14 december - Themaviering over gezag III

14 december 2025.

Lieve mensen van God,

Het thema van deze viering is Gezag. De twee vorige sprekers zijn ingegaan op de vraag “Hoe werkt gezag?”. Ik wil vandaag inzoomen op de vraag “Wanneer heeft iemand gezag en waarom?”

Het bekleden van een hoge positie is niet voldoende om ook werkelijk gezag te hebben. Dit zien we vandaag in de eerste lezing, uit de Handelingen van de Apostelen. Wat is er aan de hand? De apostelen Petrus en Johannes hebben een man genezen van zijn verlamming. Dit gebeurt in de tempel van Jeruzalem. De apostelen doen dit niet op eigen gezag. Zij doen dit in de naam van Jezus. Ze zeggen hierbij nadrukkelijk dat Jezus uit de doden is opgestaan. Hij is de verrezen Heer. Dit laatste steekt de hogepriesters. Zij zagen in Jezus een bedreiging. Daarom hebben zij Jezus ter dood veroordeeld en uitgeleverd aan Pilatus. Nu vertellen de apostelen dat Jezus leeft, dat hij verrezen is. Daarmee draaien Petrus en Johannes de rollen om. Nu zit de hogepriester in de beklaagdenbank. Hij denkt de brand te blussen door een spreekverbod op te leggen. Maar de apostelen erkennen die beslissing niet. Wij moeten meer gehoor geven aan God dan aan mensen (vgl. Hand. 5,29). De hogepriesters zijn meer bezig met hun eigen positie dan met het welzijn van de mensen en de wil van God. Hun slechte gedrag ondergraaft hun gezag.

Voor het thema gezag heeft de evangelie lezing vandaag bijzondere betekenis. Het woord valt letterlijk en Jezus wordt vergeleken met een ander groep sprekers. Waarin verschilt Jezus van de schriftgeleerden? Eerst een vraag vooraf. Zijn schriftgeleerden altijd fout in het Nieuwe Testament? Het antwoord is nee. Er zijn ook goede schriftgeleerden. Denk aan Mattheus, Paulus en Gamaliël; zij hebben van jongs af aan de bijbel doorgegeven aan anderen, soms met weinig levenservaring. Dit is bij Jezus anders. Toen hij 12 jaar was, bleek hij opvallend wijs. Maar zijn werk als prediker begint pas wanneer hij 30 jaar oud is. Ruim 18 jaar heeft hij opopvallend geleefd en gewerkt tussen en met de mensen. Als timmerman in het familiebedrijf van Sint Jozef. Wat opvalt, is de levenservaring van Jezus. De parabels die hij vertelt, zijn herkenbaar en uit het leven gegrepen. Daarnaast is Jezus bijzonder door zijn speciale band met God de Vader. Vlak voor de lezing vandaag staat het verhaal over de doop in de rivier de Jordaan. Daar klinkt een stem uit de hemel: “Jij bent mijn Zoon de geliefde. In jou heb ik welbehagen”.

Het evangelie vandaag is de eerste keer dat Jezus optreedt in het openbaar. Marcus heeft geen kerstverhaal. Maar dit eerste optreden maakt duidelijk wat de opdracht van Jezus is. Dit ge-beurt door een andere stem, een tegenstem, van de tegenstander God en van menselijk geluk. De onreine geest zegt twee dingen: “Ik weet wie jij bent: de heilige van God”. Hij erkent in Jezus de Zoon van God. Maar de onreine geest zegt nog iets: “Ben jij gekomen om ons te vernietigen?” Deze retorische vraag is het programma voor het hele evangelie. Inderdaad is Jezus gekomen om de macht van het kwade te overwinnen. Door zijn leven, zijn dood en zijn verrijzenis. Jezus is gekomen om de onreine geesten te vervangen door de Heilige Geest. De mensen in Kafarnaüm erkennen het gezag van Jezus. En het goede nieuws verspreidt zich in de wijde omtrek.

Nu wil ik de sprong maken naar onze tijd. Ik stel mijzelf de vraag: Wat maakt dat ik het gezag van iemand erken of juist niet? Ik gebruik het voorbeeld van de nieuwe paus, Leo xiv; geboren als Robert Prevost.

Het mooie van deze tijd is dat je dingen kunt terugzien op het internet. Vaak nog maanden later. Dit helpt om voor mijzelf een goed beeld te krijgen van Robert Prevost, nu paus Leo. Wat maakt dat ik vertrouwen heb in deze man, dat ik gezag aan hem toeken?

Het eerste wat mij opvalt is zijn echtheid. Hij is open en heel naderbaar. Hij is gewend om in het openbaar op te treden maar hij speelt geen toneel. Hij heeft geen groot ego, maar kan zichzelf relativeren door een grapje of een persoonlijk verhaal.

Het tweede hoor van veel mensen in documentaires. Hij kan goed luisteren. Hij kan wat mensen zeggen, kort en helder samenvatten. Mensen voelen zich echt gehoord. Hij luistert achter de woorden, naar de diepere zorg van de sprekers. Dit wekt zowel vertrouwen als gezag.

Een derde punt is dat hij zich in zijn beslissingen laat leiden door de vraag: “Wat wil God van mij”. Hij neemt tijd voor gebed en meditatie. Elke dag. En dit werkt door in zijn omgang met mensen.

Ik zag een video van dertien jaren geleden. Toen was hij overste van alle Augustijnen over de hele wereld. Het interview ging over het synodaal proces. Er werden moeilijke vragen gesteld, maar hij was volkomen bij zichzelf en gaf heel rustig antwoord. Goed doordacht en evenwichtig. Hij liet zich niet opsluiten in de vraagstelling maar verbreedde het perspectief naar de hele wereldkerk.

Wat mij ook aanspreekt is zijn aandacht voor mensen in de marge. Hij heeft 25 jaar ervaring in Peru. Ook is hij 12 jaar opperhoofd geweest van de Augustijnen. Hij bezocht 50 landen overal op aarde. Zijn eerste buitenlandse reis als paus ging naar Turkije en Libanon, twee landen waar hij nog niet eerder was geweest.

Belangrijk vind ik ook de manier waarop hij omgaat met vrouwen. De belangstelling voor wiskunde en natuurkunde heeft hij van zijn moeder, die ook een diploma had als Bachelor of Science. In zijn studententijd behandelde hij vrouwen en mannen gelijkwaardig als vrienden. Tijdens zijn voorbereiding op het priesterschap koos hij een vrouwelijke religieuze als gees-telijk begeleider. In Peru heeft hij cursussen opgezet voor slachtoffers van vrouwenhandel, zodat zij in hun eigen levensonderhoud kunnen voorzien.

Een paar maanden geleden was in Rome een bijeenkomst over de implementatie van het synodaal proces. Op het podium stond een lange tafel met daarachter vertegenwoordigers van alle werelddelen. Ieder bracht een kort verslag uit en stelde een vraag aan de paus. Twee van de rapporteurs waren vrouwen. De gespreksleiding was in handen van een vrouw, zuster Nathalie Becquart. Ze deed het voortreffelijk, in verschillende talen. Het was mooi om het samenspel te zien tussen de gespreksleider en de paus. Ze lieten elkaar in hun waarde en gaven de ander de ruimte om te bloeien. Ik heb vertrouwen in hun samenwerking en diep respect voor hun beider kwaliteiten en integriteit.

De eerste woorden van paus Leo waren “Vrede zij met jullie”. Zijn eerste reis voerde hem naar een verscheurd land, Libanon. Hij is werkelijk een vredestichter en een bruggenbouwer. Dit alles maakt dat ik zijn gezag van harte erken.

Laten we daarom blij zijn met een wereldleider van dit kaliber. Juist in deze dagen van polarisatie en oorlog. Laten we ons voorbereiden op de geboorte van het kerstkind, de Vorst van de Vrede. Want de belofte zal werkelijkheid worden – uiteindelijk zal de steppe bloeien. Amen.