Braille

Braille

(*)

Een meisje leest met haar vingers een boek in brailleschrift. Braille is een speciaal lees- en schrijfalfabet voor blinden. Het werd ingevoerd ergens in het midden van de 19de eeuw.

Voor mensen met gezonde ogen is het heel gewoon dat ze de wereld om zich heen kunnen zien. Maar er zijn ook mensen die niet kunnen zien. De wereld om hen heen is donker. Door een ziekte of door een ongeluk zijn zij blind geworden. Blindheid kan ook erfelijk zijn. Blind zijn is een handicap. Omdat blinden hun ogen moeten missen, gebruiken ze hun oren heel goed. En ook hun neus en handen. Vooral hun vingertoppen zijn heel gevoelig. Blinde mensen kunnen lezen met hun vingers. Daar moeten ze wel heel lang op oefenen, want het is niet gemakkelijk.

Louis Braille

Louis Braille werd geboren op 4 januari 1809 in Coupvray, een dorpje in de buurt van Parijs.
Dat is dus ruim tweehonderd jaar geleden. Zijn vader maakte zadels. Zijn werkplaats lag altijd vol gereedschap. Louis speelde er graag. Toen hij drie was, gebeurde er iets vreselijks. Zoals meerdere kinderen probeerde Louis ook op zijn vader te lijken, maar dat ging helemaal mis. Hij pakte een priem, een scherp stuk gereedschap om gaten in leder te maken. Het gereedschap gleed uit waardoor Louis per ongeluk zichzelf stak met die priem recht in zijn oog. Het oog ging ontsteken en Louis werd blind. Eerst aan één oog, maar later aan beide ogen. Toen hij tien was, ging hij naar een blindenschool in Parijs. Daar leerden de blinde kinderen lezen met houten en stoffen letters. Louis vond dat maar onhandig. Er moest een betere manier zijn, dacht hij.

Op een dag kwam er een legerkapitein, Charles Barbier, op bezoek op de blindenschool. Hij had iets bedacht, waardoor soldaten geheime boodschappen naar elkaar konden sturen. Het was een systeem met punten en strepen. Toen Louis daarvan hoorde, werd hij heel blij. Door de punten en strepen op papier een beetje te laten uitsteken, konden blinden ze voelen. Zo zouden ze kunnen leren lezen. Louis Braille werkte het systeem helemaal uit. De strepen liet hij vervallen. Hij maakte een ‘eigen’ alfabet door enkel en alleen gebruik te maken van zes punten. Louis vond dit ‘zespuntensysteem’ uit toen hij 15 jaar oud was. Dat alfabet wordt nog steeds over de hele wereld gebruikt. Het heet braille.

(**)

Braille is … handig.

Voor veel dingen is het handig als je kunt zien. Maar voor blinde mensen zijn er allerlei trucjes bedacht. Zo zijn er horloges waarop zij kunnen voelen hoe laat het is. Ook aan muntgeld zitten verschillende geribbelde randjes. Een munt van tien eurocent voelt daarom anders dan één van twintig eurocent. Eurobankbiljetten hebben een eigen formaat. Het briefje van vijf euro is het kleinst, dat van vijfhonderd euro het grootst. Al die dingen leren kinderen op een blindenschool. Ze maken ook regelmatig uitstapjes. Bijvoorbeeld met de trein naar de dierentuin. Zo leren blinde kinderen voelen en ruiken hoe de wereld in elkaar zit. Sommige fabrikanten doen ook hun duit in het zakje. Op hun producten drukken ze bijvoorbeeld de naam ervan in braille.

(***)

Hoe werkt het brailleschrift?

Braille is eigenlijk een soort alfabet voor blinden, de letters en tekens zijn zo in het papier gedrukt dat er kleine verhogingen voelbaar zijn. Die kunnen de vingertoppen ‘lezen’.
Er zijn 6 punten die in 2 kolomen zijn verdeeld. Linksboven tot linksonder = 1 tot en met 3. Rechtsboven tot rechtsonder = 4 tot en met 6. De puntjes 1, 2, 4 en 5 worden gebruikt voor de letters A tot en met J (groep 1). Punt 3 komt erbij voor de letters K tot en met T (groep 2) en voor de overgebleven letters wordt punt 6 erbij gebruikt.