Kỹ Thuật Vượt Qua Mùa Đông

Ngược lại với quan niệm phổ biến rằng ớt là cây trồng ngắn ngày, cây ớt lại là cây lâu năm có thể phát triển tốt trong nhiều năm nếu vượt qua mùa đông thành công. Những cây ớt sống qua mùa đông có thể mang đến cho bạn một sự khởi đầu tuyệt vời cho vụ trồng mới, vì cây ớt trưởng thành sẽ nhanh chóng cho ra hoa và cho thu hoạch rất sớm trong năm thứ hai. Không may là trong mùa đông, cây ớt của bạn có thể tỏ ra dễ thay đổi và dễ làm bạn nản lòng. Hướng dẫn này nhấn mạnh một số vấn đề phổ biến và cung cấp một số ý tưởng để tăng cơ hội thành công.

Kiểm soát sự phát triển & kiềm chế tình trạng ngủ đông 

Tác giả bài viết đã có nhiều thành công và thất bại với mỗi loài ớt khác nhau (cả loại cây trồng & cây dại) và đã thử tất cả mọi thứ từ các chế độ tưới nước khác nhau, cắt tỉa mạnh và sự hỗ trợ về khí hậu để cải thiện cơ hội tồn tại của cây trồng.

Những cây ớt vượt qua mùa đông thành công gần như luôn luôn cho nhiều quả hơn trong năm thứ 2. Điều này đặc biệt đúng đối với một số loài ớt Chinense (như  Habaneros), thường có vụ trồng dài tới 120 ngày trở lên và không đủ thời gian để cho quả hết khả năng trong năm  thứ nhất, cụ thể là ở khí hậu có nhiệt độ thấp. Mẹo để vượt qua mùa đông là kiểm soát sự phát triển hay kiềm chế tình trạng ngủ đông.

Ngủ đông, quá trình cây ớt 'ngủ' một cách có hiệu quả, có thể kích hoạt khi mức độ ánh sáng tự nhiên giảm xuống và nhiệt độ tụt xuống dưới 50oF. Cây ớt ngủ đông sẽ rụng hết lá và do đó không có dấu hiệu của sự phát triển, tuy nhiên không phải chúng bị chết. Cây ớt ngủ đông nên được cắt ngọn chỉ để lại một chân gốc nhỏ vài inch phía trên mặt đất. Việc để lại những phần cây bị chết sẽ khuyến khích sâu hại như bọ cánh trắng và các mầm bệnh. Thậm chí sau khi được cắt tỉa sát nhất, cây ớt ngủ đông vẫn sẽ đâm chồi để có sự phát triển mới mạnh mẽ khi tiết xuân ấm áp trở lại, tất nhiên với giả định là chúng đã vượt qua được mùa đông.

over winter

Những giống ớt nào sống qua mùa đông tốt nhất?

Trong số 5 loài ớt thuần hóa/được trồng trọt (Annuum, Chinense, Pubescens, Frutescens & Annuum), loài Pubescens có xu hướng vượt qua mùa đông tốt nhất. Khí hậu tự nhiên của chúng là mát mẻ trên các sườn dãy Andes và chúng có thể khá lạc quan để chịu đựng nhiệt độ thấp về mùa đông ở nhiều nước châu Âu. Tuy nhiên không có cây ớt nào có thể sống sót nếu bị thấm sương mù quá nặng. Các phân tử nước trong hệ thống rễ cây nở ra khi đóng băng gây nên sự thiệt hại vĩnh viễn cho cây ớt. Các loài ớt như Rocoto và Manzano thường vượt qua mùa đông rất tốt với thiệt hại nhiều hơn việc rụng một ít lá một chút. Nhiều người có xu hướng để lại những quả chưa chính trên cây. Mặc dù sự phát triển chậm lại đến ngừng hẳn, chúng có xu hướng chín khi ngày dài ra và thời tiết tốt hơn. Ớt Eximium, một loài ớt dại có quan hệ gần gũi với Pubescens và các loài ớt dại khác như Chacoense và Pratermissum cũng vượt qua mùa đông rất tốt.

Ớt Chinense, bao gồm Habaneros, Nagas & Mũ Bê-rê Xcotlen, đòi hỏi các điều kiện thời tiết ấm áp hơn và vụ mùa trồng dài để quả phát triển và chín hoàn toàn. Bạn có thể nghĩ rằng những loài này sẽ gặp khó khăn nhất để vượt qua mùa đông ở xứ lạnh. Không phải vậy, mặc dù chúng có lẽ là những loài khó dự đoán nhất. Một cây ớt Habanero sô-cô-la 2 năm tuổi, đã vượt qua 2 mùa đông lạnh giá đã tàn lụi trong năm thứ ba bất chấp các điều kiện nhẹ nhàng hơn. Và một cây ớt Đỏ Savina ba năm tuổi đã chết bất chấp đã vượt qua hai mùa đông trước đó khi còn là một cây ớt nhỏ, yếu ớt. Tại sao điều này xảy ra? Có thể yếu tố bổ sung ở đây là việc chưa loại bỏ những quả chín khỏi cây ớt.

Loại Bỏ Các Quả Chín

Một nhiệm vụ của cây ớt trong vòng đời là tạo ra hạt giống, nhưng lại cung cấp cho dạ dày của bạn những quả ớt ngon lành năm này sang năm khác. Khi quả đã chín, hạt ớt có thể phát triển độc lập và nhiệm vụ của cây ớt đã hoàn thành. Nếu bạn vẫn hái quả, cây ớt sẽ cố gắng sản xuất thêm quả nếu nó có đủ dưỡng chất để làm điều đó nhờ đáp ứng nhu cầu bón phân đúng cách trước giai đoạn cho quả.

Trong trường hợp cây ớt Habanero Sô-cô-la & ớt Đỏ Savina đã chết, các quả chín trên cây được để lại, trong khi trong năm trước lại thu hoạch hết. Ngoài ra, tất cả quả ớt từ cây ớt Naga Morich & Caronog (cũng thuộc loài Chinense) trước mùa đông và cả hai đã sống sót. Mặc dù việc loại bỏ các quả chín sẽ không đảm bảo sự sống sót của cây ớt, việc đó có lẽ sẽ cải thiện cơ hội của cây ớt để sống sót.

Cuối cùng, cây ớt thuộc loài chinense có vẻ chịu đựng việc rụng lá nhiều hơn các loài khác. Rụng lá là hoàn toàn bình thường và là một cách tự nhiên của cây ớt để giữ năng lượng trong quá trình ngủ đông. Nên vứt bỏ toàn bộ lá rụng để tránh tạo điều kiện cho sâu hại và mầm bệnh.

Tỷ lệ sống sót cao

Ớt Frutescens có lẽ có quan hệ gần gũi nhất (trong số 5 loài ớt thuần hóa được canh tác) với loài ớt Chinense và tỷ lệ sống sót của chúng tương tự nhau. Ớt Tabasco vượt qua mùa đông tốt nếu quả được hái hết và được xén tỉa thật sát. Nếu không được xén tỉa lá, cuối cùng cây ớt sẽ trở thành màu nâu và thường chết nhanh chóng, một kịch bản cho những cây ớt thuộc các loài annuum có vẻ như là loài ớt dễ bị tổn thương nhất. Trong quy ước đặt tên cho ớt, Annuum có nghĩa là cây một năm, một sự nhầm lẫn về tên gọi, vì tất cả các loài ớt đều là cây lâu năm. 

Cây ớt Annuum thử nghiệm được đưa vào nhà, bỏ hết quả, giảm nước và cắt tỉa gần đến gốc, nhưng ngay cả khi chúng sống qua năm thứ 2, chúng gần như luôn luôn là những mẫu cây yếu. Tất nhiên chúng luôn là những ngoại lệ.

Ưu điểm của ớt Annum là ở chỗ hạt giống có xu hướng sẵn có hơn và chúng phát triển nhanh hơn các loài khác nên không bị tổn thất nhiều nếu cây bị chết.

over winter
over winter
over winter

Các Chế Độ Tưới Nước

Cuối cùng, các chế độ tưới nước cũng có ảnh hưởng tới sự thành công hay thất bại của cây ớt khi vượt qua mùa đông lạnh. Cây ớt ghét gốc bị ẩm ướt quá, đặc biệt là khi không đủ nhiệt độ của khí hậu để tạo điều kiện cho quá trình bay hơi nước (sự bay hơi của nước từ lá cây và đất trồng). Bạn nên tưới nước ở mức tối thiểu; có thể mỗi tuần một lần thay vì mỗi ngày một lần, tuy nhiên đừng bao giờ để đất trồng kho hạn hoàn toàn.

Kết Luận

Vượt qua mùa đông ở xứ lạnh là một việc khó khắn đối vói cây ớt nhưng bạn có thể nâng cao cơ hội thành công của mình bằng cách: 

- Trồng giống ớt chịu lạnh tốt hơn như Pubescens

- Cải thiện các điều kiện khí hậu bằng cách đưa cây ớt vào nhà

- Loại bỏ các quả chín trước mùa đông

- Cắt tỉa thân gỗ và loài bỏ phần bị chết hoặc bị bệnh để tránh sâu hại và mầm bệnh

- Kiểm soát các chế độ tưới nước

Nếu những nỗ lực của bạn để giúp cây ớt vượt qua mùa đông phải hứng chịu nhiều thất bại hơn là thành công, thì đó không phải là thất bại. Không gian thường rất quý giá trong vườn ớt và nếu tất cả cây ớt đều sống sót, bạn sẽ có ít không gian hơn để thử những giống ớt mới cho năm sau. Nếu bạn thực sự thích một giống ớt cụ thể, bạn luôn có thể trồng lại từ hạt giống lấy từ cây mẹ. Thậm chí nếu hạt giống không thuần chủng (đã lai với giống khác), bạn vẫn có thể có một 'giống mới' rất lý thú trên tay.