AI and the Trust Revolution

How Technology Is Transforming Human Connections

Yasmin Green and Gillian Tett

Source: Foreign Affairs July 7, 2025 

AI en de transformatie van menselijke verbindingen

Dit artikel, geschreven door Yasmin Green en Gillian Tett, bespreekt hoe artificiële intelligentie (AI) de aard van vertrouwen en menselijke interacties verandert, vooral onder generatie Z.

De auteurs stellen dat de heersende opvatting dat het vertrouwen in maatschappelijke instituties afneemt, slechts een deel van het verhaal is. In plaats daarvan migreert vertrouwen van traditionele autoriteitsfiguren en instituties naar 'de menigte' (the crowd) en peer-to-peer interacties, mede door technologische ontwikkelingen.

Generatie Z en hun omgang met informatie

Onderzoek van Jigsaw (Google's technologie-incubator) toont aan dat Gen Z (geboren tussen 1997 en 2012) een andere strategie heeft voor het evalueren van online informatie. In plaats van alleen koppen en artikelen te lezen, beginnen ze met koppen, springen dan naar online reacties, en lezen daarna pas de hoofdtekst. Dit wijst erop dat ze de voorkeur geven aan de beoordeling van hun leeftijdsgenoten boven die van experts of redactionele poortwachters.

Vertrouwen in AI en de 'neutrale' factor

Een Jigsaw-studie uit de zomer van 2023, na de introductie van ChatGPT, liet zien dat jongeren AI-chatbots snel raadplegen voor medisch advies, relatieadvies en beurstips. Ze vinden AI gemakkelijk toegankelijk, oordeelvrij en responsief op persoonlijke behoeften. Een studie van Oliver Wyman bevestigt dit: 39% van de Gen Z-werknemers wereldwijd (36% in de VS) zou een AI-collega of -manager verkiezen boven een menselijke. Ongeveer een kwart van alle Amerikaanse werknemers deelt deze mening.

Hoewel 24% van de Amerikanen denkt dat AI hen zal bevoordelen en 43% verwacht dat het hen zal "schaden" (Pew-peiling), zijn deze attitudes niet universeel. Uit een Ipsos-peiling uit 2024 bleek dat slechts 29% van de Japanse volwassenen nerveus is over AI, vergeleken met ongeveer tweederde in Australië, Canada, India, het VK en de VS. Sterker nog, bijna de helft van de Japanners en driekwart van de Zuid-Koreanen en Indonesiërs is enthousiast over AI.

Een verrassende factor in het vertrouwen in AI is privacy en neutraliteit. Sommige gebruikers geven de voorkeur aan AI-tools omdat deze als minder controlerend en minder opdringerig worden ervaren dan mensen. Een Gen Z'er merkte op: "De chatbot kan me niet 'cancelen'!" Mensen die samenzweringstheorieën aanhangen, bespreken hun ideeën eerder met een bot dan met familie, zelfs als de bot hun ideeën uitdaagt.

De evolutie van vertrouwen en de rol van AI

Het artikel beschrijft drie vormen van vertrouwen:

• Oogcontact-vertrouwen: Direct, persoonlijk vertrouwen binnen kleine groepen (ongeveer 150 personen, volgens Robin Dunbar).

• Verticaal vertrouwen: Geïnstitutionaliseerd vertrouwen in overheden, markten en religies, dat grotere samenlevingen mogelijk maakt.

• Gedistribueerd vertrouwen: Peer-to-peer interacties die mogelijk worden gemaakt door het internet (bijv. Airbnb, Uber, eBay), waarbij recensies en crowd-affirmation tools een rol spelen.

Generatieve AI introduceert een nieuwe vorm van vertrouwen. Met de opkomst van 'agentic intelligence' kunnen AI-systemen autonoom complexe taken uitvoeren. De auteurs stellen dat AI, mits zorgvuldig ontworpen, kan dienen als mediator tussen gepolariseerde groepen en samenzweringstheorieën effectiever kan bestrijden dan menselijke autoriteiten. Een voorbeeld hiervan is de "Habermas Machine" van Google DeepMind en de Universiteit van Oxford, een AI-tool die meningsverschillen tussen politiek tegengestelde groepen probeert te bemiddelen. In studies met meer dan 5.000 deelnemers werden de door AI gegenereerde verklaringen verkozen boven die van menselijke bemiddelaars, wat leidde tot meer overeenstemming.

Uitdagingen en aanbevelingen

Om de voordelen van AI te benutten en de gevaren te vermijden, is het cruciaal om te erkennen dat vertrouwen dynamisch is. AI-ontwikkelaars moeten voorzichtig en nederig te werk gaan, risico's bespreken en beperken (zoals Google's 300 pagina's tellende aanbevelingen voor ethische AI). Consumenten moeten echte keuzevrijheid hebben tussen verschillende ontwikkelaars en platforms die transparantie en gebruikerscontrole bieden. Overheden kunnen dit stimuleren door beleid te voeren dat verantwoordelijke AI-ontwikkeling en open science bevordert. Het doel moet zijn om de menselijke autonomie te vergroten, waarbij AI wordt gezien als een superintelligent lid van online gemeenschappen dat tips biedt, in plaats van een dictator.

Meer literatuur
Cap Gemini 08-05-2025 Agentic AI: de revolutie voor automatisering in organisaties die verder gaat dan generatieve AI en RPA