Chỉ tạm thời ghi lướt đôi dòng

Mong rằng có người cảm thông

Vượt qua khổ ách là lòng hỷ hoan !

Bát nhã và Kim cang hợp lại

Pháp cùng dụ chuyển tải điều gì

Nếu như chẳng bạt khổ thì

Bát nhã tuệ trí có gì quý đâu ?

Huyền Trang đã khơi màu lực dụng

Chỉ một câu khởi xướng dạo đầu…(+)

Xem như đày đủ nghĩa mầu

Khổ hết là do y vào quán “không”.

Cần chi giải lòng vòng bóng bẩy

Khổ đã không hết, lại khổ thêm !

Khổ đau đã chẳng ai thèm

Vậy hãy cẩn mật, ngày đêm tu trì.

Quán đi ! Chiếu đi ! Kiến đi !

---------

(+)-“Độ nhất thiết khổ ách”

---o---

Gia Thất Am 07.07.2.015-20.05.Ất Mùi.

-Tiếng Chuông Chiều 3 – 2.015.

TÂM KINH BÁT NHÃ

(Trích Diễn-2019)

--- + ---

BÁT NHÃ TRÓI(30)

+ + +

-Thấy Bát nhã tại sao lại bị

Bát nhã kia cột trói người nầy ?

Nếu không thấy Bát nhã đây

Bát nhã cũng buột người nầy chẳng tha.

-Bát nhã thấy chi mà lại nói

Bát nhã kia vòi vọi trên cao ?

Bát nhã há thấy được sao ?

Bát nhã thấy được thì đâu còn gì,

Là Bát nhã ! … Nếu như không thấy(+)

Bát nhã kia sao lại gọi là

Bát nhã ! –Hà huống ba hoa

Thấy nầy,thấy nọ, cao xa luận bàn !

----------

-Phỏng theo bài Bát Nhã trói của

Thiền Sư Đức Thiều

--- o ---

(+)-(Là Bát nhã,xin đọc lại 2 lần vì

liên kết giữa cuối câu trên và

đầu câu dưới).

---o---

Nhặt Cánh Vô Ưu 6

-24.07.1998.Mậu Dần niên.

TÂM KINH BÁT NHÃ

(Trích Diễn-2019)

--- + ---

Đ Ị N H T U Ệ (31)

(Phản vấn)

“Định đa,tuệ thiểu tăng trưởng vô minh.

Định thiểu,tuệ đa tăng trưởng tà kiến.”(1)

( ? )

+ + +

Định nào tăng trưởng vô minh ?

Tuệ nào lại khiến nảy sinh kiến tà ?

+ + +

Tuệ nhiều sao sanh ra tà kiến ?

Định đa sao thêm lớn vô minh ?

Lời nầy nghe chẳng hợp tình

Lý nầy có thể khó tin khó hành .

Đã là tuệ sao sanh tà kiến ?

Đã định rồi sao khiến vô minh ?

Như vậy còn ai dám tin

Vào thứ định tuệ đang trình thuyết trên.

Có nơi bảo định sanh ra tuệ

Nhưng giới trai phải giữ sạch trong

Nói thế nghe có lý hơn

Chớ thứ định tuệ nêu trên khó xài.

Tuệ là giác, đúng sai phải biết

Chớ có đâu hư thiệt bất phân

Chánh tà kiến giải lung tung

Trong Phật giáo chẳng có tên tuệ nầy.

Đừng gượng ép chữ xài không trúng

Ngu thì không biết đúng biết sai

Còn tuệ sáng như ban ngày

Vậy chữ tuệ ở trên đây, tuệ gì ?

Còn định nhiều cớ chi mê muội

Nếu định theo Phật Tổ chân truyền

Định nhiều tuệ trí tăng thêm

Chớ đâu có chuyện định điên,định khùng.

Định mà chẳng thủ tuân phép tắc

Bắt chước ngồi gục gặc hôn trầm

Định mà chẳng phục chế tâm

Thân ngồi bất động,lòng không nghĩ gì.(2)

Định đâu phải diệt đi tâm thức

Ngồi trơ trơ như cục đá xanh

Định theo lục tổ Huệ Năng

Trong lòng chẳng loạn,tánh hằng thấy luôn.(3)

Định như thế sao còn mê muội

Vô minh đâu có chỗ ẩn tàng

Còn như định tuệ đang bàn

Chỉ là thứ khẩu đầu thiền ngoại lai.

Hoặc để nhắc khuyên ai thái quá

Không nên nghiêng nên ngả bên nào

Chỉ quán phải cân bằng nhau

Vừa hành vừa học lần vào Phật gia.

Nhưng cũng phải nói cho hết ý

Bằng không thì lắm kẻ hiểu lầm

Chính tôi cũng là nạn nhân

Trải bao năm tháng khen nhầm câu trên !

Nay có dịp tôi xin tự thú

Và cũng thầm tự nhủ với lòng

Những gì khuất lấp chưa thông

Cố gắng giải quyết cho xong kiếp nầy.

---------

(1)- Thử so sánh :

-“Tịch tịch tỉnh tỉnh thị

Tịch tịch hôn trầm phi

Tỉnh tỉnh tịch tịch thị

Tỉnh tỉnh loạn động phi.”

(Vĩnh Gia Tập-Huyền Giác)

(2)-“Thùy vô niệm thùy vô sanh

Nhược thực vô sanh vô bất sanh

Hoán thủ cơ quan mộc nhân vấn

Cầu Phật thi công tảo vãn thành.”

(Chứng Đạo Ca-Huyền Giác)

(3)-“Ngoại ly tướng vi thiền

Nội bất loạn vi định.”

(Pháp Bảo Đàn)

-“Ngoại ư nhất thiết thiện ác cảnh giới,

tâm niệm bất khởi,danh vi tọa.

-Nội kiến tự tánh bất động,danh vi thiền.”

(nt)

---o---

Kết hạt Bồ đề 3 – 2011.

TÂM KINH BÁT NHÃ

(Trích Diễn-2019)

--- + ---

TRI HUYỄN QUÁN(32)

+ + +

Rõ biết huyễn mới nên ly huyễn

Bằng không thì mọi chuyện rối lên

Vì như huyễn cũng rất dễ thương

Bỏ thì uổng, vương thì khổ lụy !

Nên cần phải bình tâm tỉnh trí

Nhìn cho ra mặt quỷ vô thường

Mới đủ đầy bản lĩnh thừa đương

Nhãy một bước không còn ngoảnh lại.

Như người khi ói ra đàm dãi

Thì quyết không liếm lại bao giờ

Giác thật tình chỉ có trong mơ

Vì đa số chợt mê chợt tỉnh .

Giác là biết, biết không lầm lẫn

Huyễn là không thật, vẫn bất ly

Huyễn mà chẳng giải quyết được gì

Thì sự thật viễn ly rất khó !

---------

(*)-“Tri huyễn tức ly

Bất thức phương tiện

Ly huyễn tức giác

Diệc vô tiệm thứ.”

(Kinh Viên Giác)

---o---

-Kết hạt Bồ đề 3 – 2011.

TÂM KINH BÁT NHÃ

(Trích Diễn-2019)

--- + ---

LY HUYỄN QUÁN(33)

+ + +

Huyễn cảnh vốn muôn hình,muôn sắc

Thoạt mới nhìn hư thật giả chân

Khó mà xét đoán cân phân

Vì thật với giả đều gần giống nhau.

Thật, đâu có cái nào là thật

Vì có đã là vật mất rồi

Là vật phải hoại hư thôi

Cho dù là vật báu nơi cõi nào ?

Nhận ra vật, vật nào cũng giả

Vì vật nào cũng gá nương nhau

Gá nương thì chẳng vật nào

Tự phụ, tự mãn, tự hào là ta.

Biết tất cả vật là huyễn giả

Mà chẳng ai nỡ bỏ, nỡ rời

Cho nên mới gọi là người

Cứ thế tiếp nối đời đời tử sinh.

Người học đạo dù tin, dù nhận

Ngũ uẩn không,nhưng vẫn lỗi lầm

Cho rằng cái có thật chân

Nào ngờ chẳng có cái chân thật nào ?

Vạn tượng như sắc màu hoa đóm

Giữa hư không nhen nhóm lửa trời

Chớp nhoáng điện rả,hoa rơi

Huyễn ly tức giác, thứ ngôi làm gì ?

Tri huyễn, biết huyễn thì nên tránh

Đừng ôm mang huyễn cảnh trong lòng

Cái gì sanh diệt, diệt sanh

Nếu chẳng là huyễn, gọi bằng cái chi ?

Biết huyễn nhưng chưa ly được huyễn

Là do không nhu nhuyến tu hành

Hoặc do nghiệp cảm duyên sanh

Quá nặng nên phải từng phần xả ly.

Huyễn,thì dù cảnh gì cũng huyễn

Mộng, thì dù mộng đến cõi nào

Vẫn là mộng huyễn như nhau

Nhất là mộng tưởng nhập vào cõi chân !

Biết huyễn giả nên không mộng mị

Không mộng thì tuệ trí sáng ra

Giác thì ngay đó lại qua

Huyễn,thì dụng huyễn như là huyễn hư.

Chỉ sợ người không như pháp quán

Đảo điên mà tưởng chẳng đảo điên

Pháp là phương tiện tùy duyên

Lại tưởng cứu cánh chơn thuyên vĩnh hằng.

Chẳng có pháp nào bằng pháp Phật

Nhưng pháp còn có thấp, có cao

Khế hợp thì bệnh khỏi mau

Bằng không,thì nỗi đớn đau kéo dài.

Nên tất cả không ngoài pháp huyễn(2)

Cần thì xài, không liệng bỏ đi

Pháp pháp chẳng có pháp gì

Thuyền chỉ cần tạm dùng khi sang bờ.

Nói cũng chỉ để cho có nói

Chớ bờ nào và cõi nào đây ?

Như lai há có đến đi

Không nơi nào,chẳng có Tỳ(lô)giá na?(3)

Trước thì ly Ta bà huyễn cảnh

Sau thì ly huyễn hạnh,huyễn tu

Niết bàn cũng là huyễn hư(4)

Phật đạo thì cũng giống như hoa trời.(5)

Hơi khó nghe và hơi khá sốc

Nhưng nếu không,nọc độc ngấm ngầm

Xâm hại, hủy hoại toàn thân

Dù có thần dược cũng không ích gì ?

Tri huyễn dù chưa ly được huyễn

Vẫn còn hơn tình nguyện hiến dâng

Huyễn sự mà cứ ngỡ rằng

Phật sự tối thắng lăng xăng hát hò !

Biết huyễn rồi khéo lo ly huyễn

Đừng bày thêm những chuyện huyễn hư

Chớ bảo dụng huyễn độ người

Coi chừng huyễn độ mình rồi chẳng hay ?

Nói như huyễn thì ai cũng biết

Nhưng quán cho thấu triệt mấy ai ?

Tri huyễn ly huyễn khó thay !

Giác là xong việc,xưa nay mấy người ?

---------

(1)-“Chúng nhân duyên sanh pháp

Ngã thuyết tức thị không”.

(Trung Quán-Long Thọ)

(2)-“Khởi chư thiện pháp bản thị huyễn

Tạo chư ác nghiệp diệc thị huyễn”.

(Đức Phật Thi Khí)

(3)-Tỳ lô giá na: Biến nhất thiết xứ.

(4)-“Huyễn pháp giai thị huyễn

Huyễn tu giai thị huyễn”.

(Thiền sư Hiện Quang VN)

(5)-“Tu bồ đề: Dù có pháp nào cao hơn

Niết bàn,ta cũng nói như mộng như

huyễn.”

(Kinh Đại Bát Nhã)

(6)-“Ngô thị Phật đạo như nhãn tiền hoa”.

Kinh Tứ thập nhị chương

(Chương 42)

---o---

Gia Thất Am 04.05.2013 – 25.03.Quý Tỵ .

-Những Hạt Mưa Rào 2 – 2013 .

TÂM KINH BÁT NHÃ

(Trích Diễn-2019)

--- + ---

VÔ TRÍ VÔ ĐẮC (34)

+ + +

Biển ái lại với nguồn tham

Là dòng nước đục đen ngòm tanh nhơ.

Trí tuệ thuyền bè đưa người

Vượt qua sóng gió đến nơi an toàn.

Nên biết tam giới bất an

Như huyễn,như mộng,như cơn mơ dài.

Chán khổ, lánh khổ tìm vui

Như chiêm bao lại nói thời chiêm bao.

----------

(*)-“Ái hải tham nguyên tấn dục lưu

Tu bằng trí phiệt xuất ba đào

Cẩn tri tam giới giai như mộng

Yểm khổ,hân an diệc mộng đầu”.

Bát nhã trực giải

(Thiền sư Minh Chánh)

---o---

-Nhặt Cánh Vô Ưu 5 -31.05.1998.

TÂM KINH BÁT NHÃ

(Trích Diễn-2019)

--- + ---

VÔ VÔ MINH (35)

+ + +

Một vòng sanh diệt thử nhìn quanh

Đáng trách ai hơn trách vô minh ?

Ba thuở lòng vòng không lối thoát

Hết sanh rồi tử, tử rồi sanh .

Đã tỏ ngộ rồi ngũ uẩn không

Thế là ngã chấp tự tiêu vong

Mười hai mắc xích liên hoàn ấy

Tự rã, tự rời duyên lẫn nhân.

----------

-“Nhất luân sanh diệt trách vô minh

Tam thế tuần hoàn dĩ phục sanh

Nhược ngộ uẩn không tiêu ngã chấp

Hà tòng thập nhị nhân duyên sanh”.

Bát Nhã Trực Giải

(Thiền sư Minh Chánh)

---o---

-Nhặt Cánh Vô Ưu 8 – 1999.

TÂM KINH BÁT NHÃ

(Trích Diễn-2019)

--- + --

ĐỌC BÁT NHÃ(36)

+ + +

Hơn ba tháng trầm mình lặn lội

Từ thượng lưu suốt tới hạ nguồn

Dòng sông Bát Nhã thân thương

Rộng sâu sáng chiếu Kim cương trong ngần.

Thân xác dường sạch lần cấu uế

Tâm hồn như hòa với thái hư

Bao nhiêu tình niệm dại ngu

Bao nhiêu trước phược mây mù xé tan.

Hơn ba năm chuyên cần học đạo

Nhờ duyên may được dạo Tâm kinh

Trăm hoa,trăm sắc lung linh

Tánh vô tự tánh, ai vun ai trồng ?

Bản thể vốn thường hằng thanh tịnh

Vẫn như nhiên,chẳng nhiễm chẳng ô

Do ta mù quáng dại khờ

Phân biệt ngang kết đôi bờ đảo điên !

Pháp do”Chúng nhân duyên sanh pháp”(1)

Giả đặt tên, giả lập pháp môn

Đồ giả dĩ nhiên không bền

Biết giả, chẳng lẽ lại còn đắm say ?

Đọc Bát Nhã đến đây trực nhận

Nguyện ước gì, vô tướng rỗng không

Nên làm mà chẳng cầu mong

Tất cả chỉ thể hiện lòng Đại Bi.(2)

Bằng chẳng thế, có gì cao quý

Tự tại đâu phải chỉ riêng mình

Chẳng lẽ tu đến đạo thành

Rồi lại biến mất chẳng còn cái chi ?

Vô quái ngại, chẳng gì ngăn ngại

Chiếu kiến“Không”khổ hải độ qua

Ma Ha Bát Nhã Ba La

Mật Đa năng lực khó mà nghĩ suy !

Cảm chút ơn được may mắn gặp

Được thắng duyên trọn đọc không dừng

Ba tháng đã hồi hoàn Kinh

Đã mãn nguyện dù một lần đọc qua.

Nay ghi lại, gọi là ghi tạc

Ơn mọi người thành đạt cho ta

Nam Mô Bát Nhã Ma Ha

Chúng sanh độ tận ái hà khổ đau.

----------

(1)-“Nhân duyên sở sanh pháp

Ngã thuyết tức thị không”.

(Trung Luận-Long Thọ)

(2-“Viễn ly chư đoạn thường

Thế gian hằng như mộng

Trí bất đắt hữu vô

Nhi hưng đại Bi tâm”.

(Kinh Lăng Già)

---o---

Gò Vấp 19.03.2.000-14.04.Canh Thìn.

-Nhặt Cánh Vô Ưu 9 .

TÂM KINH BÁT NHÃ

(Trích Diễn-2019)

--- + --

PHỦ ĐỊNH-PHỦ ĐỊNH(37)

(Dòng cảm xúc khi lắng nghe thầy

Tuệ H giảng Tâm Kinh Bát Nhã)

+ + +

Ta đang thực hiện ước mơ

Giác ngộ giải thoát vượt bờ trầm luân.

Thì phải tu sửa thân tâm

Theo Kinh,Luật,Luận lần lần tiến lên.

Chớ chẳng thể không móng nền

Lại đi xây dựng phần trên cao tầng ?

Nếu chưa từng là học tăng

Thì làm sao biết kinh văn giáo truyền.

Giờ nầy ngồi nói huyên thiên

Một câu dứt tuyệt oan khiên ba đời.

Ai là người chỉ một lời

Siêu phàm việt thánh ngay nơi hiện tiền ?

Nếu chưa hội đủ cơ duyên

Thì dù là Phật cũng tuyên bố rằng :

Tam năng và tam bất năng.

Bản thân người ngộ là Tăng chưa nào ?

Nếu như đã thấm tương chao

Thì việc cơ bản ban đầu đã xong.

Vậy là chẳng có chi không

Nguyên nhân mà lại thành công bao giờ ?

Có nhiều phương cách sang bờ

Chớ đâu nhất quyết phải nhờ thuyền ghe.

Đẳn tre, kết nứa làm bè

Khéo chèo,khéo chống cũng lìa bến mê.

Người đến thì ta cũng về

Thấp cao mau chậm có hề chi đâu ?

Nếu không quán sát đuôi đầu

Nếu không chiếu kiến thế nào nhận ra ?

Cái thấy biết rõ ràng là

Hoàn toàn thấy biết không ta,không người.

Chẳng có cái gì là tôi

Vậy cái gì đã nhiều lời phân bua ?

Tránh vỏ dưa, đạp vỏ dừa

Tên nầy chẳng nhận,nhận bừa tên kia.

Cái gì cũng đoạn cũng lìa

Phủ định(phủ định)vô tưởng định kia chực chờ.

Tận diệt, diệt tận không ngơ

Diệt tận định là thời cơ chín mùi !

Chiếu soi thấy rõ tận nơi

Nên thản nhiên xem cuộc đời như không.

Tự tại vô ngại thong dong

Động tịnh, nói nín ngoài vòng nghĩ suy.

Vì đã có Chánh biến tri

Nên thường tịch cũng đồng thì phóng quang.

Văn, Tư, Tu Tuệ vững vàng

Đừng ham một bước thềm thang chẳng cần.

-Chớ đi quá xa kinh văn

Khiến quên mất việc cần làm hiện nay.

Là vượt qua khổ ách nầy

Bằng cách thâm nhập ngày ngày chiếu soi.

Năm uẩn hằng hữu muôn đời

Thực chất,thực tế chẳng rời tướng không.

Tróng rỗng như là hư không

Việt,Trung chớ có đánh đồng ngữ ngôn.

Có không, Việt ngữ hoàn toàn

Rỗng không,Hán tự chuyển sang chớ lầm !

Hai chữ “KHÔNG”nghĩa chẳng đồng

Xin hãy lưu ý quan tâm việc nầy.

-----------

Gia Thất Am 06.07.2.015-21.05.Ất Mùi.

-Tiếng Chuông Chiều 3 – 2.015.

TÂM KINH BÁT NHÃ

(Trích Diễn-2019)

--- + --

HÀNH THÂM(38)

+ + +

HÀNH THÂM BÁT NHÃ BA LA

CHỖ TÔI TÂM ĐẮC CHÍNH LÀ HÀNH THÂM.

CÓ THÂM HÀNH MỚI SÁNG TÂM

CÓ HÀNH THÂM MỚI RÕ TÂM ĐỊA NGƯỜI.

-----------

Phỏng theo câu hành thâm :

-“Hành thâm Bát Nhã Ba La”.

(Tâm Kinh)

---o---

Nhặt Cánh Vô Ưu 3

Đinh Sửu niên 1.997 .

TÂM KINH BÁT NHÃ

(Trích Diễn-2019)

--- + --

BÁT NHÃ – BỒ ĐỀ(39)

+ + +

Khi hoa Bát nhã trong lòng

Nở tung,thì vạn pháp đồng Phật tâm.

Khi Bồ đề quả giác đơm

Chân như,phi sắc phi không rở ràng.

----------

Phỏng theo 2 câu :

“Bát nhã hoa khai,

vạn pháp tức tâm tức Phật.

Bồ đề quả thục,

nhất chân vạn pháp giai không”.

( ? )

---o---

Nhặt cánh vô ưu 4

Mậu Dần niên 07.02.1998.

TÂM KINH BÁT NHÃ

(Trích Diễn-2019)

--- + --

KINH TÂM - KINH HÀNH(40)

+ + +

Tâm kinh đã khép lại rồi

Đệ huynh có thấy gì thời hay không ?

Nếu tạm ưng ý, vừa lòng

Thì xin hãy sống thật tâm, thật tình.

Bởi vì đây là Tâm kinh

Nếu như không sống hết mình với tâm

Thì đừng hy vọng tâm minh

Tâm bất minh sẽ nảy sinh lắm điều

Khổ nào cũng từ đấy theo

Bất thiện nghiệp pháp rắc gieo khắp cùng.

Thì dù chú đại, chú thần

Không chú nào giúp thoát vòng mê tân.

Chỉ có chánh niệm một lòng

Chú vào tâm ấy hành thâm thời thời.

Chắc chắn khổ sẽ xa rời

Chắc chắn qua lại, tới lui an nhàn.

Có thể gọi là Niết bàn

Có thể gọi là Tịnh bang, Lạc thành.

Không tin,xin hãy thâm hành.

Huyền Trang và cả hậu sanh sau nầy

Đã chấp nhận câu trên đây

“Độ nhất thiết khổ ách”từ ngày lập kinh.

Tôi khẳng định, và tự tin

Nếu như ai đó thật tình muốn tu

Thì hãy tinh tấn cần cù

Giảm bớt, giải bớt từ từ thói quen.

Không tích lũy,không tạo thêm

Bởi vì năm uẩn không bền chắc lâu.

Không tích tập thì có đâu

Để đoạn,để diệt ; đạo mầu là chi ?

Tóm lại, chẳng cần viễn ly

Điên đảo mộng tưởng,chẳng chi Niết bàn.(*)

Năm uẩn không thật,rõ ràng

Giai không, giai có, luận bàn thị phi !

Muốn hết khổ,hãy thâm trì

Tâm kinh Bát nhã,khổ gì cũng qua .

---------

(1)-“Nhất thiết vô Niết bàn

Vô hữu Niết bàn Phật

Vô hữu Phật Niết bàn

Viễn ly giác, sở giác”…

(Kinh Lăng Già)

---o---

Gia Thất Am 28.10.2019-01.10.Kỷ Hợi.

Chơn Pháp Nguyễn Bá Quang

Google : CƯ SĨ THI SĨ

NGŨ ẤM QUÁN(6)

+ + +

Bởi chẳng chịu nương theo chánh giáo

Đức Thích Ca chỉ bảo dạy khuyên

Cho rằng sắc chất vĩnh miên

Tranh nhau chiếm hữu làm riêng của mình.

Nào sắc hương, sắc thanh, sắc vị

Pháp sắc xứ, xúc đối sắc thân

Mê lầm tưởng rằng sắc trần

Là ta, là sở hữu cần tóm thâu.

Xúc đến đâu thọ vào đến đó

Tưởng sai lầm nghĩ nọ nghĩ kia

Tưởng thật có,sanh khen chê

Tưởng vĩnh cữu nên đam mê hận hiềm.

Tưởng liên tục ngày đêm không dứt

Vui buồn lẫn giận tức ghét ưa

Chuyển biến từng phút từng giờ

Hành trạng này dẫn nhập vô thức tàng.(1)

Tâm thức ghi rõ ràng mọi việc

Sai lầm lại nối tiếp sai lầm

Từ xúc chạm của sắc thân

Đến thọ cảm của căn phần tưởng tri.

Sanh đủ thứ mạn nghi tà kiến

Tạo đủ điều bất thiện ác nhân

Dựng lập nên thức,căn,trần

Cả một hệ quả xoay vần khổ đau !

Khổ nhân,nối tiếp nhau khổ quả

Vạn nghìn xưa chưa có một ai

Ngoại trừ Thích Ca Như Lai

Đã diệt tận gốc, vượt ngoài khổ đau.

Ngài để lại vầng hào quang sáng

Là Bát nhã như ngọn đèn trời

Soi rọi khắp chốn, khắp nơi

Hãy nên ghi tạc những lời nhủ khuyên.

Nương Phật trí, nhập thiền tâm quán

Năm uẩn không thật,chẳng thường tồn

Có đó nhưng đổi thay luôn

Vô chủ, vô ngã, gá nương nhau thành.

Năm thủ uẩn vừa sanh vừa diệt

Hãy quán cho thấu triệt căn nguyên

Muôn pháp dựa vào chúng duyên

Sanh khởi nên gọi thẳng thiền là không.(2)

Sắc không thật, thọ làm sao thật

Càng tưởng tri càng trật đường rầy

Vọng tình tưởng nghĩ đông tây

Lầm tưởng thật có cảnh nầy, cõi kia.

Sanh đắm nhiễm đam mê cố chấp

Khiến não phiền tràn ngập trong lòng

Quay cuồng như một cái vòng

Ba đường sáu nẻo chập chồng khổ đau !

Trạng thái này quy vào hành uẩn

Luôn đổi thay tăng trưởng rộng sâu

Khổ khổ luôn nối tiếp nhau

Kiết phược, tích lũy gom vào thức tâm.

Tâm tích tập lâu sanh tập khởi (3)

Duyên lự và nghĩ ngợi lung tung

Hiện hành nghiệp thức trùng trùng

Biển khổ sâu thẩm vô cùng vô biên.

Vô minh khiến đảo điên mù mịt

Khổ do bởi nhận thức sai lầm

Ngay bây giờ hãy tỉnh tâm

Tự tại quán chiếu,tinh thâm tuệ hành.

Nương Phật trí một lòng khởi quán

Tin tưởng vào Phật bản (sư) Mâu ni (4)

Khổ do tâm địa mê si

Tưởng lầm dẫn đến hành vi sai lầm.

Nay hiểu rõ khổ không thật có

Phá vô minh biển khổ cạn khô

Vô minh đồng nghĩa mê mờ

Mê mờ hết, vô minh giờ ở đâu ?

Vô minh không thật, đâu cần diệt

Vậy khổ đau có thiệt hay sao ?

Khổ tập, diệt đạo, nhằm vào

Người chưa rõ pháp ảnh bào huyễn hư.

Uẩn, ấm, giới, thảy như mộng huyễn

Căn,thức,trần,nhập,chuyện huyễn hư

Pháp huyễn thì lấy gì tu ?(5)

Người huyễn,cảnh huyễn khổ từ đâu ra ?.

Vững tin nơi Thích Ca từ phụ

Lời ngài dạy Y cứ thực hành

Quán cho thấu suốt ngọn ngành

Tự ta giải thoát ta, cần chi ai ?

Bằng như ta có ngay trí tuệ

Thì cần nương kinh để làm gì ?

Cũng chẳng quán chiếu tư duy

Tự thể Bát nhã liễu tri tỏ tường.

Do đó nên phải nương Bát nhã

Trí tuệ mà Phật đã chứng tri

Y theo đó quyết tu trì

Phá tan ám chướng mê si sai lầm.

Từ đây Bát nhã tâm hiển lộ

Như trí tuệ Phật Tổ không sai

Bởi nguyên liệu tố chất này

Rõ ràng ai cũng như ai,tánh đồng.

Do người viết diễn không mạch lạc

Bởi vì chưa hội nhập đỉnh cao

Tuy nhiên cũng gọi phần nào

Ý tứ suy diễn dựa vào kinh văn.

Nếu ai cũng quan tâm hỗ trợ

Cùng nhau làm sáng tỏ lý kinh

Văn tự,quán chiếu,phân minh

Thật tướng Bát nhã lung linh sáng ngời.

Cùng góp Ý, góp lời, góp chữ

Cùng làm cho pháp sự hiển ra

Thì pháp lý chắc chắn là

Sẽ dễ truyền đạt thông qua lòng người.

Ngay đó sẽ đổi dời biển khổ

Thành ao sen thất bảo ngát hương

Người người tán thán cúng dường

Chớ không tranh cãi dưa tương mắm cà.

Chúng ta là tại gia cư sĩ

Chắc không hơn các vị cao tăng

Vậy chớ tự mãn cho rằng

Không cần tham khảo kinh văn thánh hiền.

Hiện tại có nhiều phiên bản dịch

Lược cùng quảng bản rất phổ thông

Các nhà chú giải ngoài trong (nước )

Tại gia , xuất tục, cựu tân giải trình.

Tạo điều kiện nghe nhìn thấu đáo

Chọn cho mình phần giáo viên dung

An tâm quán chiếu hành thâm

Nói luận giảng thuyết không lầm,không sai.

Chắc chắn sẽ có ngày thành tựu

Chắc chắn sẽ vượt khỏi vũ môn

Chắc chắn khổ sẽ không còn

Chắc chắn tự tại thong dong Ta bà.

---------

Bản thể vốn xưa nay thường tịch (1)

Chẳng có gị biến dịch chuyển đi

Chẳng có gì giảm bớt đi

Lại cũng chẳng có cái gì tăng thêm.

Không mê thì cần tìm chi giác

Không vọng tà há đạt chánh chơn

Không vui thì có đâu buồn

Không sanh không tử Niết bàn cần chi ?

Không chúng sanh làm gì có Phật

Không thiên đàng,địa ngục ở đâu ?

Không đối đãi,không thấp cao

Không sinh diệt chẳng cái nào giảm tăng.

Quán biết rằng thế gian không thật

Do biến kế sở chấp cưỡng danh

Tỉnh thức nhận rõ sai lầm

Xưa nay tánh ấy tịnh thanh đủ đầy. (2)

Và sự thể quanh đây chẳng khác

Không có gì mất mát đổi thay

Vẫn là thường sự xưa nay

Hai buổi sáng tối,hết ngày lại đêm.

Vẫn ba thời không thêm không bớt

Vẫn nắng mưa, mưa ướt nắng khô

Hện tại vẫn chẳng khác xưa

Mọi việc vẫn cứ diễn ra bình thường.

Dẫu cho có dời non lấp bể

Vẫn không ngoài đất thế giới này

Dù có đập phá dựng xây

Vẫn chẳng phải của ở ngoài thế gian .

Lấp nơi nầy sang bằng nơi khác

Chỗ nầy tăng chỗ khác giảm suy

Chớ đâu có mất mát gì

Nếu cần trả lại, vẫn y nguyên mà.

Nên chẳng thể bảo là tăng giảm

Mê thì có khổ nạn bao vây

Tỉnh thức biết cảnh giới này

Là mộng, mộng tự cao bay mất liền.

Cảnh nội do tham thiền biết được

Cảnh ngoại do quán triệt thế gian

Rõ ràng bất giảm bất tăng

Tăng giảm là chuyện lăng xăng tạm thời.

-----------

(1)-“Chư pháp tùng bản lai,

Thường tự tịch diệt tướng”.

(Kinh Pháp Hoa)

(2)-“Hà kỳ tự tánh bản tự thanh tịnh

Hà kỳ tự tánh bản tự cụ túc”.

(Pháp Bảo Đàn)

---o---

(Trích Tiếng Chuông Chiều 2 - 2015)

TÂM KINH BÁT NHÃ

(Trích Diễn-2019)

--- + ---

BẤT CẤU TỊNH QUÁN(9)

+ + +

Chẳng có gì hoàn toàn trong sạch

Chẳng có gì là thật nhuốc nhơ

Ngàn xưa cho đến bây giờ

Dơ sạch lẫn lộn, sạch dơ lẫn lầm. ( * )

Dụ như đóa hoa hồng xinh đẹp

Được mọi người đặc biệt tưng tiu

Nhưng sau thời gian quý yêu

Hoa hồng lại phải chịu nhiều xót xa.

Người ta đem quẳng ra bãi rác

Và dập vùi tan nát đời hoa

Hoa hay rác, rác hay hoa ?

Hoa là rác đó, rác là hoa đây .

Như thân xác ta nay sạch đẹp

Lại chứa đầy cáu gét bẩn nhơ

Chín lổ rỉ chảy từng giờ

Ba ngày bỏ phế sạch dơ biết liền.

Những thứ ta đang quen xử dụng

Như vật thực ăn uống hằng ngày

Ở đâu có những loại này

Phải chăng từ những chất đầy nhuốc nhơ ?

Bùn đất là nguyên sơ sinh khởi

Phân bón là rác rưởi cỏ cây

Cùng phế phẩm chúng ta đây

Đều là dưỡng chất,không ngoài thức ăn.

Dơ sạch khó mà phân mà định (1)

Vì thế nên cấu tịnh không hai (2)

Sạch cũng từ chỗ dơ đây

Dơ cũng từ chỗ sạch này mà ra.

Nên chẳng có chi là cấu tịnh

Cấu tịnh là tâm bệnh chúng sanh

Chạy theo mộng tưởng vọng tình

Chán đây thích đó không cần nghĩ suy.

Cấu hay tịnh đều là huyễn giả

Huyễn giả đồng nghĩa với như không

Phải có cái nhìn dung thông

Thì mọi khổ não hết mong quấy mình.

Chiếu kiến chút nghĩa kinh (theo) văn tự

Và tự mình tĩnh lự tư duy

Phân biệt cố chấp bỏ đi (3)

Sẽ nếm vị Hữu dư y Niết bàn.(4)

^{--------------------------}

(1)-Đồng thời cụ túc tương ứng môn.

(Một trong thập huyền môn của

Tông Hoa Nghiêm)

(2)-Ngũ trùng bất nhị trong kinh Đại Bảo Tích :

1/-Cổ kim bất nhị

2/-Tịnh uế bất nhị

3/-Thiện ác bất nhị

4/-Nam nữ bất nhị

5/-Lão ấu bất nhị

(3)-Tri kiến lập tri tức vô minh bổn,

tri kiến vô kiến tư tức niết bàn.

(Kinh Lăng Nghiêm)

(4)-Còn nương tựa vào đời sống hữu vi

như mọi người,nhưng thực ra lòng đã

được thảnh thơi an lạc ; cũng là thành

quả của Vô trụ xứ Niết bàn; Bất ưng

trụ của Kim cang kinh và Bất nhập của

ngài Duy Ma Cật.

( * ) -Bản lai vô cấu tịnh

Cấu tịnh tổng hư danh

Pháp thân vô quái ngại

Hà trược phục hà thanh ?

(Tuệ Trung Thượng Sĩ )

---o---

(Trích Tiếng Chuông Chiều 1 - 2014)