Di tích kiến trúc nghệ thuật đình Vĩnh Trường
Anh Thư
Nguồn: Cổng Thông Tin Điện Tử huyện An Phú, đăng ngày 22-09-2016
Đình Vĩnh Trường năm 2019. Ảnh: Hoàng Vũ
Đình Vĩnh Trường trước kia thuộc thôn Vĩnh Trường, tổng Châu Phú, huyện Tây Xuyên, phủ Tuy Biên, tỉnh An Giang, nay thuộc ấp 2, xã Vĩnh Trường, huyện An Phú, tỉnh An Giang, cách thành phố Long Xuyên 70km. Từ thành phố Long Xuyên, theo quốc lộ 91 đến Châu Đốc 56km, qua cầu Cồn Tiên hướng về An Phú 9km, qua cầu Vĩnh Trường rẽ phải 5km là đến di tích. Mọi phương tiện giao thông thủy bộ đều đến được di tích dễ dàng.
Đình được xây dựng vào năm 1871 ở khu vực Bàu Cây Me, tên Đình lấy theo tên thôn Vĩnh Trường. Khi xây dựng, người xưa muốn gửi gắm ước vọng “ vĩnh cửu với sơn hà, trường tồn với thiên địa”. Năm 1926, Đình đời về địa điểm hiện nay, cách địa điểm cũ 1.500m. Năm 1954, Đình được đại tu kiên cố chiếm diện tích 472.6m2 trên khuôn viên đất rộng 3000m2. Nền Đình xây viền đá núi, cao 0,7m, cột gỗ tròn bằng căm xe, nền lót gạch bông trắng đỏ, vách xây gạch, mái lợp ngói vảy cá. Năm 2002, dựng thêm phần vỏ ca.
Ngoại thất Đình được trang trí đẹp, trên các bờ nóc gắn song phụng, cá hóa long, lưỡng long tranh châu, các đầu kỳ, góc mái gắn các hoa văn vòm mây, song nước, dây lá,…
Các bàn thờ được sắp xếp rất hài hòa và được trang trí đẹp. Đặc biệt là bàn thờ thần được trình bày như một đền đài cổ xưa, khánh thờ chạm lộng, chạm nổi lưỡng long tranh châu, cuốn thư, mẫu đơn – trĩ, tùng lộc lựu đan xen hoa dây lá…sơn son thếp vàng sắc nét. Trong khánh đặt một ngai thờ kiểu chân quì, chạm nổi lưỡng long tranh châu, trên ngai đặt thần vị, hòm sắc, bộ binh khí, cờ ngũ sắc. Các bao lam thành vọng, hoành phi, liễn đối là những tác phẩm điêu khắc giàu tính nghệ thuật truyền thống. Độc đáo nhất là năm đôi liễn ốp cột bằng danh mộc, nền liễn khắc trũng, các Hán tự được chạm nông, viền khung trang trí hồi văn và các đề tài Bát tiên, tứ linh, dây hoa lá. Đầu và chân liễn chạm cuốn thư, cá vờn sóng nước khéo léo, sinh động.
Ngoài ra, trên các vách tường được vẽ tranh sơn thủy chủ đề phong cảnh đẹp thiên nhiên, điển tích,…màu sắc hài hòa, làm nổi bật nội thất. Đình Vĩnh Trường thờ Thoại Ngọc Hầu sắc phong vua Bảo Đại cấp ngày 18 tháng 02 năm Bảo Đại thứ 21.
Trong những năm đầu kháng chiến chống Pháp, Đình là trụ sở Thanh niên Tiền phong, Ủy ban hành chính kháng chiến xã. Trong chiến tranh biên giới Tây Nam Đình là trạm quân y cứu thương bệnh binh.
Lễ cúng Đình trong năm:
- Lễ Kỳ yên: Ngày 15,16,17/3 âm lịch.
- Lễ Lạp miếu: Ngày 11, 12/12 âm lịch.
Quá trình hình thành và phát triển Đình Vĩnh Trường gắn liền với lịch sử địa phương. Đây là công trình kiến trúc có từ thời phong kiến còn lưu giữ nhiều tác phẩm nghệ thuật quý báu, là nguồn tư liệu cho giới nghiên cứu lịch sử, nghệ thuật và bảo tồn.
Đình Vĩnh Trường được Ủy ban nhân dân tỉnh An Giang xếp hạng là di tích kiến trúc nghệ thuật theo Quyết định số: 3259/QĐ-UBND ngày 05/12/2005./.