Akkoorden van Lizarra

Het akkoord van Lizarra

12 september 1998

Het akkoord of het pact van Estella (Lizarrako Akordioa in het Euskera), ook wel eens “Acuerdos de Lizarra-Garazi” genoemd, is een akkoord dat op 12 september 1998 werd getekend. In het plaatsje Estella (Lizarra in het Euskara), gelegen in Navarra, werd in het “Casa de Fray Diego” (zie foto), op initiatief van Herri Batasuna de 3^de bijeenkomst gehouden in het kader van het “Foro de Irlanda”, het forum over Ierland. Bij die gelegenheid werd een akkoord ondertekend door alle Baskische partijen met nationalistische inslag, door Ezker Batua Berdeak en de Partido Carlista de Euskalerría-EKA en door verschillende syndicaten en groeperingen met als doel een oplossing te zoeken voor de soevereiniteit van Euskadi en het beëindigen van het geweld.

Het voorbeeld Noord-Ierland

Factoren die het vredesakkoord in Noord-Ierland mogelijk maakten

• 1. Alle partijen in het conflict accepteerden haar oorsprong en haar politieke aard en als een gevolg daarvan dat de oplossing ook van politieke aard dient te zijn

  2. De Britse regering en de IRA begrepen dat geen van beiden een militaire overwinning kon behalen en accepteerde vervolgens dat het conflict (als het gelaten werd zoals het was) eindeloos kon voortduren.

  3. Dankzij de overwegingen van alle partijen ontstond uit de confrontatie een gezamenlijke inspanning (eerst ten opzichte van hen die vlakbij stonden, vervolgens ten opzichte van de rivalen en uiteindelijk, ten opzichte van vijanden), altijd proberend niemand van de gesprekken uit te sluiten.

  4. Onder de overwegingen die gemaakt werden, werd als zeer belangrijk gezien dat het voorafgaande concept van de republikeinse beweging bestond uit het creëren van steun voor een oplossing die alle bestaande tradities op het eiland zou omvatten en respecteren.

  5. Langzamerhand werd de dialoog en de ontspanning die uit dit netwerk voortkwam de voornaamste acteur en prioriteit, terwijl er tot dan gebruik van geweld en politiek van isolatie had plaatsgevonden. Gebaren van ontspanning kwamen van beide kanten zonder de oude voorwaarden om een dialoog te beginnen.

  6. De erkenning van het recht op zelfbeschikking voor de burgers van Ierland bracht diepte aan zowel de inhoud van democratie (nieuwe formules van soevereiniteit werden gecreëerd) als aan de methode (het laatste woord aan de burgers geven). Deze politieke karakteristieken die het vredesakkoord bevatten steunen het idee van onderhandelingen, niet met de intentie van winnen maar met de intentie van het oplossen van het conflict, alle bestaande tradities van het eiland omvattend en de erkenning van alle politieke projecten als gelijken in het nastreven van hun politieke doelen zonder andere grenzen dan de steun van een democratische meerderheid.

  7. De aanwezigheid van sommige internationale factoren speelden een belangrijke rol: sterke steun en directe deelname van de regering en de president van de VS aan de oplossing van het conflict, de steun verkregen van verschillende instituten van de EU (uitgedrukt in de belofte van financiële steun). De politieke steun en het advies van de regering en de president van Zuid-Afrika gedurende het proces.

De verklaring van Lizarra

Op 12 september ondertekenden in Lizarra-Estella in de provincie Navarra de twee gematigde partijen PNV en EA (een afscheuring van de eerste), de linkse coalitie Izquierda Unida (een kartel rond de communistische partij) en Herri Batasuna een gemeenschappelijk akkoord, dat nadrukkelijk stelt via onderhandelingen te willen komen tot een oplossing voor de problemen in het Baskenland. Deze partijen hebben samen een absolute meerderheid in het Baskisch parlement. Ze trekken sterke parallellen met de situatie en de ontwikkelingen in Noord-Ierland en lieten zich duidelijk door dit vredesproces en zijn verloop inspireren. Waarnemers van Herri Batasuna hebben vanuit het hoofdkwartier van Sinn Féin alle belangrijke stappen in het Ierse vredesproces op de voet gevolgd. Het was de Baskische politieke partijen niet ontgaan dat de ontwikkelingen in Noord-Ierland in gang zijn gezet nadat de gematigde nationalisten van de SDLP, onder leiding van John Hume, en de radicale republikeinen van Sinn Féin, met voorzitter Gerry Adams, het eerst onderling eens waren geworden over de noodzaak en de tactiek om tot vrede te komen. Pas later, op 15 december 1993, met de fameuze verklaring van Downing street, kwamen de Britse en Ierse premiers in het spel. De verklaring van Estella-Lizarra kan gezien worden als een gelijkstemmen van de Baskische violen. Wat iedereen nadien een beetje voelde aankomen, geschiedde ook. Goed een week later, op 17 september, kondigde ETA voor het eerst in zijn bestaan een bestand van onbeperkte duur af. Dit bestand is duidelijk bedoeld als steun aan de verklaring van Estella-Lizarra. De regering in Madrid deed het bestand onmiddellijk af als onbetekenend. De voorgestelde dialoogoplossing druist immers lijnrecht in tegen de politiek van de conservatieve Partido Popular die het probleem in politionele termen blijft stellen en een repressiemilitaire oplossing voorstaat. Met de Baskische autonome verkiezingen voor de deur (25 oktober) zal er op korte termijn waarschijnlijk niet veel gebeuren. Na de verkiezingen echter zal de Spaanse regering verplicht worden om een houding te bepalen. Vooreerst omdat een Baskische regering bestaande uit de ondertekenaars van het akkoord zeker tot de mogelijkheden behoort. De Spaanse regering kon wel elk gesprek met ETA weigeren onder het mom van de minderheidspositie van ETA en Herri Batasuna (+/- 15% van de Baskische kiezers), maar wanneer een meerderheid van de Baskische gekozenen zich voor een dialoog uitspreekt, zal het moeilijker zijn aan deze zijde doof te blijven. Ten tweede omdat nu al de publieke opinie in het Baskenland, maar ook in de rest van Spanje, duidelijk laat blijken dat het elke kans wil grijpen om dit meer dan dertig jaar durend conflict, dat aan bijna 800 mensen het leven heeft gekost, te beëindigen.

Bron: Geert Orbie

"Meervoud", Nummer 40, oktober 1998

Mogelijke oplossing voor Euskal Herria

In overeenstemming met de karakteristieken waarmee het proces en het vredesakkoord in Ierland tot stand zijn gekomen, denken wij dat het conflict dat Euskal Herria aangaat een oplossing kan vinden als de volgende richtlijnen en acties in acht worden genomen:

1. Identificatie: de Baskische confrontatie is een historisch conflict van politieke oorsprong en aard waar Spanje en Frankrijk bij betrokken zijn. De oplossing dient noodzakelijkerwijs politiek te zijn. De verschillende bestaande concepten over de wortel en de voortduring van het conflict: territorialiteit, wie moet de beslissing maken en politieke soevereiniteit, vormen de kern van de fundamentele zaken die opgelost moeten worden.

2. Methode: een politieke oplossing kan alleen bereikt worden door een proces van open dialoog en onderhandelingen, zonder buitensluiting van een van de betrokken partijen en met de participatie van de gehele Baskische samenleving.

3. Proces:

· Voorafgaande fase: het proces van dialoog en onderhandelingen kan aanvangen zonder dat er voorwaarden worden gesteld aan partijen voorafgaand aan multilaterale gesprekken.

· Beslissende fase: het proces van onderhandelen en oplossing, met goede wil en de bereidheid om compromissen te maken betreffende de oorzaak van het conflict, moeten worden uitgevoerd onder een conditie van permanente afwezigheid van alle uitingen van geweld.

· Karakter van de onderhandelingen: onderhandelingen moeten alomvattend zijn in de behandeling en de reactie op alle aspecten die het conflict bevatten en al haar consequenties. Er zijn geen beperkte agenda's. In deze zin zouden onderhandelingen niet moeten worden beschouwd als het bereiken van gescheiden doelen maar als onderdeel van een gezamenlijke poging het conflict op te lossen.

· Sleutels tot de oplossing: dit betekent dat onderhandelingen voor een oplossing geen bepaalde clausules bevatten, dat ze de pluraliteit van de Baskische samenleving erkennen, dat ze politieke projecten gelijkstelt, dat ze democratie meer diepgang geeft in die zin dat ze de burgers van Euskal Herria het laatste woord geeft om over haar toekomst te beslissen, en dat haar beslissing gerespecteerd wordt door alle partijen. Euskal Herria moet het zeggen en de beslissing maken.

Het voortkomende akkoord zal geen gesloten scenario's of nauwe specifieke condities bevatten, maar het zal een open raamwerk mogelijk maken waar nieuwe formules, beantwoordend aan de tradities en wensen van Euskal Herria om soevereiniteit te verkrijgen ontworpen kunnen worden.

Euskal Herria, september 12, 1998.

Abertzaleen Batasuna, Herri Batasuna, Eusko Alderdi Jeltzalea-Partido Nacionalisto Vasco, Eusko Alkartasuna, Izquierda Unida, Batzarre, Zutik, ELA, LAB, EHNE, ESK-CIUS, Stee-Eilas, Ezker Sindikala, Hiru, Gogoa, Amnistiaren Aldeko Batzordeak, Senideak, Bakea Orain, Elkarri, Egizan, Herri 2000 Eliza, Gernika Batzordea, Autodeterminazioaren Biltzarrak

Overgenomen uit "Baskenland Informatie Centrum".