EU in de grondwet

#ChatGpt

Er zijn verschillende landen in de Europese Unie die hun verbondenheid met de EU expliciet in hun grondwet hebben opgenomen. Dit gebeurt meestal in algemene bewoordingen, bijvoorbeeld door het onderschrijven van EU-lidmaatschap, het overdragen van bevoegdheden aan de EU of het bevestigen van de rol van EU-recht binnen de nationale rechtsorde. Hieronder enkele voorbeelden:

🇩🇪 Duitsland

• Grondwet (Grundgesetz), artikel 23:
  
  „Zur Verwirklichung eines vereinten Europas wirkt die Bundesrepublik Deutschland bei der Entwicklung der Europäischen Union mit...“
  ("Ter verwezenlijking van een verenigd Europa werkt de Bondsrepubliek Duitsland mee aan de ontwikkeling van de Europese Unie...")
  
  

• Duitsland waarborgt ook dat de EU moet voldoen aan democratische beginselen, en het Grondwettelijk Hof (Bundesverfassungsgericht) toetst EU-wetgeving aan de grondwettelijke orde.

🇫🇷 Frankrijk

• Grondwet, preambule + artikel 88-1:
  
  “De Republiek neemt deel aan de Europese Unie, die bestaat uit Staten die vrijwillig hebben gekozen om bevoegdheden gemeenschappelijk uit te oefenen...”
  (Artikel 88-1, ingevoerd in 1992 na het Verdrag van Maastricht.)
  
  

🇮🇹 Italië

• Grondwet, artikel 11:
  
  “Italië stemt, onder voorwaarden van gelijkheid met andere staten, in met beperkingen op haar soevereiniteit die noodzakelijk zijn voor een orde die vrede en rechtvaardigheid tussen de volkeren waarborgt...”
  Dit artikel wordt geïnterpreteerd als grondslag voor EU-lidmaatschap.
  
  

🇪🇸 Spanje

• Grondwet, artikel 93:
  
  “Bij verdrag kan het Koninkrijk Spanje internationale organisaties of instellingen bevoegdheden toekennen die uit de grondwet voortvloeien...”
  Wordt als juridische basis voor EU-lidmaatschap beschouwd.
  
  🇭🇷 Kroatië

• Grondwet, preambule (gewijzigd bij EU-toetreding):
  Kroatië verwijst expliciet naar het lidmaatschap van de EU als deel van zijn nationale identiteit en oriëntatie.
  
  

🇧🇬 Bulgarije

• Grondwet, artikel 4, lid 3 (gewijzigd in 2007):
  
  “Bulgarije neemt deel aan de opbouw en ontwikkeling van de Europese Unie.”
  
  

🇸🇮 Slovenië

• Grondwet, artikel 3a (ingevoerd in 2003):
  Staat bevoegdheden af aan internationale organisaties (waaronder de EU), met expliciete vermelding van het Europese integratieproces.
  
  

Overige landen

Landen als Polen, Hongarije, Roemenië, Slowakije en Tsjechië hebben indirecte of impliciete bepalingen die het EU-lidmaatschap mogelijk maken, bijvoorbeeld via de erkenning van internationale verdragen of via constitutionele amendementen die machtsoverdracht regelen.

Nederland

De Grondwet van Nederland noemt de EU niet expliciet. Nederland regelt deelname aan internationale organisaties via artikel 90 t/m 92, waarin internationale samenwerking en verdragsbevoegdheid zijn vastgelegd. De EU-verdragen zijn voor Nederland goedgekeurd via normale wetgeving en referenda (zoals in 2005).

#Gemini

Hier zijn de letterlijke (of zo letterlijk mogelijke) Nederlandse weergaven van de grondwetsartikelen van landen met expliciete verwijzing naar de EU: 

Duitsland: Grundgesetz (Grondwet)

Artikel 23 (uitsneden die relevant zijn voor de EU)

• "(1) Ter verwezenlijking van een verenigd Europa werkt de Bondsrepubliek Duitsland mee aan de ontwikkeling van de Europese Unie, die is gebonden aan democratische, sociale en federatieve beginselen, aan het beginsel van de rechtsstaat en aan het beginsel van subsidiariteit, en die een vergelijkbare bescherming van de grondrechten biedt als deze Grondwet. De Bond kan daartoe soevereine rechten overdragen met een wet die de goedkeuring van de Bondsraad vereist."

• "(2) De Bondsdag en de Bondsraad hebben het recht om te worden geraadpleegd in aangelegenheden van de Europese Unie."

Frankrijk: Constitution (Grondwet)

Artikel 88-1

• "De Republiek neemt deel aan de Europese Unie, die is samengesteld uit staten die vrijelijk hebben gekozen om sommige van hun bevoegdheden gezamenlijk uit te oefenen krachtens het Verdrag betreffende de Europese Unie en het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie, zoals deze voortvloeien uit het Verdrag van Lissabon van 13 december 2007."

Kroatië: Ustav Republike Hrvatske (Grondwet van de Republiek Kroatië)

Preambule (uitsnede die relevant is voor de EU)

• "Door deze Grondwet verankert de Republiek Kroatië, als soevereine staat, haar vastberadenheid om, met behoud van haar soevereine rechten, een deel te worden van de processen van Europese integratie om als gelijke lidstaat, in overeenstemming met het internationaal recht en het acquis communautaire, bij te dragen aan de wereldvrede, samenwerking en vriendschap tussen volkeren."

• Aanvullende context (Artikel 141): Hoewel de preambule de intentie vastlegt, is de juridische basis voor de toetreding en overdracht van bevoegdheden te vinden in artikelen zoals 141, dat stelt: "De Republiek Kroatië kan associaties aangaan met andere staten in een gemeenschap of organisatie om bepaalde soevereine rechten gezamenlijk uit te oefenen, met inachtneming van de beginselen van de bescherming van de rechten van de mens en fundamentele vrijheden, de rechtsstaat en democratie."

Bulgarije: Konstitutsiya na Republika Bǎlgariya (Grondwet van de Republiek Bulgarije)

Artikel 4, Lid 3

• "De Republiek Bulgarije neemt deel aan de vorming en ontwikkeling van de Europese Unie. De bepalingen van de "Verwervingsaktes" (*) van de Europese Unie, het Europees recht, de besluiten en overeenkomsten van de Europese Unie, die van toepassing zijn op de Republiek Bulgarije, hebben voorrang boven de normen van het nationale recht, indien zij met elkaar in strijd zijn."

(*) "Verwervingsaktes" in de Bulgaarse grondweg duidt op het toetredingsverdrag met de EU? 

"Verwervingsaktes" in de context van de Bulgaarse Grondwet klinkt inderdaad ongebruikelijk in het Nederlands en is waarschijnlijk een wat te letterlijke vertaling van een specifieke Bulgaarse term. 

De Bulgaarse tekst van Artikel 4, Lid 3 luidt:

"Република България участва в изграждането и развитието на Европейския съюз. Разпоредбите на актовете на присъединяването на Европейския съюз, европейското право, решенията и договорите на Европейския съюз, приложими за Република България, имат предимство пред нормите на вътрешното законодателство, ако противоречат на тях."

Laten we het betreffende deel, "актовете на присъединяването", ontleden:

• актове (aktove) = akten, handelingen, besluiten, wetten

• на присъединяването (na prisăedinyavaneto) = van de toetreding, van de aansluiting, van de verwerving/acquisitie

De meest waarschijnlijke en correcte interpretatie van "актовете на присъединяването" in deze context is:

1. Engels: "Acts of Accession" of "Accession Treaties"

2. Frans: "Actes d'adhésion"

3. Duits: "Akten des Beitritts" of "Beitrittsakte"

4. Nederlands: "Toetredingsverdragen" of de "Toetredingsakte(s)"

Met "akten van toetreding" worden de specifieke juridische instrumenten bedoeld die een land ondertekent wanneer het lid wordt van de Europese Unie. Deze akten bevatten de voorwaarden voor lidmaatschap, eventuele overgangsregelingen en de aanpassingen aan het bestaande EU-recht die nodig zijn voor het nieuwe lid. Ze vormen een cruciaal onderdeel van het acquis communautaire (het geheel van EU-wetgeving en -principes) dat het nieuwe lid moet overnemen.