12 februari

Sir 15,15-20 en Mt 5,17-37

Ik heb lang getwijfeld. Maar heb uiteindelijk tóch besloten om het Evangelie voor vandaag in zijn gehéél te lezen. Een lánge en lástige lezing. Jezus spreekt uitvóerig een lastig onderwerp: het onderhouden van voorschriften, en over het doen van gerechtigheid. Hij vertelt over verzoening, over echtbreuk, over zonde, en over geen valse eden zweren. Vandaag is Jezus de jurist, de wettenmaker, de nieuwe Mozes. Wat vindt u van wetten en voorschriften? Is het een noodzakelijk kwaad? Of juist: onmisbaar voor een veilige en sociale samenleving?

Twee weken geleden hoorden we de zaligsprekingen van Jezus. Beloften van troost voor de eenvoudige en arme mede-mens in de marge van de samenleving. Vorige week heeft Jezus ons aangezegd dat  juist wij Christenen het zout en het licht van de aarde zijn. Daarmee wordt een groot beroep op ons gedaan. En vandaag doet Jezus een nog gróter beroep op ons. We moeten béter zijn dan de schriftgeleerden en Farizeeen in het onderhouden van de wetten en regels. Want de schriftgeleerden en Farizeeen  schrijven ánderen streng de wet voor, maar zélf vergeten ze zelfs de éérste eisen die God stelt: rechtvaardigheid en barmhartigheid zijn voor elkaar; vooral voor de eenvoudige en arme mede-gelovige.

Jezus snoert onrechtvaardige machthebbers de mond. Hij is wél rechtvaardig en barmhartig voor armen van geest. Onze sympathie gaat daarom gemakkelijk uit naar Jezus. Níet naar de schriftgeleerden en Farizeeen.

Maar als we góed luisteren naar wat Jezus ons vandaag zegt, dan zouden we wel eens kunnen gaan twijfelen. Als we de raadgevingen van Jezus letterlijk opvolgen dan wordt het een bloederige toestand:“Al wie naar een vrouw kijkt om haar te begeren, heeft in zijn hart al echtbreuk met haar gepleegd. Als je rechteroog je tot zonde dreigt te brengen, ruk het uit en werp het van u weg; want het is beter voor u dat één van uw lichaamsdelen verloren gaat dan dat heel uw lichaam in de hel wordt geworpen”.

Kunt u zich nog steeds in deze Jezus herkennen? Zo radicaal, zo veeleisend! Ogen uitrukken, handen afhakken, heel je lichaam wordt in de hel geworpen, absoluut geen echtbreuk. Dat is toch niet van onze tijd!? Onze lichamelijke autonomie is alles, de hel is afgeschaft en echtscheiding komt veel voor. Hoe moeten we deze woorden van Jezus begrijpen? We zouden ze kunnen relativeren; niet al te létterlijk lezen omdat ze zijn geschreven in een ándere tijd; en het moet allemaal wél haalbaar blijven voor ons hier en nu!?

Laten we tóch eens zien of we door kunnen dringen tot de kern van wat Jezus ons wil zeggen. De boodschap achter dit Evangelie is duidelijk. De wet is goed, maar niet genoeg.  Regels zijn goed, maar niet genoeg; Voorschriften zijn noodzakelijk, hou je eraan. Hou je aan de wet, volg de regels trouw en met inzet. Maar – zo zegt Jezus ons vandaag – wil je het Rijk van God bereiken, dan moet je méér doen dan alleen de voorschriften eerbiedigen. Zeker: de wereld zou er een stúk beter aan toe zijn als álle mensen zich ordelijk en netjes volgens de regels gedragen. Maar: dat is dan nog níet Gods koninkrijk.

Regels zijn afspraken, maar als iemand tekortschiet dan zegt de regel dat je gestraft moet worden. Als je schuld hebt dan zegt de regel dat je die moet betalen. Maar wat te doen als je buiten je schuld failliet raakt; wie moet dan betalen? Wat te doen met weduwen en wezen die niets hebben? Dan schiet de regel tekort! Wat dan te doen?

De wetten en voorschriften worden overtroffen door de liefde. Doe alles wat de wet voorschrijf; maar doe daarna nog méér. Nog veel meer door een overmaat van liefde in je hart. De liefde weegt niet af, die meet niet af maar is gul en ruimhartig. De liefde weet wat vergeving is, en vergeving overstijgt de wet. Liefde is geduldig als de wet een termijn vaststelt. Liefde brengt mensen tot leven, waar de wet de doodstraf voorschrijft. Alleen als wij de wet overtreffen door de liefde dan komt Gods Koninkrijk binnen handbereik.

Misschien is dít wel wat Jezus vandaag van ons vraagt: “Doe alles wat de wet je voorschrijft, maar denk dan niet dat je er al bent: dan begint het pas! Dan begint de liefde. Dan wordt er een begin gemaakt aan Gods Koninkrijk!”

In dit jaar 2023 moeten er binnen ons samenwerkingsverband Clara en Franciscus veel juridische zaken geregeld worden. Moge de oproep die wettenmaker Jezus vandaag aan ons adres doet, daarbij gehoor vinden. Mogen we onszelf overtreffen in liefde, en zo bouwen aan Gods komende Rijk! Amen.