Wablieft?
Wat? Een beetje uitleg...
Een Y-kaart...
is een soort denkschema dat eruitziet als de letter Y.
Je gebruikt het om informatie uit een tekst duidelijk en overzichtelijk te maken.
Bovenaan zet je het onderwerp.
Daarna beantwoord je vaak de volgende drie vragen, elk op een tak van de Y:
Waarom? → Waarom gebeurt iets?
Wat zijn de gevolgen? → Wat gebeurt er daarna?
Wat kunnen wij doen? → Wat kun jij zelf doen?
Waarom? Wat is het belang van een schema 'Y-kaart'?
Een Y-kaart helpt je om:
beter te begrijpen wat je leest.
belangrijke informatie uit een tekst te halen.
Je gedachten te ordenen.
makkelijker te leren voor toetsen.
Samen te werken met klasgenoten, want iedereen ziet hetzelfde schema.
Maak zeker eens gebruik van een schema 'Y-kaart!
Een voorbeeld van het schema 'Y-kaart'
Contractwerk
Je krijgt hier twee teksten om aan te pakken met het schema 'Y-kaart'!
Elke dag maken mensen afval. Dat kan gaan van een lege chipszak tot een kapotte tandenborstel. Maar wist je dat het heel belangrijk is om dat afval goed te sorteren?
Sorteren betekent dat je afval in de juiste afvalbak gooit. Papier hoort bij papier, plastic bij plastic, en restafval bij restafval. Maar waarom is dat zo belangrijk?
Ten eerste: sorteren helpt het milieu. Als we afval goed sorteren, kunnen we veel materiaal hergebruiken. Zo hoeven we minder nieuwe grondstoffen uit de natuur te halen. Denk aan bomen voor papier of olie voor plastic. Door te sorteren, besparen we grondstoffen.
Ten tweede: sorteren voorkomt vervuiling. Als afval op de verkeerde plaats terechtkomt, kan het de natuur vervuilen. Plastic in de oceaan is gevaarlijk voor vissen en vogels. Glas dat op straat ligt, kan mensen of dieren verwonden. Door goed te sorteren, zorgen we voor schonere straten en natuur.
Ten derde: als we goed sorteren, komt er minder afval op stortplaatsen terecht. Stortplaatsen zijn grote terreinen waar afval wordt opgeslagen. Hoe minder afval daar ligt, hoe beter voor het milieu. Bovendien nemen stortplaatsen veel ruimte in. Als we minder afval hebben, kunnen we die ruimte gebruiken voor bossen, parken of speelpleinen.
Wat gebeurt er met afval dat goed gesorteerd is? Dat wordt vaak gerecycled. Dat betekent dat het wordt omgevormd tot iets nieuws. Een oud blikje kan een nieuw blikje worden. Een stapel kranten kan nieuw papier worden. Zo geven we afval een tweede leven.
Maar wat kun jij doen om te helpen?
Je kunt beginnen met je eigen afval goed te sorteren. Gooi papier in de papierbak, plastic in de PMD-zak, verfrestanten bij KGA en aardappelschillen in de GFT-bak. Als je twijfelt, vraag het dan aan een volwassene of maak gebruik van het internet om het op te zoeken.
Je kunt ook anderen helpen. Zie je iemand die afval in de verkeerde bak gooit? Leg dan vriendelijk uit waar het wél hoort. Misschien weet die persoon het gewoon niet.
En als je merkt dat iemand nog niet sorteert, probeer hem of haar dan te overtuigen. Vertel waarom het belangrijk is. Laat zien dat jij het doet. Zo geef je het goede voorbeeld.
Samen kunnen we ervoor zorgen dat onze wereld properder, gezonder en mooier wordt. En dat begint bij iets kleins: afval sorteren.
Water lijkt vanzelfsprekend. Je draait de kraan open en er komt water uit. Je gebruikt het om te drinken, te douchen, je handen te wassen, het toilet door te spoelen en de planten water te geven. Maar wist je dat schoon water eigenlijk een heel kostbare hulpbron is?
Op aarde is veel water, maar slechts een klein deel daarvan is geschikt om te drinken of te gebruiken in huis. Het meeste water zit in de zee, en dat is zout. Slechts 3% van al het water op aarde is zoet water, en daarvan is een groot deel bevroren in gletsjers of moeilijk bereikbaar.
In sommige landen is er te weinig proper water. Mensen moeten daar kilometers lopen om een beetje schoon water te halen. In andere landen, zoals België, hebben we gelukkig genoeg water, maar dat betekent niet dat we zomaar mogen verspillen.
Water zuiveren en naar onze huizen brengen kost veel energie en geld. Als we water verspillen, moeten watermaatschappijen harder werken om nieuw water te leveren. Dus waterverspilling leidt tot hogere waterrekeningen en kosten.
Bovendien verandert het klimaat. Doordat er minder water beschikbaar is, ontstaat er droogte (hittegolven) en veroorzaakt schade aan de natuur. Planten en dieren hebben ook water nodig om te overleven. Als wij te veel gebruiken, blijft er minder water over voor de natuur (dieren en planten).
Daarom is het belangrijk dat we bewust omgaan met water. Kleine dingen kunnen al een groot verschil maken. Draai de kraan dicht tijdens het tandenpoetsen. Douche niet te lang. Gebruik regenwater om de planten water te geven. Spoel het toilet niet onnodig door.
Ook op school kun je helpen. Laat de kraan niet lopen als jij je handen inzeept. Meld het als een kraan lekt. En praat erover met je klasgenoten. Samen kunnen we ervoor zorgen dat er genoeg water blijft voor iedereen.
Water is leven. Zonder water kunnen mensen, dieren en planten niet bestaan. Daarom moeten we er zuinig mee omgaan. Niet alleen voor vandaag, maar ook voor de toekomst.
Tijdens het contractwerk zal je een werkblad krijgen met verschillende opdrachten (***) om te werken rond en met een Y-kaart.
Je krijgt hiervoor twee teksten die je kan lezen en / of beluisteren:
Waarom is het belangrijk om afval te sorteren?
en
Waarom is het belangrijk om water te besparen?
Opdracht 1*:
Je hebt de tekst op MELK over ‘Waarom is het belangrijk om afval te sorteren?’ gelezen / beluisterd? Prima. Om jou te helpen bij het invullen van het schema, vind je op het werkblad de benodigde kernwoorden.
Opdracht 2*:
We weten nu (of hopelijk al langer) dat sorteren belangrijk is. Maar om dit correct uit te voeren, dien je ook te weten waarvoor sommige afkortingen staan. Als je ‘t meteen weet, dan noteer je het. In het andere geval zoek je het op.
Je kan hier voor terecht op https://ovam.vlaanderen.be/afval-thuis-sorteren.
Opdracht 3**:
Op het einde van de leestekst ‘Waarom is het belangrijk om afval te sorteren?’ staat dat sommige mensen denken dat sorteren moeilijk is. Dat kan misschien wel eens het geval zijn. Als je niet weet waar iets thuishoort, dan zoek je het best op.
Jouw opdracht bestaat er in om het afval juist te sorteren. Je doet dit door het op de juiste rij te noteren.
Opdracht 4***:
Je hebt de tekst op MELK over ‘Waarom is het belangrijk om water te besparen?’ gelezen / beluisterd? Super!
Het is nu aan jou om het Y-schema in te vullen. Je vindt de kernwoorden terug in de leestekst.
Juf Ann, meester Ruben en meester Frank wensen jou veel succes toe bij het leren leren!