>> De aanslag op Francisco Tomás y Valiente

“Opbouwen door middel van gezond verstand, met historische ervaring en tolerantie als instrument”

14 februari 1996

De ex-president van het Tribunal Constitucional (het Grondwettelijke Hof), Francisco Tomás y Valiente, werd op 14 februari 1996 omstreeks 10:48u door ETA vermoord in de Faculteit Rechten aan de Autonome Universiteit te Madrid. De dader die geïdentificeerd werd als lid van het ETA-commando “Madrid” was de 25-jarige Jon Bienzobas Arretxe “Karaka” (*). Hij had zich als student kunnen introduceren in het universitaire departement.

(*) Jon Bienzobas Arretxe “Karaka” die geboren is in Bilbao begon zijn activiteiten bij ETA in een groep die steun verleende aan het commando “Bizkaia”. Hij was niet bij de politie bekend, maar dat veranderde vlug. In Leioa kwam hij in aanvaring met de gemeentepolitie toen hij op het punt stond een bestelwagen te stelen. Tijdens zijn vlucht werden de eerste sporen ontdekt dat hij tot ETA behoorde. In een rugzakje dat hij moest achterlaten vond met documenten van Karaka en een pistool die gebruikt werd bij de aanslag op 10 juni 1990 tegen de bediende Rafael San Sebastián van de elektriciteitsgigant Iberdrola, die betrokken was bij de kerncentrale van Lemoiz. Deze aanslag op de bediende was een vergissing zoals later door ETA werd toegegeven.

Na zijn arrestatie was hij zijn statuut van “legaal” (niet bekend) kwijt en vluchtte hij naar Iparralde waar hij zich in 1994 bij het commando “Madrid” aansloot. Hij was “liberado” geworden, gekend bij de politie en stond nu op de betaalrol van ETA.

Toen Jon Bienzobas Arretxe “Karaka” eenmaal de universiteit binnen was, wachtte hij enkele minuten op de gang, drong het kantoor van Tomás y Valiente binnen en verraste hem terwijl hij aan het telefoneren was. Hij vuurde driemaal op de jurist, en met de pistool in de hand vluchtte tussen de vele aanwezige studenten en liep naar een wagen, een rode Ford Orion, waar volgens de politie twee andere Etarras op hem wachtten. Anderhalf uur later explodeerde de wagen in het noorden van Madrid (Fuencarral). Er vielen hierbij geen slachtoffers. De modus van opereren toonde aan dat de activisten perfect op de hoogte waren van de handel en de wandel van de jurist.

Tomás y Valiente, die de week voordien niet opdaagde voor zijn cursus over 'De Geschiedenis van het Recht' wegens een longaandoening, kwam omstreeks 10.30u aan op zijn kantoor van de Facilteit Rechten, waar hij om 11:00u examen zou afnemen van eerstejaarsstudenten. Hoewel hij lid was van de “ Consejo de Estado” (Staatsraad) wilde hij geen lijfwachten.

Twee studenten van de faculteit verklaarden dat zij de dag voordien een jonge man hadden zien rondlopen die zij konden identificeren als Jon Bienzobas Arretxe “Karaka”. Hij bevond zich op gang waar het kantoor van Tomás y Valiente op uitgaf en nam notities. Hij werd herkend omdat zijn foto op TV te zien was.

Het onderzoek in deze zaak werd toevertrouwd aan magistraat Baltasar Garzón.

Francisco Tomás y Valiente

Tomás y Valiente is in 1932 geboren te Madrid. In 1955 behaalde hij het diploma van Licentiaat in de Rechten aan de Universiteit van Valencia. Twee jaar later, in 1957, verdedigde hij zijn doctoraatsthesis waarin hij “cum laude” slaagde. Hij kreeg voor zijn briljante doctoraatsverhandeling de Premio Extraordinario de Doctorado. Hij begon zijn carrière als docent en onderzoeker aan de Universiteit van Valencia.

In 1980 werd hij door de plenaire Kamers verkozen tot magistraat bij het Tribunal Constitucional, het Grondwettelijke Hof. In 1986 werd hij tot voorzitter van dat Hof verkozen en in 1989 opnieuw. Na het beëindigen van zijn mandaat keerde hij terug naar de Madrileense universiteit als docent “Geschiedenis van het Recht”. In 1995 werd hij permanent lid van de Consejo de Estado (Staatsraad).

17 mei 2007

Op 17 mei 2007 veroordeelde de Audiencia Nacional Jon Bienzobas tot 30 jaar opsluiting voor de moord op Francisco Tomás y Valiente op 14 februari 1996.

Het tribunaal paste de Código Penal (strafwetboek) van 1973 toe die gunstiger was dan die van 1995. Maar de toepassing van die strafmaat was onder voorbehoud omdat er nog zaken hangende waren. Bij latere veroordelingen zou dan de “Doctrina Parot” worden toegepast.