Embedded Files
॥ ॐ श्री परमात्मने नमः ॥
॥ ज्ञानेश्वरी भावार्थदीपिका ॥
॥ अथ श्रीमद् भगवद्‌गीता ॥
॥ अथ दशमोऽध्यायः - अध्याय दहावा ॥
॥ विभूतियोगः ॥
नमो विशदबोधविदग्धा ।
विद्यारविंदप्रबोधा ।
पराप्रमेयप्रमदा ।
विलासिया ॥ १ ॥
नमो संसारतमसूर्या ।
अपरिमितपरमवीर्या ।
तरुणतरतूर्या ।
लालनलीला ॥ २ ॥
नमो जगदखिलपालना ।
मंगळमणिनिधाना ।
सज्जनवनचंदना ।
आराध्यलिंगा ॥ ३ ॥
नमो चतुरचित्तचकोरचंद्रा ।
आत्मानुभवनरेंद्रा ।
श्रुतिसारसमुद्रा ।
मन्मथमन्मथा ॥ ४ ॥
नमो सुभावभजनभाजना ।
भवेभकुंभभंजना ।
विश्वोद्‌भवभुवना ।
श्रीगुरुराया ॥ ५ ॥
तुमचा अनुग्रहो गणेशु ।
जैं दे आपुला सौरसु ।
तैं सारस्वतीं प्रवेशु ।
बाळकाही आथी ॥ ६ ॥
जी दैविकीं उदार वाचा ।
जैं उद्देशु दे नाभिकाराचा ।
तैं नवरससुधाब्धीचा ।
थावो लाभे ॥ ७ ॥
जी आपुलिया स्नेहाची वागेश्वरी ।
जरी मुकेयातें अंगिकारी ।
तो वाचस्पतीशीं करी ।
प्रबंधुहोडा ॥ ८ ॥
हें असो दिठी जयावरी झळके ।
कीं हा पद्मकरु माथां पारुखे ।
तो जीवचि परि तुके ।
महेशेंसीं ॥ ९ ॥
एवढें जिये महिमेचें करणें ।
तें वाचाबळें वानूं मी कवणें ।
कां सूर्याचिया आंगा उटणें ।
लागत असे ? ॥ १० ॥
केउता कल्पतरुवरी फुलौरा ? ।
कायसेनि पाहुणेरु क्षीरसागरा ? ।
कवणें वासीं कापुरा ।
सुवासु देवों ? ॥ ११ ॥
चंदनातें कायसेनि चर्चावें ।
अमृतातें केउतें रांधावें ।
गगनावरी उभवावें ।
घडे केवीं ? ॥ १२ ॥
तैसें श्रीगुरूचें महिमान ।
आकळितें कें असे साधन ? ।
हें जाणोनि मियां नमन ।
निवांत केलें ॥ १३ ॥
जरी प्रज्ञेचेनि आथिलेपणें ।
श्रीगुरूसामर्थ्या रूप करूं म्हणे ।
तरि तें मोतियां भिंग देणें ।
तैसें होईल ॥ १४ ॥
कां साडेपंधरया रजतवणी ।
तैशीं स्तुतींचीं बोलणीं ।
उगियाचि माथा ठेविजे चरणीं ।
हेंचि भलें ॥ १५ ॥
मग म्हणितलें जी स्वामी ।
भलेनि ममत्वें देखिलें तुम्हीं ।
म्हणौनि कृष्णार्जुनसंगमीं ।
प्रयागवटु जाहलों ॥ १६ ॥
मागां दूध दे म्हणतलियासाठीं ।
आघविया क्षीराब्धीची करूनि वाटी ।
उपमन्यूपुढें धूर्जटी ।
ठेविली जैसी ॥ १७ ॥
ना तरी वैकुंठपीठनायकें ।
रुसला ध्रुव कवतिकें ।
बुझाविला देऊनि भातुकें ।
ध्रुवपदाचें ॥ १८ ॥
तैसी जे ब्रह्मविद्यारावो ।
सकळ शास्त्रांचा विसंवता ठावो ।
ते भगवद्‌गीता वोंविये गावों ।
ऐसें केलें ॥ १९ ॥
जे बोलणियाचे रानीं हिंडतां ।
नायकिजे फळलिया अक्षराची वार्ता ।
परि ते वाचाचि केली कल्पल्या ।
विवेकाची ॥ २० ॥
होती देहबुद्धी एकसरी ।
ते आनंदभांडारा केली वोवरी ।
मन गीतार्थसागरीं ।
जळशयन जालें ॥ २१ ॥
ऐसें एकेक देवांचें करणें ।
तें अपार बोलों केवीं मी जाणें ।
तर्‍ही अनुवादलों धीटपणे ।
ते उपसाहिजो जी ॥ २२ ॥
आतां आपुलेनि कृपाप्रसादें ।
मियां भगवद्‌गीता वोंवीप्रबंधें ।
पूर्वखंड विनोदें ।
वाखाणिलें ॥ २३ ॥
प्रथमीं अर्जुनाचा विषादु ।
दुजीं बोलिला योगु विशदु ।
परि सांख्यबुद्धीसि भेदु ।
दाऊनियां ॥ २४ ॥
तिजीं केवळ कर्म प्रतिष्ठिलें ।
तेंचि चतुर्थीं ज्ञानेंशीं प्रगटिलें ।
पंचमीं गव्हरिलें ।
योगतत्त्व ॥ २५ ॥
तेचि षष्ठामाजीं प्रगट ।
आसनालागोनि स्पष्ट ।
जीवात्मभाव एकवट ।
होती जेणें ॥ २६ ॥
तैसी जे योगस्थिती ।
आणि योगभ्रष्टां जे गती ।
तें आघवीचि उपपत्ती ।
सांगितली षष्ठीं ॥ २७ ॥
तयावरी सप्तमीं ।
प्रकृतिपरिहार उपक्रमीं ।
करूनि भजती जे पुरुषोत्तमीं ।
ते बोलिले चार्‍ही ॥ २८ ॥
पाठीं सप्तप्रश्नविधि ।
बोलोनि प्रयाणसमयसिद्धी ।
एवं सकळ वाक्यावधि ।
अष्टमाध्यायीं ॥ २९ ॥
मग शब्दब्रह्मीं असंख्याकें ।
जेतुला कांहीं अभिप्राय पिके ।
तेतुला महाभारतें एकें ।
लक्षें जोडे ॥ ३० ॥
तिये आघवांचि जें महाभारतीं ।
तें लाभे कृष्णार्जुनवाचोक्तीं ।
आणि जो अभिप्रावो सातेंशतीं ।
तो एकलाचि नवमीं ॥ ३१ ॥
म्हणौनि नवमींचिया अभिप्राया ।
सहसा मुद्रा लावावया ।
बिहाला मग मी वायां ।
गर्व कां करूं ? ॥ ३२ ॥
अहो गूळासाखरे मालयाचे ।
हे बांधे तरी एकाचि रसाचे ।
परि स्वाद गोडियेचे ।
आनआन जैसे ॥ ३३ ॥
एक जाणोनियां बोलती ।
एक ठायें ठावो जाणविती ।
एक जाणों जातां हारपती ।
जाणते गुणेंशीं ॥ ३४ ॥
हें ऐसें अध्याय गीतेचे ।
परि अनिर्वाच्यपण नवमाचें ।
तो अनुवादलों हें तुमचें ।
सामर्थ्य प्रभू ॥ ३५ ॥
अहो एकाचि शाटी तपिन्नली ।
एकीं सृष्टीवरी सृष्टी केली ।
एकीं पाषाणीं वाऊनि उतरलीं ।
समुद्रीं कटकें ॥ ३६ ॥
एकीं आकाशीं सूर्यातें धरिलें ।
एकीं चुळींचि सागरातें भरिलें ।
तैसें मज मुकयाकरवीं बोलविलें ।
अनिर्वाच्य तुम्हीं ॥ ३७ ॥
परि हें असो एथ ऐसें ।
राम रावण झुंजिन्नले कैसे ।
राम रावण जैसे ।
मीनले समरीं ॥ ३८ ॥
तैसें नवमीं कृष्णाचें बोलणें ।
तें नवमीचियाचि ऐसें मी म्हणें ।
या निवाडा तत्त्वज्ञु जाणें ।
जया गीतार्थु हातीं ॥ ३९ ॥
एवं नवही अध्याय पहिले ।
मियां मतीसारिखे वाखाणिले ।
आतां उत्तरखंड उवाइलें ।
ग्रंथाचें ऐका ॥ ४० ॥
जेथ विभूति प्रतिविभूती ।
प्रस्तुत अर्जुना सांगिजेती ।
ते विदग्धा रसवृत्ती ।
म्हणिपैल कथा ॥ ४१ ॥
देशियेचेनि नागरपणें ।
शांतु शृंगारातें जिणें ।
तरि ओंविया होती लेणें ।
साहित्यासि ॥ ४२ ॥
मूळ ग्रंथींचिया संस्कृता ।
वरि मर्‍हाठी नीट पढतां ।
अभिप्राय मानलिया उचिता ।
कवण भूमी हें न चोजवे ॥ ४३ ॥
जैसें अंगाचेनि सुंदरपणें ।
लेणिया आंगचि होय लेणें ।
तेथ अळंकारिलें कवण कवणें ।
हें निर्वचेना ॥ ४४ ॥
तैसी देशी आणि संस्कृत वाणी ।
एका भावार्थाच्या सुखासनीं ।
शोभती आयणी ।
चोखट आइका ॥ ४५ ॥
उठावलिया भावा रूप ।
करितां रसवृत्तीचें लागे वडप ।
चातुर्य म्हणे पडप ।
जोडलें आम्हां ॥ ४६ ॥
तैसें देशियेचें लावण्य ।
हिरोनि आणिलें तारुण्य ।
मग रचिलें अगण्य ।
गीतातत्त्व ॥ ४७ ॥
जो चराचर परमगुरु ।
चतुर चित्तचमत्कारु ।
तो ऐका यादवेश्वरु ।
बोलता जाहला ॥ ४८ ॥
ज्ञानदेव निवृत्तीचा म्हणे ।
ऐसें बोलिलें श्रीहरी तेणें ।
अर्जुना आघवियाची मातु अंतःकरणें ।
धडौता आहासि ॥ ४९ ॥
श्रीभगवानुवाच ।
भूय एव महाबाहो
श्रृणु मे परमं वचः ।
यत्ते'हं प्रीयमाणाय
वक्ष्यामि हितकाम्यया ॥ १ ॥
आम्हीं मागील जें निरूपण केलें ।
तें तुझें अवधानचि पाहिलें ।
तंव टाचें नव्हें भलें ।
पुरतें आहे ॥ ५० ॥
घटीं थोडेसें उदक घालिजे ।
तेणें न गळे तरी वरिता भरिजे ।
ऐसा परिसौनि पाहिलासि तवं परिसविजे ।
ऐसेंचि होतसे ॥ ५१ ॥
अवचितयावरी सर्वस्व सांडिजे ।
मग चोख तरी तोचि भांडारी कीजे ।
तैसा किरीटी तूं आतां माझें ।
निजधाम कीं ॥ ५२ ॥
ऐसें अर्जुना येउतें सर्वेश्वरें ।
पाहोनि बोलिलें अत्यादरें ।
गिरी देखोनि सुभरें ।
मेघु जैसा ॥ ५३ ॥
तैसा कृपाळुवांचा रावो ।
म्हणे आइकें गा महाबाहो ।
सांगितलाचि अभिप्रावो ।
सांगेन पुढती ॥ ५४ ॥
पैं प्रतिवर्षीं क्षेत्र पेरिजे ।
पिकाची जंव जंव वाढी देखिजे ।
यालागीं नुबगिजे ।
वाहो करितां ॥ ५५ ॥
पुढतपुढती पुटें देतां ।
जोडे वानियेची अधिकता ।
म्हणौनि सोनें पंडुसुता ।
शोधूंचि आवडे ॥ ५६ ॥
तैसें एथ पार्था ।
तुज आभार नाहीं सर्वथा ।
आम्ही आपुलियाचि स्वार्था ।
बोलों पुढती ॥ ५७ ॥
जैसें बाळका लेवविजे लेणें ।
तया शृंगारा बाळ काइ जाणे ? ।
परि ते सुखाचे सोहळे भोगणें ।
माउलिये दिठी ॥ ५८ ॥
तैसें तुझें हित आघवें ।
जंव जंव कां तुज फावे ।
तंव तंव आमुचें सुख दुणावे ।
ऐसें आहे ॥ ५९ ॥
आतां अर्जुना असो हे विकडी ।
मज उघड तुझी आवडी ।
म्हणौनि तृप्तीची सवडी ।
बोलतां न पडे ॥ ६० ॥
आम्हां येतुलियाचि कारणें ।
तेंचि, तें तुजशीं बोलणें ।
परि असो हें अंतःकरणें ।
अवधान देईं ॥ ६१ ॥
तरी ऐकें गा सुवर्म ।
वाक्य माझें, परम ।
जें अक्षरें लेऊनी परब्रह्म ।
तुज खेंवासि आलें ॥ ६२ ॥
परी किरीटी तूं मातें ।
नेणसी ना निरुतें ।
तरि तो गा जो मी एथें ।
तें विश्वचि हें ॥ ६३ ॥
न मे विदुः सुरगणाः प्रभवं न महर्षयः ।
अहमादिर्हि देवानां महर्षीणां च सर्वशः ॥ २ ॥
एथ वेद मुके जाहाले ।
मन पवन पांगुळले ।
रातीविण मावळले ।
रविशशी जेथ ॥ ६४ ॥
अगा उदरींचा गर्भु जैसा ।
न देखें आपुलिये मातेची वयसा ।
मी आघवेया देवां तैसा ।
नेणवे कांहीं ॥ ६५ ॥
आणि जळचरां उदधीचें मान ।
मशका नोलांडवेचि गगन ।
तेवीं महर्षींचें ज्ञान ।
न देखेचि मातें ॥ ६६ ॥
मी कवण पां केतुला ।
कवणाचा कैं जाहला ।
या निरुती करितां बोला ।
कल्प गेले ॥ ६७ ॥
कां जे महर्षीं आणि या देवां ।
येरां भूतजातां सर्वां ।
मी आदि म्हणौनि पांडवा ।
अवघड जाणतां ॥ ६८ ॥
उतरलें उदक पर्वत वळघे ।
जरी झाड वाढत मुळीं लागे ।
तरी मियां जालेनि जगें ।
जाणिजे मातें ॥ ६९ ॥
कां गाभेवनें वटु गिंवसवे ।
जरी तरंगीं सागरू सांठवे ।
कां परमाणूमाजीं सामावे ।
भूगोलु हा ॥ ७० ॥
तरी मियां जालिया जीवां ।
महर्षीं अथवा देवां ।
मातें जाणावया होआवा ।
अवकाशु गा ॥ ७१ ॥
ऐसाही जरी विपायें ।
सांडूनि पुढीले पाये ।
सर्वेंद्रियांसि होये ।
पाठिमोरा जो ॥ ७२ ॥
प्रवर्तलाही वेगीं बहुडे ।
देह सांडूनि मागलीकडे ।
महाभूतांचिया चढे ।
माथयावरी ॥ ७३ ॥
यो मामजमनादिं च
वेत्ति लोकमहेश्वरम् ।
असंमूढः स मर्त्येषु
सर्वपापैः प्रमुच्यते ॥ ३ ॥
तेथ राहोनि ठायठिके ।
स्वप्रकाशें चोखें ।
अजत्व माझें देखे ।
आपुलिया डोळां ॥ ७४ ॥
मी आदीसिं परु ।
सकळलोकमहेश्वरु ।
ऐसिया मातें जो नरु ।
यापरी जाणें ॥ ७५ ॥
तो पाषाणांमाजीं परिसु ।
जैसा रसाआंतु सिद्धरसु ।
तैसा मनुष्याआंतु तो अंशु ।
माझाचि जाण ॥ ७६ ॥
तें चालतें ज्ञानाचें बिंब ।
तयाचे अवयव ते सुखाचे कोंभ ।
येर माणुसपण तें भांब ।
लौकिक भागु ॥ ७७ ॥
अगा अवचिता कापुरा- ।
माजीं सांपडला हिरा ।
वरी पडिलिया नीरा ।
न निगे केवीं ॥ ७८ ॥
तैसा मनुष्यलोकाआंतु ।
तो जरी जाहला प्राकृतु ।
तर्‍ही प्रकृतिदोषाची मातु ।
नेणेंचि कीं ॥ ७९ ॥
तो आपसयेंचि सांडिजे पापीं ।
जैसा जळत चंदनु सर्पीं ।
तेवीं मातें जाणें तो संकल्पीं ।
वर्जूनि घापे ॥ ८० ॥
तेंचि आमुतें कैसें जाणिजे ।
ऐसें कल्पी जरी चित्त तुझें ।
तरी मी ऐसा हें माझें ।
भाव ऐकें ॥ ८१ ॥
जे वेगळालिया भूतीं ।
सारिखे होऊनि प्रकृती ।
विखुरले आहेती त्रिजगतीं ।
आघविये ॥ ८२ ॥
बुद्धिर्ज्ञानमसंमोहः
क्षमा सत्यं दमः शमः ।
सुखं दुःखं भवोऽभावो
भयं चाभयमेव च ॥ ४ ॥
अहिंसा समता तुइष्टास्तपो
दानं यशोऽयशः ।
भवन्ति भावा भूतानां
मत्त एव पृथग्विधाः ॥ ५ ॥
तेथ प्रथम जाण बुद्धी ।
मग ज्ञान जें निरवधी ।
असंमोह सहनसिद्धी ।
क्षमा सत्य ॥ ८३ ॥
मग शम दम दोन्ही ।
सुखदुःख वर्ते जें जनीं ।
अर्जुना भावाभाव मानीं ।
भावाचिमाजीं ॥ ८४ ॥
पैं भय आणि निर्भयता ।
अहिंसा आणि समता ।
तुष्टि तप पंडुसुता ।
दान जें गा ॥ ८५ ॥
अगा यश अपकीर्ती ।
हे जे भाव सर्वत्र दिसती ।
ते मजचि पासूनि होती ।
भूतांचिया ठायीं ॥ ८६ ॥
जैसीं भूतें आहाति सिनानीं ।
तैसेचि हेही वेगळाले मानीं ।
एक उपजती माझ्या ज्ञानीं ।
एक नेणती मातें ॥ ८७ ॥
प्रकाशु आणि कडवसें ।
हें सूर्याचिस्तव जैसें ।
प्रकाश उदयीं दिसे ।
तम अस्तुसीं ॥ ८८ ॥
आणि माझें जाणणें नेणणें ।
तें तंव भूतांचिया दैवाचें करणें ।
म्हणौनि भूतीं भावाचें होणें ।
विषम पडे ॥ ८९ ॥
यापरी माझिया भावीं ।
हे जीवसृष्टि आहे आघवी ।
गुंतली असे जाणावी ।
पंडुकुमरा ॥ ९० ॥
आतां इये सृष्टीचे पालक ।
जयां आधीन वर्तती लोक ।
ते अकरा भाव आणिक ।
सांगेन तुज ॥ ९१ ॥
महर्षयः सप्त पूर्वे
चत्वारी मनवस्तथा ।
मद्भषवा मानसा जाता
येषां लोक इमाः प्रजाः ॥ ६ ॥
तरी आघवांचि गुणीं वृद्ध ।
जे महर्षींमाजीं प्रबुद्ध ।
कश्यपादि प्रसिद्ध ।
सप्तऋषी ॥ ९२ ॥
आणिकही सांगिजतील ।
जे कां चौदाआंतुल मुद्दल ।
स्वायंभू मुख्य वडील ।
चारी मनु ॥ ९३ ॥
ऐसें हे अकरा ।
माझ्या मनीं जाहाले धनुर्धरा ।
सृष्टीचिया व्यापारा- ।
लागोनियां ॥ ९४ ॥
जैं लोकांची व्यवस्था न पडे ।
जैं या त्रिभुवनाचे कांहीं न मांडे ।
तैं महाभूतांचे दळवाडें ।
अचुंबित असे ॥ ९५ ॥
तैंचि हे जाहाले ।
मग इहीं लोक केले ।
तेथ अध्यक्ष रचूनि ठेविले ।
इहीं जन ॥ ९६ ॥
म्हणौनि अकराही हे राजा ।
मग येर जग यांचिया प्रजा ।
एवं विश्वविस्तारु हा माझा ।
ऐसेंचि जाण ॥ ९७ ॥
पाहें पां आरंभीं बीज एकलें ।
मग तेंचि विरूढलिया बूड जाहालें ।
बुडीं कोंभ निघाले ।
खांदियांचे ॥ ९८ ॥
खांदियांपासूनि अनेका ।
फुटलिया नाना शाखा ।
शाखांस्तव देखा ।
पल्लव पानें ॥ ९९ ॥
पल्लवीं फूल फळ ।
एवं वृक्षत्व जाहालें सकळ ।
तें निर्धारितां केवळ ।
बीजचि आघवें ॥ १०० ॥
तैंसे मी एकचि पहिलें ।
मग मी तेंचि मनातें व्यालें ।
तेथ सप्तऋषि जाहाले ।
आणि चारी मनु ॥ १०१ ॥
इहीं लोकपाळ केले ।
लोकपाळीं विविध लोक सृजिले ।
लोकांपासूनि निपजले ।
प्रजाजात ॥ १०२ ॥
ऐसेनि हें विश्व येथें ।
मीचि विस्तारिलासें निरुतें ।
परी भावाचेनि हातें ।
माने जया ॥ १०३ ॥
एतां विभूतिं योगं च
मम यो वेत्ति तत्त्वतः ।
सोऽविकंपेन योगेन
युज्यते नात्र संशयः ॥ ७ ॥
यालागीं सुभद्रापती ।
हे भाव इया माझिया विभूती ।
आणि यांचिया व्याप्ती ।
व्यापिलें जग ॥ १०४ ॥
म्हणौनि गा यापरी ।
ब्रह्मादिपिपीलिकावरी ।
मीवांचूनि दुसरी ।
गोठी नाहीं ॥ १०५ ॥
ऐसें जाणे जो साचें ।
तया चेइरें जाहालें ज्ञानाचें ।
म्हणौनि उत्तमाधम भेदाचें ।
दुःस्वप्न न देखे ॥ १०६ ॥
मी माझिया विभूती ।
विभूतीं अधिष्ठिलिया व्यक्ती ।
हें आघवें योगप्रतीती ।
एकचि मानी ॥ १०७ ॥
म्हणौनि निःशंकें येणें महायोगें ।
मज मीनला मनाचेनि आंगें ।
एथ संशय करणें न लगे ।
तो त्रिशुद्धी जाहला ॥ १०८ ॥
कां जे ऐसें किरीटी ।
मातें भजे जो अभेदा दिठी ।
तयाचिये भजनाचे नाटीं ।
सूती मज ॥ १०९ ॥
म्हणौनि अभेदें जो भक्तियोगु ।
तेथ शंका नाहीं नये खंगु ।
करितां ठेला तरी चांगु ।
तें सांगितलें षष्ठीं ॥ ११० ॥
तोचि अभेदु कैसा ।
हें जाणावया मानसा ।
साद जाली तरी परियेसा ।
बोलिजेल ॥ १११ ॥
अहं सर्वस्य प्रभवो
मत्तः सर्वं प्रवर्तते ।
इति मत्वा भजन्ते मां
बुधा भावसमन्विताः ॥ ८ ॥
तरि मीचि एक सर्वां ।
या जगा जन्म पांडवा ।
आणि मजचिपासूनि आघवा ।
निर्वाहो यांचा ॥ ११२ ॥
कल्लोळमाळा अनेगा ।
जन्म जळींचि पैं गा ।
आणि तयां जळचि आश्रयो तरंगा ।
जीवनही जळ ॥ ११३ ॥
ऐसें आघवाचि ठायीं ।
तया जळचि जेवीं पाहीं ।
तैसा मीवांचूनि नाहीं ।
विश्वीं इये ॥ ११४ ॥
ऐसिया व्यापका मातें ।
मानूनि जे भजती भलतेथें ।
परि साचोकारें उदितें ।
प्रेमभावें ॥ ११५ ॥
देश काळ वर्तमान ।
आघवें मजसीं करूनि अभिन्न ।
जैसा वायु होऊन गगन ।
गगनींचि विचरे ॥ ११६ ॥
ऐसेनि जे निजज्ञानी ।
खेळत सुखें त्रिभुवनीं ।
जगद्‌रूपा मनीं ।
सांठऊनि मातें ॥ ११७ ॥
जें जें भेटे भूत ।
तें तें मानिजे भगवंत ।
हा भक्तियोगु निश्चित ।
जाण माझा ॥ ११८ ॥
मच्चित्ता मद्गतप्राणा
बोधयन्तः परस्परम् ।
कथयन्तश्च मां नित्यं
तुष्यन्ति च रमन्ति च ॥ ९ ॥
चित्तें मीचि जाहाले ।
मियांचि प्राणें धाले ।
जीवों मरों विसरले ।
बोधाचिया भुली ॥ ११९ ॥
मग तया बोधाचेनि माजे ।
नाचती संवादसुखाचीं भोजें ।
आतां एकमेकां घेपे दीजे ।
बोधचि वरी ॥ १२० ॥
जैशीं जवळकेंचीं सरोवरें ।
उचंबळलिया कालवती परस्परें ।
मग तरंगासि धवळारें ।
तरंगचि होती ॥ १२१ ॥
तैसी येरयेरांचिये मिळणी ।
पडत आनंदकल्लोळांची वेणी ।
तेथ बोध बोधाचीं लेणीं ।
बोधेंचि मिरवी ॥ १२२ ॥
जैसें सूर्यें सूर्यातें वोंवाळिलें ।
कीं चंद्रें चंद्रम्या क्षेम दिधलें ।
ना तरी सरिसेनि पाडें मीनले ।
दोनी वोघ ॥ १२३ ॥
तैसें प्रयाग होत सामरस्याचें ।
वरी वोसाण तरत सात्त्विकाचें ।
ते संवादचतुष्पथींचे ।
गणेश जाहले ॥ १२४ ॥
तेव्हां तया महासुखाचेनि भरें ।
धांवोनि देहाचिये गांवाबाहेरें ।
मियां धाले तेणें उद्‌गारें ।
लागती गाजों ॥ १२५ ॥
पैं गुरुशिष्यांचिया एकांतीं ।
जे अक्षरा एकाची वदंती ।
ते मेघाचियापरी त्रिजगतीं ।
गर्जती सैंघ ॥ १२६ ॥
जैसी कमळकळिका जालेपणें ।
हृदयींचिया मकरंदातें राखों नेणें ।
दे राया रंका पारणें ।
आमोदाचें ॥ १२७ ॥
तैसेंचि मातें विश्वीं कथित ।
कथितेनि तोषें कथूं विसरत ।
मग तया विसरामाजीं विरत ।
आंगें जीवें ॥ १२८ ॥
ऐसें प्रेमाचेनि बहुवसपणें ।
नाहीं राती दिवो जाणणें ।
केलें माझें सुख अव्यंगवाणें ।
आपणपेयां जिहीं ॥ १२९ ॥
तेषां सततयुक्तानां
भजतां प्रीतिपूर्वकम् ।
ददामि बुद्धियोगं
तं येन मामुपयान्ति ते ॥ १० ॥
तयां मग जें आम्ही कांहीं ।
द्यावें अर्जुना पाहीं ।
ते ठायींचीच तिहीं ।
घेतली सेल ॥ १३० ॥
कां जे ते जिया वाटा ।
निगाले गा सुभटा ।
ते सोय पाहोनि अव्हांटा ।
स्वर्गापवर्ग ॥ १३१ ॥
म्हणौनि तिहीं जें प्रेम धरिलें ।
तेंचि आमुचें देणें उपाइलें ।
परि आम्हीं देयावें हेंहि केलें ।
तिहींची म्हणिपे ॥ १३२ ॥
आतां यावरी येतुलें घडे ।
जें तेंचि सुख आगळें वाढें ।
आणि काळाची दृष्टि न पडे ।
हें आम्हां करणें ॥ १३३ ॥
लळेयाचिया बाळका किरीटी ।
गवसणी करूनि स्नेहाचिया दिठी ।
जैसी खेळतां पाठोपाठीं ।
माउली धांवे ॥ १३४ ॥
तें जो जो खेळ दावी ।
तो तो पुढें सोनयाचा करूनि ठेवी ।
तैसी उपास्तीची पदवी ।
पोषित मी जायें ॥ १३५ ॥
जिये पदवीचेनि पोषकें ।
ते मातें पावती यथासुखें ।
हे पाळती मज विशेखें ।
आवडे करूं ॥ १३६ ॥
पैं गा भक्तासि माझें कोड ।
मज तयाचे अनन्यगतीची चाड ।
कां जे प्रेमळांचें सांकड ।
आमुचिया घरीं ॥ १३७ ॥
पाहें पां स्वर्ग मोक्ष उपाइले ।
दोन्ही मार्ग तयाचिये वाहणी केले ।
आम्हीं आंगही शेखीं वेंचिलें ।
लक्ष्मियेसीं ॥ १३८ ॥
परि आपणपेंवीण जें एक ।
तें तैसेंचि सुख साजुक ।
सप्रेमळालागीं देख ।
ठेविलें जतन ॥ १३९ ॥
हा ठायवरी किरीटी ।
आम्ही प्रेमळु घेवों आपणयासाठीं ।
या बोलीं बोलिजत गोष्टी ।
तैसिया नव्हती गा ॥ १४० ॥
तेषामेवानुकम्पार्थमहमज्ञानजं तमः ।
नाशयाम्यात्मभावस्थो
ज्ञानदीपेन भास्वता ॥ ११ ॥
म्हणौनि मज आत्मयाचा भावो ।
जिहीं जियावया केला ठावो ।
एक मीवांचूनि वावो ।
येर मानिलें जिहीं ॥ १४१ ॥
तयां तत्त्वज्ञां चोखटां ।
दिवी पोतासाची सुभटा ।
मग मीचि होऊनि दिवटा ।
पुढां पुढां चालें ॥ १४२ ॥
अज्ञानाचिये राती- ।
माजीं तमाचि मिळणी दाटती ।
ते नाशूनि घालीं परौती ।
तयां करीं नित्योदयो ॥ १४३ ॥
ऐसें प्रेमळाचेनि प्रियोत्तमें ।
बोलिलें जेथ पुरुषोत्तमें ।
तेथ अर्जुन मनोधर्में ।
निवालों म्हणतसे ॥ १४४ ॥
हां हो जी अवधारा ।
भला केरु फेडिला संसारा ।
जाहलों जननीजठरजोहरा- ।
वेगळा प्रभू ॥ १४५ ॥
जी जन्मलेपण आपुलें ।
हें आजि मियां डोळां देखिलें ।
जीवित हातां चढलें ।
आवडतसें ॥ १४६ ॥
आजि आयुष्या उजवण जाहली ।
माझिया दैवा दशा उदयली ।
जे वाक्यकृपा लाधली ।
दैविकेनि मुखें ॥ १४७ ॥
आतां येणें वचन तेजाकारें ।
फिटलें आंतील बाहेरील आंधारें ।
म्हणौनि देखतसें साचोकारें ।
स्वरूप तुझें ॥ १४८ ॥
अर्जुन उवाच ।
परं ब्रह्म परं धाम
पवित्रं परमं भवान् ।
पुरुषं शाश्वतं
दिव्यमादिदेवमजं विभुम् ॥ १२ ॥
तरी होसी गा तूं परब्रह्म ।
जें या महाभूतां विसंवतें धाम ।
पवित्र तूं परम ।
जगन्नाथा ॥ १४९ ॥
तूं परम दैवत तिहीं देवां ।
तूं पुरुष जी पंचविसावा ।
दिव्य तूं प्रकृतिभावा- ।
पैलीकडील ॥ १५० ॥
अनादिसिद्ध तूं स्वामी ।
जो नाकळिजसी जन्मधर्मीं ।
तो तूं हें आम्ही ।
जाणितलें आतां ॥ १५१ ॥
तूं या कालत्रयासि सूत्री ।
तूं जीवकळेची अधिष्ठात्री ।
तूं ब्रह्मकटाहधात्री ।
हें कळलें फुडें ॥ ५२ ॥
आहुस्त्वामृषयः
सर्वे देवर्षिनारदस्तथा ।
असितो देवलो व्यासः स्वयं
चैव ब्रवीषि मे ॥ १३ ॥
पैं आणिकही एक परी ।
इये प्रतीतीची येतसे थोरी ।
जे मागें ऐसेंचि ऋषीश्वरीं ।
सांगितले तूंतें ॥ १५३ ॥
परि तया सांगितलियाचें साचपण ।
हें आतां माझें देखतसे अंतःकरण ।
जे कृपा केली आपण ।
म्हणौनि देवा ॥ १५४ ॥
एर्‍हवीं नारदु अखंड जवळां ये ।
तोही ऐसेंचि वचनीं गाये ।
परि अर्थ न बुजोनि ठाये ।
गीतसुखचि ऐकों ॥ १५५ ॥
जी आंधळेयांच्या गांवीं ।
आपणपें प्रगटलें रवी ।
तरी तिहीं वोतपलीचि घ्यावी ।
वांचूनि प्रकाशु कैंचा ? ॥ १५६ ॥
परि देवर्षि अध्यात्म गातां ।
आहाच रागांगेंसीं जे मधुरता ।
तेचि फावे येर चित्ता ।
नलगेचि कांहीं ॥ १५७ ॥
पैं असिता देवलाचेनि मुखें ।
मी एवंविधा तूंतें आइकें ।
परी तैं बुद्धि विषयविखें ।
घारिली होती ॥ १५८ ॥
विषयविषाचा पडिपाडू ।
गोड परमार्थु लागे कडू ।
कडू विषय तो गोडू ।
जीवासी जाहला ॥ १५९ ॥
आणि हें आणिकांचें काय सांगावें ।
राउळा आपणचि येऊनि व्यासदेवें ।
तुझे स्वरूप आघवें ।
सर्वदा सांगिजे ॥ १६० ॥
परि तो अंधारीं चिंतामणि देखिला ।
जेवीं नव्हे या बुद्धी उपेक्षिला ।
पाठीं दिनोदयीं वोळखिला ।
होय म्हणौनि ॥ १६१ ॥
तैसीं व्यासादिकांचीं बोलणीं ।
तिया मजपाशीं चिद्‍रत्‍नांचिया खाणी ।
परि उपेक्षिल्या जात होतीया तरणी ।
तुजवीण कृष्णा ॥ १६२ ॥
सर्वमेतदृतं मन्ये
यन्मां वदसि केशव ।
न हि ते भगवन्व्यक्तिं
विदुर्देवा न दानवाः ॥ १४ ॥
ते आतां वाक्यसूर्यकर तुझे फांकले ।
आणि ऋषीं मार्ग होते जे कथिले ।
तयां आघवियांचेंचि फिटलें ।
अनोळखपण ॥ १६३ ॥
जी ज्ञानाचें बीज तयांचे बोल ।
माजीं हृदयभूमिके पडिले सखोल ।
वरि इये कृपेची जाहाली वोल ।
म्हणौनि संवाद फळेंशीं उठलें ॥ १६४ ॥
अहो नारदादिकां संतां ।
त्यांचिया उक्तिरूप सरितां ।
महोदधीं जाहलों अनंता ।
संवादसुखाचा ॥ १६५ ॥
प्रभु आघवेनि येणें जन्में ।
जियें पुण्यें केलीं मियां उत्तमें ।
तयांचीं न ठकतीचि अंगीं कामें ।
सद्‌गुरू तुवां ॥ १६६ ॥
एर्‍हवीं वडिलवडिलांचेनि मुखें ।
मी सदां तूंतें कानीं आइकें ।
परि कृपा न कीजेचि तुवां एकें ।
तंव नेणवेचि कांहीं ॥ १६७ ॥
म्हणौनि भाग्य जैं सानुकूळ ।
जालिया केले उद्यम सदां सफळ ।
तैसें श्रुताधीत सकळ ।
गुरुकृपा साच ॥ १६८ ॥
जी बनकरु झाडें सिंपी जीवेंसाटीं ।
पाडूनि जन्में काढी आटी ।
परि फळेंसी तैंचि भेटी ।
जैं वसंतु पावे ॥ १६९ ॥
अहो विषमा जैं वोहट पडे ।
तैं मधुर तें मधुर आवडे ।
पैं रसायनें तैं गोडें ।
जैं आरोग्य देहीं ॥ १७० ॥
कां इंद्रियें वाचा प्राण ।
यां जालियांचे तैंचि सार्थकपण ।
जैं चैतन्य येऊनि आपण ।
संचरे माजीं ॥ १७१ ॥
तैसें शब्दजात आलोडिलें ।
अथवा योगादिक जें अभ्यासिलें ।
तें तैंचि म्हणों ये आपुलें ।
जैं सानुकूल श्रीगुरु ॥ १७२ ॥
ऐसिये जालिये प्रतीतीचेनि माजें ।
अर्जुन निश्चयाचि नाचतुसें भोजें ।
तेवींचि म्हणे देवा तुझें ।
वाक्य मज मानलें ॥ १७३ ॥
तरि साचचि हें कैवल्यपती ।
मज त्रिशुद्धी आली प्रतीती ।
जे तूं देवदानवांचिये मती- ।
जोगा नव्हसी ॥ १७४ ॥
तुझें वाक्य व्यक्ती न येतां देवा ।
जो आपुलिया जाणे जाणिवा ।
तो कहींचि नोहे हें मद्‌भावा ।
भरंवसेनि आलें ॥ १७५ ॥
स्वयमेवाऽऽत्मनाऽऽत्मानं
वेत्थ त्वं पुरुषोत्तम ।
भूतभावन भूतेश
देवदेव जगत्पते ॥ १५ ॥
एथ आपुलें वाढपण जैसें ।
आपणचि जाणिजे आकाशें ।
कां मी येतुली घनवट ऐसें ।
पृथ्वीचि जाणे ॥ १७६ ॥
तैसा आपुलिये सर्वशक्ती ।
तुज तूंचि जाणसी लक्ष्मीपती ।
येर वेदादिक मती ।
मिरवती वायां ॥ १७७ ॥
हां गा मनातें मागां सांडावें ।
पवनातें वावीं मवावें ।
आदिशून्य तरोनि जावें ।
केउतें बाहीं ॥ १७८ ॥
तैसें हें तुझें जाणणें आहे ।
म्हणौनि कोणाही ठाउकें नोहे ।
आतां तुझें ज्ञान होये ।
तुजचिजोगें ॥ १७९ ॥
जी आपणयातें तूंचि जाणसी ।
आणिकातें सांगावयाही समर्थ होसी ।
तरी आतां एक वेळ घाम पुसीं ।
आर्तीचिये निडळींचा ॥ १८० ॥
हें आइकिलें कीं भूतभावना ।
त्रिभुवनगजपंचानना ।
सकळदेवदेवतार्चना ।
जगन्नायका ॥ १८१ ॥
जरी थोरी तुझी पाहात आहों ।
तरी पासीं उभे ठाकावयाही योग्य नोहों ।
या शोच्यता जरी विनवूं बिहों ।
तरी आन उपायो नाहीं ॥ १८२ ॥
भरले समुद्र सरिता चहूंकडे ।
परि ते बापियासि कोरडे ।
कां जैं मेघौनि थेंबुटा पडे ।
तैं पाणी कीं तया ॥ ८३ ॥
तैसे श्रीगुरु सर्वत्र आथी ।
परि कृष्णा आम्हां तूंचि गती ।
हें असो मजप्रती ।
विभूती सांगें ॥ १८४ ॥
वक्तुमर्हस्यशेषेण दिव्या ह्यात्मविभूतयः ।
याभिर्विभूतिर्लोकानिमांस्त्वं व्याप्य तिष्ठसि ॥ १६ ॥
जी कैसें मियां जाणावें ।
काय जाणोनि सदा चिंतावें ।
जरी तूंचि म्हणों आघवें ।
तरि चिंतनचि न घडे ॥ १८७ ॥
म्हणौनि मागां भाव जैसे ।
आपुले सांगितले तुवां उद्देशें ।
आतां विस्तारोनि तैसे ।
एक वेळ बोलें ॥ १८८ ॥
जया जया भावाचिया ठायीं ।
तूंतें चिंतितां मज सायासु नाहीं ।
तो विवळ करूनि देईं ।
योगु आपुला ॥ १८९ ॥
विस्तरेणात्मनो योगं विभूतिं च जनार्दन ।
भूयः कथय तृप्तिर्हि श्रृण्वतो नास्ति मेऽमृतम् ॥ १८ ॥
आणि पुसलिया जिया विभूती ।
त्याही बोलाविया भूतपती ।
येथ म्हणसी जरी पुढती ।
काय सांगों ॥ १९० ॥
तरी हा भाव मना ।
झणें जाय हो जनार्दना ।
पैं प्राकृताही अमृतपाना ।
ना न म्हणवे जेवीं ॥ १९१ ॥
जे काळकूटाचें सहोदर ।
जें मृत्यूभेणें प्याले अमर ।
तरि दिहाचे पुरंदर ।
चौदा जाती ॥ १९२ ॥
ऐसा कवण एक क्षीराब्धीचा रसु ।
जया वायांचि अमृतपणाचा आभासु ।
तयाचाही मीठांशु ।
जे पुरे म्हणों नेदी ॥ १९३ ॥
तया पाबळेयाही येतुलेवरी ।
गोडियेचि आथि थोरी ।
मग हें तंव अवधारीं ।
परमामृत साचें ॥ १९४ ॥
जें मंदराचळु न ढाळितां ।
क्षीरसागरु न डहुळितां ।
अनादि स्वभावता ।
आइतें आहे ॥ १९५ ॥
जें द्रव ना नव्हे बद्ध ।
जेथ नेणिजती रस गंध ।
जें भलतयांही सिद्ध ।
आठवलेंचि फावे ॥ १९६ ॥
जयाची गोठीचि ऐकतखेंवो ।
आघवा संसारु होय वावो ।
बळिया नित्यता लागे येवों ।
आपणपेंया ॥ १९७ ॥
जन्ममृत्यूची भाख ।
हारपोनि जाय निःशेख ।
आंत बाहेरी महासुख ।
वाढोंचि लागे ॥ १९८ ॥
मग दैवगत्या जरी सेविजे ।
तरी तें आपणचि होऊनि ठाकिजे ।
तें तुज देतां चित्त माझें ।
पुरें म्हणों न शके ॥ १९९ ॥
तुझें नामचि आम्हां आवडे ।
वरि भेटी होय आणि जवळिक जोडे ।
पाठीं गोठी सांगसी सुरवाडें ।
आनंदाचेनी ॥ २०० ॥
आतां हें सुख कायिसयासारिखें ।
कांहीं निर्वचेना मज परितोखें ।
तरि येतुलें जाणें जे येणें मुखें ।
पुनरुक्तही हो ॥ २०१ ॥
हां गा सूर्य काय शिळा ? ।
अग्नि म्हणों येत आहे वोंविळा ? ।
कां नित्य वाहातया गंगाजळा ।
पारसेपण असे ? ॥ २०२ ॥
तुंवा स्वमुखें जें बोलिलें ।
हें आम्हीं नादासि रूप देखिलें ।
आजि चंदनतरूचीं फुलें ।
तुरंबीत आहों मां ॥ २०३ ॥
तया पार्थाचिया बोला ।
सर्वांगें श्रीकृष्ण डोलला ।
म्हणे भक्तिज्ञानासि जाहला ।
आगरु हा ॥ २०४ ॥
ऐसा पतिकराचिया तोषा आंतु ।
प्रेमाचा वेगु उचंबळतु ।
सायासें सांवरूनि अनंतु ।
काय बोले ॥ २०५ ॥
श्रीभगवानुवाच ।
हन्त ते कथयिष्यामि दिव्या ह्यात्मविभूतयः ।
प्राधान्यतः कुरुश्रेष्ठ नास्त्यन्तो विस्तरस्य मे ॥ १९ ॥
मी पितामहाचा पिता ।
हें आठवितांही नाठवे चित्ता ।
कीं म्हणतसे बा पंडुसुता ।
भलें केलें ॥ २०६ ॥
अर्जुनातें बा म्हणे एथ कांहीं ।
आम्हां विस्मो करावया कारण नाहीं ।
आंगें तो लेंकरूं काई ।
नव्हेचि नंदाचें ? ॥ २०७ ॥
परि प्रस्तुत ऐसें असो ।
हें करवी आवडीचा अतिसो ।
मग म्हणे आइकें सांगतसों ।
धनुर्धरा ॥ २०८ ॥
तरी तुवां पुसलिया विभूती ।
तयांचें अपारपण सुभद्रापती ।
ज्या माझियाचि परि माझिये मती ।
आकळती ना ॥ २०९ ॥
आंगींचिया रोमा किती ।
जयाचिया तयासि न गणवती ।
तैसिया माझिया विभूती ।
असंख्य मज ॥ २१० ॥
एर्‍हवीं तरी मी कैसा केवढा ।
म्हणौनि आपणपयांही नव्हेचि फुडा ।
यालागीं प्रधाना जिया रूढा ।
तिया आइकें ॥ २११ ॥
जिया जाणतलियासाठीं ।
आघवीया जाणवतील किरीटी ।
जैसें बीज आलिया मुठीं ।
तरूचि आला होय ॥ २१२ ॥
कां उद्यान हाता चढिन्नलें ।
तरी आपैसीं सांपडलीं फळें फुलें ।
तेवीं देखिलिया जिया देखवलें ।
विश्व सकळ ॥ २१३ ॥
एर्‍हवीं साचचि गा धनुर्धरा ।
नाहीं शेवटु माझिया विस्तारा ।
पैं गगना ऐशिया अपारा ।
मजमाजीं लपणें ॥ २१४ ॥
अहमात्मा गुडाकेश सर्वभूताशयस्थितः ।
अहमादिश्च मध्यं च भूतानामन्त एव च ॥ २० ॥
आइकें कुटिलालकमस्तका ।
धनुर्वेदत्र्यंबका ।
मी आत्मा असें एकैका ।
भूतमात्राच्या ठायीं ॥ २१५ ॥
आंतुलीकडे मीचि यांचे अंतःकरणीं ।
भूतांबाहेरी माझीच गंवसणी ।
आदि मी निर्वाणीं ।
मध्यही मीचि ॥ २१६ ॥
जैसें मेघां या तळीं वरी ।
एक आकाशचि आंत बाहेरी ।
आणि आकाशींचि जाले अवधारीं ।
असणेंही आकाशीं ॥ २१७ ॥
पाठीं लया जे वेळीं जाती ।
ते वेळीं आकाशचि होऊनि ठाती ।
तेवीं आदि स्थिती गती ।
भूतांसि मी ॥ २१८ ॥
ऐसें बहुवस आणि व्यापकपण ।
माझें विभूतियोगें जाण ।
तरी जीवचि करूनि श्रवण ।
आइकोनि आइक ॥ २१९ ॥
याहीवरी त्या विभूती ।
सांगणें ठेलें सुभद्रापती ।
सांगेन म्हणितलें तुजप्रती ।
त्या प्रधाना आइकें ॥ २२० ॥
आदित्यानामहं विष्णुर्ज्योतिषां रविरंशुमान् ।
मरीचिर्मरूतामस्मि नक्षत्राणामहं शशी ॥ २१ ॥
हें बोलोनि तो कृपावंतु ।
म्हणे विष्णु मी आदित्यांआंतु ।
रवी मी रश्मिवंतु ।
सुप्रभांमाजीं ॥ २२१ ॥
मरूद्‌गणांच्या वर्गीं ।
मरीचि म्हणे मी शारङ्गी ।
चंद्रु मी गगनरंगीं ।
तारांमाजीं ॥ २२२ ॥
वेदानां सामवेदोऽस्मि देवानामस्मि वासवः ।
इन्द्रियाणां मनश्चास्मि भूतानामस्मि चेतना ॥ २२ ॥
वेदांआंतु सामवेदु ।
तो मी म्हणे गोविंदु ।
देवांमाजी मरुद्‍बंधु ।
महेंद्रु तो मी ॥ २२३ ॥
इंद्रियांमाजीं अकरावें ।
मन तें मी हें जाणावें ।
भूतांमाजी स्वभावें ।
चेतना ते मी ॥ २२४ ॥
रुद्राणां शंकरश्चास्मि वित्तेशो यक्षरक्षसाम् ।
वसूनां पावकश्चास्मि मेरुः शिखरिणामहम् ॥ २३ ॥
अशेषांही रुद्रांमाझारीं ।
शंकर जो मदनारी ।
तो मी येथ न धरीं ।
भ्रांति कांहीं ॥ २२५ ॥
यक्षरक्षोगणांआंतु ।
शंभूचा सखा जो धनवंतु ।
तो कुबेरु मी हें अनंतु ।
म्हणता जाहला ॥ २२६ ॥
मग आठांही वसूंमाझारीं ।
पावकु तो मी अवधारीं ।
शिखराथिलियां सर्वोपरी ।
मेरु तो मी ॥ २२७ ॥
पुरोधसां च मुख्यं मां
विद्धि पार्थ बृहस्पतिम् ।
सेनानीनामहं स्कन्दः सरसामस्मि
सागरः ॥ २४ ॥
महर्षीणां भृगुरहं
गिरामस्म्येकमक्षरम् ।
यज्ञानां जपयज्ञोऽस्मि स्थावराणां
हिमालयः ॥ २५ ॥
जो स्वर्गसिंहासना सावावो ।
सर्वज्ञते आदीचा ठावो ।
तो पुरोहितांमाजीं रावो ।
बृहस्पती मी ॥ २२८ ॥
त्रिभुवनींचिया सेनापतीं- ।
आंत स्कंदु तो मी महामती ।
जो हरवीर्यें अग्निसंगती ।
कृत्तिकाआंतु जाहला ॥ २२९ ॥
सकळिकां सरोवरांसी ।
माजीं समुद्र तो मी जळराशी ।
महर्षींआंतु तपोराशी ।
भृगु तो मी ॥ २३० ॥
अशेषांही वाचा- |
माजीं नटनाच सत्याचा |
तें अक्षर एक मी वैकुंठींचा |
वेल्हाळु म्हणे ॥ २३१ ॥
समस्तांही यज्ञांच्या पैकीं |
जपयज्ञु तो मी ये लोकीं |
जो कर्मत्यागें प्रणवादिकीं |
निफजविजे ॥ २३२ ॥
नामजपयज्ञु तो परम |
बाधूं न शके स्नानादि कर्म |
नामें पावन धर्माधर्म |
नाम परब्रह्म वेदार्थें ॥ २३३ ॥
स्थावरां गिरीआंतु |
पुण्यपुंज जो हिमवंतु |
तो मी म्हणे कांतु |
लक्ष्मियेचा ॥ २३४ ॥
अश्वत्थः सर्ववृक्षाणां
देवर्षीणां च नारदः ।
गन्धर्वाणां चित्ररथः
सिद्धानां कपिलो मुनिः ॥ २६ ॥
उच्चैःश्रवसमश्वानां
विद्धि माममृतोद्भोवम् ।
ऐरावतं गजेन्द्राणां
नराणां च नराधिपम् ॥ २७ ॥
कल्पद्रुम हन पारिजातु ।
गुणें चंदनुही वाड विख्यातु ।
तरि ययां वृक्षजातांआंतु ।
अश्वत्थु तो मी ॥ २३५ ॥
देवऋषींआंतु पांडवा ।
नारदु तो मी जाणावा ।
चित्ररथु मी गंधर्वां ।
सकळिकांमाजीं ॥ २३६ ॥
ययां अशेषांही सिद्धां- ।
माजीं कपिलाचार्यु मी प्रबुद्धा ।
तुरंगजातां प्रसिद्धां- ।
आंत उचैःश्रवा मी ॥ २३७ ॥
राजभूषण गजांआंतु ।
अर्जुना मी गा ऐरावतु ।
पयोराशी सुरमथितु ।
अमृतांशु तो मी ॥ २३८ ॥
ययां नरांमाजीं राजा ।
तो विभूतिविशेष माझा ।
जयातें सकळ लोक प्रजा ।
होऊनि सेविती ॥ २३९ ॥
आयुधानामहं वज्रं
धेनूनामस्मि कामधुक् ।
प्रजनश्चास्मि कन्दर्पः
सर्पाणामस्मि वासुकिः ॥ २८ ॥
अनन्तश्चास्मि नागानां
वरुणो यादसामहम् ।
पितृणामर्यमा
चास्मि यमः संयमतामहम् ॥ २९ ॥
पैं आघवेयां हातियेरां- ।
आंत वज्र तें मी धनुर्धरा ।
जें शतमखोत्तीर्णकरा ।
आरूढोनि असे ॥ २४० ॥
धेनूंमध्यें कामधेनु ।
तें मी म्हणे विष्वक्सेनु ।
जन्मवितयाआंत मदनु ।
तो मी जाणें ॥ २४१ ॥
सर्पकुळाआंत अधिष्ठाता ।
वासुकी गा मी कुंतीसुता ।
नागांमाजीं समस्तां ।
अनंतु तो मी ॥ २४२ ॥
अगा यादसांआंतु ।
जो पश्चिम प्रमदेचा कांतु ।
तो वरुण मी हें अनंतु ।
सांगत असे ॥ २४३ ॥
आणि पितृगणां समस्तां- ।
माजीं अर्यमा जो पितृदेवता ।
तो मी हें तत्त्वता ।
बोलत आहें ॥ २४४ ॥
जगाचीं शुभाशुभें लिहिती ।
प्राणियांच्या मानसांचा झाडा घेती ।
मग केलियानुरूप होती ।
भोगनियम जे ॥ २४५ ॥
तयां नियमितयांमाजीं यमु ।
जो कर्मसाक्षी धर्मु ।
तो मी म्हणे आत्मारामु ।
रमापती ॥ २४६ ॥
प्रल्हादश्चास्मि दैत्यानां
कालः कलयतामहम् ।
मृगाणां च मृगेन्द्रोऽहं
वैनतेयश्च पक्षिणाम् ॥ ३० ॥
अगा दैत्यांचिया कुळीं ।
प्रर्‍हादु तो मी न्याहाळीं ।
म्हणौनि दैत्यभावादि मेळीं ।
लिंपेचि ना ॥ २४७ ॥
पैं कळितयांमाजीं महाकाळु ।
तो मी म्हणे गोपाळु ।
श्वापदांमाजीं शार्दूळु ।
तो मी जाण ॥ २४८ ॥
पक्षिजातिमाझारीं ।
गरुड तो मी अवधारीं ।
यालागीं जो पाठीवरी ।
वाहों शके मातें ॥ २४९ ॥
पवनः पवतामस्मि
रामः शस्त्रभृतामहम् ।
झषाणां मकरश्चास्मि
स्त्रोतसामस्मि जान्हवी ॥ ३१ ॥
पृथ्वीचिया पैसारा- ।
माजीं घडीं न लगतां धनुर्धरा ।
एकेचि उड्डाणें सातांहि सागरां ।
प्रदक्षिणा कीजे ॥ २५० ॥
तयां वहिलियां गतिमंतां- ।
आंत पवनु तो मी पंडुसुता ।
शस्त्रधरां समस्तां- ।
माजीं श्रीराम तो मी ॥ २५१ ॥
जेणें सांकडलिया धर्माचें कैवारें ।
आपणपयां धनुष्य करूनि दुसरें ।
विजयलक्ष्मिये एक मोहरें ।
केलें त्रेतीं ॥ २५२ ॥
पाठीं उभे ठाकूनि सुवेळीं ।
प्रतापलंकेश्वराचीं सिसाळीं ।
गगनीं उदो म्हणतया हस्तबळीं ।
दिधली भूतां ॥ २५३ ॥
जेणें देवांचा मानु गिंवसिला ।
धर्मासि जीर्णोद्धारु केला ।
सूर्यवंशीं उदेला ।
सूर्य जो कां ॥ २५४ ॥
तो हातियेरुपरजितया आंतु ।
रामचंद्र मी जानकीकांतु ।
मकर मी पुच्छवंतु ।
जळचरांमाजीं ॥ २५५ ॥
पैं समस्तांही वोघां- ।
मध्यें जे भगीरथें आणितां गंगा ।
जन्हूनें गिळिली मग जंघा ।
फाडूनि दिधली ॥ २५६ ॥
ते त्रिभूवनैकसरिता ।
जान्हवी मी पंडुसुता ।
जळप्रवाहां समस्तां- ।
माझारीं जाणें ॥ २५७ ॥
ऐसेनि वेगळालां सृष्टीपैकीं ।
विभूती नाम सूतां एकेकीं ।
सगळेन जन्मसहस्रें अवलोकीं ।
अर्ध्या नव्हती ॥ २५८ ॥
सर्गाणामादिरन्तश्च मध्यं
चैवाहमर्जुन ।
अध्यात्मविद्या विद्यानां
वादः प्रवदतामहम् ॥ ३२ ॥
अक्षराणामकारोऽस्मि द्वन्द्वः
सामासिकस्य च ।
अहमेवाक्षयः कालो
धाताहं विश्वतोमुखः ॥ ३३ ॥
जैसीं अवघींचि नक्षत्रें वेंचावीं ।
ऐसी चाड उपजेल जैं जीवीं ।
तैं गगनाची बांधावी ।
लोथ जेवीं ॥ २५९ ॥
कां पृथ्वीये परमाणूंचा उगाणा घ्यावा ।
तरि भूगोलुचि काखे सुवावा ।
तैसा विस्तारु माझा पहावा ।
तरि जाणावें मातें ॥ २६० ॥
जैसें शाखांसी फूल फळ ।
एकिहेळां वेटाळूं म्हणिजे सकळ ।
तरी उपडूनियां मूळ ।
जेवीं हातीं घेपे ॥ २६१ ॥
तेवीं माझें विभूतिविशेष ।
जरी जाणों पाहिजेती अशेष ।
तरी स्वरूप एक निर्दोष ।
जाणिजे माझें ॥ २६२ ॥
एर्‍हवीं वेगळालिया विभूती ।
कायिएक परिससी किती ।
म्हणौनि एकिहेळां महामती ।
सर्व मी जाण ॥ २६३ ॥
मी आघवियेचि सृष्टी ।
आदिमध्यांतीं किरीटी ।
ओतप्रोत पटीं ।
तंतु जेवीं ॥ २६४ ॥
ऐसिया व्यापका मातें जैं जाणावें ।
तैं विभूतिभेदें काय करावें ।
परि हे तुझी योग्यता नव्हे ।
म्हणौनि असो ॥ २६५ ॥
कां जे तुवां पुसिलिया विभूती ।
म्हणौनि तिया आईक सुभद्रापती ।
तरी विद्यांमाजीं प्रस्तुतीं ।
अध्यात्मविद्या ते मी ॥ २६६ ॥
अगा बोलतयांचिया ठायीं ।
वादु तो मी पाहीं ।
जो सकलशास्त्रसंमतें कहीं।
सरेचिना ॥ २६७ ॥
जो निर्वचूं जातां वाढे ।
आइकतयां उत्प्रेक्षे सळु चढे ।
जयावरी बोलतयांचीं गोडें ।
बोलणीं होतीं ॥ २६८ ॥
ऐसा प्रतिपादनामाजीं वादु ।
तो मी म्हणे गोविंदु ।
अक्षरांमाजीं विशदु ।
अकारु तो मी ॥ २६९ ॥
पैं गा समासांमाझारीं ।
द्वंद्व तो मी अवधारीं ।
मशकालागोनि ब्रह्मावेरीं ।
ग्रासिता तो मी ॥ २७० ॥
मेरुमंदरादिकीं सर्वीं ।
सहित पृथ्वीतें विरवी ।
जो एकार्णवातेंही जिरवी ।
जेथिंचा तेथ ॥ २७१ ॥
जो प्रळयतेजा देत मिठी ।
सगळिया पवनातें गिळी किरीटी ।
आकाश जयाचिया पोटीं ।
सामावलें ॥ २७२ ॥
ऐसा अपार जो काळु ।
तो मी म्हणे लक्ष्मीलीळु ।
मग पुढती सृष्टीचा मेळु ।
सृजिता तो मी ॥ २७३ ॥
मृत्युः सर्वहरश्चाहमुद्भ"वश्च
भविष्यताम् ।
कीर्तिः श्रीर्वाक् च नारीणां
स्मृतिर्मेधा धृतिः क्षमा ॥ ३४ ॥
आणि सृजिलिया भूतांतें मीचि धरीं ।
सकळां जीवनही मीचि अवधारीं ।
शेखीं सर्वांतें या संहारीं ।
तेव्हां मृत्युही मीचि ॥ २७४ ॥
आतां स्त्रीगणांच्या पैकीं ।
माझिया विभूती सात आणिकी ।
तिया ऐक कवतिकीं ।
सांगिजतील ॥ २७५ ॥
तरी नित्य नवी जे कीर्ति ।
अर्जुना ते माझी मूर्ती ।
आणि औदार्येंसी जे संपत्ती ।
तेही मीचि जाणें ॥ २७६ ॥
आणि ते गा मी वाचा ।
जे सुखासनीं न्यायाचा ।
आरूढोनि विवेकाचा ।
मार्गीं चाले ॥ २७७ ॥
देखिलेनि पदार्थें ।
जे आठवूनि दे मातें ।
ते स्मृतिही एथें ।
त्रिशुद्धी मी ॥ २७८ ॥
पैं स्वहिता अनुयायिनी ।
मेधा ते गा मी इये जनीं ।
धृती मी त्रिभुवनीं ।
क्षमा ते मी ॥ २७९ ॥
एवं नारींमाझारीं ।
या सातही शक्ति मी अवधारीं ।
ऐसें संसारगजकेसरी ।
म्हणता जाहला ॥ २८० ॥
बृहत्साम तथा साम्नां
गायत्री छन्दसामहम् ।
मासानां मार्गशीर्षोऽहमृतूनां
कुसुमाकरः ॥ ३५ ॥
वेदराशीचिया सामा- ।
आंत बृहत्साम जें प्रियोत्तमा ।
तें मी म्हणे रमा- ।
प्राणेश्वरु ॥ २८१ ॥
गायत्रीछंद जें म्हणिजे ।
तें सकळां छंदांमाजीं माझें ।
स्वरूप हें जाणिजे ।
निभ्रांत तुवां ॥ २८२ ॥
मासांआंत मार्गशीरु ।
तो मी म्हणे शारङ्गधरु ।
ऋतूंमाजीं कुसुमाकरु ।
वसंतु तो मी ॥ २८३ ॥
द्यूतं छलयतामस्मि
तेजस्तेजस्विनामहम् ।
जयोऽस्मि व्यवसायोऽस्मि सत्त्वं
सत्त्ववतामहम् ॥ ३६ ॥
वृष्णीनां वासुदेवोऽस्मि
पाण्डवानां धनंजयः ।
मुनीनामप्यहं
व्यासः कवीनामुशना कविः ॥ ३७ ॥
छळितयां विंदाणा- ।
माजीं जूं तें मी विचक्षणा ।
म्हणौनि चोहटां चोरी परी कवणा ।
निवारूं न ये ॥ २८४ ॥
अगा अशेषांही तेजसां- ।
आंत तेज तें मी भरंवसा ।
विजयो मी कार्योद्देशां ।
सकळांमाजीं ॥ २८५ ॥
जेणें चोखाळत दिसे न्याय ।
तो व्यवसायांत व्यवसाय ।
माझें स्वरूप हें राय ।
सुरांचा म्हणे ॥ २८६ ॥
सत्त्वाथिलियांआंतु ।
सत्त्व मी म्हणे अनंतु ।
यादवांमाजीं श्रीमंतु ।
तोचि तो मी ॥ २८७ ॥
जो देवकी-वसुदेवास्तव जाहला ।
कुमारीसाठीं गोकुळीं गेला ।
तो मी प्राणासकट पियाला ।
पूतनेतें ॥ २८८ ॥
नुघडतां बाळपणाची फुली ।
जेणें मियां अदानवीं सृष्टि केली ।
करीं गिरि धरूनि उमाणिली ।
महेंद्रमहिमा ॥ २८९ ॥
कालिंदीचें हृदयशल्य फेडिलें ।
जेणें मियां जळत गोकुळ राखिलें ।
वासरुवांसाठीं लाविलें ।
विरंचीस पिसें ॥ २९० ॥
प्रथमदशेचिये पहांटे- ।
माजीं कंसा ऐशीं अचाटें ।
महाधेंडीं अवचटें ।
लीळाचि नासिलीं ॥ २९१ ॥
हें काय कितीएक सांगावें ।
तुवांही देखिलें ऐकिलें असे आघवें ।
तरि यादवांमाजीं जाणावें ।
हेंचि स्वरूप माझें ॥ २९२ ॥
आणि सोमवंशीं तुम्हां पांडवां- ।
माजीं अर्जुन तो मी जाणावा ।
म्हणौनि एकमेकांचिया प्रेमभावा ।
विघडु न पडे ॥ २९३ ॥
संन्यासी तुवां होऊनि जनीं ।
चोरूनि नेली माझी भगिनी ।
तर्‍ही विकल्पु नुपजे मनीं ।
मी तूं दोन्ही स्वरूप एक ॥ २९४ ॥
मुनीआंत व्यासदेवो ।
तो मी म्हणे यादवरावो ।
कवीश्वरांमाजीं धैर्या ठावो ।
उशनाचार्य तो मी ॥ २९५ ॥
दण्डो दमयतामस्मि
नीतिरस्मि जिगीषताम् ।
मौनं चैवास्मि गुह्यानां
ज्ञानं ज्ञानवतामहम् ॥ ३८ ॥
अगा दमितयांमाझारीं ।
अनिवार दंडु तो मी अवधारीं ।
जो मुंगियेलागोनि ब्रह्मावेरीं ।
नियमित पावे ॥ २९६ ॥
पैं सारासार निर्धारितयां ।
धर्मज्ञानाचा पक्षु धरितयां ।
सकळ शास्त्रांमाजीं ययां ।
नीतिशास्त्र तें मी ॥ २९७ ॥
आघवियाचि गूढां- ।
माजीं मौन तें मी सुहाडा ।
म्हणौनि न बोलतयां पुढां ।
स्त्रष्टाही नेण होय ॥ २९८ ॥
अगा ज्ञानियांचिया ठायीं ।
ज्ञान तें मी पाहीं ।
आतां असो हें ययां कांहीं ।
पार न देखों ॥ २९९ ॥
यच्चाऽपि सर्वभूतानां
बीजं तदहमर्जुन ।
न तदसेति विना यत्स्यान्मया
भूतं चराचरम् ॥ ३९ ॥
नान्तोऽस्ति मम दिव्यांना
विभूतीनां परंतप ।
एष तूद्देशतः प्रोक्तो
विभूतेर्विस्तरो मया ॥ ४० ॥
पैं पर्जन्याचिया धारां ।
वरी लेख करवेल धनुर्धरा ।
कां पृथ्वीचिया तृणांकुरां ।
होईल ठी ॥ ३०० ॥
पैं महोदधीचिया तरंगां ।
व्यवस्था धरूं नये जेवीं गा ।
तेवीं माझिया विशेषलिंगां ।
नाहीं मिती ॥ ३०१ ॥
ऐशियाही सातपांच प्रधाना ।
विभूती सांगितलिया तुज अर्जुना ।
तो हा उद्देशु जो गा मना ।
आहाच गमला ॥ ३०२ ॥
येरां विभूतिविस्तारांसि कांहीं ।
एथ सर्वथा लेख नाहीं ।
म्हणौनि परिससीं तूं काई ।
आम्हीं सांगों किती ॥ ३०३ ॥
यालागीं एकिहेळां तुज ।
दाऊं आतां वर्म निज ।
तरी सर्व भूतांकुरें बीज ।
विरूढत असे तें मी ॥ ३०४ ॥
म्हणौनि सानें थोर न म्हणावें ।
उंच नीच भाव सांडावे ।
एक मीचि ऐसें मानावें ।
वस्तुजातातें ॥ ३०५ ॥
तरी यावरी साधारण ।
आईक पां आणिकही खूण ।
तरी अर्जुना तें तूं जाण ।
विभूति माझी ॥ ३०६ ॥
यद्यद्विभूतिमत्सत्त्वं
श्रीमदूर्जितमेव वा ।
तत्तदेवावगच्छ त्वं मम
तेजोंऽशसंभवम् ॥ ४१ ॥
जेथ जेथ संपत्ति आणि दया ।
दोन्ही वसती आलिया ठाया ।
ते ते जाण धनंजया ।
विभूति माझी ॥ ३०७ ॥
अथवा बहुनैतेन किं ज्ञातेन तवार्जुन ।
विष्टभ्याहमिदं कृत्स्नतमेकांशेन
स्थितो जगत् ॥ ४२ ॥
ॐ तत्सदिति श्रीमद्भ्गनवद्गीतासूपनिषत्सु
ब्रह्मविद्यायां योगशास्त्रे
श्रीकृष्णार्जुनसंवादे विभूतियोगो
नाम दशमोऽध्यायः ॥ १० ॥
अथवा एकलें एक बिंब गगनीं ।
प्रभा फांके त्रिभुवनीं ।
तेवीं एकाकियाची सकळ जनीं ।
आज्ञा पाळिजे ॥ ३०८ ॥
तयांतें एकलें झणीं म्हण ।
तो निर्धन या भाषा नेण ।
काय कामधेनूसवें सर्वस्व हन ।
चालत असे ? ॥ ३०९ ॥
तियेतें जें जेधवां जो मागे ।
तें ते एकसरेंचि प्रसवों लागे ।
तेवीं विश्वविभव तया आंगें ।
होऊनि असती ॥ ३१० ॥
तयातें वोळखावया हेचि संज्ञा ।
जे जगें नमस्कारिजे आज्ञा ।
ऐसें आथि तें जाण प्राज्ञा ।
अवतार माझे ॥ ३११ ॥
आणि सामान्य विशेष ।
हें जाणणें एथ महादोष ।
कां जे मीचि एक अशेष ।
विश्व हें म्हणौनि ॥ ३१२ ॥
तरी आतां साधारण आणि चांगु ।
ऐसा कैसेनि पां कल्पावा विभागु ।
वायां आपुलिये मती वंगु ।
भेदाचा लावावा ॥ ३१३ ॥
एर्‍हवीं तूप कासया घुसळावें ।
अमृत कां रांधूनि अर्धें करावें ।
हां गा वायूसि काय पां डावें ।
उजवें आंग आहे ? ॥ ३१४ ॥
पैं सूर्यबिंबासि पोट पाठीं ।
पाहतां नासेल आपुली दिठी ।
तेवीं माझ्या स्वरूपीं गोठी ।
सामान्यविशेषाची नाहीं ॥ ३१५ ॥
आणि सिनाना इहीं विभूतीं ।
मज अपारातें मविसील किती ।
म्हणौनि किंबहुना सुभद्रापती ।
असो हें जाणणें ॥ ३१६ ॥
आतां पैं माझेनि एकें अंशें ।
हें जग व्यापिलें असे ।
यालागीं भेदू सांडूनि सरिसें ।
साम्यें भज ॥ ३१७ ॥
ऐसें विबुधवनवसंतें ।
तेणें विरक्तांचेनि एकांतें ।
बोलिलें जेथ श्रीमंतें ।
श्रीकृष्णदेवें ॥ ३१८ ॥
तेथ अर्जुन म्हणे स्वामी ।
येतुलें हें राभस्य बोलिलें तुम्हीं ।
जे भेदु एक आणि आम्ही ।
सांडावा एकीं ॥ ३१९ ॥
हां हो सूर्य म्हणे काय जगातें ।
अंधारें दवडा कां परौतें ।
तेवीं धसाळ म्हणों देवा तूंतें ।
तरी अधिक हा बोलु ॥ ३२० ॥
तुझें नामचि एक कोण्ही वेळे ।
जयांचिये मुखासि कां कानां मिळे ।
तयांचिया हृदयातें सांडूनि पळे ।
भेदु जी साच ॥ ३२१ ॥
तो तूं परब्रह्मचि असकें ।
मज दैवें दिधलासि हस्तोदकें ।
तरी आतां भेदु कायसा कें ।
देखावा कवणें ? ॥ ३२२ ॥
जी चंद्रबिंबाचा गाभारां ।
रिगालियावरीही उबारा ।
परी राणेपणें शारङ्गधरा ।
बोला हें तुम्हीं ॥ ३२३ ॥
तेथ सावियाचि परितोषोनि देवें ।
अर्जुनातें आलिंगिलें जीवें ।
मग म्हणे तुवां न कोपावें ।
आमुचिया बोला ॥ ३२४ ॥
आम्हीं तुज भेदाचिया वाहाणीं ।
सांगितली जे विभूतींची कहाणी ।
ते अभेदें काय अंतःकरणीं ।
मानिली कीं न मनें ॥ ३२५ ॥
हेंचि पाहावयालागीं ।
नावेक बोलिलों बाहेरिसवडिया भंगीं ।
तंव विभूती तुज चांगी ।
आलिया बोधा ॥ ३२६ ॥
तेथ अर्जुन म्हणे देवें ।
हें आपुलें आपण जाणावें ।
परी देखतसें विश्व आघवें ।
तुवां भरलें ॥ ३२७ ॥
पैं राया तो पंडुसुतु ।
ऐसिये प्रतीतीसि जाहला वरितु ।
या संजयाचिया बोला निवांतु ।
धृतराष्ट्र राहे ॥ ३२८ ॥
कीं संजयो दुखवलेनि अंतःकरणें ।
म्हणतसे नवल नव्हे दैव दवडणें ।
हा जीवें धाडसा आहे मी म्हणें ।
तंव आंतुही आंधळा ॥ ३२९ ॥
परी असो हें तो अर्जुनु ।
स्वहिताचा वाढवितसे मानु ।
कीं याहीवरी तया आनु ।
धिंवसा उपनला ॥ ३३० ॥
म्हणे हेचि हृदया आंतुली प्रतीती ।
बाहेरी अवतरो कां डोळ्यांप्रती ।
इये आर्तीचिया पाउलीं मती ।
उठती जाहली ॥ ३३१ ॥
मियां इहींच दोहीं डोळां ।
झोंबावें विश्वरूपा सकळा ।
एवढी हांव तो देवा आगळा ।
म्हणौनि करी ॥ ३३२ ॥
आजि तो कल्पतरूची शाखा ।
म्हणौनि वांझोळें न लगती देखा ।
जें जें येईल तयाचि मुखा ।
तें तें साचचि करितसे येरु ॥ ३३३ ॥
जो प्रर्‍हादाचिया बोला ।
विषाहीसकट आपणचि जाहला ।
तो सद्‍गुरु असे जोडला ।
किरीटीसी ॥ ३३४ ॥
म्हणौनि विश्वरूप पुसावयालागीं ।
पार्थ रिगता होईल कवणें भंगीं ।
तें सांगेन पुढिलिये प्रसंगीं ।
ज्ञानदेव म्हणे निवृत्तीचा ॥ ३३५ ॥
इति श्रीज्ञानदेवविरचितायां
भावार्थदीपिकायां दशमोऽध्यायः ॥
Page updated
Google Sites
Report abuse