De naam Van Houten

Waar komt de achternaam Van Houten (o.a. van de chocolade) vandaan? 

De achternaam "Van Houten" kan verschillende oorsprongen hebben. Het is een typisch Nederlandse achternaam die verband houdt met de beroeps- of geografische achtergrond van de drager. Eén veelvoorkomende verklaring is dat de naam afkomstig is van de plaats Houten in de provincie Utrecht. "Houten" is waarschijnlijk afgeleid van "Haltna", wat mogelijk "woonplaats in het bos" of "open plek in het bos" betekent.

Andere mogelijkheden zijn:

• Herkomst uit plaatsen als Van Hout(h)em of Van Houtum (twee plaatsen in West-Vlaanderen).

• Refererend aan een "hout-toponiem" (plaatsnaam met "hout" in de betekenis van "bos").

• Aangenomen als zinspeling op het beroep houthakker, houtzager of houthandelaar.

Casparus van Houten (1770-1858) was een Nederlandse chemicus en chocoladefabrikant in Amsterdam. Hij was de uitvinder van een hydraulische machine die vet uit gebrande cacaobonen perst. Deze uitvinding maakte het mogelijk om gemakkelijk oplosbaar cacaopoeder te produceren, zoals we dat tegenwoordig kennen.

In 1815 opende Casparus van Houten zijn chocoladefabriek in Amsterdam. Zijn uitvinding legde de basis voor de productie van cacaopoeder en cacaoboter, die essentiële ingrediënten zijn voor chocolade. Hoewel zijn zoon Coenraad van Houten lange tijd werd gezien als de uitvinder van de "Hollandse Methode" (het alkaliseren van cacaomassa om de smaak te verbeteren, ook wel "Dutching" genoemd), wordt nu erkend dat Casparus van Houten sr. deze eer toekomt.

De chocoladedrank die voortkwam uit Casparus' ingrediënten werd wereldwijd populair. De cacaoboter die overbleef na het persen, wist Casparus zelf niet goed te gebruiken, maar de Engelsman Joseph Fry vermengde deze later met cacaopoeder om chocoladerepen te maken.

Het bedrijf Van Houten groeide gestaag. In 1842 verhuisde de chocoladefabriek naar Leiden en schakelde van een tredmolen over op een windmolen. Toen Coenraad het bedrijf overnam, bracht hij het terug naar Noord-Holland, waar in 1850 een nieuwe stoomfabriek werd gevestigd in Weesp.

Casparus van Houten (1770-1858) moet niet verward worden met Casparus Johannes van Houten (1844-1901), zijn kleinzoon, die bekend stond om zijn gevoel voor marketing en onder wiens leiding de fabriek in Weesp verder groeide.

Het is niet met zekerheid te zeggen hoe Casparus van Houten (1770-1858) precies aan zijn achternaam kwam, of dat zijn directe voorouders uit het dorp Houten in Utrecht kwamen. De achternaam "Van Houten" is in Nederland veelvoorkomend en kan onafhankelijk op verschillende plaatsen zijn ontstaan. Er zijn meerdere familielijnen met deze achternaam. Gezien zijn geboorteplaats Amsterdam en latere verplaatsing van de fabriek naar Leiden en Weesp, is directe informatie over een connectie van zijn specifieke familielijn met het dorp Houten in Utrecht niet direct beschikbaar in de context.