Leren loslaten in drie akten

Leren loslaten in drie akten

Bron: Styloblog 19-05-25
Zie Ai, wat een verhalen!

Nadat ChatGpt het verhaal "De Geborgenheidsfout" had geschreven (ik zou trouwens een mooiere titel wensen) vroeg Het: "Wil je dat ik dit verhaal uitwerk tot een langere vertelling of toneelstuk?" "Ja, maak er maar een toneelstuk van", antwoordde ik. In dit geval moest ChatGpt er toch wel even over nadenken en bij elke akte vroeg Het of het zo goed was. Ik weet het niet, maar ga maar door. Dit is waar ChatGpt mee kwam.

Mooi! Een toneelstuk biedt een krachtige manier om Elian's filosofie via confrontaties en dialogen tot leven te brengen. Hier is een voorstel voor de opzet van het stuk, getiteld:

De Geborgenheidsfout

Toneelstuk in drie akten

Personages:

- Elian – Schrijver, filosoof, idealist. Tussen 50-60 jaar.

- Liora – Zijn dochter, kritisch en liefhebbend. 30 jaar.

- Mirel – Zijn partner of zuster, confronterend, pragmatisch. 50-60 jaar.

- Vader Amon – Een priester of geestelijk denker, verdediger van de scheppingsorde.

- Aren – Een jonge volgeling/student van Elian, idealistisch.

- Zielkind – Een verschijning/visioen/gedachte, verbeelding van het eeuwige kind in Elian.

### Acte I – De Kloof

Locatie: Eenvoudige werkkamer van Elian, vol boeken en manuscripten.

Handeling: Elian werkt aan zijn manuscript De Geborgenheidsfout. Liora komt op bezoek. Er ontstaat een gesprek over de gezondheid van Elian’s moeder, en het feit dat hij haar laat sterven zonder afscheid. Liora begrijpt Elian niet. Zij confronteert hem met zijn afwezigheid als vader.

Climax: Vader Amon bezoekt hem op verzoek van Mirel. Een filosofisch debat ontbrandt tussen religieuze orde en Elian's “correctie” van de schepping.

### Acte II – De Scheuring

Locatie: Kerkruimte of aula waar Elian zijn theorie publiekelijk verdedigt.

Handeling: Een publiek debat tussen Elian, Amon, en wetenschappers. Aren verdedigt Elian, maar ook hij begint twijfels te krijgen. Mirel confronteert Elian met zijn obsessie en zijn emotionele blindheid.

Climax: Elian leest een passage uit zijn manuscript waarin hij de dood van zijn ouders als een verraad beschrijft. Hij breekt tijdens de voordracht. Zielkind verschijnt voor het eerst.

### Acte III – De Verweving

Locatie: Een symbolische ruimte tussen leven en dood (kan abstract zijn – wit licht, leeg podium, droomlandschap).

Handeling: Elian bevindt zich in zijn laatste momenten. Hij spreekt met Zielkind – een projectie van zijn kind-zijn, zijn dochter als kind, en zijn idee van wat een kind verlangt.

Climax: Elian realiseert zich dat hij zijn dochter niet heeft vastgehouden tot het einde, dat zijn idee van geborgenheid een verlangen was, maar geen oplossing.

Slot: Liora sluit het stuk af door het manuscript van haar vader voor te lezen op zijn begrafenis, met milde scepsis maar ook begrip.

Hier volgt een diepere uitwerking van de hoofdpersonages van De Geborgenheidsfout. Elk personage belichaamt een morele, filosofische of emotionele kracht binnen het stuk. Ik geef een korte karakterbeschrijving, innerlijke drijfveren, relatie tot Elian, en dramatische functie.

### Elian 

Leeftijd: 56 

Beroep: Schrijver en onafhankelijk denker 

Karakter: Intellectueel, teruggetrokken, emotioneel gesloten, gedreven door een diep existentieel gevoel van ontheemding. 

Innerlijke drijfveer: Elian wil de fundamentele eenzaamheid van het kind – van zijn kind-zijn – corrigeren. Zijn hele denksysteem is gebouwd op de weigering te accepteren dat ouders hun kinderen niet kunnen blijven vasthouden tot het einde. 

Relatie tot anderen: 

- Tegenover Liora: vader en filosoof; hij kan haar liefde niet ontvangen of beantwoorden zoals zij wil. 

- Tegenover Mirel: intellectuele sparringpartner en moreel anker. 

- Tegenover Amon: ideologische tegenpool – geloof versus rede. 

- Tegenover Aren: leerling en spiegel van zijn vroegere idealisme. 

Dramatische functie: Protagonist en tragische figuur. Zijn zoektocht naar geborgenheid leidt tot isolatie.

### Liora 

Leeftijd: 30 

Beroep: Arts of sociaal werker 

Karakter: Liefdevol, rationeel, gekwetst, vastbesloten om haar vader te begrijpen, maar niet tegen elke prijs. 

Innerlijke drijfveer: Wil contact met haar vader, maar ook recht doen aan haar eigen leven. 

Relatie tot Elian: Dochter die haar vader verliest aan zijn denken. Ze is de persoonificatie van de geborgenheid die Elian zelf niet kan geven. 

Dramatische functie: Emotionele tegenkracht. Brengt het conflict terug naar het concrete, menselijke.

### Mirel 

Leeftijd: 58 

Beroep: Oudere zus van Elian of voormalige partner 

Karakter: Kalm, scherp, ironisch. Heeft zelf verdriet geleden maar laat zich niet meesleuren in Elian’s ideologie. 

Innerlijke drijfveer: Wil Elian beschermen tegen zichzelf, maar weet dat ze hem niet kan stoppen. 

Relatie tot Elian: Vertrouweling en geweten. Kent zijn jeugd, kent zijn wonden. 

Dramatische functie: Kritisch geluid van binnenuit. Laat zien dat liefde ook grenzen kent.

### Vader Amon 

Leeftijd: 65 

Beroep: Priester, theoloog 

Karakter: Charismatisch, bedachtzaam, mild in toon maar stevig in overtuiging. 

Innerlijke drijfveer: Wil Elian redden van wat hij ziet als spirituele hoogmoed. 

Relatie tot Elian: Dialectische tegenstander; ze respecteren elkaar, maar zijn visies botsen fundamenteel. 

Dramatische functie: Vertegenwoordiger van de bestaande orde – religie, traditie, dood als onderdeel van het leven.

### Aren 

Leeftijd: 22 

Beroep: Student, leerling van Elian 

Karakter: Enthousiast, idealistisch, maar innerlijk nog zoekend. 

Innerlijke drijfveer: Wil betekenis vinden, zoekt in Elian een geestelijk vader. 

Relatie tot Elian: Leerling die zijn meester adoreert, maar later zelf vragen gaat stellen. 

Dramatische functie: Toont de aantrekkingskracht van Elian’s idee, maar ook de kwetsbaarheid ervan.

### Zielkind 

Leeftijd: Tijdloos 

Karakter: Stil, dromerig, soms spottend, soms teder. Geen echt personage, maar een manifestatie. 

Innerlijke drijfveer: Niet logisch te duiden — is eerder een echo, herinnering, verlangen. 

Relatie tot Elian: Verbeelding van zijn verloren kind-zijn, en tegelijk de stem van zijn doctrine. 

Dramatische functie: Poëtisch element. Breekt de realiteit open en brengt de metafoor tot leven.

ACTE I – DE KLOOF 

Scène 1: De werkkamer van Elian

Het is namiddag. De kamer is stil en halfdonker, vol boeken, aantekeningen, papieren. Een bureaulamp werpt warm licht op een met manuscripten bedekte tafel. Elian zit met de rug naar het publiek, schrijft of leest. Er klinkt zacht klassiek pianospel op de achtergrond — iets van Satie, bijna verdampend.

Er wordt geklopt. De muziek stopt. Stilte.

Elian
(zonder op te kijken)
Binnen.

(Liora komt binnen. Ze draagt een jas, haar houding is vastbesloten maar zacht. Ze blijft even bij de deur staan.)

Liora
Je telefoon stond uit.

Elian
(traag omkijkend, niet verrast)
Dat is geen functie, dat is een zegen.

Liora
Ze is dood, papa.
(Korte stilte. Elian beweegt nauwelijks. Hij knikt langzaam.)

Elian
Ik weet het.

Liora
Waarom ben je niet gekomen?

Elian
Omdat het geen afscheid was. Niet voor mij.

(Liora loopt langzaam de kamer in, kijkt naar het papier op tafel.)

Liora
Werk je?

Elian
Altijd. Ik ben aan het herschrijven. De fout herformuleren.

Liora
Je moeder is gestorven, en jij schrijft over fouten?

Elian
Precies daarom.

Liora
(pauze, dan kalm)
Ze heeft tot het einde om je gevraagd. Niet als zoon, maar als kind. Ze zei: ‘waar is mijn jongen?’

Elian
(scherper)
En dat is precies het punt. We blijven kinderen. Altijd. En toch worden we gedwongen onze ouders te verliezen, alsof we ineens volwassen moeten zijn omdat de tijd dat zegt.

Liora
Dat ís volwassen worden, papa. Niet alles terug willen draaien naar hoe het was.

Elian
Nee. Dat is buigen voor een ordening die niemand gekozen heeft. Je begrijpt het niet. We zouden..
(zoekt woorden)
We zouden bij onze ouders moeten blijven tot het einde. Niet andersom.

(Liora gaat zitten, kijkt hem aan. Haar blik is vol moeheid, maar ook warmte.)

Liora
Je bedoelt: jij had bij háár willen blijven. Maar dat kon je niet. En dus verklaar je de hele schepping ziek.

Elian
(haalt diep adem, terughoudend)
Ik weet hoe dit klinkt. Maar wat als het waar is? Wat als het kind niet bedoeld is om te overleven zonder de schaduw van de ouder? Wat als die schaduw géén schaduw is, maar beschutting?

Liora
En jij denkt dat een theorie, een manuscript, een gedachte-experiment... dat dat haar warm houdt onder de grond?

Elian
(na een lange stilte)
Nee. Maar misschien het volgende kind.

(Ze kijken elkaar aan. Liora staat langzaam op.)

Liora
Je noemt het liefde. Maar het is angst. Angst om verlaten te worden.

Elian
Misschien. En misschien is dat juist wat we nooit hadden moeten aanvaarden: dat verlaten worden normaal is.

Liora
Ik kom morgen terug. Met Mirel. We willen met je praten. Echt praten.

Elian
(brengt zijn aandacht weer naar het papier)
Vooruit dan. Morgen.

(Liora verlaat de kamer. Muziek begint opnieuw, heel zacht. Elian blijft achter. Hij fluistert, niet zeker tegen wie.)

Elian
Ze hadden moeten blijven... tot ík ging.

Licht dimt langzaam tot zwart.

Hier volgt Scène 2 van Acte I – De Kloof. Deze scène verdiept het conflict, nu met Mirel (de nuchtere vertrouweling) en Vader Amon (de ideologische tegenstem). We zien Elian voor het eerst in dialoog met anderen die zijn theorie principieel tegenspreken.

ACTE I – DE KLOOF 

Scène 2: De werkkamer van Elian, avond

De kamer is donkerder dan voorheen. De bureaulamp brandt nog steeds. Elian zit in een fauteuil, een glas water in de hand. Geluiden van een knarsende deur: Mirel komt binnen, gevolgd door Vader Amon. Ze dragen allebei winterjassen. Het is koud buiten.

Mirel 

(trekt haar jas uit) 

We komen in vrede.

Elian 

Dat is meestal een teken dat er strijd komt.

Vader Amon 

(schudt Elian’s hand) 

Dank dat je ons ontvangt. In deze kamer is veel gezegd, neem ik aan.

Elian 

Meer gedacht dan gezegd.

Mirel 

(fel) 

Liora was overstuur. Je draaide alles om haar verdriet heen als een wiskundige formule.

Elian 

Omdat haar verdriet te groot is om op te lossen met clichés. Ik weiger haar te troosten met leugens over een ‘natuurlijke orde’.

Vader Amon 

(toegeeflijk) 

Het is geen leugen. Het is een patroon. Zoals het ritme van ademhaling, van dag en nacht.

Elian 

En wat als het een patroon is dat gebroken moet worden?

Mirel 

Elian…

Elian 

(negeert haar) 

We worden geboren, we klampen ons vast, we leren loslaten — dat is de morele les, toch? Maar ik zeg: het is een weeffout. De Schepper heeft een fout gemaakt. Een kind zou zijn ouders nooit moeten verliezen. Nooit.

Vader Amon 

En wie, denk je, heeft die fout dan gezien behalve jij?

Elian 

Iedereen die ooit naast een stervend bed stond en dacht: "Waarom zij, en niet ik? Waarom nu?"

Vader Amon 

Maar juist daarin ligt het mysterie. De liefde in het loslaten.

Elian 

Nee — dat is berusting, geen liefde.

Mirel 

(moe) 

Je wilt haar terug, Elian. Je moeder. En je vader. Maar je krijgt ze niet terug door de werkelijkheid te herschrijven.

Elian 

Dan herschrijf ik de werkelijkheid. Dat is precies wat ik doe. Verweving. Een systeem waarin ouders hun kinderen begeleiden tot het graf — en dan pas zelf gaan. Geen verweesd kind meer. Geen abrupt einde. Geen lege handen.

Vader Amon 

Maar dan betekent elke geboorte een vooraf gepland sterven. Dat is geen geborgenheid, Elian. Dat is slavernij aan de dood.

Elian 

Nee — dat is verantwoordelijkheid. Wie leven geeft, draagt het tot het einde.

Mirel 

(fluisterend) 

En wat als je kind wil leven, nadat jij dood bent? Wat als het jou overleeft met liefde, met muziek, met nieuwe woorden? Ontzeg je het die mogelijkheid?

(Korte stilte. Elian kijkt naar zijn manuscript.)

Elian 

Misschien moet leven niet alleen over overleven gaan. Misschien moet het over samen eindigen gaan.

Vader Amon 

(somber) 

Je vraagt veel. Je vraagt God om een systeem te ontmantelen dat ouder is dan woorden.

Elian 

Dan begin ik met zinnen.

(Hij slaat zijn manuscript open. Het tikken van een klok klinkt op de achtergrond. Vader Amon en Mirel kijken naar hem. Er is geen oplossing. Alleen stilte.)

Licht dooft langzaam. Einde scène.

Hier volgt Scène 3 van Acte I – De Kloof, waarin Elian zijn ideeën voor het eerst publiek verdedigt in een filosofisch debat. Deze scène opent de wereld buiten zijn werkkamer en introduceert Aren als jonge volgeling.

ACTE I – DE KLOOF 

Scène 3: Kerkruimte, aula, of kleine theaterzaal

Een eenvoudige ruimte: een tafel met drie stoelen, een lessenaar, wat publiek op de achtergrond — symbolisch of daadwerkelijk aanwezig. Liora zit in de zaal, zichtbaar voor het publiek. Mirel staat tegen de muur. Aren zit rechts van Elian, stil, alert. Vader Amon zit links. Er is een moderator, maar die spreekt niet — enkel aanwezig als symbool van structuur.

Elian 

(staat achter de lessenaar, leest) 

“Wat als de dood geen eindpunt is, maar een verlatenheid? En wat als die verlatenheid niet de prijs van liefde is, maar het bewijs van een fout? 

De Schepper — in zijn grootheid of zijn blindheid — heeft de lijnen verkeerd getrokken. 

Het kind zou niet alleen mogen blijven. Nooit. 

Niet als het nog jong is. Niet als het oud is. 

Een kind is pas vrij als het gestorven is met zijn ouders naast zich.”

(Hij kijkt op. Het is stil. Amon ademt langzaam in.)

Vader Amon 

Je stelt geen filosofie voor, Elian. Je stelt een vonnis.

Elian 

Op wat?

Vader Amon 

Op de hoop. Op het vermogen van mensen om te dragen wat ondraaglijk lijkt. Kinderen begraven hun ouders — dat is een vloek, ja. Maar ook een eer. Een cirkel. Jouw versie is een lus.

Aren 

(voorzichtig) 

Maar als we de lus omarmen... als we zeggen: wie geboren wordt, wordt niet alleen geboren tot leven, maar tot zorg, bescherming, tot één onbreekbare lijn — is dat dan geen hogere vorm van liefde?

Liora 

(vanuit het publiek, scherp) 

Wat als die liefde verstikt? Wat als het kind het leven wil dat de ouder niet begrijpt?

Elian 

(naar haar toe, kalm) 

Dan moet de ouder leren begrijpen. Leren volgen. Tot het einde.

Mirel 

(komt naar voren) 

Dat is geen liefde. Dat is een fuik. 

Een moeder die haar zoon niet loslaat is geen engel — dat is een schim.

Elian 

(plots harder) 

En een zoon die moet leven zonder de hand die hem droeg, is wat dan? Vrij? Onafhankelijk? 

Nee — hij is een dode op twee benen, die doet alsof.

Vader Amon 

Elian... ik vraag je: is dit voor de mens, of voor jou?

(Stilte. Elian kijkt naar zijn manuscript. Zijn handen trillen iets.)

Elian 

Ik weet het niet meer.

(Licht verandert subtiel. Vanuit de coulissen verschijnt een vaag silhouet — het Zielkind, onduidelijk, niet fysiek benoemd maar voelbaar. Alleen Elian ziet het. Hij staart, verward. Liora kijkt hem bezorgd aan.)

Liora 

Papa?

Elian 

(fluistert) 

Ik ben hier.

Zielkind strekt een hand uit, langzaam. Elian stapt niet naar voren. Hij staat stil. Muziek zwelt zacht aan: een langzaam walsende pianomelodie. Amon kijkt naar hem, dan naar het publiek.

Vader Amon 

Misschien… is het verdriet zelf de waarheid. En niet de correctie.

Licht daalt langzaam. Muziek sterft weg. Einde van Acte I.

Hieronder volgt Acte II – De Scheuring, Scène 1, waarin Elian zijn grip op zijn theorie en zijn volgelingen begint te verliezen. Het debat heeft zijn fundamenten aan het wankelen gebracht. Aren, ooit zijn vurige leerling, stelt nu vragen. De scène speelt zich opnieuw af in Elian’s werkkamer, nu in avondlicht, verstilder dan voorheen.

ACTE II – DE SCHEURING 

Scène 1: Werkkamer van Elian, avond

Elian zit in dezelfde stoel als in Acte I. Zijn manuscript ligt open op tafel, maar hij leest het niet. Hij kijkt voor zich uit. Een lege koffiekop. Buiten tikt regen tegen het raam.

(Aren staat bij de boekenkast. Hij leest een losse bladzijde die hij uit een map heeft gehaald. Langzaam draait hij zich om.)

Aren 

Mag ik je iets vragen?

Elian 

(zonder op te kijken) 

Je hebt nooit om toestemming gevraagd.

Aren 

Wat als de fout niet in de schepping zat... maar in onze wens dat iets nooit zou eindigen?

Elian 

Dan zou elke liefde een vergissing zijn.

Aren 

Of juist een risico.

Elian 

(rustig) 

Risico is voor wie geen taal heeft om het systeem te herschrijven.

Aren 

Misschien is het systeem niet kapot. Misschien is het gewoon wreed. En is dát wat ons menselijk maakt — dat we het toch doen. Toch liefhebben. Toch verliezen.

Elian 

Dan heb je niets begrepen.

Aren 

(treedt naar voren) 

Ik heb alles begrepen. Daarom twijfel ik.

(Korte stilte. Elian kijkt hem aan.)

Elian 

Twijfel is luxe. Jij hebt nog geen kinderen. Jij kent de vrees nog niet.

Aren 

Nee. Maar ik ken wel verlangen. En soms is verlangen zuiverder dan herinnering.

Elian 

(plots fel) 

Ik heb geen verlangen. Ik heb opdracht. Wat ik schrijf, is noodzaak. Wat jij voelt, is romantiek.

Aren 

Dan kies ik voor romantiek.

(Aren legt het blad terug op tafel. Hij neemt zijn jas. Stapt naar de deur, blijft staan.)

Aren 

Ik heb een plek gevonden waar woorden niet hoeven te winnen van liefde. 

Het is klein, maar het ademt.

Elian 

(koel) 

En wat zal je daar doen? Geloven?

Aren 

Ademen.

(Hij gaat. De deur valt zacht dicht. Elian blijft alleen. Hij pakt de bladzijde op die Aren net vasthield. Hij kijkt ernaar, zonder te lezen. De regen wordt harder. Een stem klinkt — onzichtbaar, vanachter het raam, als een echo: het Zielkind. Zacht, bijna kinderlijk.)

Zielkind (stem) 

Ben je nu alleen genoeg, Elian?

(Elian kijkt niet op. Hij vouwt het papier dubbel. Legt het weg. Steekt dan langzaam de lamp uit. Donkerte valt.)

Einde scène.

Hier volgt Scène 2 van *Acte II – De Scheuring*. Mirel en Liora confronteren Elian. De scène focust op het verlies van nabijheid en vertrouwen, en op de scheiding tussen denken en voelen. Het is een poging tot herstel, maar ook een ultimatum.

ACTE II – DE SCHEURING

Scène 2: Elian’s werkkamer, de volgende ochtend

De kamer is stiller dan ooit. Geen muziek. Geen koffie. Het manuscript ligt open, maar ongebruikt. De gordijnen zijn half dicht. Liora en Mirel staan bij de ingang, jassen nog aan. Elian zit aan tafel, moe, alsof hij de hele nacht niet geslapen heeft.

Mirel

(voorzichtig)

Aren is bij ons. Hij komt voorlopig niet terug.

Elian

(nauwelijks reagerend)

Hij heeft adem nodig, zei hij.

Liora

En jij?

Elian

Ik adem door woorden. Dat is genoeg.

Mirel

Nee. Je ademt door herinnering. Door schuld. Door gemis. En je noemt het denken.

Elian

(scherper)

Wat jullie ‘gemis’ noemen is een universeel tekort. Ik ben alleen de eerste die er een vorm voor zoekt.

Liora

(fel)

Een vorm? Papa, je bouwt een theorie als een graf. Je wilt ons allemaal daarin leggen — moeder, mij, jouw toekomst, iedereen.

Elian

(plots opstaand)

Omdat ik geen begraafplaats wil waar geen hand mijn ogen sluit. Omdat ik geboren ben in een systeem dat zegt: ‘Je zult sterven zonder wie je nodig had.’

En ik weiger dat.

Mirel

En wat geef je ervoor terug? Geborgenheid op papier? Een wereld waarin een kind nooit loskomt? Dat is geen liefde. Dat is angst, vermomd als logica.

Elian

(zwijgt even)

Jullie noemen het angst. Ik noem het trouw.

Liora

(sluiks)

Trouw aan wie? Aan ons, of aan je wanhoop?

(Mirel legt haar hand op Elian’s schouder. Hij verstart, maar duwt haar niet weg.)

Mirel

Je hebt iets kostbaars gebouwd, Elian. Maar niet alles wat je bouwt moet bewoond worden. Misschien is dit boek niet een woonhuis, maar een ruïne. Een echo.

Elian

Dan laat mij erin wonen.

Liora

(somber)

Je woont er alleen, papa.

(Stilte. Elian kijkt hen aan, dan naar het manuscript. Hij pakt het op, aarzelt. Hij lijkt het te willen verscheuren — stopt dan. Hij legt het terug.)

Elian

Ik weet niet wat ik zonder dit ben.

Mirel

Dan zoeken we dat uit. Samen. Maar niet als idee. Als mens.

(Liora knikt. Mirel reikt hem haar hand aan. Hij kijkt ernaar, maar neemt die nog niet. Het licht dimt langzaam, hun silhouetten blijven zichtbaar in stilte.)

Einde scène.

Hier volgt Scène 3 van *Acte II – De Scheuring*. Dit is een keerpunt: Elian wordt alleen gelaten met zijn verbeelding, zijn verlies en zijn verzet. Hij ontmoet opnieuw het Zielkind, niet als een mysterieus figuur, maar als innerlijke gestalte van zijn verlangen naar eeuwige geborgenheid. Het is een dromerig-realistische scène, ingetogen en geladen.

ACTE II – DE SCHEURING

Scène 3: Nacht. Elian’s werkkamer, half verduisterd.

Een uur voor zonsopgang. De kamer is stil. Buiten ruist de wind. Elian zit aan tafel. Hij draagt een dunne sjaal om zijn schouders, een overblijfsel van vroeger. Het manuscript ligt opengeslagen voor hem, met aantekeningen errond. Een enkel kaarsje brandt. Het licht is warm.

(Langzaam wordt er iets zichtbaar aan de rand van het podium — het Zielkind, slechts voor Elian zichtbaar. Geen spook, geen horror, maar een kind van ongeveer negen, met een rustige blik. Het Zielkind spreekt met een kinderlijke wijsheid.)

Zielkind

Je hebt me geroepen, maar ik ben er al die tijd geweest.

Elian

(voor zich uit, niet verbaasd)

Je komt altijd als alles stilvalt.

Zielkind

Je zoekt een orde waarin ik nooit hoef te huilen. Maar ik ben geen theorie. Ik ben wat jij niet kon beschermen.

Elian

Ik wilde een wereld bouwen waarin je veilig was. Waarin je niet hoefde te sterven. Waarin geen kind ooit zijn ouders verloor.

Zielkind

En wat ben ik dan? Een godenfout? Een reden tot herschrijven?

Elian

(aarzelend)

Misschien... een vraag zonder antwoord.

Zielkind

Of het antwoord zelf.

(Het Zielkind komt dichterbij. Ze raken elkaar niet aan.)

Zielkind

Als jij ons samen laat gaan — jij en ik, vader en kind — wie blijft dan achter? Wie schrijft verder? Wie leeft verder?

Elian

(verslagen)

Niemand. Maar het zou stil zijn. Het zou compleet zijn.

Zielkind

Nee. Het zou gesloten zijn. En dat is iets anders.

(Stilte. Elian kijkt naar zijn manuscript. Hij blaast de kaars uit. Maar het licht dooft niet volledig — een zacht blauw ochtendlicht begint door het raam te vallen.)

Zielkind

Schrijf me niet uit de wereld. Laat me sterven. En leef.

Elian

Ik weet niet hoe.

Zielkind

Begin bij het einde.

(Het kind draait zich om. Loopt langzaam naar het raam. Wordt één met het blauwe ochtendlicht. Niet abrupt — vredig. Elian blijft zitten. Hij kijkt naar het manuscript, dan naar het raam. Hij pakt een vel papier, draait het om, neemt een pen. Schrijft één nieuwe zin. We horen zijn stem, niet luid, maar helder.)

Elian (voice-over)

"Mijn vader heeft mij begraven. Maar ik heb hem weer opgraven in woorden."

(Licht wordt dag. Een vogel zingt buiten. Elian sluit zijn ogen. Rust. Geen oplossing, maar een doorgang.)

Einde scène. Einde acte.

Hier volgt Acte III – De Omkering, Scène 1. Elian komt tot een nieuw besef en probeert zijn theorie en zijn verlies te integreren in zijn leven en in zijn relaties. De transformatie is subtiel, maar diepgaand.

ACTE III – DE OMKERING

Scène 1: Elian’s werkkamer, de volgende ochtend

De kamer is nu helder. Het ochtendlicht valt door de ramen. Elian zit achter zijn bureau, maar het manuscript is niet meer opengeslagen. Er ligt een leeg vel papier voor hem. Hij kijkt ernaar, alsof hij voor het eerst ziet wat hij eerder niet zag.

(Liora komt binnen, rustig, met een kop thee in haar hand. Ze kijkt Elian aan, maar zegt niets. Ze zet de kop neer op tafel en gaat naast hem zitten. Even stilte.)

Liora
(voorzichtig)
Je hebt je teruggetrokken. Wat ga je doen?

Elian
(na een lange pauze)
Ik weet het niet. Er is zoveel... verloren. En toch... is er iets anders.

Liora
Wat is er anders?

Elian
(stilte)
Ik... had me vergist. In alles.

Liora
(twijfelend)
In wat?

Elian
In het idee dat ik het kon begrijpen. Begrijpen waarom we sterven. Waarom we verliezen. Waarom kinderen moeten rouwen voor hun ouders.

(Liora kijkt hem aan, begrijpend, maar voorzichtig.)

Liora
En wat denk je nu?

Elian
Ik denk dat we allemaal rouwen, Liora. Maar niet altijd voor wat we verloren hebben. Soms rouwen we voor wat we nooit echt konden vasthouden.

(Hij pakt het lege vel papier en begint langzaam te schrijven. Liora kijkt toe, stil.)

Elian
Ik schreef je altijd uit mijn leven. Mijn theorie, mijn woorden, mijn idealen. Maar ik zie nu — ik zie nu dat er geen theorie is. Geen perfectie. Alleen... de momenten die we elkaar geven.

(Liora slaat haar ogen neer. Ze begrijpt. Ze legt haar hand op het papier, naast de pen van Elian.)

Liora
(gedempt)
Dus je stopt?

Elian
(aarzelend, maar vastberaden)
Nee. Ik herschrijf.

(Hij kijkt op naar Liora. Er is een zwakke glimlach op zijn gezicht, een glimp van zijn oude zelf, maar met meer openheid, meer acceptatie.)

Elian
Dit boek zal geen onmogelijke oplossing geven. Het zal geen theorie zijn van perfectie. Het zal de verhalen vertellen van de mensen die we waren, en de mensen die we konden zijn — zonder eindigen, zonder loslaten, maar met de simpele waarheid van onze gezamenlijke aanwezigheid. En dat is genoeg.

(Hij legt de pen neer en kijkt Liora aan.)

Liora
Je hebt nog iets te geven, papa.

Elian
(schuchter)
Dat heb ik altijd geweten. Het was alleen de manier waarop ik het gaf... die verkeerd was.

(Ze glimlachen naar elkaar. De kamer voelt lichter, alsof de last van de woorden nu is verdwenen. Liora staat op, loopt naar het raam en kijkt naar buiten. Elian volgt haar blik.)

Elian
(twijfelend)
Denk je... denk je dat ik ooit zal leren wat het betekent om los te laten? Of is dat ook een theorie?

Liora
(naar buiten kijkend, zacht)

Misschien is het geen theorie. Misschien is het gewoon... het blijven proberen.

(Elian kijkt naar het papier voor zich. Hij kijkt naar Liora en lacht zacht. Het is een ander soort lachen dan eerder in het stuk. Het is lichter, bevrijdender.)

Elian
Misschien is dat wel genoeg.

(Liora komt terug naar hem, knielt neer en kijkt naar het papier. Elian pakt de pen en begint een nieuwe zin te schrijven. Het is niet het eind van een boek, maar het begin van een andere manier van leven.)

Elian
"En als ik moet loslaten, zal ik het doen. Maar alleen als ik weet dat jij, Liora, altijd mijn verhaal blijft."

(De lamp flikkert even, de regen stopt. Liora kijkt naar Elian, en er is een gevoel van onuitgesproken verbondenheid tussen hen. Ze knikken naar elkaar, zonder woorden.)

Einde scène. Einde acte.

Dit markeert het einde van het stuk en de omkering van Elian’s filosofie. Hij heeft zijn idee losgelaten, maar in de loslating vindt hij opnieuw verbondenheid — niet via controle, maar door het delen van zijn menselijkheid.