Sterven van honger als protest tegen levenslange opsluiting
Artikel 70.2 van het strafwetboek van 1973 stipuleert dat de maximum gevangenisstraf 30 jaar is. Er is strafvermindering voorzien voor goed gedrag, bijwonen workshops, studie… Die strafvermindering moet volgens dat strafwetboek afgetrokken worden van de maximumstraf van 30 jaar.
In 1995 werd, onder hevige druk van de Spaanse politieke partijen (PP en PSOE), die strafvermindering gevoelig aan banden gelegd omdat die partijen wilden dat Baskische nationalisten die maximumstraf volledig zouden uitzitten.
Maar gevangenen veroordeeld onder het strafwetboek van 1973 konden nog altijd de volledige strafvermindering krijgen, tot het Spaanse Hooggerechtshof bepaalde, in het verdict 197/2006, dat de strafvermindering moest berekend worden op de complete uitgesproken strafmaat (soms honderden tot duizenden jaren). Dit komt natuurlijk neer op de totale afschaffing van de strafvermindering. Deze nieuwe “interpretatie” van de wet werd vanaf dan systematisch en retroactief toegepast op alle politieke gevangenen. Dit wordt de “Doctrine Parrot” genoemd, omdat Unai Parot er het eerste slachtoffer van was.
In juli 2003, terug onder massale druk van dezelfde politieke partijen, werd de Organieke Wet 7/2003 goedgekeurd die de maximum gevangenisstraf verlengde van 30 jaar naar 40 jaar. Die wet was bedoeld voor verdachten die meer dan 2 terroristische aanslagen hadden gepleegd, en waarvan 1 aanslag met meer dan 20 jaar werd bestraft.
Curriculum "penitentiairae"
Na de ontmanteling van het “Commando Madrid” van ETA wordt Iñaki De Juana Chaos (Legazpia - °1955) in januari 1987 in Madrid gearresteerd. Zijn penitentiaire omzwervingen brachten hem in bijna alle gevangenissen van Spanje. Markant is zijn verblijf in de gevangenis Salto del Negro op de Canarische Eilanden begin jaren 90, met drie hongerstakingen in 1992, uit protest en waarbij hij een ernstige nierinsufficiëntie opliep. Opvallend zijn ook de veelvuldige agressies op hem, gepleegd door gevangenisfunctionarissen te Jaén. Hij ontsnapte ook aan een moordaanslag door een gevangene van gemeen recht. Het is nog altijd niet uitgemaakt of die gevangene vrij spel kreeg of niet.
Hier volgt een Curriculum “penitentiairae” dat de manifeste intentie aantoont om deze gevangene (en samen met hem, bij wijze van precedent, alle Baskische politieke gevangenen), met alle middelen levenslang achter de tralies te houden.
Kroniek van een aangekondigde levenslange opsluiting
07 januari 2005 - Associaties verwant met de PP eisen dat de nieuwe Código Penal (maximumstraf van 30 naar 40 jaar en strafvermindering op het uitgesproken aantal jaren celstraf en niet op het wettelijke maximum) een retroactief karakter krijgt, zodat het Strafwetboek van 1973 niet meer kan toegepast worden op De Juana. Sommige rechters vonden dit al te gortig
07 januari 2005 - De Juana moet voor de Audiencia Nacional verschijnen om verklaringen af te leggen omtrent 2 artikels die verschenen zijn in de krant “Gara” in december 2004, en die bedreigingen zouden bevatten. (Het openen van een nieuwe zaak is de enige manier om hem in de cel te houden.)
08 januari 2005 - Magistraat van de Audiencia Nacional, Fernando Grande-Marlaska die rechter Santiago Pedraz vervangt, dagvaart Iñaki de Juana om op maandag, 10 januari 2004, te verschijnen als beklaagde en verklaringen te komen afleggen. De Openbare Aanklager, Ignacio Gordillo, stimuleert de berechting.
10 januari 2005 - Het uitvoerend bestuur van de Partido Popular verklaart openbaar de steun aan een manifestatie van AVT (Slachtoffers van het Terrorisme) tegen de vrijlating. Grande-Marlaska verordent de verdere opsluiting, omwille van “lid van een gewapende organisatie” (waarvoor hij al veroordeeld was), om zo de nieuwe vrijlating van 9 februari 2005 te verhinderen.
11 januari 2005 - Vicepresidente van de PSOE-regering, María Teresa Fernández de la Vega, bevestigt dat het niet vrijlaten van De Juana “een kalmerend effect heeft op een deel van de bevolking (PP-deel) en dat een groot schandaal vermeden werd”.
12 januari 2005 - Minister van Justitie, Juan Fernando López Aguilar, verklaart dat vrijlatingen niet kunnen plaatsvinden als er voorafgaandelijk geen berouw werd betoond (dat staat niet in het strafwetboek als dusdanig).
13 januari 2005 - Het Openbaar Ministerie, magistraat Cándido Conde-Pumpido, politiek benoemd door de regering, verklaart dat men alle mogelijke vertragingsmanoeuvres aan het onderzoeken is om toch naar geen Etarras te moeten vrijlaten.
11 februari 2005 - De Audiencia Provincial van Madrid verdedigt zijn bevoegdheid om De Juana de strafvermindering toe te kennen, die in oktober door de Audiencia Nacional werd gesupprimeerd.
22 februari 2005 - De Audiencia Nacional supprimeert een aantal categorieën uit 2003 die aanleiding geven tot strafvermindering.
17 maart 2005 - De AN elimineert nog eens 6 maanden strafvermindering toegekend door de Audiencia Provincial in 2002.
08 oktober 2006 - Na 63 dagen hongerstaking heeft Iñaki de Juana Chaos er eindelijk een punt achter gezet. Niet dat hij vreesde voor zijn leven, want dat had er voor over. Op vraag van vele abertzales en ook op vraag van ETA zelf heeft hij beslist om zijn hongerstaking te beëindigen. Zijn mogelijke dood zou een te groot risico zijn voor de op handen zijnde vredesonderhandelingen. De veelvuldige acties van Kale Borroka waren al een voorsmaakje. Niettegenstaande er politieke spelletjes gespeeld worden, zijn velen er van overtuigd dat de "geheime onderhandelingen" in de goede richting gaan.
09 oktober 2006 - Het Openbaar Ministerie oordeelt dat de gevorderde strafmaat van 96 jaar buiten alle proporties is en stelt 6 jaar voor.
27 oktober 2006 - Proces tegen Iñaki de Juana Chaos gaat van start in de Audiencia Nacional. De Juana ontkent nog langer lid te zijn van ETA en verzekert, eens vrij, geen wapens meer te zullen opnemen. Het Openbaar Ministerie heeft intussen de klacht “behorende tot een gewapende organisatie” verworpen, omdat de beklaagde geen twee maal voor éénzelfde feit kan veroordeeld worden. Het Openbaar Ministerie, bij monde van Fernando Burgos, geeft het tribunaal twee mogelijkheden: veroordeling voor een “delict van verheerlijking van het terrorisme”, met 4 jaar celstraf of veroordeling voor een “delict van uiten van bedreigingen”, met 13 jaar celstraf
06 november 2006 - De Audiencia Nacional veroordeelt De Juana tot 12 jaar en 6 maanden voor “terroristische bedreigingen”, wegens de krantenartikels (later verhoogd tot 12 jaar en 7 maanden). De dag nadien, 07 november 2006, gaat De Juana opnieuw in hongerstaking, nu tot het einde.
07 november 2006 - Het verdict is gevallen. Iñaki De Juana Chaos, momenteel opgesloten in de gevangenis van Aranjuez, wordt veroordeeld tot 12 jaar en 7 maanden extra opsluiting (officiële bekendmaking vandaag). Hij moet ook 12.000 euro's betalen aan elk van de 6 "vermeende" bedreigde personen. Zijn artikels die in het jaar 2004 gepubliceerd werden in de krant Gara worden beschouwd als een “misdrijf van terroristische dreiging”. Het vonnis werd op 08.11.2006 aan hem bekend gemaakt. Na zijn hongerstaking van 63 dagen, tussen 7 augustus en 8 oktober 2006, is Iñaki de Juana Chaos op 07.11.2006, bij het horen van de veroordeling, aan een nieuwe hongerstaking begonnen.
25 november 2006 - De gezondheidstoestand verergert in die mate dat hij moet opgenomen worden in het hospitaal “Doce de Octubre” te Madrid.
11 december 2006 - Iñaki de Juana Chaos, in hongerstaking sedert 7 november 2006, wordt vanaf 11 december 2006 onder dwang, met handen en voeten vastgebonden, gevoed. In het hospitaal “Doce de Octubre” te Madrid, waar hij werd opgenomen op 25 oktober 2006, gedurende zijn vorige hongerstaking die 63 dagen duurde, heeft men nu (11.12.2006) 2 sondes ingebracht: één om hem onder dwang te voeden en één om te kunnen urineren. Zijn toestand, die zeer ernstig is, wordt dagelijks door medici opgevolgd. In zijn cel heeft hij gedwongen gezelschap gekregen van een andere gevangene die hem in het oog moet houden. Zijn verdediger had beroep aangetekend tegen de medische opvolging en de medegezel, maar dat werd verworpen door de Audiencia Nacional. Ook op 11 december 2006 heeft zijn verdediger, Alvaro Reizabal, een cassatieberoep aangetekend bij het Hooggerechtshof.
12 december 2006 - De Juana wordt onder dwang gevoed via een sonde en wordt daardoor soms tot 10 u per dag aan zijn ziekbed vast gekluisterd.
10 januari 2007 - Op de 65ste dag van zijn hongerstaking, op 10 januari 2007, wordt een brief bekend gemaakt, waarin Iñaki de Juana Chaos oproept om te strijden voor amnestie en voor de erkenning van het politieke conflict.
Askatasuna heeft op 10 januari 2007 de brief bekend gemaakt die Iñaki de Juana Chaos van plan was te laten voorlezen op de verboden bijeenkomst van “El Movimiento pro Amnistía” in de Velodroom van Donostia vorige zaterdag, 06.01.2007. Hij herinnert eraan dat de situatie van de politieke gevangenen niet verbetert, maar dat zij iedere keer opnieuw, en steeds meer en meer, object zijn van een niets ontziende agressie. Hij haalt zijn voorbeeld aan als slechts één van de vele. De Juana onderstreept dat alleen het wegwerken van de oorzaken van het conflict een oplossing kan brengen. De erkenning van het politieke conflict, waarvan iedereen de oorzaken kent, kan leiden naar rechtvaardigheid en vrijheid waarvoor nu al generaties lang gestreden wordt. Hij roept dan ook op tot amnestie en alles wat dit inhoudt. Alleen erkenning van het conflict en als gevolg daarvan amnestie, zal zorgen voor de uiteindelijke oplossing.
23 januari 2007 - De advocaat van De Juana, met name Alvaro Reizabal, heeft een verzoekschrift ingediend om hem de “tercer grado” toe te kennen, dat is de voorlopige invrijheidstelling. Hij deed dit op basis van gegevens, verstrekt door de chef van de “Unidad de Nutrición Clínica” en van twee geneesheren van de “Medicina Interna”. Uit die gegevens blijkt dat De Juana zich in een bijzonder kritische toestand bevind, met een hoog risico op overlijden. Alvaro Reizabal beroept zich op humanitaire redenen, de onmogelijkheid om eventueel te ontsnappen en de delicate gezondheidstoestand van de moeder van De Juana. De Audiencia Nacional heeft toegezegd het verzoekschrift te bestuderen en wijst er op dat ze daarvoor minimum 24 uur nodig heeft.
25 januari 2007 - De vraag tot voorlopige invrijheidstelling wegens kritieke gezondheidstoestand en wegens zwaar zieke moeder, wordt geweigerd. Een voltallige peloton van magistraten (12 op 16) van de “Sala de lo Penal van de Audiencia Nacional beslist het volgende: Iñaki de Juana Chaos moet in de cel blijven en moet opnieuw gedwongen gevoed worden
01 maart 2007 - Op basis van juridische en humanitaire motieven heeft Binnenlandse Zaken, bij monde van Minister voor Binnenlandse Zaken Alfredo Pérez Rubalcaba, beslist om aan Iñaki de Juana Chaos de “tweede graad” van gevangenisregime toe te kennen (dit is geen vrijlating, noch “eerste graad” of voorlopige invrijheidsstelling). Inaki de Juana Chaos is per ziekenwagen overgebracht van het hospitaal “Doce de Octubre” te Madrid, waar hij sedert 24 november 2006 onder politietoezicht stond, naar het hospitaal “Nuestra Señora de Arántzazu” in Donostia.
Dat betekent dat hij eerst in het hospitaal in Donostia zal behandeld worden, en daarna zal overgebracht worden naar zijn huis waar hij onder permanente controle en bewaking zal blijven. Van nu af aan hangt hij af van de gevangenis van Martutene, Gipuzkoa. In de loop van de middag werd dan bekend gemaakt dat Iñaki de Juana Chaos stopt met zijn hongerstaking.
11 februari 2008 - Iñaki de Juana Chaos trouwt met Irati Aranzabal in de gevangenis van Aranjuez.
17 juli 2008 - Ondanks het feit dat zijn vrijlating voorzien is voor 2 augustus 2008 (nog een paar dagen dus) beslist Iñaki de Juana Chaos voor de derde maal in 2 jaar tijd in hongerstaking te gaan. De reden is de preventieve inbeslagname van de woonst van zijn vrouw, Irati Aranzabal, te Donostia (zie verder: Derde hongerstaking in 2 jaar tijd).
18 juli 2008 - De Partido Popular eist dat De Juana "persona non grata" wordt verklaard. Persona non grata is Latijn voor een persoon die niet welkom, niet gewenst is. Die persoon is dan 'uit de gratie'. Meestal wordt het gebruikt in de context van een persoon die een bepaald land niet meer mag betreden, maar soms wordt het ook binnen het land zelf.
02 augustus 2008 - Om 07:26u in de morgen van 2 augustus 2008 kon Iñaki De Juana Chaos de gevangenis van Aranjuez als een vrije man verlaten. Alles verliep tot nu toe zonder incidenten (de omgeving was door tientallen Guardia Civiles afgegrendeld), en nu is hij op weg naar Donostia-San Sebastián.
Voeden onder dwang
Iñaki de Juana heeft zowel mondeling als schriftelijk te kennen gegeven dat hij weigert onder dwang gevoed te worden. Er bestaan internationale akkoorden zoals de Verklaring van Malta van de World Medical Association van november 1991 (geratificeerd door Spanje in 1992) en de Verklaring van Tokio in 1975 van dezelfde organisatie. Die verklaringen verbieden de geneesheren om personen te voeden onder dwang, personen die uit eigen wil besloten hebben niet meer te eten als vorm van protest.
Verklaring van Malta
Artikel 3 zegt letterlijk: “Geneesheren of ander verzorgend personeel mogen geen dwang uitoefenen op personen die in hongerstaking zijn om op die manier die staking te verhinderen. De aandacht of de behandeling mag niet geconditioneerd zijn in functie van de beëindiging van de hongerstaking”.
Artikel 6 voegt er aan toe: “…om het even welke toegepaste behandeling moet het akkoord van de betrokkene inhouden”.
Verklaring van Tokio
Artikel 5 poneert: “In het geval een gevangene weigert voedsel tot zich te nemen en de geneesheer kan vaststellen dat de gevangene er zich rationeel van bewust is wat de gevolgen voor zijn gezondheid kunnen zijn, mag geen artificieel voedsel worden toegediend. De toestand van rationeel bewustzijn moet door een onafhankelijke geneesheer bevestigd worden. De geneesheer heeft in degelijke gevallen alleen de taak de persoon in kwestie er op te wijzen wat de gevolgen kunnen zijn.”
Verslaggevers van de UNO hebben in een communiqué van 09.02.2006 verklaard dat de technieken van gedwongen voeding bij gevangenen gelijkgesteld moeten worden met marteling en foltering.
Alta Médica-Medisch ontslag
Inaki de Juana Chaos werd eind mei 2007 op de hoogte gesteld van het “alta médica” en later het “alta hospitalaria”, het ontslag uit het hospitaal “Donostia” te Donostia-San Sebastián. De “Instituciones Penitenciarias”, de penitentiaire instellingen hebben evenwel nog geen modificatie aangebracht aan het geldende verzachtende gevangenisregime. De “Instituciones Penitenciarias” onderzoeken nu of de gevangene thuis onder elektronisch toezicht kan geplaatst worden, ofwel dat hij zijn straf verder moet uitzitten in de ziekenboeg van de gevangenis van Martutene. Tot er een uitspraak volgt, moet De Juana in het hospitaal blijven, onder bewaking. Eerstdaags wordt een beslissing verwacht. De regering voorziet pas het definitieve besluit in de loop van deze week.
Er is al heel wat heibel ontstaan omdat De Jauna toelating verleend werd om een paar passen buiten het hospitaal te zetten, met het oog op zijn herstel, maar de nakende beslissing brengt het verenigd heir van de PP weer eens in alle staten. De hetze is gestart en zal nog heviger worden.
Een weetje
Met de Spaanse rechtstaat weten we uit ervaring dat we voorzichtig moeten zijn, zeker als het rechtsprocedures op maat betreft ten opzichte van Baskische politieke gevangenen. Ik druk me dan ook voorzichtig uit: als De Juana ooit vrijkomt, zal hij zich, naar eigen zeggen, volledig toeleggen op de literatuur. Boeken schrijven dus. In de gevangenis heeft hij er aan al een aanzet toe gegeven. Hij schreef in 2000 zijn memoires “Días”, waarin hij zijn wedervaren in de gevangenis beschrijft. In 2002 schreef hij een fictieverhaal "La senda del abismo" en later "Raíces del roble", in verkoop gebracht in 2006. De uitgeverij van zijn boeken is het Baskische “Txalaparta”. De respectievelijke verkoopcijfers zijn tot nu toe 2000, 4000 en 5000 voor het laatste.
Als hij ooit vrijkomt zal zijn maandelijks inkomen beperkt blijven tot 1.140 euro’s (het dubbele van het leefloon in Spanje). De rest moet hij afdragen als schadevergoeding aan de slachtoffers van zijn aanslagen. Op 8 mei 2000 werd hij tot een schadevergoeding van 1,6 miljoen euro’s veroordeeld en later, bij de veroordeling voor twee artikels in de krant “Gara” tot 2 maal 12.000 euro’s. In oktober 2006 werd aan de uitgeverij “Txalaparta” gevraagd, geëist, om eventuele auteursrechten aan te geven en af te geven. De prijs van de boeken schommelt tussen de 10,22 en 12 euro’s, en De Juana ontvangt hiervoor 10% op ieder exemplaar, auteursrechten inbegrepen.
Dat de superdemocraten van AVT hiermee niet akkoord gaan, hoeft geen betoog. De Juana moet volgens die PP-aanhangers al zijn inkomsten afgeven. Waarvan hij dan moet leven, is hun zorg niet.
Alta Hospitalaria-Ontslag uit het hospitaal
De Juana wordt dus niet onder elektronisch toezicht geplaatst en naar huis gestuurd, maar wel naar een gevangenis, en dan nog buiten Euskadi.
Via een garage van het hospitaal “Donistia”, onder strenge bewaking van de Ertzaintza, is De Juana op 6 juni 2007, even na 13.00 u, met een ambulance van Osakidetza, afgevoerd naar de gevangenis van Aranjuez (Madrid VI). Hij moet daar de rest van zijn straf uitzitten, tot augustus 2008. Er is wel een mogelijkheid tot tussentijdse evaluaties, maar ik reken er niet op, gezien de ervaringen tot nu toe.
Als protest tegen de onaanvaardbare haatcampagne die tegen hem gevoerd wordt in de pers, beslist Iñaki de Juana op 17 juli 2008 om opnieuw in hongerstaking te gaan. De lynchpartij werd goed voorbereid. Een appartement, gelegen in de Amarawijk van Donostia, de wijk van het treinstation, was eigendom van zijn moeder. Nog in leven schonk zij de woonst aan haar dochter, die het later verkocht aan de toenmalige verloofde van Iñaki de Juana. Intussen is Iñaki de Juana met haar getrouwd. Om het appartement te kunnen kopen moest wel een hypotheeklening worden aangegaan. Dat feit wordt nu aangegrepen om te veronderstellen dat Iñaki de Juana over voldoende geld moet beschikken om zijn slachtoffers te vergoeden. De rechtbanken had hem veroordeeld tot een schadevergoeding van 8.000.000 Euro's. Een gedeelte werd al afbetaald door allerhande inbeslagnames van o.a. de inkomsten van zijn boeken die hij schreef, eigendom, bankrekening, enz...
Nu wordt preventief beslag gelegd op zijn woonst. De aasgieren zijn in staat hem en zijn vrouw op straat te zetten en zijn huis te verkopen. Nochtans voorziet de wet dat voorafgaandelijke aan een inbeslagname er een misdrijf moet plaatsgegrepen hebben. In dit geval is er van een nieuw misdrijf geen sprake, noch van zijn kant, noch van dat van zijn vrouw.
2 augustus 2008: Iñaki De Juana Chaos vrij
Eind juli 2008 stuurde de uitzonderingsrechtbank Audiencia Nacional een getekend vonnis naar de verantwoordelijke van de Spaanse Penitentiaire Instellingen met de opdracht Iñaki De Juana Chaos, na 21 jaar cel, vrij te laten in de nacht van 1 op 2 augustus 2008, om 24.00u. In de loop van deze morgen was het dan zo ver. Blijkbaar waren alle toverformules uitgeput om hem nog verder in de cel te houden, maar hij blijft in het mikpunt van de belangstelling met de formule: "Libertad Vigilada".
Tijdens de weken voorafgaand aan zijn vrijlating, kregen wij dagelijks een smerige intoxicatie in de kranten “ABC” en “El Mundo”, de Spaanse “Le Monde”, die nog niet tot aan de tippen van die laatstgenoemde kwaliteitskrant komt. Alles registers werden opengetrokken en leugens werden niet geschuwd. Walgelijk. Een staaltje van de regerende journalistieke deontologie bij bepaalde kranten.
Iñaki De Juana Chaos was inderdaad geen doetje, maar Iñaki had de vrijheid lief en deed alles om die te verkrijgen, en daarbij riskeerde hij zijn leven. Dat het bij sommige acties "niet goed afliep voor de tegenstander" (die een vertegenwoordiger was van de vreemde, bezettende macht), valt te betreuren, maar hij werd daarvoor gevonnist en veroordeeld. Hij moest volgens het van kracht zijnde strafwetboek al op 25 oktober 2004 vrijgelaten worden maar de “superdemocraten” hebben er met spitsttechnologische creativiteit een paar dubieuze wetten doorgejaagd om hem langer te kunnen vasthouden. Toen die termijn verstreken was, werden 2 krantenartikels aangewend om hem nog eens 3 jaar langer vast te houden. Maar ook de inhoud van een trukendoos raakt wel een opgesoupeerd.
Hoe zijn “recyclage” in de maatschappij zal verlopen, is een groot vraagteken. Hij zal constant geprovoceerd worden, en als hij daarop zou durven reageren, zal hem een nieuwe gevangenisstraf wachten. Leve de rechtstaat!
Het zootje ongeregelde van de fascistische Falange vond er niet beter op dan zijn huis in Donostia-San Sebastián, als sinistere verwelkoming, te bekladden met hun tolerante handtekening (zie foto).