Đau lòng phá lúa trồng ớt

Gần 30 năm có kinh nghiệm trồng trọt hoa màu, ông Vũ Văn Phong (Đông Hưng, Thái Bình) cảm thấy tiếc nuối nhất là những lần mắc bẫy người ngoài đi phá lúa trồng cây nông sản bán cho Trung Quốc.

"Trong đời làm nông, tôi nhớ nhất là những bài học xương máu của những năm 90, khi nhà nhà bỏ lúa quay sang trồng vải thiều. Sau 4,5 năm đầu tư giống, công chăm sóc, đến ngày sắp thu mới phát hiện toàn bộ giống vải đó là vải lai, năng suất rất thấp, chất lượng quả kém hoặc có cây không cho quả khiến nhiều người phải nuốt nước mắt chặt bỏ vải lai, chuyển sang trồng lúa", ông Phong kể.

Vài năm sau, người dân lại đổ xô đi lấp ruộng làm vườn để trồng hoa hòe bán cho Trung Quốc. "Khi đó một cân hòe ngang với 20 cân thóc, nhưng khi nhà nào cũng trồng hoa hòe để bán thì hòe rớt giá thảm hại. Có mùa, hoa hòe xuống giá chỉ còn 12 đến 13 nghìn đồng/kg mà thu được 1 kg hoa hòe đâu có dễ. Người dân lại nản, bắt đầu chặt cây hòe. Một số nhà để lại vài cây cho râm nhà, râm vườn thì bây giờ hòe lại có giá. Giá hòe hiện tại là 130 nghìn đến 140 nghìn đồng/kg nhưng đa số hòe còn lại trong dân chủ yếu là những cây hòe già, không cho nhiều hoa. Nhưng tôi biết, vì hoa hòe đang hiếm, giá mới cao như thế chứ lại ồ ạt đi trồng hòe, có khi thương lái Trung Quốc lại ép giá thê thảm" - ông Phong nhớ lại.

Cách đây 3 năm, một vài người môi giới đến vận động bà con trong xã trồng ớt Hàn Quốc để thu mua bán sang Trung Quốc. Người dân lại đua nhau trồng ớt.

Ông Phong nhớ, năm đó gia đình ông trồng 1 sào ớt mà thu lại được 3 triệu đồng, gấp nhiều lần so với trồng lúa mặc dù có hơi vất vả. Sang đến vụ mùa, thấy trồng ớt có ăn, người dân quê bắt đầu bỏ trồng lúa chuyển sang trồng ớt kim. Chỉ tính riêng tiền giống, mỗi nhà đầu tư đến  400 nghìn đồng/sào. Trồng ớt vào tháng 6 âm lịch, thì sang tháng 7 mưa ngâu, mưa nhiều, nắng lắm nên đất nổi chua và bí chặt rễ cây khiến cho cây ớt không thể nào lên được.

"Một kg dưa bán cho lái mua với giá 500 đồng nhưng họ chọn hàng chặt lắm, dưa bán được thì ít đổ đi thì nhiều. Dưa trồng hai ngày lại phun thuốc 1 lần nên không ai dám ăn. Mỗi ngày hái quả một lần, những lái buôn khi thu mua luôn mang theo chiếc khuôn mẫu. Họ sẽ cho dưa vào chiếc khuôn nếu quả dưa ngon vừa hoặc nhỏ hơn chiếc khuôn thì họ lấy còn to quá thì họ bỏ. Mỗi lần thu hoạch được 50 cân thì chỉ có 15 đến 20 cân lọt qua vòng loại của lái buôn", nói đến đây, ông Phong nghẹn ngào biết bao nhiêu bài học nhưng người dân vì quá khổ nên chỉ cần vận động nghe mùi mẫn họ sẽ làm ngay.

Gia đình tan nát vì trồng ớt xuất khẩu

Trường hợp của gia đình ông Vũ Quốc B. ( K.X, Thái Bình) còn thê thảm hơn người quê ông Phong rất nhiều. Gia đình ông B. chuyên làm nghề trồng cây nông sản để bán cho thị trường khu vực. Chỉ qua vài năm, gia đình ông giàu lên trông thấy với cây cà chua.   Năm 2008, lái buôn đến vận động ông và người dân trong xã trồng ớt để bán sang Trung Quốc với mức giá đặt ra rất cao. Nhận thấy cơ hội kiếm tiền, nên ông B. quyết định thuê đất của người dân, khoan giếng để lấy nước tưới cây về vụ đông, thuê thêm người làm... đầu tư một khoản không ít.

Mặc kệ vợ con khuyên răn nhưng ông B. kiên quyết làm cho ra làm. Năm đó ớt được mùa, nếu như đúng giá cả ban đầu người mua chào hàng, ông B. sẽ thắng lớn nhưng thấy người dân trúng đậm ớt, lái buôn "lật lọng" trả giá rất thấp chỉ 3 đến 4 nghìn đồng/kg, trong khi giá thỏa thuận ban đầu đưa ra là 12 đến 15 nghìn đồng/kg. Khi ông B thắc mắc giá thấp, ông và người dân chỉ được giải thích phía khách hàng bên Trung Quốc chê. Có đợt đang rộ mùa hái quả, công ty thu mua cho biết ngừng mua một thời gian khiến nhiều nông dân trồng ớt điêu đứng.

Ông B. tiếc của nên đành hái ớt về phơi khô. Nếu thuê người hái lại không có tiền để trả công nên vợ chồng, con cái ông lầm lũi hái ớt về phơi bán cho dân trong vùng. Chỉ riêng vụ đầu tư để đời đó, ông B. lỗ khoảng 45 đến 50 triệu, chưa kể đến công sức của 3 lao động trong gia đình. Vợ chồng ông thường xuyên cãi nhau chuyện làm ăn thất bát nên gia đình càng xáo trộn hơn. Tức vì chồng không nghe lời khuyên, năm đó vợ ông bỏ nhà vào miền Nam sống với em gái. 

Trao đổi với phóng viên, ông Đỗ Văn Thắng - chủ tịch một xã trong huyện Đông Hưng cho rằng: rất khó kiểm soát việc dân phá lúa trồng nông sản. Mặt khác, thương lái Trung Quốc không xuống tận địa phương để vận động người dân mà chủ yếu thuê qua các môi giới. Những vị môi giới này làm việc trực tiếp với người dân không qua chính quyền cơ sở nên chính quyền khó mà tham gia.

Cũng theo ông Thắng, xã ông chủ yếu là trồng cây vụ đông nên có thể môi giới, lái buôn ra chợ để thu mua nhiều hơn là trực tiếp xuống vườn mua. Mấy năm trước, có gia đình trồng cây chuyên biệt để bán sang Trung Quốc, nhưng nhiều bài học được trả giá nên nông dân cũng không còn mặn mà với việc trồng cây xuất khẩu. Mặc dù cây nông sản đó có thể cho thu hoạch gấp hai, ba lần trồng lúa.

Còn anh Lê Văn Ngọc (Giám đốc công ty chuyên thu mua nông sản Lộc Xuân) cho rằng, đa số nông dân miền Bắc trồng nông sản là bán sang Trung Quốc, một phần nhỏ bán cho Hàn Quốc, Đài Loan... Việc bán hàng cho thương lái Trung Quốc rất nguy hiểm vì tiềm ẩn những rủi ro cao nên chuyện thắng thua của người đi buôn và của người nông dân cũng không có gì khác nhau, đều chấp nhận mạo hiểm.

Theo Lan Chi

GDVN