Tip 06
clusteren

Herken je dit? Je wordt wakker en het eerste wat je doet is je smartphone pakken... Je kijkt snel of je een berichtje hebt, je scrollt even door TikTok of YouTube, en je dag is begonnen. Smartphones zijn tegenwoordig niet meer weg te denken.
Maar wist je dat ze niet alleen handig, maar ook lastig kunnen zijn?

Wat?
Een smartphone is een soort minicomputer in je zak. Je kunt er mee bellen, berichten sturen, foto’s maken, muziek luisteren, spelletjes spelenen zelfs je huiswerk mee maken. Superhandig dus! Veel kinderen gebruiken hun telefoon om contact te houden met vrienden, om grappige filmpjes te kijken of om foto’s te maken van leuke momenten.

Nadelen?
Maar... er zit ook een andere kant aan. Soms kun je te veel schermtijd op je smartphone doorbrengen. Je zou een halfuurtje willen spelen, maar ineens is het al anderhalf uur later. Je hersenen vinden al die filmpjes, meldingen en spelletjes zó leuk, dat ze steeds meer willen.

En dan is er nog iets: het kan je afleiden van belangrijke dingen. Je moet eigenlijk je huiswerk maken, maar je telefoon piept. “Even snel kijken,” denk je. Voor je het weet ben je helemaal vergeten wat je aan het doen was.

Daarnaast kan het zijn dat je minder praat met mensen om je heen. Tijdens het eten bijvoorbeeld, zit iedereen op zijn scherm. Dan mis je leuke gesprekken met je ouders of broers en zussen. Of je bent op de speelplaats en in plaats van samen een spel te spelen, zit iedereen in z’n telefoon te staren.

Natuurlijk is het niet allemaal slecht. Er zijn ook positieve dingen! Met een smartphone kun je bijvoorbeeld snel iets opzoeken, zoals de betekenis van een moeilijk woord of hoe je een knikkerbaan kunt bouwen. Je kunt creatief zijn door je eigen filmpjes te maken of foto's te bewerken. En je kunt in contact blijven met vrienden die ver weg wonen.

Tips?
Dus, hoe gebruik je je smartphone slim? Maak duidelijke afspraken met jezelf of met je ouders: bijvoorbeeld, geen telefoon tijdens het eten, of maximaal een uur per dag gamen. Zet je meldingeneven uit als je moet leren. En bedenk of je écht even wil scrollen, of dat er iets leukers te doen is – zoals naar buiten gaan, tekenen of iets bakken!

Smartphones zijn er om jou te helpen – niet om je in hun greep te houden. Jij bent de baas over je scherm. Als je dat goed doet, dan is je smartphone vooral een leuke hulp, en niet een stoorzender.

Je hebt het zelf misschien nog niet opgemerkt, maar mogelijks heb je het al horen zeggen?
De zomers worden warmer. Het regent vaker harder dan vroeger. De seizoenen schuiven op. Er zijn geen echte, koude winters meer. 
Dat heeft allemaal te maken met het klimaat. Maar wat is het klimaat eigenlijk?

Het weer en het klimaat zijn niet hetzelfde.
Het klimaat is het gemiddelde weer in een gebied, gemeten over dertig jaar.
Het verschilt van het weer, dat elke dag kan veranderen. Vandaag kan het regenen, morgen schijnt de zon – dat is weer.
Maar als het over tientallen jaren vaker warm en droog is, spreken we van klimaatverandering.

Waarom verandert het klimaat?
Dat komt vooral door de manier waarop mensen leven. We rijden met auto's, gebruiken elektriciteit, verbranden olie, gas en steenkool. Daarbij komt koolstofdioxide (CO₂) vrij – dat is een gas dat warmte vasthoudt in de lucht. Meer koolstofdioxide (CO₂) betekent: meer warmte.

Door deze opwarming van de aarde smelten gletsjers, stijgt de zeespiegel en verdwijnen sommige diersoorten. Dieren zoals de ijsbeer verliezen hun leefgebied. Ook mensen krijgen te maken met hittegolven, droogte en overstromingen.

Maar... het is niet alleen slecht nieuws. We kunnen samen iets doen!

Er zijn verschillende soorten hernieuwbare energie. We kunnen op een natuurvriendelijke wijze elektriciteit maken. Denk aan:

• Zonne-energie: via zonnepanelen

• Windenergie: via windmolens

• Waterkracht: via dammen en rivieren

Ook recycleren helpt. Door papier, glas en plastic te sorteren, moeten er minder nieuwe grondstoffen gebruikt worden. Minder afval betekent minder vervuiling.

Wil je zelf meehelpen aan een beter klimaat? Hier zijn dingen die jij kan doen:

• Meer de fiets nemen in plaats van de auto.

• Het licht uitdoen als je een kamer verlaat.

• Korter douchen.

• Tweedehands kleren dragen.

• Geen eten verspillen.

Wist je dat voedselverspilling veel koolstofdioxide (CO₂) veroorzaakt? Eten produceren vraagt water, energie en vervoer. Alles wat je niet opeet, is verspilling van grondstoffen.

Ook op school kun je helpen. Misschien kun je met je klas een groene actie opzetten. Zoals een zwerfvuilactie, een klimaatslogan bedenken of bomen planten.

Klimaatbewust leven is niet moeilijk. Het begint met kleine keuzes, elke dag.
Als jij nu begint, inspireer je anderen ook. En wie weet? Misschien verzin jij later wel een oplossing die de wereld écht verandert.

Denk groot. Begin klein.
Het klimaat is van ons allemaal.
En ja – ook jij kunt het verschil maken!