24 juli

Inleiding

Welkom in deze kapel. Het is de eerste keer in jaren dat wij hier een zondagse viering houden. Vóór Corona stonden hier nog houten kerkbanken. Nu zit u op stoelen. Ook de opstelling is anders. Het is voor ons allemaal nog even wennen.

Het is vakantietijd. Veel mensen zijn op reis. Daarom gebruiken we vandaag en de komende weken deze kleinere ruimte. We zitten dichter bij elkaar en kunnen ons zo meer gemeenschap voelen. Maar ieder die dit wil, kan anderhalve meter afstand bewaren. Ik hoop dat de Live stream ook hier goed werkt. Een bijzonder welkom aan de mensen die met ons mee vieren – op dit moment of op een later tijdstip.

Het thema van deze viering is Gastvrijheid. Dit thema sluit aan bij vakantie en reizen. Wat betekent het voor ons, wanneer we buiten onze vertrouwde omgeving zijn? Wanneer we nieuwe mensen ontmoeten? Wanneer we afhankelijk zijn van de gastvrijheid van anderen? En omgekeerd: Hoe treden wij andere mensen tegemoet? Op welke manieren kunnen wij onze gastvrijheid beoefenen en misschien vergroten? Over deze vragen wil ik samen met U nadenken in de overweging.

Op weg naar deze kerk zag ik allerlei mensen bezig met hun mobiele telefoon. Ik moest even glimlachen. Al die mensen zitten in hun eigen bubble. Hier in deze kapel zitten we ook in een bubble. Wij zijn hier samen in de bubble van God. Want liturgie vieren is God ontmoeten. We zongen in het openingslied: “Wij zoeken U als wij samen komen”. Dit uur is gewijd aan de ontmoeting met God. Wij geloven dat Hij aanwezig is in de oude woorden van de Bijbel en in het Brood dat wij delen. Laten wij onze ontmoeting beginnen door God te begroeten met het kruisteken: In de naam van de Vader, de Zoon en de Heilige Geest.

Overweging

Genesis 18, 20-32 en Lucas 11, 1-13

In onze moderne tijd laten wij niet veel aan het toeval over. Wij plannen onze reis. We reserveren een hotel of een camping. We betalen met onze pinpas of master card. Maar honderd jaar geleden ging reizen heel anders. En denkt U aan de tijd van Abraham: vierduizend jaar geleden – toen waren er geen herbergen. Wanneer iemand een lange reis moest maken, was hij aangewezen op gastvrijheid van anderen, van onbekenden. Daarom was gastvrijheid een heilige plicht. Niet iedereen hield zich aan die heilige plicht. Daarover gaat de eerste lezing vandaag.

Het is altijd belangrijk om Bijbelverhalen te lezen in hun context. Vandaag is dit extra belangrijk. In het boek Genesis gaan twee hoofdstukken over gastvrijheid, namelijk 18 en 19. In de eerste helft van 18 laat Abraham zien wat de ideale vorm van gastvrijheid is. Abraham ontvangt drie volstrekt vreemde mannen alsof ze God zelf zijn. Hij bespaart zich geen enkele moeite. Het bijzondere van dit verhaal is, dat de vreemdelingen werkelijk God zijn, maar Abraham kon dit niet van te voren weten. Dit wordt pas duidelijk in de loop van het verhaal. In hoofdstuk 19 zien we het absolute tegendeel van gastvrijheid: twee vreemdelingen worden (bijna) slachtoffer van ernstige mishandeling. Tussen beide verhalen ín staat de eerste lezing vandaag. Abraham, de voorbeeldige gastheer, gaat in gesprek met God, en probeert de steden Sodom en Gomorra te redden van de ondergang. Waarom doet Abraham dit? Eerder in het boek Genesis was aan Abraham beloofd dat hij een zegen zou zijn voor z’n omgeving. Abraham probeert vandaag die opdracht uit te voeren in dialoog met God.

Laat mij kort twee misverstanden wegnemen. Sodom en Gomorra gaan niet over seks. Dit is een latere invulling, vooral in de 19^de eeuw. In het Nieuwe Testament komen deze steden ook voor. Maar het gaat steeds om het gebrek aan gastvrijheid, om de noodzaak van bekering en om verwoesting als bekering uitblijft. Het gaat nooit over seksualiteit.

Het tweede misverstand draait om het woord “wraak”. Is God belust op wraak? Het antwoord is nee. In de Bijbel verbiedt God aan mensen om onderling wraak te nemen. Want dit leidt tot een eindeloze cirkel van geweld. God zegt: Laat het aan Mij over om recht te spreken en de verstoorde rechtsorde te herstellen.

Zo begint de eerste lezing vandaag. God heeft de noodkreten van eerdere slachtoffers gehoord. Maar als goede rechter wil God niet afgaan op “horen zeggen”. In de beeldspraak van dit verhaal daalt God uit de hemel neer om de feiten te controleren. Dan begint de dialoog tussen God en Abraham.

Abraham spreekt God principieel aan als rechtvaardige rechter. “De goeden mogen niet lijden onder de kwaden”. Vervolgens dingt Abraham steeds meer af, met grote vrijmoedigheid. De vraag is dan: waarom stopt Abraham bij tien? De rabbijnse traditie geeft hierop een duidelijk antwoord. Wanneer je leeft in een omgeving van groot onrecht, is tien huishoudens het minimum van een gemeenschap. Als het getal daalt onder de tien, kun je niet langer je eigen identiteit bewaren en zul je opgeslokt worden door de immorele omgeving. Elke gemeen-schap heeft een minimum omvang nodig om levenskrachtig te zijn.

In het evangelie vandaag komen we ook het thema gastvrijheid tegen. Wanneer je onverwacht bezoek krijgt, wil je de gasten voldoende voedsel voorzetten. Zo nodig doe je dan een beroep op vrienden of buren. Menselijke gastvrijheid is bij Jezus een beeld voor de onvoorstelbare gulheid van God. Het allerbelangrijkste dat God ons geeft, is een ‘stuk van zichzelf’, de heilige Geest. Belangrijk is dat wij ons openstellen voor Zijn geest, dat wij erom vrágen.

Hoe speelt gastvrijheid een rol in ons eigen leven?

Volgende week zondag wordt in deze ruimte een viering gehouden waarin mensen uit de Anna-Bon parochie onze gasten zullen zijn. Hun eigen kerkplek blijft die dag gesloten. Hoe gaan wij hen ontvangen? Stappen wij gastvrij af op onbekende gezichten? Tonen wij belang-stelling? Laten wij hen voelen dat we samen op weg zijn binnen het verband van Clara en Franciscus? Ik hoop dat velen van U aanwezig zullen zijn.

Morgen, maandagmiddag, wordt een tentoonstelling geopend over de lange termijn effecten van de slavernij. In het evangelie vandaag schets Jezus twee mogelijke reacties. De buurman kan antwoorden: “Ik lig al in bed. Jouw gasten zijn jouw probleem!”. Of de buurman kan opstaan en ingaan op de behoeften van zijn naaste. Wat zal onze reactie zijn? Zeggen wij tegen onze medeparochianen: “De geschiedenis van de slavernij, dat is jouw probleem!” Of stellen we ons open voor de ervaringen en verhalen van anderen? Ook – juist – als het niet onze eigen verhalen zijn?

Straks, na deze dienst, is er gelegenheid om elkaar te ontmoeten in de koffiebeuk. Welke rol kan gastvrijheid hierbij spelen? Gaan we meteen zitten bij ons vaste groepje? Of stappen we af op iemand die we nog nooit gesproken hebben of al heel lang niet meer? U hoeft niet de hele tijd met vreemden te praten. Na tien minuten kunt U weer naar uw vaste groepje gaan. Maar ga eens op avontuur. In de vakantie ontmoeten we vaak onbekenden. Vandaag hoeft U niet ver te reizen. Een paar voetstappen zijn al genoeg. Gastvrijheid begint heel dichtbij.

Laten we bij dit alles de Heilige Geest niet vergeten. Moge de liefdevolle God ons de vindingrijkheid geven om op elkaar toe te stappen.

Amen.