Dwangsom en schadevergoeding

Aanleiding van mijn vraag aan Gemini: de bewonerscommissie Houten-Oost eist voor veertien omwonenden van een plan een dwangsom vanwege te laat beslissen op bezwaar met als argument dat zij veel kosten hebben moeten maken. Maar een dwangsom is toch geen schadevergoeding? Ik vraag het aan Gemini. 

Kan een dwangsom vanwege niet tijdig beslissen op bezwaar worden gezien en ingezet als schadevergoeding voor de gemaakte kosten van de bezwaarmaker(s)? 

Nee, een dwangsom vanwege niet tijdig beslissen op bezwaar kan niet worden gezien en ingezet als schadevergoeding voor de gemaakte kosten van de bezwaarmaker(s). Hoewel beide financiële tegemoetkomingen zijn, dienen ze verschillende doelen in het bestuursrecht:

• Dwangsom: De dwangsom (geregeld in de Algemene wet bestuursrecht, Awb) is een prikkel voor het bestuursorgaan om alsnog binnen een redelijke termijn te beslissen. Het is een financiële sanctie voor het bestuursorgaan omdat zij een wettelijke beslistermijn heeft overschreden. De hoogte van de dwangsom is wettelijk vastgelegd en stijgt per dag dat de beslissing uitblijft (met een maximumbedrag van € 1.442). Het is dus niet bedoeld om de daadwerkelijk geleden schade te vergoeden.

• Schadevergoeding: Schadevergoeding is bedoeld om de daadwerkelijk geleden materiële en/of immateriële schade te compenseren die het gevolg is van onrechtmatig handelen van een bestuursorgaan (zoals het te laat beslissen). De schade moet direct verband houden met het onrechtmatige handelen en de omvang ervan moet worden aangetoond. De procedure voor schadevergoeding is complexer en kan via een aparte procedure bij de bestuursrechter of de civiele rechter lopen.

Verhouding tussen dwangsom en schadevergoeding

De dwangsom en een eventuele schadevergoeding staan in principe los van elkaar. De dwangsom is een instrument om een besluit af te dwingen, terwijl schadevergoeding gericht is op het herstellen van de door het onrechtmatig handelen veroorzaakte schade. Het ontvangen van een dwangsom sluit het recht op schadevergoeding niet uit, maar de dwangsom is niet automatisch een vergoeding voor gemaakte kosten.

Kostenvergoeding in de bezwaarfase

Overigens is er wel een mogelijkheid om een vergoeding te krijgen voor proceskosten die zijn gemaakt in de bezwaarfase. Als het bestuursorgaan het bezwaar gegrond verklaart (of de rechter het besluit vernietigt), kan de bezwaarmaker verzoeken om een vergoeding van de kosten die hij redelijkerwijs heeft moeten maken, zoals kosten voor rechtsbijstand. Dit is echter iets anders dan een schadevergoeding voor overige geleden schade of een dwangsom.