TR 82

TÂM KINH BÁT NHÃ

(Trích Diễn-2019)

--- + ---

TÂM KINH-TÂM TÌNH

+ + +

Bao năm mãi miết học hành

Hôm nay xin được chân thành đổi trao.

Cùng các bằng hữu tương giao

Qua vài thi đoạn dựa vào Tâm kinh.

Với cái thấy biết của mình

Hiện nay,tiện dịp thưa trình như sau :

Tất cả bài viết nhằm vào

Một số thuật ngữ chuyên sâu thường dùng

Hoặc là đọc tụng chung chung…

Nhưng tác dụng thì lại không hiển bày.

Muốn thực hành đoạn kinh nầy

Thì ít nhất phải hiểu vài ba câu.

Mới nhổ được gốc khổ sầu

Bằng không,thì cứ cãi nhau muôn đời !

Có không, không có, rốt rồi

Không nhân,không quả,không người,không ta.

Chẳng có việc gì buông tha…

Vô tu, vô chứng, thành ma Ba tuần.

Cái gì cũng bảo là không

Vô tàm, vô úy, uổng công tu hành !

Không quán chiếu,chẳng hành thâm

Thời thời chẳng tốn chút công sức nào.

Làm sao diệt dứt khổ đau

Mình chẳng độ thoát, ai vào độ cho ?

Chỉ cần đơn giản nhận ra

Ấm, nhập, xứ ,giới đều là rỗng không .

Có đó,nhưng chẳng trường tồn

Mất đó,nhưng chẳng hoàn toàn diệt tiêu.

Chỉ lo là ta tự chiêu

Tự rước lấy họa, do nhiều đam mê .

Không giác, có đâu Bồ đề ?

Không giải thoát,sẽ chẳng hề an vui .

Tâm kinh tùy ở mỗi người

Hành thâm hay tụng đọc rồi cho qua ?

Nhất thiết khổ ách Hằng sa

Độ được hay không,do ta thâm hành.

Tâm tình mong kết duyên lành

Cùng với Pháp lữ xa gần đồng tu.

-------------

Gia Thất Am 03.10.2019-05.09.Kỷ Hợi.

Chơn Pháp Nguyễn Bá Quang

TÂM KINH BÁT NHÃ

(Trích Diễn-2019)

--- + ---

TỰ TẠI QUÁN

+ + +

Hỡi các bạn Thiện nam, Tín nữ

Tại sao không quán tự chính mình

Mình là ai ? Ai là mình ?

Bồ tát hay một chúng sanh thấp hèn ?

Ta đâu phải nhỏ nhen thế đấy

Lại cúi đầu lạy bái tha nhân

Ta phải tự tại quán thâm

Hành trì Bát nhã kinh tâm Phật truyền .

Ngài đã chứng hiện tiền đạo quả

Trải bao đời trước đã khéo tu

Trời người tán thán Bổn sư

Tuệ trí bừng sáng thiên thu vĩnh hằng .

Lời Ngài nói là chân thật ngữ

Lưỡi Ngài dài khắp phủ tam thiên

Ngài là Như lai xuất triền

Khổ đau sanh tử vĩnh miên đoạn trừ .

Ngài thành tựu ngay từ cuộc sống

Chúng ta có tin nhận hay chăng ?

Nếu có, nên tự hứa rằng

Thời thời luôn chiếu sáng tâm địa mình .

Chiếu đến khi nào nhìn thấy rõ

Trong cõi đời chẳng có thứ chi

Chắc thật đáng để mê si

Tồn tại để phải khổ vì muốn ham .

Ngũ uẩn, căn bản sanh vạn loại

Con người và thế giới sum la

Tự thân năm uẩn chỉ là

Một nhóm tổ hợp sắc và thức tâm .

Sắc là cái xác thân tứ đại

Do bốn chất hợp lại mà thành

Tâm là cái chẳng tướng hình

Không thể thấy được bằng tầm mắt ta .

Thân tứ đại vốn là không thật

Tâm vô thường tít tắc đổi thay

Thọ,tưởng,hành,thức uẩn nầy

Chứa đầy tập khí sâu dầy lầm sai .

Trở thành Ấm lâu ngày che phủ

Tưởng tượng rằng mọi sự ở đời

Đều là tốt đẹp tuyệt vời

Đều là vĩnh cữu không rời chúng ta .

Ta còn chẳng phải là ta nữa

Huống chi là sự thể chung quanh

Có ai đã sống nghìn năm

Có cõi nào thoát khỏi vòng hoại hư ?(1)

Nếu cõi đấy tạo từ vật sắc

Dù đó là cõi Phật tây thiên

Hữu hình hữu hoại đương nhiên

Hữu vi như mộng huyễn,thiền quán đi !(2)

Năm uẩn đã liễu tri không thật

Chúng chỉ là hợp chất duyên sanh

Vô cầu, vô dục, vô tranh,

Vô nhiễm,vô chấp sao thành khổ nhân ?

Nhân không có đâu thành khổ quả

Khổ đau chẳng thật có trong đời

Không có ta, không có người

Pháp không có thật, ai thời khổ đau ?

Do mê mờ chấp vào huyễn cảnh

Nên khổ đau hoạnh kết oán sanh

Giờ thì đã rõ mối manh

Không còn bị ngọn ngũ hành vùi chôn .

Quán ngũ uẩn giai không là thế

Chẳng còn gì có thể ngại ngăn

Tự tại qua lại nhân gian

Nhờ nương kinh nghiệm Phật ân giáo truyền .

Từ đó tự tham thiền ,tham quán

Tự mình thoát ách nạn khổ đau

Thì đâu cần phải dựa vào

Thần lực,thần chú,thần cao thấp gì ?

Hãy tự tại quán khi cần quán

Chớ đợi chờ lâm nạn mới tu

Chưa thuần thục phải cần cù

Đã chứng ngộ, tự tại từ đấy thôi .

Nói để chỉ cái tôi giả biết

Chớ như tôi thật biết cái tôi

Thì mọi việc đã xong xuôi

Còn gì nữa để phanh phui luận bàn ?

Quán tự tại không cần nơi chốn

Ở đâu cũng an ổn quán tri

Giác quán thì có cần gì

Đạo tràng,đạo cụ,thiền đi,thiền ngồi ?

Quán làm sao thảnh thơi tự tại

Quán làm sao chẳng ngại thứ chi

Nằm ngồi đi đứng tuỳ nghi

Quán thông các pháp hữu vi nguỵ tà .(3)

Đó là pháp quán ta đang quán

Để giải trừ khổ nạn trước tiên

Còn quán chi nữa tuỳ duyên

Tự tại mà quán, mà thiền, mà tham .

------------

(1) -Thành ,trụ ,hoại ,không.

(2)-“Nhứt thiết hữu vi pháp,

như mộng huyễn bào ảnh,

như lộ diệc như điển,

ưng tác như thị quán.”

(Kim Cang Bát Nhã)

(3)-“Thế gian vô thường,

quốc độ nguy thuý,

tứ đại khổ không,

ngũ ấm vô ngã,

sanh diệt biến dị,

hư nguỵ vô chủ…”

(Kinh Bát Đại Nhân Giác)

(Trích Tiếng Chuông Chiều 1-2014)

TÂM KINH BÁT NHÃ

(Trích Diễn-2019)

--- + ---

QUÁN TỰ TẠI BỒ TÁT

Vào Cõi Nhân Gian

Nhập Pháp Giới Hoa Nghiêm

(Nhất thể-Liên vận-Liên nhật)

+ + +

Nay xin phép lên đường đi tiếp

Đến bên kia núi tuyết Hymalya

Dưới mỏm thạch bàn voi ra

Có Quán Tự Tại ông ta đang ngồi.

Thiện Tài bước đến nơi cúi lạy

Ngài Từ Bi xin hãy nhận con

Tuổi còn trẻ, dạ còn non

Nhưng vì ham học nên con tìm Ngài.

Chỉ cho con các bài Thiền quán

Quán thế nào thấy đặng chân tâm ?

Quán sao tự tại thong dong

Quán sao ma chướng trong lòng tiêu tan ?

Quán Tự Tại còn đang thiền quán

Nghe mấy câu im lặng mắt nhìn

Bi tâm, Từ lực phát sinh

Thiện Tài cảm thấy tự mình suốt thông.

Quán Tự Tại đến gần Đồng tử

Ta cho ông được dự hội nầy

Hãy nghe huấn thị sau đây

Ta đang hành hạnh Đại Bi nhân từ.

Ai khổ sở ta thì cứu giúp

Chỉ cho họ rõ biết nguyên nhân

Khổ là do quá tham gian

Sống không biết đủ,biếng làm siêng chơi.

Còn ai muốn sống đời phú túc

Thì ta hiện đến trước giúp liền

Không phải cho bạc cho tiền

Mà chỉ cách sống thảo hiền thẳng ngay.

Còn ai muốn khỏi tai khỏi nạn

Ta liền đến bên cạnh ủi an

Thiện ác nhân quả rõ ràng

Hãy tạo phước nghiệp,khỏi mang khổ sầu.

Còn ai sợ oán thù ác tặc

Thì ta liền có mặt chỉ bày

Nghiệp báo chẳng bao giờ sai

Hại người,người hại xưa nay sự thường.

Còn ai muốn khỏi đường tù tội

Ta đến nơi mách với họ rằng

Xem lại cách ở, cách ăn

Luật pháp phải giữ,nghĩa nhân phải gìn.

Còn ai muốn gia đình đầm ấm

Ta liền đến bên cạnh nhủ khuyên

Nhịn nhường là việc đầu tiên

Trên nhường,dưới nhịn,nhẫn kiên kiết tường.

Còn ai muốn đao thương bất nhập

Thì ta liền chỉ cách giải trừ

Đừng làm tổn hại mạng người

Đừng giết sinh vật,đừng nuôi oán thù.

Còn ai sợ ếm trù độc hại

Thì ta liền đến dạy chú tâm

Tâm chú tà thuật bất xâm

Chú tâm mọi sự ác ngầm tránh xa.

Còn ai muốn cầu qua biển khổ

Ta đến nơi cứu hộ liền khi

Khổ, là khổ sở điều chi ?

Ai làm mình khổ, ai gây mình sầu ?

Chính tự mình gây sầu chuốc khổ

Thì tự mình giác ngộ ăn năn

Khổ khổ, khổ thân khổ tâm

Là do lối sống sai lầm bất lương.

Muốn hết khổ,phải nương Tam bảo

Theo tám đường chánh đạo thực thi

Năm giới gìn giữa kiên trì

Quyết định hết khổ,không chi nghi ngờ.

Ta sẵn sàng giúp người cần giúp

Nhưng ta không giúp được hai điều

Làm xong rồi mới vái kêu

Muốn đã,lại muốn những điều vô duyên.

Ta vốn có tình thương vô tận

Thương mọi người với những lo toan

Không cần rõ biết nguyên nhân

Chỉ muốn và muốn không cần nghĩ suy.

Ta chẳng ngại những gì làm được

Nên sẵn sàng xông lướt hiểm nguy

Luôn thể hiện lòng đại Bi

Nên luôn có mặt mỗi khi người cần.

Người cần ta, ta không ngần ngại

Khi ta cần lại ngại mọi người

Thiện hạnh phải rán vun bồi

Không làm muốn hưởng,ta thời chịu thua !

Ta quán khắp nhưng chưa quán hết

Chúng sanh tâm lớp lớp trùng trùng

Như sóng giữa lòng đại dương

Dù ta mỗi bữa vẫn thường quán tâm.

Chơn ở đâu khi không có vọng ?

Vọng ở đâu khi vọng đã chơn ?

Ta thường quán ngày,quán đêm

Tự tại vô ngại, quán đêm quán ngày.

Dù ta có trăm tay nghìn mắt

Cũng không sao chìu được ý người

Chẳng lẽ ta sống ở đời

Để chờ thiên hạ gọi mời réo kêu ?

Ta sở dĩ chìu theo ý họ

Là chỉ vì muốn độ họ thôi

Song đã nhiều kiếp,nhiều đời

Bệnh nầy chưa dứt lại nhồi bệnh kia.

Ông hãy cùng ta về Nam hải

Nhìn biển xanh quán lại biển tâm

Vô ngại tự tại viên thông

Chúng sanh độ tận như lòng biển sâu.

Thiện Tài muốn đi đâu tùy hỷ

Pháp của ta có chỉ bấy nhiêu

Chúng sanh nhiều,ứng hóa nhiều

Chúng sanh vô tận, ý nhiều vô biên.

-----------------

(*)-“Viễn ly chư đoạn thường

Thế gian hằng như mộng

Trí bất đắc hữu vô

Nhi hưng đại bi tâm”.

(Kinh Lăng Già)

Gia Thất Am 29.05.2012-09.04n.Nhâm Thìn.

(Trích Vào Cõi Nhân Gian - 31)

(Phụ lục)

TÂM KINH BÁT NHÃ

(Trích Diễn-2019)

--- + ---

QUÁN TỰ TẠI BỒ TÁT (2)

+ + +

Được Thánh trí đã là quá sức

Bồ tát không dừng bước ở đây

Sáu xứ ứng xử tùy nghi

Sáu căn hổ dụng,ngại chi sáu trần ?

Tâm đã không,không nhân không quả

Không ta ,người tất cả quán thông

Vô ngại vượt ngoài có không

Ra vào ba cõi, thong dong sức thần.

Chánh định chính là đàng thẳng tắt

Nẻo Thiền môn dứt bặt nghĩ suy

Tam muội đã vào tận đây

Chẳng còn hạn lượng,đông tây tung hoành.

Chân dạo khắp mười phương pháp giới

Thân tới lui qua lại sáu đường

Chẳng thấy dù là hành tung

Huống là thấy được Phật thân nơi nào ?

--------------------

BÁT NHÃ TỤNG

-“Bồ tát siêu Thánh trí

Lục xứ tất giai đồng

Tâm không quán tự tại

Vô ngại đại thần thông.

Thiền môn nhập chánh thọ

Tam muội nhậm tây đông

Thập phương du lịch biến

Bất kiến Phật hành tung”

Bồ Đề Đạt Ma-

(Thiếu Thất Lục Môn)

---o---

(Trích Nhặt Cánh Vô Ưu 10-2001.Tân Tỵ)

(Phụ lục

TÂM KINH BÁT NHÃ

(Trích Diễn-2019)

--- + ---

CHIẾU KIẾN

+ + +

Do mê lầm tạo nên tội khổ

Lại lầm mê chạy chữa thuốc thang

Gặp toàn thầy bói, thầy lang

Hao tài tốn của vẫn mang tật nguyền !

Phật ngài chỉ hiện tiền trước mắt

Bệnh không thật,khổ thật hay sao ?(1)

Do tham, ăn đủ thứ vào

Không tiêu,nên bụng quặn đau cuống cuồng.

Lại gặp phải bọn lương y dỏm

Cho uống cơm cháy trộn nước ao

Pha thêm chút bọt đường vào

Chỉ làm đở khát, đở đau nhất thời.

Hậu quả bụng đầy hơi chướng khí

Đau lại càng ầm ĩ thêm thôi

Chuyển sang cầu nguyện Phật Trời

Vái van ông nọ, thỉnh mời bà kia.

Sao chẳng chịu nghe Y vương bảo

Cho bệnh nhân ói tháo hết ra

Năm dục, ba độc nguỵ tà

Cái triền, kiết sử văng xa khỏi mình.(2)

Người bịnh sẽ hồi sinh trở lại

Và chẳng cần chửa chạy thuốc thang

Ngồi nhìn lại những thức ăn

Ói mửa ra đó, chó còn gớm ghê !

Thế là hết còn mê, còn đắm

Sống bình thường như chẳng chuyện chi

Tự mình xét kỹ lại đi

Có trí thì dẫu việc gì cũng thông.(3)

-----------

(1)-“Nhược nhơn tịnh bất tịnh

Điên đảo sanh tam độc

Tam độc tức vô tánh

Cố phiền não vô thực”.

(Trung Luận-Long Thọ)

(2)-Theo kinh Niết Bàn dụ .

(3)-“Đức Phật Thi Khí có dạy rằng :

Người ta có mắt lanh, bao giờ cũng

vượt qua khỏi các hố sâu thẳm,cũng

như thế,bậc Phật Thánh thoát khỏi

các nạn khổ”.(Giới Bổn Tăng)

-(Kẻ trí khác với người ngu

Vượt tình phàm,thảy đều từ trí sanh).

---o---

(Trích Tiếng Chuông Chiều 1 - 2014)

TÂM KINH BÁT NHÃ

(Trích Diễn-2019)

--- + ---

NGŨ ẤM QUÁN

+ + +

Bởi chẳng chịu nương theo chánh giáo

Đức Thích Ca chỉ bảo dạy khuyên

Cho rằng sắc chất vĩnh miên

Tranh nhau chiếm hữu làm riêng của mình.

Nào sắc hương, sắc thanh, sắc vị

Pháp sắc xứ, xúc đối sắc thân

Mê lầm tưởng rằng sắc trần

Là ta, là sở hữu cần tóm thâu.

Xúc đến đâu thọ vào đến đó

Tưởng sai lầm nghĩ nọ nghĩ kia

Tưởng thật có,sanh khen chê

Tưởng vĩnh cữu nên đam mê hận hiềm.

Tưởng liên tục ngày đêm không dứt

Vui buồn lẫn giận tức ghét ưa

Chuyển biến từng phút từng giờ

Hành trạng này dẫn nhập vô thức tàng.(1)

Tâm thức ghi rõ ràng mọi việc

Sai lầm lại nối tiếp sai lầm

Từ xúc chạm của sắc thân

Đến thọ cảm của căn phần tưởng tri.

Sanh đủ thứ mạn nghi tà kiến

Tạo đủ điều bất thiện ác nhân

Dựng lập nên thức,căn,trần

Cả một hệ quả xoay vần khổ đau !

Khổ nhân,nối tiếp nhau khổ quả

Vạn nghìn xưa chưa có một ai

Ngoại trừ Thích Ca Như Lai

Đã diệt tận gốc, vượt ngoài khổ đau.

Ngài để lại vầng hào quang sáng

Là Bát nhã như ngọn đèn trời

Soi rọi khắp chốn, khắp nơi

Hãy nên ghi tạc những lời nhủ khuyên.

Nương Phật trí, nhập thiền tâm quán

Năm uẩn không thật,chẳng thường tồn

Có đó nhưng đổi thay luôn

Vô chủ, vô ngã gá nương nhau thành.

Năm thủ uẩn vừa sanh vừa diệt

Hãy quán cho thấu triệt căn nguyên

Muôn pháp dựa vào chúng duyên

Sanh khởi nên gọi thẳng thiền là không.(2)

Sắc không thật, thọ làm sao thật

Càng tưởng tri càng trật đường rầy

Vọng tình tưởng nghĩ đông tây

Lầm tưởng thật có cảnh nầy, cõi kia.

Sanh đắm nhiễm đam mê cố chấp

Khiến não phiền tràn ngập trong lòng

Quay cuồng như một cái vòng

Ba đường sáu nẻo chập chồng khổ đau !

Trạng thái này quy vào hành uẩn

Luôn đổi thay tăng trưởng rộng sâu

Khổ khổ luôn nối tiếp nhau

Kiết phược, tích luỹ gom vào thức tâm.

Tâm tích tập lâu sanh tập khởi (3)

Duyên lự và nghĩ ngợi lung tung

Hiện hành nghiệp thức trùng trùng

Biển khổ sâu thẩm vô cùng vô biên.

Vô minh khiến đảo điên mù mịt

Khổ do bởi nhận thức sai lầm

Ngay bây giờ hãy tỉnh tâm

Tự tại quán chiếu,tinh thâm tuệ hành.

Nương Phật trí một lòng khởi quán

Tin tưởng vào Phật bản (sư) Mâu ni (4)

Khổ do tâm địa mê si

Tưởng lầm dẫn đến hành vi sai lầm.

Nay hiểu rõ khổ không thật có

Phá vô minh biển khổ cạn khô

Vô minh đồng nghĩa mê mờ

Mê mờ hết, vô minh giờ ở đâu ?

Vô minh không thật, đâu cần diệt

Vậy khổ đau có thiệt hay sao ?

Khổ tập, diệt đạo, nhằm vào

Người chưa rõ pháp ảnh bào huyễn hư.

Uẩn, ấm, giới, thảy như mộng huyễn

Căn,thức,trần,nhập,chuyện huyễn hư

Pháp huyễn thì lấy gì tu ?(5)

Người huyễn,cảnh huyễn khổ từ đâu ra ?.

Vững tin nơi Thích Ca từ phụ

Lời ngài dạy Y cứ thực hành

Quán cho thấu suốt ngọn ngành

Tự ta giải thoát ta, cần chi ai ?

Bằng như ta có ngay trí tuệ

Thì cần nương kinh để làm gì ?

Cũng chẳng quán chiếu tư duy

Tự thể Bát nhã liễu tri tỏ tường.

Do đó nên phải nương Bát nhã

Trí tuệ mà Phật đã chứng tri

Y theo đó quyết tu trì

Phá tan ám chướng mê si sai lầm.

Từ đây Bát nhã tâm hiển lộ

Như trí tuệ Phật Tổ không sai

Bởi nguyên liệu tố chất này

Rõ ràng ai cũng như ai,tánh đồng.

Do người viết diễn không mạch lạc

Bởi vì chưa hội nhập đỉnh cao

Tuy nhiên cũng gọi phần nào

Ý tứ suy diễn dựa vào kinh văn.

Nếu ai cũng quan tâm hổ trợ

Cùng nhau làm sáng tỏ lý kinh

Văn tự,quán chiếu,phân minh

Thật tướng Bát nhã lung linh sáng ngời.

Cùng góp Ý, góp lời, góp chữ

Cùng làm cho pháp sự hiển ra

Thì pháp lý chắc chắn là

Sẽ dễ truyền đạt thông qua lòng người.

Ngay đó sẽ đổi dời biển khổ

Thành ao sen thất bảo ngát hương

Người người tán thán cúng dường

Chớ không tranh cãi dưa tương mắm cà.

Chúng ta là tại gia cư sĩ

Chắc không hơn các vị cao tăng

Vậy chớ tự mãn cho rằng

Không cần tham khảo kinh văn thánh hiền.

Hiện tại có nhiều phiên bản dịch

Lược cùng quảng bản rất phổ thông

Các nhà chú giải ngoài trong (nước )

Tại gia , xuất tục, cựu tân giải trình.

Tạo điều kiện nghe nhìn thấu đáo

Chọn cho mình phần giáo viên dung

An tâm quán chiếu hành thâm

Nói luận giảng thuyết không lầm,không sai.

Chắc chắn sẽ có ngày thành tựu

Chắc chắn sẽ vượt khỏi vũ môn

Chắc chắn khổ sẽ không còn

Chắc chắn tự tại thong dong Ta bà.

---------------

(1) –Hàm tàng thức.

(2) –Nhân duyên sở sanh pháp

Ngã thuyết tức thị không.

(Trung luận)

(3)-1/Tích tập .2/Tập khởi .3/Duyên lự .

4/Tâm. 5/Ý. 6/Thức .

(6 nghĩa của tâm theo Duy Thức học)

(4)-Mâu-Ni: Báu giải thoát .

(5)-Huyễn pháp giai thị huyễn,

Huyễn tu giai thị huyễn”...

(T.S Hiện Quang VN)

---o---

(Trích Tiếng Chuông Chiều 2 - 2015)

TÂM KINH BÁT NHÃ

(Trích Diễn-2019)

--- + ---

BẤT SANH DIỆT QUÁN

+ + +

Đã quán chiếu cảnh đời như huyễn

Thì làm gì có chuyện diệt sanh

Lại cứ nghĩ quẩn lo quanh

Tưởng rằng có cái thật sanh diệt à.

Nếu thật sanh thì là không diệt

Nếu thật diệt phải tuyệt không sanh

Vậy mà cứ lại cho rằng

Có sự sanh diệt thương tang ai hoài.

Sanh là do cái này nương với

Cái kia cùng hợp lại sanh ra(1)

Diệt do bất đồng, bất hòa

Chống trái hư hoại gọi là diệt đi.

Nếu thật diệt làm gì có mặt

Con người và vạn vật chung quanh

Lại như nếu thật có sanh

Thì bãi biển đâu hoá thành ruộng dâu.

Nên mọi việc bắt đầu vô thỉ

Và kết cuộc thì lại vô chung

Sanh diệt theo nghĩa thường dùng

Bất sanh diệt theo cách nhìn Phật gia.

Sanh đồng thời cũng là diệt đó

Diệt nhưng lại đang có mầm sanh

Tiệm Nguyên ba lượt bảy lần

Đạo Ngô dứt khoát vẫn không trả lời.(2)

Đó là việc bên ngoài hình tướng

Còn việc bên trong muốn tỏ thông

Thì phải chiếu kiến hành thâm

Mới nhận được cái tâm chân thế nào.

Chân là cái không sao thiết lập(3)

Tâm chẳng phải là vật vô tri

Tâm bất sanh diệt xưa nay(4)

Cũng chẳng có cái gì ngoài bản tâm(5)

Những tánh tình hay sanh hay diệt

Cái đó chẳng phải thiệt là tâm

Chạy theo bóng dáng tiền trần

Là cái sở hữu vọng tình ngoại biên(6)

Tâm ví thể vàng nguyên phẩm chất

Có thể làm đủ vật tư trang

Tuỳ theo người thợ kim hoàn

Khéo tay chế tác pha thêm bạc đồng.

Nhưng thực tế vàng ròng chẳng mất

Và khi cần đem tách chúng ra

Những chất pha trộn chính là

Bạc đồng chớ chẳng phải là vàng y.

Tâm vọng cũng ví như đồng bạc

Lẫn lộn và chẳng khác chi vàng

Nhưng khi lửa đốt nhiệt tăng

Nếu là vàng thật thì càng sáng ra.

Còn đồng bạc khó mà được vậy

Bị lửa đốt sẽ cháy nám đen

Cả ba vốn chẳng tương can

Bạc đồng thì khác với vàng rất xa.

Như kim loại chưa ra khỏi quặng

Bốn số chín đã sẵn có rồi

Chỉ đốt cháy tạp chất thôi

Để làm cho chất vàng mười hiện ra.

Chớ chẳng phải đốt là có đặng

Chất vàng y khi chẳng phải vàng

Bản thể cũng chẳng giảm tăng

Không diệt và cũng hoàn toàn không sanh.(7)

Thế nên gọi bất sanh bất diệt

Tướng bên ngoài giả diệt giả sanh

Tánh trong vốn lại chưa từng

Có sanh,nên diệt quyết không bao giờ.

-------------

(1)-Tập chúng duyên sanh.

-Tập chủng duyên sanh.

-Tập loại duyên sanh.

Giả chúng duyên nhi sanh

Cố viết chúng sanh.

(Trí Độ Luận)

(2) -Thiền sư Trung Hoa

(Thích Thanh Từ)

(3)-a/Chân bất khả lập,

Như bất khả chuyển.

b/Nhất thiết chư pháp

tùng bản dĩ lai,

ly văn tự tướng,

ly ngôn thuyết tướng

ly tâm duyên tướng

tất cánh bình đẳng

bất khả phá hoại

duy thị nhất tâm

cố danh chân như.

(Đại Thừa Khởi Tín Luận)

(4)-Hà kỳ tự tánh bản bất sanh diệt.

(Pháp Bảo Đàn)

(5)-Hà kỳ tự tánh năng sanh vạn pháp(nt)

(6) -Sở hữu tâm pháp.

(Luận Bách Pháp Minh Môn)

(7)- “Chư pháp bất tự sanh,

diệc bất tùng tha sanh,

bất cộng bất vô nhân,

thị cố tri vô sanh”.

(Trung Luận-Long Thọ)

+-”Tâm chi sanh hề sanh tử sanh

Tâm chi diệt hề sanh tử diệt

Sanh tử nguyên lai tự tánh không

Thử huyễn hóa thân diệc đương diệt”.

(Tuệ Trung Thượng Sĩ)

---o---

(Trích Tiếng Chuông Chiều 1 - 2014)

TÂM KINH BÁT NHÃ

(Trích Diễn-2019)

--- + ---

BẤT TĂNG GIẢM QUÁN

+ + +

Bản thể vốn xưa nay thường tịch (1)

Chẳng có gị biến dịch chuyển đi

Chẳng có gì giảm bớt đi

Lại cũng chẳng có cái gì tăng thêm.

Không mê thì cần tìm chi giác

Không vọng tà há đạt chánh chơn

Không vui thì có đâu buồn

Không sanh không tử Niết bàn cần chi ?

Không chúng sanh làm gì có Phật

Không thiên đàng địa ngục ở đâu ?

Không đối đãi,không thấp cao

Không sinh diệt chẳng cái nào giảm tăng.

Quán biết rằng thế gian không thật

Do biến kế sở chấp cưởng danh

Tỉnh thức nhận rõ sai lầm

Xưa nay tánh ấy tịnh thanh đủ đầy. (2)

Và sự thể quanh đây chẳng khác

Không có gì mất mát đổi thay

Vẫn là thường sự xưa nay

Hai buổi sáng tối,hết ngày lại đêm.

Vẫn ba thời không thêm không bớt

Vẫn nắng mưa ,mưa ướt nắng khô

Hện tại vẫn chẳng khác xưa

Mọi việc vẫn cứ diễn ra bình thường.

Dẫu cho có dời non lấp bể

Vẫn không ngoài đất thế giới này

Dù có đập phá dựng xây

Vẫn chẳng phải của ở ngoài thế gian .

Lấp nơi nầy sang bằng nơi khác

Chổ nầy tăng chổ khác giảm suy

Chớ đâu có mất mát gì

Nếu cần trả lại, vẩn y nguyên mà.

Nên chẳng thể bảo là tăng giảm

Mê thì có khổ nạn bao vây

Tỉnh thức biết cảnh giới này

Là mộng ,mộng tự cao bay mất liền.

Cảnh nội do tham thiền biết được

Cảnh ngoại do quán triệt thế gian

Rõ ràng bất giảm bất tăng

Tăng giảm là chuyện lăng xăng tạm thời.

---------------------

(1)-“Chư pháp tùng bản lai,

Thường tự tịch diệt tướng”.

(Kinh Pháp Hoa)

(2)-“Hà kỳ tự tánh bản tự thanh tịnh

Hà kỳ tự tánh bản tự cụ túc”.

(Pháp Bảo Đàn)

---o---

(Trích Tiếng Chuông Chiều 2 - 2015)

TÂM KINH BÁT NHÃ

(Trích Diễn-2019)

--- + ---

BẤT CẤU TỊNH QUÁN

+ + +

Chẳng có gì hoàn toàn trong sạch

Chẳng có gì là thật nhuốc nhơ

Ngàn xưa cho đến bây giờ

Dơ sạch lẫn lộn, sạch dơ lẫn lầm. ( * )

Dụ như đoá hoa hồng xinh đẹp

Được mọi người đặc biệt tưng tiu

Nhưng sau thời gian quý yêu

Hoa hồng lại phải chịu nhiều xót xa.

Người ta đem quẳng ra bãi rác

Và dập vùi tan nát đời hoa

Hoa hay rác, rác hay hoa ?

Hoa là rác đó, rác là hoa đây .

Như thân xác ta nay sạch đẹp

Lại chứa đầy cáu gét bẩn nhơ

Chín lổ rỉ chảy từng giờ

Ba ngày bỏ phế sạch dơ biết liền.

Những thứ ta đang quen xử dụng

Như vật thực ăn uống hằng ngày

Ở đâu có những loại này

Phải chăng từ những chất đầy nhuốc nhơ ?

Bùn đất là nguyên sơ sinh khởi

Phân bón là rác rưởi cỏ cây

Cùng phế phẩm chúng ta đây

Đều là dưỡng chất,không ngoài thức ăn.

Dơ sạch khó mà phân mà định (1)

Vì thế nên cấu tịnh không hai (2)

Sạch cũng từ chỗ dơ đây

Dơ cũng từ chỗ sạch này mà ra.

Nên chẳng có chi là cấu tịnh

Cấu tịnh là tâm bệnh chúng sanh

Chạy theo mộng tưởng vọng tình

Chán đây thích đó không cần nghĩ suy.

Cấu hay tịnh đều là huyễn giả

Huyễn giả đồng nghĩa với như không

Phải có cái nhìn dung thông

Thì mọi khổ não hết mong quấy mình.

Chiếu kiến chút nghĩa kinh (theo) văn tự

Và tự mình tĩnh lự tư duy

Phân biệt cố chấp bỏ đi (3)

Sẽ nếm vị Hữu dư y Niết bàn.(4)

^{--------------------------}

(1)-Đồng thời cụ túc tương ứng môn.

(Một trong thập huyền môn của

Tông Hoa Nghiêm)

(2)-Ngũ trùng bất nhị trong kinh Đại Bảo Tích :

1/-Cổ kim bất nhị

2/-Tịnh uế bất nhị

3/-Thiện ác bất nhị

4/-Nam nữ bất nhị

5/-Lão ấu bất nhị

(3)-Tri kiến lập tri tức vô minh bổn,

tri kiến vô kiến tư tức niết bàn.

(Kinh Lăng Nghiêm)

(4)-Còn nương tựa vào đời sống hữu vi

như mọi người,nhưng thực ra lòng đã

được thảnh thơi an lạc ; cũng là thành

quả của Vô trụ xứ Niết bàn; Bất ưng

trụ của Kim cang kinh và Bất nhập của

ngài Duy Ma Cật.

( * ) -Bản lai vô cấu tịnh

Cấu tịnh tổng hư danh

Pháp thân vô quái ngại

Hà trược phục hà thanh ?

(Tuệ Trung Thượng Sĩ )

---o---

(Trích Tiếng Chuông Chiều 1 - 2014)

TÂM KINH BÁT NHÃ

(Trích Diễn-2019)

--- + ---

SẮC KHÔNG QUÁN

+ + +

Quán tự tại hành thâm Bát nhã

Bát nhã hành tự tại quán thâm

Tự tại chính là bản tâm

Thâm hành,thâm quán sắc không thể đồng.

Sắc là sắc chẳng làm sao mất

Không là không vốn thật chẳng không,

Sắc là vật chất phù trần

Không là vật thể vô cùng tế vi.

Nếu là không, lấy gì sanh khởi ?

Sắc thanh và hương vị pháp trần ?(1)

Bởi vì mắt thịt phàm nhân

Nếu không hội đủ 9 phần trợ duyên,(2)

Thì chẳng nhìn thấy nguyên vật thể

Dù vật đó nằm kế cận bên.

Cực lược sắc tế vi hơn

Bởi do không thấy cho nên gọi là,

Sắc không, không sắc là thế đấy

Chớ làm gì có cái không không

Lại sanh ra cái chẳng không (có)

Cãi chày cãi cối lòng vòng quẩn quanh,

Không có gì sao sanh ra đặng ?

Lại bảo rằng sắc chẳng khác không

Đã là vật chất sắc trần

Làm sao nghiền nát ra thành không ngơ ?

Nếu không là trơ trơ bất động

Thì không này chẳng giống thứ chi

Làm sao có thể so bì

Với cái không,chẳng có gì là không.(3)

Quán tự tại nếu không quán kỹ

Hãy coi chừng sẽ bị quáng manh

Cái này sanh, cái kia sanh

Không cái này cũng chẳng thành cái kia.

Biết duyên sanh đều là như huyễn

Thì duyên diệt là chuyện bình thường

Có thì tạm gá, tạm nương

Không thì thư thả muôn phương đi về.

Tự tại quán không hề bỏ dỡ

Dù ở đâu cũng nhớ quán tri

Quán rõ các pháp hữu vi

Không thật,nên chẳng có gì ngại ngăn.

Không ngăn ngại gọi rằng tự tại

Không khổ đau gọi đại thần thông

Không thối chuyển gọi qua sông

Không diệt độ thể tánh đồng Như lai.

Quán tự tại quán ngay chỗ đấy

Không có gì phải ngại phải nghi

Quán đi ! Quán đi ! Quán đi !

Quán cho thâm nhập liễu tri tận tường.

Khổ não sẽ không phương tồn tại

Bấy giờ mới qua lại thong dong

Tuệ quán, tuệ giác suốt thông

Tuệ trí bừng sáng khắp trong lòng người .

----------------

1/Thân sắc 2/Thanh sắc 3/Hương sắc

4/Vị sắc 5/xúc sắc 6/Pháp xứ sắc

(1) 1/Không 2/Minh 3/Căn 4/Cảnh 5/Tác ý

6/Phân biệt 7/Nhiễm tịnh 8/Căn bản

9/Chủng tử (theo Bát thức quy cũ tụng

Trang chú)

(3)Sắc gồm có 2 phần:

1/ Biểu sắc.

2/vô biểu sắc.

a-Sắc trong ngũ uẩn là biểu sắc.

b-Thọ, tưởng, hành, thức là vô biểu sắc.

Sắc gồm có 5 loại:

1/Cực lược sắc( vật sắc cực nhỏ)

2/Cực hoánh sắc( cảnh sắc rất xa)

3/Định hoả sắc(sức nóng phát sáng trong

lúc nhập định như hào quang)

4/Thọ sở dẫn sắc(như sự buộc ràng qua

lời thệ nguyện)

5/Biến kế sở chấp sắc(tác động tâm lý như

vui buồn, thương ghét) (nt).

Phụ chú:

-Cực lược sắc cũng đồng nghĩa với cực vi trần.

-Cực vi trần được giải thích như sau :

- Cực vi trần là hạt bụi rất nhỏ, cũng gọi là

Lân hư trần,không thể chia được nữa.

Cứ 7 hạt Cực vi hợp thành 1 Vi trần.

(hạt bụi nhỏ)

-7 Vi trần hợp thành 1 Kim trần.(bụi có thể

xuyên qua kim loại)

-7 Kim trần hợp thành 1 Thuỷ trần.(bụi có thể

xuyên qua nước)

-7 Thuỷ trần hợp thành 1 Thố mao đầu trần.

(bụi nhỏ bằng đầu lông con thỏ)

-7 Thố mao đầu trần hợp thành 1 Dương mao

đầu trần.(bụi nhỏ bằng đầu lông con dê)

-7 Dương mao đầu trần hợp thành 1 Ngưu mao

đầu trần.(bụi nhỏ bằng đầu lông con trâu)

-7 Ngưu mao đầu trần hợp thành 1 Kích du trần.

(bụi bay qua kẻ hở khi có ánh sáng chiếu soi)

Cứ như thế xếp chồng lên thành vật chất.

(vạn vật)

-(Theo Câu Xá Luận phẩm Phân biệt thế gian)

---o---

(Trích Tiếng Chuông Chiều 2 - 2015)

TÂM KINH BÁT NHÃ

(Trích Diễn-2019)

--- + ---

HUYỄN MỘNG QUÁN

+ + +

Nếu đã quán cõi đời mộng huyễn

Thì tại sao mọi chuyện xảy ra

Trong cuộc đời lại cho đó là

Chuyện có thật,khi mà chẳng thật ?

Như chiêm bao mới vừa tỉnh giấc

Người cũng không,cảnh vật cũng không

Vì cảnh vật mới vừa thấy xong

Là cảnh vật ở trong mộng mị.

Cõi không thật,cảnh kia cũng vậy

Vì cảnh sanh trong cõi ấy mà

Những vui buồn do cảnh tạo ra

Cả hai thứ đều là không thật.

Thấy như huyễn, đó là sáng mắt

Bằng không thì khó thoát khổ đau

Bởi mọi thứ luôn tích tập vào

Thì khó có thể nào an ổn.

Nên trước quán huyễn thân,huyễn cảnh

Sau mới quán huyễn hạnh, huyễn tu(1)

Tất cả pháp đều là huyễn hư

Tất cả cõi đều như huyễn hóa.

Quán được vậy dễ dàng buông xả

Ngã,chúng sanh,thọ giả tướng,nhơn

Sống trong cảnh thanh tịnh toàn chơn

Không còn chốn thiên đường,địa ngục.

Là huyễn hóa lấy chi để dục

Không dục, sao trồi hụp ái hà ?

Biết rõ đời mộng huyễn,không hoa

Đạo cũng thế,thoát ra huyễn mộng.

Không cầu chứng,cũng không cầu đắc(2)

Không đoạn trừ lậu hoặc vô minh(3)

Không bến bờ, bờ bến rộng thênh

Không thủ xả, tâm hồn tự tại.

-----------------

(1)-“Huyễn pháp giai thị huyễn

Huyễn tu giai thị huyễn

Nhị huyễn giai bất tức

Tức thị trừ chư huyễn”.

(Thiền Sư Hiện Quang VN)

(2)-“Vô trí diệc vô đắc,dĩ vô sở đắc”.

(Tâm Kinh Bát Nhã)

(3)-“Vô vô minh diệc vô vô minh tận”.

(nt)

---o---

(Trích Tiếng Chuông Chiều 1 - 2014)

TÂM KINH BÁT NHÃ

(Trích Diễn-2019)

--- + ---

MỘNG TƯỞNG QUÁN

+ + +