A
abo, abkǎ, abtoi montaña; monte.
ač (prep.). marca de vocativo.
aieto, kuasp, onael él; este; ese. (pronombre de 3era animado).
aiho, aihno, aihta (tr.). comer.
ǎkara, ǎkako, ǎkata (tr.). hacer; crear.
akяoo, akяkǎ, akяautoi hambre.
aketomu, gaspum, anaelum tú; vos; usted; vosotros; ustedes. (pronombre de 2da).
anela (prep.). que. (preposición de término de comparación).
an'hi (prep.). por; a través de. (prolativo).
an'hito'ntieto, an'hitodasp, an'hito'nhael túnel; pasadizo.
ar que (partícula de completiva acusativa).
ař'ra, ařko, ařta (tr.). arrepentirse (de); lamentar.
Ǎ
ǎheto, ǎhasp, ǎhael cuerpo.
ǎira, ǎiko, ǎita (tr.). acompañar; estar junto a; ir con; ir junto a.
ǎi (prep.). con; junto a; junto con; marca de comitativo.
ǎka por esto; debido a esto.
ǎki por lo que; por lo cual; debido a.
ǎna, ǎnkeo, ǎnta (intr.). vivir (proceso orgánico).
ǎnieto, ǎnedakǎ, ǎntatoi vida (proceso orgánico).
ǎo, ǎkǎ, ǎtoi bosque.
Я
я (prep.). durante. (temporal).
яhǎra, яhǎko, яhǎta (intr.). perderse a uno mismo.
яhěo, яhěkǎ, яhětoi carne.
яseto, яsasp, яsael muerte; fallecimiento; fenecimiento.
яso, яsno, яsta (intr.). morir; fallecer; fenecer.
яst conjunción relativa. (cuando el antecedente cumple cualquier otra función en la relativa).
яteto, dasp, nael aire; viento.
B
baeto, abasp, tael negro; azul; azulado.
bai en cambio.
Bairetomu, Abuaspum, Tanaelum Bere, Bereto, Berétomo, Baire, Baireto o Bairétomo, personaje mitológico.
beto, amasp, bunael brazo.
Č
čaeto, tsasp, ntael manzana.
čяl no. (adverbio de negación).
čяdara adverbio de duratividad.
čяreto, čяrasp, čяrael rojo; rojizo.
Čěn'han'hito'ntieto, Čěn'han'hitodasp, Čěn'han'hito'nhael Chenjanjitoncieto o Chenjanjitoncie, "Túnel de las sombras", inframundo eryéfapo.
čěn'ho, čěn'hkǎ, čěn'htoi noche; oscuridad; sombra.
čěra, čěko, čěta (tr.). tejer.
čuleto, čulasp, čulael pierna; anca.
čunra, čunko, čunta (tr. gn, dt). cuidar; proteger. (Si la causa de peligro es animado, lleva genitivo; si es animado, lleva dativo).
D
dailo, dailkǎ, dailtoi viña; viñedo.
daniuo, daniukǎ, daniutoi camino; vía; ruta.
dapi, dalo, dari (intr.). dormir; dormitar.
dǎn'tieto, dǎdasp, dǎ'nhael qué. (pronombre interrogativo neutro).
dǎo, dǎkǎ, dǎtoi piedra; roca.
děnieto, děnedakǎ, děntatoi riesgo; peligro.
děnra, děnko, děnta (tr.). poner en peligro; poner en riesgo; arriesgar; exponer.
děo, děkǎ, dětoi deseo; anhelo; pretensión.
děra, děko, děta (tr.). querer; desear; anhelar; buscar; pretender.
dis'sяk'keto, dis'sяk'kasp, dis'sяk'kael (del hetamen, tyšjaguga). dissíacce o dissíacque, término con el que los eryéfapos se referían a los tisiagugos.
E
eb (prep.). como. (comparativo).
eča, ečkeo, ečta (intr.). moverse. A) Con oi: "ir (a)", "ir (hacia)", "dirigirse (a)", "dirigirse (hacia)". B) Con eča y un complemento de nhě: "adelantar", "ir delante de", "superar". C) Con an'hi: "correr (a través de)".
ečieto, ečedakǎ, ečtatoi movimiento.
ečneto, ečdasp, ečntael echneto o echne, alma (inmortal); ánima; espíritu.
eimopi, eimolo, eimori (intr.). hablar; charlar.
eneto, dakǎ, elatoi blanco; blanquecino; albino.
ela, elkeo, elta (intr.). reunirse; juntarse; encontrarse.
Ě
ěara, ěako, ěata (tr.). hacer; realizar; efectuar; llevar a cabo; llevar a efecto.
ěč por; porque. (causal).
ěkara, ěkako, ěkata (tr.). pensar; parecer (a).
ěkoo, ǎikǎ, gautoi tierra; suelo; piso.
ěo, ěkǎ, ětoi otro.
ěr (prep.). hasta. (terminativo temporal).
ěřa suavemente; con cuidado.
G
gai (prep.). hasta. (terminativo locativo).
gi ahí; allí.
gëra, gëko, gëta (tr.). abrazar.
gira, giko, gita (intr.; gn, dt). luchar (con); pelear (con); combatir (con).
gura, guko, guta (tr.). mentir; engañar.
H
ha (prep.). de; desde. (ablativo temporal).
hauo, haukǎ, hautoi niño; infante.
hǎoo, ehkǎ, inautoi agua.
hяlra, hяlko, hяlta (tr.). arrancar.
hěo, hěkǎ, hětoi cabello (individual); pelo.
hono, honkǎ, hontoi órgano; entraña.
hou entonces. (conjunción temporal).
hron conjunción relativa. (cuando el antecedente es el complemento locativo en la relativa).
I
i (prep.). a; hacia.
iomu, ikǎmu, itoimu el otro; la otra parte; el otro lado.
ian y; además.
iǎeto, яasp, egael padre; progenitor.
ikǎ pero; mas.
ikudaniuo, ikudaniukǎ, ikudaniutoi recorrido; camino (que recorre alguien o algo); vía; ruta.
ikura, ikukeo, ikuta (intr.). caminar; andar; ir (a); deambular.
Ilěomu, Ilěkǎmu, Ilětoimu Ileyo, Iléyomo, Ilío o Ilíomo dios del sol y de la luna.
ilěo, ilěkǎ, ilětoi luz; brillo; brillante.
ilěra, ilěko, ilěta (tr.). iluminar; brillar (sobre).
ilo, ilkǎ, iltoi vid.
imua, imukeo, imuta (intr.). cruzarse; converger.
Imumhǎeomu, Imumhǎekǎmu, Imumhǎetoimu Imunjee.
ineimora, ineimoko, ineimota (tr.). inímoto o inimo, grafemas eryéfapos.
ineimoto, ineimisp, ineimel inímoto o inimo, grafemas eryéfapos.
ineto, idasp, intael ineto o ine, ser; alma (mortal); ánima; animal.
ino, inno, inta (tr.). ver; mirar; observar.
ioto, erisp, яbel humano; hombre; persona.
iëeto, asasp, nioael frío.
ipoo, ieikǎ, ilautoi luna.
ira, iko, ita (tr.). tocar; palpar.
ireto, uasp, nael perro; can; lobo.
iu (prep.). en. (locativo).
K
kǎ hoy.
kǎotomu, oispum, яkelum tú y yo; nosotros (1+2). (pronombre de 1-2).
kяč cuando. (conjunción temporal).
kěo, kěno, kěta (tr.). creer; confiar (en).
kuor verdaderamente; ciertamente; realmente; de verdad; en verdad; de cierto; en realidad.
ku (prep.). sobre (respectivo).
kunai conjunción relativa. (cuando el antecedente es el complemento ergativo en la relativa).
kureo, isakǎ, matoi sol.
kuo, kukǎ, kutoi verdadero; cierto; real.
L
laupi, laulo, lauri (intr.). trabajar; laborar.
lяeto, aidasp, ntoael día; jornada.
lяř igual; igualmente de igual modo; de igual forma; de igual manera; de la misma forma; de la misma manera.
linpi, linlo, linri (intr.). doblarse; retorcerse. (tr.). retorcer; atar; liar; trenzar.
lion rápido; rápidamente; velozmente.
M
madi mucho; muy.
maho, mahno, mahta (tr.). sentir; percibir.
mǎ también; además.
meo, mekǎ, metoi triste.
mhǎeto, emasp, boael río.
mheto, ubasp, dael dios; deidad; divinidad.
mho, mhakǎ, mhtoi gran; grande.
mioo, miokǎ, miotoi todo; totalidad de los individuos de un grupo.
N
naioo, eikǎ, otautoi esto; eso. (pronombre de 3era neutro).
naoto, яdisp, tuel hombre; varón.
nara siempre; por siempre; para siempre.
neueto, neusp, neuael nacimiento.
neura, neukeo, neuta (intr.). nacer.
nhao, nhakǎ, nhatoi nhao, tipo de poema eryéfapo.
nhao, nhano, nhata (tr.). decir.
nhauo, nhaukǎ, nhautoi hijo; vástago.
-nho, -dikǎ, -nautoi mucho; variado.
nhoomu, яtikǎmu, dautoimu yo; nosotros. (pronombre de 1era).
mhero, mherkǎ, mhertoi todo (la totalidad de un individuo); entero; íntegro.
mherpi, mherlo, mher'ri (tr.). terminar; finalizar; acabar; concretar.
nhě (prep.). de; desde. (ablativo).
niuo, niukǎ, niutoi comida; alimento.
niupi, niulo, niuri (intr.). correr.
ntǎ arriba; encima de; lugar de arriba; lugar superior.
ntǎo, ntǎkǎ, ntǎtoi superficie; lugar; sitio; área; lado.
ntǎko, ntǎkasp, ntǎgael cielo; firmamento.
ntě solo; solamente; únicamente.
ntěo, ntěkǎ, ntětoi solo; solitario; único.
ntieto, dasp, nhael qué; quién. (pronombre interrogativo animado).
ntoto, akisp, uel este; esto; ese; esto.
ntu que. (partícula de imperativo).
Ntuěkoomu, Ntuǎikǎmu, Ntugautoimu Ntuico.
ntuo, ntukǎ, ntutoi viejo; vetusto; antiguo.
O
oi (prep.). ante; frente (a); hacia; contra .A) Con eča: "ir (a)", "ir (hacia)", "dirigirse (a)", "dirigirse (hacia)".
oio, oino, oita (tr.). llevar; transportar; guiar; dar; entregar.
oineto, oidasp, ointael oine, oineto, ene u eneto, deidades de la vida y la muerte.
oiřoto, oiřotkǎ, oiřotautoi general.
okeo, okekǎ, oketoi mar; océano.
oleko, oleno, oleta (tr.). robar; hurtar.
oleneto, oledasp, olentael ladrón; ratero.
Ë
ëčkneto, ëčkdasp, ëčkntael tiempo; período; ciclo; año.
ëkao, ëkno, ëkta (tr.). saber; conocer.
ëro, uskǎ, antoi dolor (físico).
ëř (prep.). de; entre. (partitivo).
ëteto, dasp, oael cabello (colectivo); pelo.
P
haeto, hasp, haael comienzo; inicio; principio.
hapi, halo, hari (intr.). comenzar; empezar; iniciar.
hëpi, hëlo, hëri (intr.). transformarse; convertirse; volverse.
huko, huno, huta (tr.). escuchar; atender (a); acatar; hacer caso (a).
r
raipi, railo, rairi (tr.). dejar (a alguien); abandonar.
rǎko, rǎno, rǎta (tr.). matar; asesinar.
rǎneto, rǎdasp, rǎntael asesino; homicida.
reko, reno, reta (tr.). escuchar; oír.
rě (prep.). por; a causa de. (causal).
Ř
rяn así; de esta forma; de esta manera.
řëo, rikǎ, sautoi algo (pronombre); algún.
-řëo, -rikǎ, -sautoi algo (adjetivo); algún.
řoto, řotkǎ, řotautoi tropa; milicia; hueste.
řui (prep.). para. (final).
S
salo, salkǎ, saltoi nieve.
sǎeto, sǎsp, sǎael casa; hogar; habitación; pieza.
sǎo, sǎno, sǎta (intr.). habitar; vivir (en).
suko, suno, suta (tr.). permanecer (en un lugar); quedarse (en).
T
tala después; luego.
tanai conjunción relativa. (cuando el antecedente es el complemento acusativo en la relativa).
tilo, tikǎ, titoi piel.
to'ntieto, todasp, to'nhael qué; dónde. (pronombre interrogativo neutro de lugar).
tëko, tëkno, tëkta (tr.). cubrir; tapar.
tuh cerca; en la cercanía.
tuh'a, tuhkeo, tuhta (intr.). acercarse; aproximarse.
tuk delante; enfrente. A) Con eča y un complemento de nhě: "adelantar", "ir delante de", "superar".
U
u (prep.). a (dativo).
uapi, ualo, uari (intr.). correr.
ui conjunción relativa. (cuando el antecedente es el sujeto en la relativa).
uř después; luego.
uso, usno, usta (tr.). detener; parar.
ut'ho, ut'hkeo, ut'hta (intr.; gn). medir (tener las dimensiones de).
ut'hto, ut'hasp, ut'h'ael medida; dimensión; tamaño; envergadura.
1. kiu
2. kiuko
3. řai
4. řaiko
5. hra
6. hrako
7. sǎr
8. sǎrko
9. piu
10. piuko
11. kiu piuko
20. piuko kiuko
21. kiu piuko kiuko
100. tař
101. kiu tař
200. tař kiuko
pakiuo, pakiukǎ, pakiutoi primero.
pakiukoo, pakiukokǎ, pakiukotoi segundo.
pařaio, pařaikǎ, pařaitoi tercero.
pařaikoo, pařaikokǎ, pařaikotoi cuarto.
pahrao, pahrakǎ, pahratoi quinto.
pahrakoo, pahrakokǎ, pahrakotoi sexto.
pasǎro, pasǎrkǎ, pasǎrtoi séptimo.
pasǎrkoo, pasǎrkokǎ, pasǎrkotoi octavo.
papiuo, papiukǎ, papiutoi noveno.
papiukoo, papiukokǎ, papiukotoi décimo.