Amaiur: leugen en waarheid

Amaiur (in het Baskisch) of Maya (in het Spaans) is een stadje in de Comunidad Foral de Navarra. De stad is te situeren in de Valle de Baztan op 65km van Pamplona. Het territorium maakte deel uit van het Koninkrijk Navarra en de plaats kreeg het statuut van stad in 1665. Op de top van de berg Gaztelu bevond zich het kasteel van Maya of Amaiur. Hier voltrok zich de laatste veldslag als verzet tegen de invasie door Castilla- Aragón.

Na de bloedige invasie door Castilla-Aragón, in 1512 gestart, was Amaiur het laatste bolwerk dat verzet pleegde in 1518. Na de nederlaag bij Noain trokken de onafhankelijkheidsstrijders uit Navarra zich terug over de Pyreneeën. In september 1521 drongen zij de Vallei van Baztan opnieuw binnen en heroverden het kasteel. In tegenstelling tot de troepen van Castilla-Aragón respecteerden zij de levens van de soldaten van het bezettende garnizoen.

Monument ter herdenking van de slag om Noain

In juli 1522 werd het kasteel omsingeld door 10.000 manschappen van de troepen uit Castilla- Aragón. Op 22 juli 1522 capituleerden de verdedigers, allemaal Navarrezen. Op 12 augustus 1522 werd de opdracht gegeven het kasteel in brand te steken en compleet te vernietigen.

Op de plaats van het kasteel staat nu een monoliet als aandenken aan die strijd.

In 1512 veranderde de geschiedenis van Navarra drastisch. De verovering, beter gezegd de annexatie, door de troepen uit Castilla- Aragón maakte een einde aan één van de oudste koninkrijken uit Europa. Het waardeoordeel over deze gebeurtenis verschilt zienderogen al naar gelang de bron.

De eerste versie is de officiële Spaanse versie. Vijfhonderd jaar lang werd de goegemeente voorgehouden dat Fernando de Aragón, gebruik makend van de instabiliteit van Navarra, het koninkrijk binnentrok om orde op zaken te stellen. De bevolking zou nauwelijks geleden hebben onder de bezetting, in tegendeel. De “Fueros” werden gehandhaafd en er kwam voorspoed en moderniteit in Navarra. Zelfs vandaag nog doet de president van Navarra, Miguel Sanz, zijn eigenzinnige duit in het zakje: “De gebeurtenissen van 1512 zijn een succes geweest voor Navarra. Diverse structuren werden gemoderniseerd, talrijke Navarrrezen kregen verantwoordelijkheid aan het Hof, de deelname aan het Amerikaanse avontuur was groot en hierbij wil ik verwijzen naar conquistadores, missionarissen, ondernemers, militairen, handelaars...”

De tweede versie komt van “Nafarroa Bizirik”, een collectief van historici, die de gebeurtenissen als de grootste roof uit de Spaanse geschiedenis bestempelen. Zij leggen verscheidene incoherenties bloot in de versie van de regering. In plaats van te spreken over een “conquista”, zoals de verovering van Amerika, spreekt de regering in omfloerste termen en eufemismen die de werkelijkheid moeten verzachten. De tussenkomst in het destijds instabiele Navarra was niets anders dan een annexatie, een militaire inlijving, wars van alle wettelijkheid. De toenmalige koningen gemakshalve wettelijke koningen noemen, tart alle rechtvaardigheidsgevoel.

De conquista van Navarra bestempelen als geweldloos of bijna geweldloos is een grove leugen. De periode 1512-1522 was een bloeddorstige periode. In de veldslag bij Noain vielen duizenden personen, en op d inname van Amaiur volgde een jarenlange periode van repressie en opsluiting. Het Navarrese verdedigingssysteem werd totaal verwoest. Het beste bewijs voor de annexatie is dat het koninkrijk Navarra werd ingelijfd als vazal bij de Spaanse kroon. Een van de historici van Nafarroa Bizirik verklaart: “Om de benaming conquista te ontwijken, werd de uitvinding van pacten en akkoorden gelanceerd, samen met het behoud van bepaalde rechten, net alsof Navarra verheugd was om de inlijving. Voor een kleine minderheid van collaborateurs, stammend uit de adel, zal dit wel zo geweest zijn, maar niet voor de overgrote meerderheid van de bevolking. Wie geeft er zo maar zijn onafhankelijkheid op. Los daarvan spreekt ook de geschiedenis een totaal andere taal.

Een van de belangrijkste gevolgen was het verlies van de onafhankelijkheid van het Koninkrijk Navarra die verworden is tot een zoveelste provincie van de Spaanse Staat in opbouw. Spanje uit de 16de eeuw was nog een feodaal lappendeken van graafschappen, hertogdommen en hier en daar een Koninkrijk. Een gevolg dat er mee samenhing was het deficit van de vrijheid. De Inquisitie deed jaar intrede, niet om de katholieke leer te verdedigen zoals kon verwacht worden, maar wel als repressieve politieke politie tegen de bevolking van Navarra. Zij gingen ook als beeldenstormers te keer en verwoestten torens, omwallingen, en kastelen die symbool stonden voor de Staat Navarra. Zij folterden, legden beslag op bezittingen en verbanden de authentieke koningen en diegenen uit die Navarra hadden verdedigd. Navarra kwam in handen van de nieuwe staat in wording Spanje, een militaire, oorlogszuchtige, imperialistische en vernietigende natie. De Kerk deed dus net als in de Burgeroorlog, 400 jaar later, gretig mee. Een Staat werd vernietigd en liet een volk zonder staat na.

Bron: Noticias de Navarra

21 juli 2007

Op 21 juli 2007 heeft de associatie “Los Infanzones de Obanos” een monoliet geplaatst, gebeeldhouwd door Pello Iraizoz, op de weg naar het kasteel van Amaiur als hommage aan “de gewelddadige slachting van de verdedigers van de Baskische Natie”.

Pedro Esarte, promotor van deze associatie (volledig genegeerd door de regering van Navarra), vertolkte het als volgt: “Dit is een teken van erkenning voor de strijders die hun leven veil hadden om de Baskische natie te verdedigen tegen een geforceerde bezetting door vreemde, professionele en goed betaalde troepen. Het is de historische erkenning van de kolonisatie van ons volk, die in de officiële versie wordt doodgezwegen.

Een paar aanvullingen

De verovering van het kasteel zou begonnen zijn met een soort kanonbal die een bres had geslagen in de verdedigingsmuur.

De vader van Franciscus van Xavier (Franciscus Xaverius) vocht mee.

Sinds enkele jaren zijn ze de ruines van het kasteel aan het restaureren.

Restauratie van de ruïne van Amaiur

De nieuwe monoliet werd meteen met teer beklad. Ook het informatiebord.

Na de fascisten van Cristo Rey kwam het antwoord: het woord “Rey” werd gerecycleerd voor een tegenslogan “Muera el Rey”