Overweging Ari van Buuren
I Koningen 3,5-12 & Matteüs 13,44-52
1
“Goedendag” zei de kleine prins. “Goedendag” zei de koopman. Hij verkocht uitstekende dorstlessende pillen: men slikt eens in de week een pil en hoeft nooit meer te drinken.
“Waarom verkoop je die?” vroeg het prinsje. “Het is een grote tijdsbesparing” zei de koopman, “de geleerden hebben het uitgerekend. Je bespaart 53 minuten in de week.”
“En wat doe je dan met die 53 minuten?” “Daar doe je mee wat je wilt.”
“Als ik 53 minuten over had” dacht het prinsje “dan liep ik heel rustig naar een bron…”
(Antoine de Saint- Exupéry, de Kleine Prins)
2
Deze zondag is het de derde keer achtereen dat we gelijkenissen, parabels van Jezus uit Matteüs 13 lezen. Ditmaal zijn het 2 heel korte verhalen: een soort Droom-Verhalen!
Bij oosterse vertellers vormen ‘Verborgen Schatten’ een populair thema. Zo vertelt een joodse midrasj, dat een erfgenaam voor een habbekrats zijn akker verkoopt. De nieuwe eigenaar spit alles om, en vindt een grote schat. Als de verkoper dàt hoort, kan hij zich wel wat aan doen! De vinder bouwt er een prachtig paleis van. Soms loopt zo’n vertelling tòch heel romantisch af. De zoon van de vinder trouwt dan met de dochter van de eigenaar.
Het Mattheüs-evangelie vertelt ’t iets anders. Het blijven droomverhalen, maar dan soberder. Je kunt dit óók nog meer aanscherpen: wàt een spirituele helden zijn het dan! – die akker-man, en die koop-man, die àl hun bezit voor dat éne: ‘n schat, ‘n parel verkopen. Wàt een passie!
Een derde DroomVerhaal lazen we als eerste: de droom van de jonge koning Salomo.
Dagdromend en uit berekenende politieke overwegingen had hij de Egyptische koningsdochter gehuwd. Hij: koning Salomo – zijn naam betekent Frede-rik, koning ‘Vrede-rijk’…
Maar in de slaap zwijgen onze berekeningen. Afdalend in de droom wordt bij Salomo verlangen wakker naar méér dan succes en overwinnen . Aan God vraagt Salomo om “een opmerkzaam, luisterend hart”. Dat zouden vele Tweede Kamerleden en politici van nu wel kunnen gebruiken!
De Eeuwige verdiept Salomo’s unieke vraag tot “een wijs en verstandig hart”.
Is zó’n wijs hart in diepste wezen niet als een verborgen schat, een kostbare parel?
3
Naar Salomo verwijst Jezus eerder in andere bewoordingen. Hij zegt: “Zoekt éérst Gods Koninkrijk en àlles zal u bovendien geschonken worden” (Mt 6,33). Wij doen het vaak precies andersom: we zoeken eerst van alles en nog wat – en dan later God misschien nog ‘s… Salomo’s luister verbleekt volgens Jezus bij broeder Raaf en zuster Lelie.
Zij worden ten voorbeeld gesteld om bezorgdheid te boven te komen. Dit past bij de 2de gelijkenis van de koopman, die een bijzondere parel koopt. Hij zoekt actief! Wat zoeken wij? Zoeken wij wijsheid òf plezier, carrière? Als oud-ziekenhuispastor heb ik vaak ervaren, hoe wij als gelukszoekers ons “groot vertoon en luchtkastelen” (Tussenzang!) kunnen verliezen…
Zegt Jezus ons daarom niet om te blijven zoeken naar Gods Koninkrijk?! – zoals in Salomo’s droom. Dat schept ruimte en vrijheid! Hierin klopt het hart van ons geloof.
4
In de 1ste gelijkenis vindt de akkerman ‘toevallig’ een schat. Vooral van hem wordt – anders dan van de koopman – gezegd dat hij daarom vol vreugde is.
Mag ik u uitnodigen eens na te gaan, wanneer u iets dergelijks overkwam of overkomt?
Toe-val is dat wat je toe-valt. Toeval is volgens Albert Schweitzer: ‘God incognito’.
De akkerman zòcht niet – hij vònd! Vind jij ‘het’ dan? Of vindt ‘het’ jou? God vindt je.
Je wòrdt gevonden. Het gaat uiteindelijk meer om vinden of gevonden wòrden dan om zoeken. Dat kun je misschien ook leren bij het ouder worden…
Is het niet, alsof je begroet wordt door de hemel? En jij begroet dan de hemel met vreugde!
5
Nee, we zijn echt geen ‘losers’! Jezus’ gelijkenissen brengen ons in contact met onze ziel en haar verbòrgen schatten. Dat zijn geen verlóren schatten! Wij zingen dat ook in ons slotlied: “Gij, God, zijt in alles diep verscholen…”
Soms parelt er iets midden in het lijden. Michel Angelo zag met zijn ziele-oog in een brok marmer een engel verscholen. Je hoeft haar er ‘alleen maar’ uit te hakken! De engel is al aanwezig. God is er voordat en zonder dat wij het weten. God is verscholen in ons leven.
De bekende Braziliaanse aartsbisschop Helder Camara vroeg daarom eens:
‘Wanneer zullen wij, menselijke wezens, ons ervan bewust worden dat wij in ons diepste zèlf de Heer van de rijkdommen verbergen, die verdwijnt en verbleekt onder ongelooflijke lagen belachelijke ingebeeldheid, absurde ijdelheid en kinderlijke hoogmoed?’
Al die lagen van ego verhinderen het zicht op God. Die blokkades kunnen wij zelf verwijderen!
Dààr gaat het om in de gelijkenissen van Jezus.
6
Al die gelijkenissen sluit Jezus af met deze conclusie. “Als leerling in het Koninkrijk van de hemel, zegt Hij, ben je als een huisvader, die uit zijn voorraadkamer nieuw en oud te voorschijn haalt.”
Verrassend is de andere volgorde in Jezus’ woorden: éérst noemt Hij het nieuwe, vòòr het oude uit! Veeleer lìjken de verborgen schat in de akker èn de verscholen parel iets nieuws. Ze waren er echter al lang, maar nìet op het éérste gezicht.
Wat we metéén zien is eigenlijk oud, het is de passie van een voorbijgaande wereld. Wat we opdelven en ontdekken is als nieuw, is van eeuwigheidswaarde.
God is ònder de oppervlakte aanwezig met zijn goedheid en liefde en mee-lijden.
Dààrvan word je als Salomo wakker en opgewekt.
Wie zo ontwaakt is vòl blijdschap en vreugde. Want Christus leeft in ons!
7
Ooit (op 3 april 2014) mochten vijf Belgische jonge mensen Paus Franciscus interviewen.
Aan het eind draaiden ze het om: de Paus mocht zèlf hun ook een vraag stellen.
Hij vroeg: “Welke schat draag jij in je hart?” Daarna zweeg hij even en vervolgde: “Ach nee – je hoeft mij geen antwoord te geven, neem deze vraag mee naar huis..”
Ik zou u ook wel hetzelfde willen vragen: “Welke schat draagt u mee in uw hart?” Neem deze vraag mee naar huis.
Lof zij Christus: Hij heeft zóveel verborgen schatten in onze ziel, in onze kerk en in onze samenleving gelegd. Misschien moeten wij meer leren om te …… verlangen!
Als je een schip wilt gaan bouwen breng dan geen mensen bijeen
om timmerhout te sjouwen of te tekenen alleen.
Voorkom, dat ze taken ontvangen; deel evenmin plannen mee.
Maar leer eerst mensen verlangen naar de eindeloze zee….
(Antoine de Saint- Exupéry, Citadelle)
In de Naam van de Vader en van de Zoon en van de Heilige Geest. Amen