Gastsprekersmaand 2022 I

Op 20 maart 2022 wordt de aftrap gegeven door Alex van Ligten. Voorganger is Frans Woortmeijer.

De voordracht van Alex vindt u hier.

Alex van Ligten (1947) groeide op in Amsterdam in een vriendelijk randkerkelijk milieu. Hij studeerde theologie in Utrecht. In 1973 werd hij predikant in Molkwerum en Koudum en in 1978 in Sneek, waar in de eerste jaren de accenten sterk lagen op het vormingswerk en de politiek-maatschappelijke betrokkenheid van de gemeente. Later kwam daar de theologische vorming van gemeenteleden bij. Gaandeweg de eenwording van de hervormde gemeente en de gereformeerde kerk kwam de nadruk meer op het reguliere wijkwerk en het pastoraat te liggen.

Tijdens en na de studie werd hij sterk beïnvloed door Barnard, Naastepad en Breukelman. Via het werk van Miskotte kwam hij in aanraking met wat zijn grootste joodse inspiratiebron zou worden: Franz Rosenzweig, wiens werk voor hem de toegang ontsloot naar de joodse wortels van het christendom en de inspiratie van het joodse denken voor onze wijze van geloven. Dit kreeg zijn neerslag in zijn publicatie Wegwijzer voor de bijbel (1996).

In zijn eigen Sneeker leerhuis en daarbuiten is hij veel met taal en vertalen bezig. Hij werkte mee aan de jongste vertaling van de evangeliën in het Fries: De fjouwer evangeeljes, in de liederenbundel Hoop voor alle volken staan vertalingen van zijn hand. Hij schreef bijbelliederen voor Omrop Fryslân en voor een klein gezelschap waarmee hij avondvullende programma’s over David en Paulus verzorgt. Maar bovenal is hij de vertaler van Rosenzweigs hoofdwerk Der Stern der Erlösung (De ster van de verlossing, 2000) en de auteur van Intussen is het ook weer droog geworden, de hele bijbel in zestig pauzenummers (2010).

Hij is lid van de redactie van het bijbels-theologische tijdschrift Om het levende woord en sinds 2001 vaste gastspreker in de Ekklesia Amsterdam, waar hij ongeveer zes keer per jaar voorgaat.

24 april (Beloken Pasen) is het de beurt aan Gerard Swüste in een viering waarin Frank de Haas voorgaat. Zijn voordracht vindt u hier.

Gerard Swüste (1945) studeerde theologie aan de Katholieke Theologische Hogeschool Amsterdam. Hij werkte voor de KRO/RKK, onder andere voor radioprogramma’s als Kruispunt Radio, Het Klooster, Echo en het Theater van het Sentiment. Sinds 1976 preekt hij regelmatig in de Amsterdamse Dominicus. Tenslotte is hij een kenner en begenadigd uitvoerder van de muziek van Bob Dylan. In 2020 sprak hij in onze kerk over het thema Psalmen.

In hedendaags taalgebruik, met verrassende eigentijdse formuleringen en dicht bij de grondtekst, laat Gerard Swüste de psalmen klinken in zijn boek “Altijd hetzelfde lied” als de liederen van de mens van altijd, met zijn eeuwige thema’s. De meeste psalmen mogen dan meer dan ­2500 jaar oud zijn, de mens blijkt sindsdien in wezen niet veel veranderd en de psalmen zijn daarmee nog steeds actueel. Het is altijd hetzelfde lied. In de korte, treffende toelichtingen bij elke psalm worden de diepte en de reikwijdte van deze ‘levensliederen’ nog eens onderstreept. In 2020 verscheen van zijn hand “Uit het leven gegrepen”, waarin hij de Bijbelboeken Spreuken, Prediker en Hooglied vertaalt en toelicht.

Hieronder volgt een korte toelichting op Hooglied (met dank aan de KU Leuven).

Hooglied

De Hebreeuwse naam van het Hooglied, Shir-ha Shirim betekent letterlijk “lied der liederen”. Van Maarten Luther kwam de titel : Hohes Lied en via de Statenvertaling ontstond daaruit de in Nederland gebruikelijke naam Hooglied.

Volgens de titelregel is Salomo de auteur van het Bijbelboek. Op grond van de hedendaagse datering van het Bijbelboek is dit onwaarschijnlijk. Meer voor de hand ligt de literaire gewoonte het auteurschap van een belangwekkend boek toe te schrijven aan een bekend of gewaardeerd persoon als “aanbeveling”. Het boek is in het Hebreeuws geschreven, maar heeft invloeden ondergaan van het Aramees, het Perzisch en het Grieks.

Het boek telt 117 verzen verdeeld over acht korte hoofdstukken en is daarmee een van de kortere Bijbelboeken. Het hoort tot de Ketoeviem, de Geschriften, waar het samen met Ruth, Prediker, Klaagliederen en Ester deel uitmaakt van de Megillot (de vijf feestrollen), die op specifieke feestdagen in de synagoge worden gelezen.

De tekst is in lyrische stijl geschreven en is een dialoog tussen Hij (de bruidegom) en Zij (de bruid.

Zij en Hij verlangen naar elkaar, ontmoeten elkaar; in beeldende, zinnelijke taal bezingen ze de wederzijdse schoonheid, waar de natuur een grote rol in speelt. Zij zingt ook over datgene wat hun onderlinge liefde bedreigt. Commentaar wordt geleverd door de Meisjes en de Broers (‘koor’). Het middelpunt in deze lyrische dialoog is de bruid. Zij heeft het eerste en het laatste woord. De gebeurtenissen, gedachten en gevoelens worden vanuit haar perspectief beschreven.

De oorsprong van het Hooglied is een beschrijving van zuivere liefde. Over de interpretatie van het Hooglied zijn de meningen uiteenlopend. Een eerder profane visie bekijkt het Hooglied als een verzameling van pure liefdesliederen. De meer religieuze en mystieke visie (vanuit de cisterciënzer traditie) ziet het Hooglied als een beeldende beschrijving van Gods liefde voor zijn volk. Er zijn aanwijzingen dat er al vroeg een diepere zin in Hooglied werd gelezen.