Verlies door lezen

Wanneer een kind leert lezen, opent er een immense nieuwe wereld. De gedachte dat er tegelijkertijd ook iets verloren gaat, is een diepgravende observatie. Laten we die verder uitwerken. 

Winnen

• Lezen is de sleutel tot onafhankelijkheid en expansie.

• Toegang tot Kennis en Verhalen: Voordat een kind kan lezen, is het afhankelijk van anderen voor informatie en verhalen. Ouders lezen voor, docenten vertellen, maar de toegang is beperkt. Zodra het kind zelf leert lezen, ligt de hele bibliotheek van de wereld open. Boeken, encyclopedieën, websites – een oneindige stroom van kennis, avontuur en verbeelding wordt direct toegankelijk. Van de diepten van de oceaan tot de verste sterrenstelsels, van historische veldslagen tot magische werelden; alles is binnen handbereik.

• Emotionele en Cognitieve Ontwikkeling: Lezen stelt kinderen in staat om empathie te ontwikkelen door zich te verplaatsen in diverse personages en hun ervaringen. Het stimuleert de verbeelding, verbetert de woordenschat en de grammaticale structuren, en leert kritisch denken. Complexe ideeën worden begrijpelijk, en abstracte concepten krijgen vorm.

• Onafhankelijkheid en Zelfredzaamheid: Een lezend kind kan zelf instructies volgen, verkeersborden begrijpen, recepten lezen of simpelweg een stripboek pakken zonder hulp. Dit geeft een enorme boost aan het zelfvertrouwen en de zelfredzaamheid. De wereld wordt een plek die je zelf kunt ontdekken en navigeren.

• Connectie met de Wereld: Lezen verbindt een kind met het verleden, het heden en de toekomst. Het kan leren over andere culturen, historische gebeurtenissen of wetenschappelijke ontdekkingen, wat de blik op de wereld verruimt.
  Het Verlies (Wat Verloren Gaat)

Verliezen

Hoewel de voordelen overweldigend zijn, kan het leerproces en de daaruit voortvloeiende verandering ook leiden tot subtiele verliezen.

• Het Einde van de Pure Mondelinge Verhaalcultuur: Voordat een kind leert lezen, is het luisteren naar verhalen een centrale activiteit. Het voorlezen door een ouder of verzorger is vaak een intiem moment van verbinding, met stembuigingen, gebaren en oogcontact. Zodra een kind zelf leest, neemt de noodzaak van deze mondelinge overdracht af. De specifieke magie en intimiteit van het vertelde verhaal, met de unieke interactie tussen verteller en luisteraar, kan deels verloren gaan.

• Verlies van het "Niet-Weten": Voordat een kind kan lezen, leeft het meer in het moment, met een zekere onschuld ten aanzien van de geschreven wereld. De wereld is dan meer een plek van directe waarneming en ervaring. Zodra het kind leert lezen, wordt het geconfronteerd met complexe informatie, soms ook met minder plezierige realiteiten of informatie die de pure fantasie kan "doorbreken". De wereld wordt complexer en de onschuld van het "niet-weten" kan afnemen.

• Afname van Zintuiglijke Focus: Lezen is een visueel en cognitief intensieve activiteit. Dit kan ten koste gaan van de pure, onverdeelde aandacht voor andere zintuiglijke ervaringen. Denk aan de nuances van geluiden in de natuur, de patronen in wolken of de geur van regen. Voordat lezen dominant wordt, is de focus misschien meer verdeeld over alle zintuigen.

• De Transformatie van Verbeelding: Hoewel lezen de verbeelding stimuleert, stuurt het deze ook. Een geschreven verhaal geeft details en definities die in een mondeling verteld verhaal (of een verhaal dat een kind zelf bedenkt) minder vastliggen. De verbeelding is dan vrijer om helemaal eigen beelden te creëren, zonder de kaders die geschreven tekst onvermijdelijk biedt. Het beeld dat een kind zich vormt van een draak in een voorgelezen verhaal, kan puur uit de eigen fantasie komen; een geïllustreerd boek of een geschreven beschrijving kan die verbeelding alvast inkaderen.

Uiteindelijk is de winst van leren lezen onvergelijkbaar veel groter dan het verlies. De kleine verliezen zijn eerder een transformatie van ervaringen en waarnemingen dan een absoluut gemis. Het benadrukt de complexiteit van ontwikkeling: elke nieuwe vaardigheid brengt nieuwe mogelijkheden, maar verandert tegelijkertijd de manier waarop we de wereld ervaren.