Elephant, duck & porn test

De 'elephant test', 'duck test' en 'pornography test' zijn uitdrukkingen die worden gebruikt om een concept te beschrijven dat moeilijk te definiëren is, maar dat men wel herkent wanneer men het ziet. Ze benadrukken het idee dat intuïtie en observatie soms effectiever kunnen zijn dan strikte, formele definities.

Hieronder de betekenis van elke term:

• Elephant Test (Olifanttest): Deze term verwijst naar het vermogen om iets te herkennen, zelfs als het moeilijk is om het te beschrijven. Het is afgeleid van het gezegde "Het is als een olifant: moeilijk te beschrijven, maar je herkent het wanneer je het ziet." Het wordt vaak gebruikt om aan te geven dat een concept zo voor de hand liggend of herkenbaar is dat een formele definitie overbodig of zelfs contraproductief is. Een variant hiervan is de "roze olifant test", die verwijst naar het psychologische fenomeen dat wanneer je probeert ergens niet aan te denken (bijv. een roze olifant), je er juist meer aan denkt.

• Duck Test (Eendtest): Dit is een vorm van abductief redeneren (een logische gevolgtrekking die de meest waarschijnlijke verklaring zoekt). De bekendste formulering is: "Als het eruitziet als een eend, zwemt als een eend, en kwaakt als een eend, dan is het waarschijnlijk een eend." Deze test wordt gebruikt om te suggereren dat een onbekend onderwerp kan worden geïdentificeerd door zijn gewoonlijke kenmerken te observeren, ongeacht abstracte argumenten over wat het wel of niet zou kunnen zijn. Het benadrukt het belang van empirische waarneming boven theoretische overwegingen.

• Pornography Test (Pornografietest / "I know it when I see it" test): Deze uitdrukking is beroemd geworden door de uitspraak van de Amerikaanse opperrechter Potter Stewart in de obsceniteitszaak Jacobellis v. Ohio (1964). Hij schreef in zijn concurring opinion dat hij "hard-core pornografie" niet kon definiëren, maar wel wist wat het was "when I see it" (wanneer ik het zie). Deze uitspraak wordt gebruikt om aan te geven dat sommige zaken zo subjectief en moeilijk te definiëren zijn dat een precieze definitie onmogelijk is, maar dat de herkenning ervan in de praktijk geen probleem vormt. Het impliceert een zekere mate van subjectiviteit en contextuele interpretatie.

Kortom, alle drie de "testen" verwijzen naar situaties waarin directe herkenning of intuïtie prevaleert boven een strikte, uitputtende definitie, vaak omdat zo'n definitie moeilijk te formuleren is of te complex zou worden.

Aanleiding: ik las deze begrippen in een conclusie (advies) van de staatsraad advocaat-generaal van de Raad van State 08-07-25 over de grenzen van openbaarmaking bij Woo-verzoeken.