De sacrosancte eenheid in wording

De situatie in Navarra vandaag is de vrucht van een sluimerende, onderhuidse propaganda, gemediatiseerd tot en met, van een dichotomie (noem het maar tweespalt) die de Navarrezen opzet tegen de Basken. Het is een uitvinding van een politieke wil tot verdeling (verdeel en heers). Na de Carlistenoorlogen is Navarra weliswaar opgedeeld in verschillende provincies, maar dat doet eigenlijk niets ter zake. Er heeft altijd een Staat Navarra bestaan, in de echte, juridische betekenis van het woord. Of dat nu bevolkt was door verscheidene groepen of samengesteld was uit verschillende provincies, is irrelevant.

We spreken nu weliswaar niet meer over de Staat Navarra, maar over Euskal Herria. Wellicht schrikt de connotatie met Euskadi (alle Baskische nationalisten zijn criminelen) de meeste inwoners van Navarra af (ik ben daar niet zeker van). Waar ik wel zeker van ben, is dat de UPN (PP van Navarra) alles in het werk stelt om dit leugenachtig doemscenario, als enige waarheid ingang te doen vinden.

De splitsing van de Baskische staat

Het debacle van Navarra verspreidde zich tot over de Pyreneeën. Een handvol parasitaire edellieden, met in hun zog een hofhouding van pseudo-intellectuelen (nuttige idioten), die aan de kost kwamen door zich te "prostitueren" bij de Franse koning, beslisten dat Lapurdi-Labourd, Zuberoa-Soule en BeheNafarroa-Basse-Navarre moesten geannexeerd worden bij Frankrijk. En weerom sprong de Kerk op de wagen: de bisschop van Bayonne, Bertrand de Echauz, benaderde de koning onder het voorwendsel van een akkoord met Richelieu om die eis kracht bij te zetten. In 1620 was het dan zover: Louis XIII vaardigde een soort "Mandat d'Union" uit waarbij Lapurdi en Zuberoa werden geannexeerd. BeheNafarroa werd weliswaar ook geannexeerd, maar behield toch een vorm van "persoonlijke unie", waarbij het zijn eigen instellingen en wetten mocht behouden (soort viceroyalty zoals in Spaans-Navarra).

Dat dit een negatieve invloed zou hebben op het nationalistische karakter van de Franse Basken is voorspelbaar. En toch, ondanks de politieke scheiding, zijn de relaties met de zuiderburen tot op vandaag intact gebleven. De menselijke-, de gemeenschappelijke-, de sociale- en de geestelijke verbondenheid zijn spreekwoordelijk. Hierop afgaande hebben beide nationale staten, die nochtans alles gedaan hebben om de scheiding te consolideren, gefaald. Die grensoverschrijdende relaties, zoals ze die nu noemen, zijn in werkelijkheid betrekkingen tussen één zelfde volk, gescheiden door een artificiële grens, de Muga.

Reacties op de splitsing

a. IPARRALDE of Frans Baskenland (*)

Ipar (noorden) - alde (streek)

De absolute monarchie in Frankrijk had te kampen met een sterke oppositie in het Noord-Baskisch gebied of Iparralde. De huurlingen van Louis XIV vermoordden alle boeren uit Zuberoa die het waagden zich te verzetten tegen de politiek van centralisatie. Bernard Goyhenetxe die het verzet leidde, eindigde op de guillotine. Vele revoltes werden geleid door vrouwen. In 1784 daagden honderden vrouwen, 150 grenadiers uit in Hasparren, en alleen de tussenkomst van de dorpspastoor kon een bloedbad vermijden.

De Franse Assemblée Nationale decreteerde de afschaffing van het feodale regime en de tienden op 4 augustus 1789. Hiermee konden de Basken leven, maar ook de instellingen (een klein overblijfsel van de Fueros) van de drie provincies werden afgeschaft. In 1790 werden de drie provincies, samen met Béarn, ingedeeld in het Departement de Basses Pyrenees (nu Departement des Pyrénées-Atlantiques). Een nieuwe Assemblée proclameerde in 1792 het einde van de monarchie en de oprichting van een republiek. Diezelfde Assemblée nam verschrikkelijke maatregelen op het Baskische territorium: burgers uit Sara, Ainhoa, Azkain, Itsaso, en Ezpeleta (ongeacht leeftijd of geslacht) werden naar de Landes en naar Gers gedeporteerd. Verdachten uit Kambo, Biriatu, Macaio, Larresore, Medionde en Lohosa werden gevangen gehouden in kerken. Meer dan de helft van de gedeporteerden stierf van ontbering, ziekte en gebrek aan hygiëne. Overlevenden die later terugkeerden, vonden een vervallen en geplunderd huis. De revolutie deemsterde weg toen Napoleon in 1799 zijn intrede deed in Parijs om gekroond te worden als Eerste Consul. Dit was het begin van nieuwe heel sterke centrale macht met strenge wetten. Frans werd de enige officiële taal. Het centralisme onderdrukte de collectieve rechten van de Basken: taal, wetten en instellingen behoorden tot het verleden.

b. HEGOALDE of Spaans Baskenland (*)

Hego (zuiden) - alde (streek)

In Hegoalde was de voornaamste instantie, die de ideeën van de Verlichting en het Liberalisme promootte, de "Real Sociedad Bascongada de Amigos del Pais", gesticht door de Baskische aristocratie in 1764 onder impuls van de graaf van Peñaflorida, Francisco Javier M^a de Munibe. Als hoofdopdracht zagen zij de modernisering van de landbouw en van de metallurgie, toevallig de twee pilaren waarbij zij het meeste winst konden opstrijken. De voertaal van die “nouveau riches” was Spaans (ook thuis). Het bij uitstek rurale Baskenland werd in het keurslijf van de industrie geduwd. En als klap op de vuurpijl kwam er een heuse immigratiegolf van niet-Basken, als een tsunami op hen afgerold. Spaanse handelaars droomden al van rijstpap met gouden lepeltjes, op de rug van de gewone Bask weliswaar. Voor alle duidelijkheid: het was een periode van economisch verval en rantsoeneringen. Belastingen werden op producten geheven en tegen het einde van de eeuw waren de sociale en economische spanningen te snijden.

Met de komst van de Bourbon-dynastie op de Spaanse troon in de 18^de eeuw was het staatscentralisme het alles overheersende doel geworden. Dit lokte een ongemeen hevige reactie uit in Navarra en de Navarrezen dachten dat hun uur geslagen was, toen in 1833 boeren, kunstenaars en kleine handelaars de wapens opnamen voor gelijke en sociale rechtvaardigheid...en voor de verdediging van hun Fueros. Deze guerrillaoorlog staat geboekstaafd als het begin van "Las Guerras Carlistas 1833-1872".

(*) IPARRALDE of Frans Baskenland

Frans Baskenland (Frans: Pays Basque Français; Baskisch: Iparralde, letterlijk: Noordzijde) is het deel van Baskenland dat in Frankrijk ligt. Het maakt deel uit van het departement Pyrénées-Atlantiques. Een andere benaming is Noord-Baskenland.

Frans Baskenland bestaat uit de volgende provincies:

• • Labourd (Baskisch: Lapurdi), hoofdstad: Bayonne

  • Neder-Navarra (Baskisch: Nafarroa beherea; Frans: Basse-Navarre), hoofdstad: Saint-Jean-Pied-de-Port

  • Soule (Baskisch: Zuberoa), hoofdstad: Mauléon-Licharre

De indeling is niet officieel: Frans-Baskenland beslaat de arrondissementen Bayonne (geheel) en Oloron-Sainte-Marie (de kantons Mauléon-Licharre en Tardets-Sorholus). De indeling wordt echter algemeen gebruikt door de inwoners zelf

Het gebied maakte deel uit van het rijk van de Navarrese koning Sancho de Grote. Na zijn dood viel het rijk echter uit elkaar. De provincies Labourd en Soule gingen deel uitmaken van Aquitanië, en werden samen met de rest van dit hertogdom in 1154 Engels. De Engelse heerschappij over deze gebieden duurde tot 1451, waarna ze overgingen in Franse handen. Het tussen de Labourd en de Soule gelegen Neder-Navarra was oorspronkelijk een deel van het oude koninkrijk Navarra. Het grootste deel van dit oude koninkrijk ligt tegenwoordig in Spanje en vormt de provincie en regio Navarra. Voor de deling van Navarra (1521) werd Neder-Navarra aangeduid als de "merindad Over-de-Passen". Neder-Navarra was van 1589 tot 1620 door een personele unie met Frankrijk verbonden, waarna het formeel verenigd werd met Frankrijk.

In 1790 werden alle oude Franse provincies opgeheven, en werden de drie Noord-Baskische provincies met de Béarn samengevoegd tot het departement Basses-Pyrénées (later hernoemd tot Pyrénées-Atlantiques).

Behalve het Frans, de officiële taal, wordt er Baskisch gesproken, behalve in een smalle strook in het noorden. Baskisch wordt ook gesproken in een klein aangrenzend deel van de Béarn (rond het dorp Esquiule). Verder wordt er in een klein deel van Frans-Baskenland Gascons (een dialect van het Occitaans) gesproken. Het Baskisch dialect van de Soule, het Souletijns, wijkt sterk af van de standaardtaal of Euskara Batua).

Anders dan in Spanje is het Baskisch in Frankrijk op geen enkele manier erkend, net zo min als enige andere regionale taal in dit land. Er zijn echter wel een aantal Baskischtalige en tweetalige lagere en middelbare scholen. Ook is de bewegwijzering steeds vaker tweetalig.

Evenals in de Baskische Autonome Gemeenschap in Spanje vindt men in Frans-Baskenland nationalistische bewegingen die streven naar onafhankelijkheid en een vereniging van de Baskische gebieden. Hierbij ondervindt men het probleem dat waar in Spanje de Baskische gebieden eigen bestuurseenheden zijn, dit in Frans-Baskenland niet het geval is. Mede daarom is er een sterk streven naar het splitsen van het departement Pyrénées-Atlantiques in twee delen: Frans-Baskenland en de Béarn.

(*) HEGOALDE of Spaans Baskenland

Spaans Baskenland (Spaans: País Vasco; Baskisch: Hegoalde, letterlijk: Zuidzijde) is dat deel van Baskenland dat in Spanje ligt. Het is samengesteld uit de Autonome Gemeenschap Euskadi en de Forale Gemeenschap Navarra. Hegoalde omvat 4 provincies die samen met Iparralde de culturele regio Euskal Herria vormen (het voormalige Vasconia). Het gebruik van de eigen taal, het Euskara, is heel gewoon hoewel niet overal verspreid. Veel Spaanse inwijkelingen spreken het niet of willen het niet spreken. Ook bij de autochtone Baskische bevolking is niet iedereen het Euskara machtig. Wie wel de taal spreekt wordt een "euskaldun" genoemd.

Spaans-Baskenland bestaat uit de volgende provincies:

• • Gipuzkoa, hoofdstad: San Sebastián of Donostia in het Baskisch

  • Bizkaia, hoofdstad: Bilbao of Bilbo in het Baskisch

  • Araba,, hoofdstad: Vitoria of Gasteiz in het Baskisch

In het Euskara is de meer formele en correcte benaming Hego Euskal Herria (of Zuid-Baskenland). Op een gelijkaardige wijze wordt Frans-Baskenland dan Ipar Euskal Herria (of Noord-Baskenland).

Een van de thema's die de nationalisten gebruiken om de eenheid van Spaans Baskenland te onderstrepen, is "laurak bat", de vier (provincies), één. Het hoofdthema is echter "zazpiak bat", de 7 (provincies), één (Hegoalde en Iparralde samen in één staat).

>>>>>>>>