Post date: Jul 7, 2013 4:43:17 PM
Mặc dù đã có nhiều công trình biên soạn khẳng định quê hương anh hùng chống Pháp ở Đồng Tháp Mười - Võ Duy Dương (Thiên Hộ Dương) tại Bình Định. Thế nhưng, hiện nay có vài tác giả “nhận” Võ Duy Dương là người con của Quảng Ngãi. Vừa qua, tộc Võ xã Nhơn Tân phát hiện tờ cam kết viết năm Thành Thái thứ 12. Đây là chứng cứ khoa học, một lần nữa khẳng định quê hương Võ Duy Dương là thôn Cù Lâm Nam, tổng Nhơn Nghĩa, huyện Tuy Viễn, phủ An Nhơn, tỉnh Bình Định.
Quyển “Định Tường Thủ khoa Nguyễn Hữu Huân tiểu truyện”, là tác phẩm chép tay bằng chữ Hán không đề tên tác giả, do Trần Văn Thông (gọi vợ thứ Võ Duy Dương là Trần Thị Vàng bằng cô ruột) chép lại năm 1942, công bố trên Văn hóa Nguyệt san Sài Gòn số 50 - 52, năm 1960, là nguồn tài liệu sớm nhất khẳng định quê hương Võ Duy Dương ở Bình Định. Năm 1992, Nhà xuất bản Tổng hợp Đồng Tháp xuất bản công trình biên khảo “Võ Duy Dương với cuộc kháng chiến Đồng Tháp Mười” do Nguyễn Hữu Hiếu chủ biên. Công trình nghiên cứu, đối chiếu tư liệu, khảo sát thu thập tư liệu điền giã khá công phu và khoa học, được Hội đồng nghiệm thu gồm nhiều GS, TS đánh giá cao. Tập thể tác giả này đã xác nhận quê hương Võ Duy Dương là thôn Cù Lâm Nam, tổng Nhơn Nghĩa, huyện Tuy Viễn, phủ An Nhơn, tỉnh Bình Định (nay thuộc xã Nhơn Tân, huyện An Nhơn, tỉnh Bình Định).
Thế nhưng, năm 2005, Nhà xuất bản Thanh Niên in cuốn “Anh hùng Võ Duy Dương chống Pháp ở Đồng Tháp Mười (người con của Quảng Ngãi trên đất Tháp Mười)” do nhà nghiên cứu Thượng Hồng chủ biên. Tập sách vừa ra đời bị các nhà nghiên cứu lịch sử quê hương Quảng Ngãi phản đối gay gắt vì không có cơ sở khoa học. Tạp chí Thế Giới Mới, số 818
Xuân Kỷ Sửu - 2009, tác giả Nguyễn Thế Kỷ lại có bài “Địa linh tam giác hợp/ Nhân kiệt nhị tộc giao”, có viết: “nghe đồn cụ Phó bảng Nguyễn Sinh Sắc là con ông Võ Duy Dương”, và cũng nhận “Võ Duy Dương quê hương tổ quán Quảng Ngãi”...!?
Theo phổ hệ tộc Võ xã Nhơn Tân, huyện An Nhơn, tỉnh Bình Định: Tổ 6 đời của Võ Duy Dương là Võ Hữu Mang, từ Bắc vào định cư thôn Cù Lâm Nam, tổng Nhơn Nghĩa, huyện Tuy Viễn, phủ An Nhơn, tỉnh Bình Định. Các thế hệ tiếp theo là Võ Văn Thạnh, Võ Văn Tình, Võ Hữu Sự, Võ Hữu Đức.
Ông Võ Hữu Đức sinh hạ 7 người con, còn sống 5 người gồm 3 trai, 2 gái: Võ Hữu Biểu, Võ Duy Tân (1825 - 1898), Võ Duy Dương (1827 - 1866), Võ Thị Viết và Võ Thị Bảy. Năm Tự Đức thứ 8 (1855), Võ Duy Dương cưới bà Phạm Thị Liễu (vợ cả) ở thôn Tráng Long (Nhơn Lộc, An Nhơn) và sinh 2 con trai là Võ Hữu Cung và Võ Duy Phụng. Năm Tự Đức thứ 15 (1862), ông nhận sắc phái vào Nam Kỳ và không trở về.
Để tưởng nhớ ông, tại xã Nhơn Tân, tộc Võ đã xây đền thờ và hàng năm đến ngày 16 tháng 11 (âm lịch) tổ chức tế lễ. Đền thờ Võ Duy Dương được UBND tỉnh Bình Định công nhận di tích lịch sử cấp tỉnh năm 2007. Nhân kỷ niệm 141 năm ngày ông mất (2007), Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam đã trao tặng tượng đồng Võ Duy Dương cho đền thờ ông tại Bình Định.
Vừa qua, tộc Võ xã Nhơn Tân phát hiện tờ cam kết viết năm Thành Thái thứ 12 (1900). Nội dung tờ cam kết như sau:
Phủ An Nhơn, huyện Tuy Viễn, tổng Nhơn Nghĩa, thôn Cù Lâm. Võ Hữu Cung lập tờ cam kết. Nguyên cha tôi là Thiên hộ Võ Duy Dương, vào năm Tự Đức thứ 15, nhận được sắc phái vào trong Nam Kỳ bổ sung chức vụ. Đến năm Đồng Khánh thứ 3 không thấy trở về, nhưng tên vẫn còn trong hộ tịch. Nay quan trên sai Lý trưởng soạn lại sổ đinh, nhưng không biết sự việc thế nào, nên không dám trình bày.
Cúi xin quan tỉnh đường phê để làm bằng, vẫn giữ chức sắc cũ. Kính mong cấp trên phê như lời xin. Hơn 30 năm không thấy trở về quê quán, không biết sự việc sống chết thế nào? Vả lại, hàng năm trách tôi không đem sắc này đến tỉnh đường khai báo. Nay không biết làm thế nào, nên viết tờ cam kết này giao cho sắc mục, hương chức, lý trưởng bản thôn giữ làm bằng. Tôi đến tỉnh đường báo để sau này khỏi nghi ngờ. Nay cam kết.
Thành Thái năm thứ 12 ngày 3
tháng 4
Võ Hữu Cung tự ký
Thừa sao Lý trưởng Võ Hữu
Dũng (ấn) ký
Viết tờ cam kết Võ Duy Hùng
tự ký
Tờ cam kết được chắc đích tôn lý trưởng Võ Hữu Dũng (người thừa sao ấn ký tờ cam kết) là Võ Đình Hiệp hiện ở thôn Cù Lâm, xã Nhơn Tân, huyện An Nhơn cất giữ cùng trích lục ruộng đất gia đình do ông cố để lại, đến nay mới được phát hiện và chuyển về đền thờ Võ Duy Dương ở Nhơn Tân lưu giữ.
Đối chiếu nội dung tờ cam kết lập năm Thành Thái thứ 12 mới phát hiện với phổ hệ tộc Võ xã Nhơn Tân và các tư liệu của Nha Nội vụ Nam kỳ thuộc Pháp hiện lưu giữ ở Trung tâm lưu trữ Trung ương II, “Định Tường Thủ khoa Nguyễn Hữu Huân tiểu truyện”, “Võ Duy Dương với cuộc kháng chiến Đồng Tháp Mười” hoàn toàn trùng khớp về thời gian, địa điểm và tên tuổi những người liên quan. Đây là chứng cứ khoa học quan trọng khẳng định chắc chắn rằng quê hương anh hùng chống Pháp Đồng Tháp Mười – Võ Duy Dương ở tại thôn Cù Lâm, xã Nhơn Tân, huyện An nhơn, tỉnh Bình Định.
N.T.Q