17 oktober

Preek voor de herfst en het loslaten

De afgelopen week werden we opnieuw opgeschrikt door een paar schokkende nieuwe berichten. Het bericht dat een uiterst aimabel lid van het Britse parlement werd vermoord, en daarmee kwam bij mij meteen de herinnering boven aan de plotselinge dood van Jo Cox, een jonge vrouw, bevlogen politika, voorvechtster van mensenrechten en moeder van twee kinderen, die werd gedood op straat tijdens een ontmoeting met haar achterban. Ook denk ik nu terug aan de bedreigingen en intimidaties die minister Sigrid Kaag moest incasseren en waartegen ze terecht aangifte deed. Ze zei daarbij, dat ze dat ook niet had hoeven doen, omdat het bedreigen en denigreren van publieke figuren normaal lijkt te worden. Ook in deze week werd schoolmeester Paty herdacht , die vanwege zijn les in maatschappijleer werd vermoord nietwij leven. Je zou het kunnen noemen: de normalisering van geweld en van minachting en grofheid en het eigen gelijk. Er lijkt een soort gewenning te komen van dit soort omgangsvormen, tot moord aan toe. Dit is een realiteit die bezig is te ontwikkelen. En die versterkt wordt door de media en door het langzaam verschuiven van morele grenzen. We worden daarin sluipenderwijs meegetrokken. Zonder het te merken gaan we mee in dit grote waanidee: de wereld is voor de mensen die voorop lopen met hun grote mond, hun grote woorden en hun wapens, hun harde oordelen en hun uiterlijk vertoon.

Maar : vandaag wil ik niet in dit schema, het schema van de wereld blijven steken! Want ik sta hier in plaats van Daan Savert, die mij vroeg om hem te vervangen. Daan is op pelgrimage , hij vertrok helemaal vanuit Bourgos in Spanje naar Santiago de Compostella, en vandaar nog verder naar de kust . Het mooie van een pelgrimstocht is, dat je je losmaakt van heel dat systeem van de wereld, en van de afhankelijkheid daarvan. Daan had niet meer bij zich dan zijn rugzak en zijn wandelstok, en zijn telefoon zette hij uit.

Als je je losmaakt van wat de wereld jou dikteert en voorschrijft of je wilt mee laten doen met wat gangbaar of populair of gelikt is, dan kom je erachter, wat er echt toe doet. De echte, betekenisvolle dingen zoals vriendelijkheid, gastvrijheid, delen, behulpzaamheid, naar elkaar omkijken, je eten delen. Dingen die leven geven .

Daan hoort bij de christelijke leefgemeenschap van het Jeanette Noelhuis, waar ze deze radikale manier van leven vol proberen te houden door hun huis open te stellen voor vluchtelingen en op te komen voor hun rechten. Die denkwijze heeft diepe wortels in het joodse geloof!

De joden beginnen hun nieuwe jaar met het loofhuttenfeest, nu drie weken geleden, waarbij iedereen een week lang leeft onder de blote hemel in de loofhut op het dak of balkon. Om te herinneren aan het feit dat we bij alles wat ons wordt aangepraat en aangeleerd, alle lawaai van de wereld uiteindelijk afhankelijk zijn van iets dat veel groter is dan wijzelf, van God die ons het leven geeft en overvloed, de God van de wind en de regen, de zon en het groeiende graan, van het pasgeboren kind, van de schoonheid van de alledaagse dingen, de God die ons de weg wijst.

De grote belangstelling voor het bezoek aan een klooster, ook bij protestanten, wijst op de behoefte om een tijdje als het ware de loofhut in te gaan, en alle hektiek en ook leugenachtigheid, het nepnieuws van de wereld achter ons te laten. Het klooster is ook een loofhut, een plek om wat van waarde is in het leven te hervinden.

Toen ik het evangelie van Markus las, om de tekst van vandaag te begrijpen, werd ik getroffen door de radikaliteit van de uitspraken van Jezus. Ook Hij was een pelgrim op deze wereld, een loofhutganger, een kloosterling , die met grote passie zich keerde tegen de dingen die de wereld bepaalde, zoals machtsmisbruik, sociale ongelijkheid, geweld en minachting van gewone mensen.

Daartegenover zette hij Gods nieuwe wereld, waarin de wet van liefde en recht regeren. Hij raakte zieken aan, hij legde vrouwen de handen op, en zette een kind in het midden. Opnieuw werd ik daardoor geraakt. Wat heeft onze wereld iemand als Hij hard nodig. En mensen die Zijn weg durven gaan.

Maar Jezus was de eerste om te zeggen dat die Weg niet vrijblijvend is. Vlak na het loofhuttenfeest kondigde hij aan, dat Hij naar Jeruzalem zou gaan om er te sterven. ”Ze zullen mij overleveren en bespotten”, zei hij.

Overleveren en bespotten….. waar doet dat mij aan denken? Aan de doodgeschoten politici… aan de geïntimideerden, de belachelijk gemaakten. Aan de ontkenden, de opzij gezetten, de vernederden. Overal waar mensen van goede wil worden bespot en vernederd, openlijk geblameerd, afgeschreven , belachelijk gemaakt, wordt Christus belachelijk gemaakt .

Jezus zegt dan ook : als je mij volgt, lieve vrienden, reken er dan op, dat je ook die weg gaat .Van kwetsbaarheid en niet voor vol worden aangezien. In de wereld gaat het om macht, om wie het belangrijkste is, aanzien heeft , gezien wordt. Maar zo mag het bij jullie niet zijn. Als je de belangrijkste wilt zijn, moet je de anderen dienen. “

In deze ingewikkelde wereld vol zelf bedachte waarheden en waardeoordelen is dat een best uitdagende en tegendraadse opdracht. Ook voor de kerk , die graag een rol wil spelen in onze samenleving. Jezus wil ons bemoedigen: laat je niet bepalen door wat groot is , populair en mooi! Maar door waar de liefde gediend wordt. Daar waar de rolstoel wordt voortgeduwd, de koffie gezet, de notulen gemaakt, de deur opengezet, het bed opgemaakt voor de gast, de maaltijd gekookt voor de vreemdeling, een lach geschonken aan de Z verkoper. Het eurootje in de deurcollecte. De dweil door de gang, het kaarsje voor de onbekende, een arm aan de blinde, een knuffeltje voor de oude moeder, boodschappen voor de buurvrouw, een bloemetje voor de zieke , een kaart voor de ontroostbare. “Want ook ik, de Mensenzoon, ben niet gekomen om over mensen te heersen. Ik ben er om mensen te dienen , en Mijn leven te geven voor velen”.

Kort daarna ging Jezus naar Jericho , Hij kwam er onderweg Bartimeus tegen, een blinde bedelaar die hartverscheurend riep. Ontferm U over mij!! De belangrijke mannen om Jezus heen wilden de vieze man aan de kant van de weg de mond snoeren maar Jezus duwde ze opzij en riep hem . De bedelaar met zijn zieke ogen kwam naar hem toe. Jezus genas hem, omdat hij in de arme Bartimeus meer geloof zag dan in alle belangrijke mannen bij elkaar. Ik zie in dit verhaal het hele evangelie. Jezus schuift alle VIP s aan de kant en luistert naar de vieze, niet geziene, arme bedelaar met zijn kapotte ogen. Daarin ligt de redding van de wereld . Vele eersten zullen de laatsten zijn en veel laatsten de eersten . Moge het zo zijn!