Overweging Ari van Buuren

DERDE ZONDAG ADVENT

Jesaja 61, 1-2; 10-11 & Johannes 1, 6-8; 19-28

1

In elke Adventstijd staan we stil bij Johannes de Doper.

Wie is deze man? Hij was de zoon van een joodse priester. Hij onttrok zich aan de rituelen. Hij koos als woonplaats de woestijn, de leegte naast de Jordaan waar Mozes misschien het land is binnengetrokken.

Deze Johannes werd een roepende in de woestijn, een preektijger. Fel en onomwonden riep hij: ‘bekeert u!’ Men liep te hoop om dàt te horen.

Soms denk ik, dat een Mohammed meer lijkt op Doper Johannes – meer dan op Jezus in zijn zachtmoedigheid.

2

In de Koran heet Johannes de Doper: Yahya. Nog vòòr de burgeroorlog in Syrië bezocht ik in Damascus de Omayyaden-Moskee. Daarin staat een schrijn met een relikwie. Het is het hoofd van Yahya, van Johannes de Doper!

Deze moskee was oorspronkelijk een kerk, gewijd aan Doper Johannes.

De eerste paus, die bij zijn schrijn in de moskee mocht bidden was Paus Johannes Paulus II. Dat vond symbolisch in 2000 plaats, bij de wisseling van het tweede naar het derde millennium.

Drie jaren later: in 2003 konden wij daar ook bij Johannes de Doper bidden – zij aan zij met de moslims…

3

Terug naar het eerste millennium.

Alle vier evangeliën vertellen op hun eigen wijze over Johannes de Doper. Zij leggen verschillende accenten.

Op de 2^de zondag van Advent, hoorden we uit het evangelie van Markus over het dopen door Johannes, die bekering en omkeer beoogde.

Vandaag lazen we uit hoofdstuk 1 van het Johannes-evangelie.

Daarin wordt de vraag gesteld: “Wie was jij, wie ben jij Johannes? Je stem klinkt als een klok, die men wel mòest horen! Je faam is als een magneet, die mensen onweerstaanbaar naar je woestijn trekt. Je bent streng en je doopt inspirerend. Van de gevestigde orde, maatschappelijk en spiritueel, moet je niet veel hebben… Wat is je geheim? Wie ben je?…”

Er komt zelfs een delegatie met priesters, levieten en farizeeën uit Jeruzalem om Doper Johannes te ondervragen. Het lijkt wel een onderzoekscommissie, die hem ondervraagt over z’n identiteit, z’n profiel en houdbaarheidsdatum.

Wie ben jij? Ja – wie ben ik?? En: hoe gaat het òns in onze corona-woestijn-tijd??? Houden we het nog vol?

Dit zijn vragen, die ieder van ons (en b.v. niet alleen een overbelaste Minister de Jonge) kunnen bezig houden – van buitenaf en van binnenuit.

4

Wie ben je, Johannes de Doper? En wie zijn wij? Wie ben ik?

Het valt op, dat Johannes desgevraagd drie keer zegt, wie hij niet is. De delegatie uit Jeruzalem wil goed kunnen terug rapporteren aan de autoriteiten daar.

Johannes zegt: “Nee, ik ben niet de Messias. En ik ben niet Elia, voor wie bij elke Pesachmaaltijd een stoel klaar staat. Ook ben ik de profeet Mozes niet….”

Men heeft van alles op Doper Johannes geprojecteerd.

Dat is wat mensen nu eenmaal vaak doen: van iemand een ander maken dan hij is. Dat kàn goed werken, maar ook veel stuk maken.

Laten wij dat proberen los te laten…

Boosheid of wanhoop kan ons mensen tot het uiterste drijven. Zelfs kan het sommigen de kop en hun stem kosten.

Tenslotte werd Johannes de Doper onthoofd – en hij is bepaald niet de enige.

Zo is gisteren nog de kritische Iraanse journalist Ruhollah Zam geëxecuteerd…

5

Maar wie ben je dan wèl, Johannes de Doper?

Hij zegt: “Ik ben alleen maar stem, een en al stem. Ik ben een stem, die roept in de woestijn: dat leerde ik van de profeet Jesaja. Maak recht de weg van de Heer.”

Een stem, die roept in de woestijn. Wat is dat? Wat bedoelen de profeet Jesaja en Doper Johannes?

Je kunt wat zij zeggen ook anders verwoorden. Dan roept die stem niet alleen in de woestijn. Zij roept ook: de woestijn in!!

Waarom zou je de woestijn in willen gaan? Van nature willen we dat liever niet.

Maar de eeuwen door gaan mensen de woestijn in, de leegte in, de eenvoud in. Ze gaan bidden, mediteren, zingen. Ze worden pelgrim. Ze verlaten luxe en comfort. Ze worden niet armer maar rijker. Hun ego wordt kleiner. Het leven verdiept. Als diamanten worden we als kleine of grote heiligen pijnlijk-mooi geslepen….

Is deze corona-tijd een woestijn-tijd? Ik weet het niet precies. Maar ik denk, dat deze tijd een nieuwe kans biedt om God te ontmoeten. Christus is ongekend midden onder ons!…

6

Overigens zegt ons zondagsevangelie ter inleiding op eigen wijze wie Johannes de Doper vooral wel was.

Hij wordt een getuige van Gods licht genoemd, een licht-mens, een licht-drager. Augustinus zegt, dat Johannes door te getuigen van het licht zelf verlicht werd!

Profeet Jesaja, Moeder Maria en Doper Johannes – allen stroomden ze vol van genade en licht. Dat kan ook ons overkomen…

7

Daarom tot slot enkele regels uit het gedicht ‘Steeds’ van Hans Andreus:

onvoorstelbaar naamloze, jij die

bekleed werd en omkleed met zoveel namen

waar niemand meer van weet of weten wil,

laat soms me even merken dat je er bent,

niet in een blinkend inzicht, bliksemflits,

maar als een lichtheid in mij ademend.

Er is een Lichtheid, in jou en mij ademend – dat geloof en hoop ik in de Naam van de Vader en van de Zoon en van de Heilige Geest. Amen