Poppe (schatje, Fries)

Het Friese woord "pop" of "poppe", ook als verkleinwoord "popke", betekent "schat" of "schatje". Wat is de herkomst en etymologie van dit Friese woord en is dat hetzelfde als het Nederlandse woord "pop" (het speelgoed, Engels: "doll", Duits: "Puppe") of zijn dat toevallige homoniemen zonder onderling verband?

Fries "pop" / "poppe" (schatje, kindje)

Het Friese woord "poppe" betekent in principe "kindje" of "baby". Het verkleinwoord "popke" betekent dan "klein kindje" of "lieve baby". Vanuit deze betekenis van "kindje" is het een logische stap dat het ook als liefkozende term ("schatje", "liefje") wordt gebruikt voor volwassenen, net zoals in het Nederlands "kindje" of "meisje" soms liefkozend wordt gebruikt.

De precieze herkomst van "poppe" in de betekenis van "baby" of "kindje" is waarschijnlijk onomatopeïsch, vergelijkbaar met klanken die baby's maken of klanken die gebruikt worden in babytaal. Het woord "baby" zelf is ook van onomatopeïsche oorsprong (denk aan "babble").

Nederlands "pop" (speelgoed)

Het Nederlandse woord "pop" in de betekenis van "speelgoedfiguur" komt via het Middelnederlands (denk aan "poppe") van het Latijnse woord pupa. Pupa betekende in het Latijn zowel "meisje" als "pop" (speelgoedfiguur). Uiteindelijk stamt pupa af van het Proto-Indo-Europees peh₂w-, wat "weinig" of "klein" betekende. De connectie hier is dus die van een "klein figuurtje".

Zijn het homoniemen of is er een verband?

Hoewel de klank van het Friese "pop/poppe" en het Nederlandse "pop" erg op elkaar lijkt, zijn het waarschijnlijk toevallige homoniemen zonder direct onderling etymologisch verband.

• Het Nederlandse "pop" (speelgoed) heeft een duidelijke Latijnse oorsprong (pupa).

• Het Friese "poppe" (kindje, schatje) lijkt eerder een Germaanse, mogelijk onomatopeïsche, oorsprong te hebben die gerelateerd is aan babytaal of de klank van een kindje.

Wel is er een interessante overlap in gebruik. Net zoals het Friese "pop/poppe" een term van genegenheid kan zijn, kan in het Nederlands het verkleinwoord van "pop" (speelgoed), namelijk "popje" of "poppetje", ook als koosnaam gebruikt worden ("kom eens hier, poppetje"). Dit komt voort uit het idee van iets kleins en liefs. Dit gebruik als koosnaam in het Nederlands is echter een afgeleide van de betekenis "speelgoedpop", terwijl in het Fries "poppe" direct naar een "kindje" verwijst en vandaaruit een koosnaam is geworden.

Kortom: De woorden lijken op elkaar, maar de etymologische paden zijn verschillend. Het Friese "pop/poppe" heeft een oorsprong die gerelateerd is aan "kindje" of "baby", terwijl het Nederlandse "pop" (speelgoed) een Latijnse wortel heeft die "klein figuurtje" betekent. De overeenkomst in liefkozende betekenis is eerder een parallelle ontwikkeling dan een gedeelde etymologie.