Pod efod zrobisz suknię, całą z fioletowej purpury. I będzie miała w środku otwór na głowę i obszywkę dokoła otworu, wykonaną przez tkacza, jak przy otworze pancerza, aby się nie rozdarła. Dokoła dolnych jej brzegów przyszyjesz jabłka granatu z fioletowej i czerwonej purpury oraz z karmazynu, i dzwonki złote pomiędzy nimi dokoła. Dzwonek złoty i jabłko granatu będą następowały na przemian dokoła na dolnych brzegach sukni. I będzie miał ją na sobie Aaron podczas pełnienia służby, aby słyszano dźwięk, gdy będzie wchodził do Miejsca Świętego przed oblicze JHWH i gdy będzie wychodził - ażeby nie umarł. (Wj 28, 31-35)

Suknia kapłańska wygląda podobnie do naszych ornat. Dolny brzeg był dodatkowo obsadzany dzwoneczkami na przemian z kuleczkami w trzech kolorach odpowiadających kolorom Namiotu Spotkania (link). Dzięki tym kolorom arcykapłan zlewał się z Namiotem Spotkania, co nadawało tym szatom „przepychu i blasku”, jak było napisane w drugim wersecie. Odnajdujemy te dwa słowa w Księdze Estery przy opisywaniu szat króla Persów. Posłuchajmy:

W owych dniach, kiedy król Aswerus zasiadał na tronie swego królestwa, na zamku w Suzie, w trzecim roku swego panowania wydał ucztę dla wszystkich swoich książąt i swoich sług oraz najdzielniejszych Persów i Medów, wielmoży i władców państw, którzy byli razem z nim. Przy tym pokazywał bogactwo i przepych swego królestwa oraz blask swojej chwały i wielkości przez wiele dni, to jest przez dni sto osiemdziesiąt. A po upływie owych dni król wydał ucztę dla całego ludu, który znajdował się na zamku w Suzie, od największych aż do najmniejszych, przez siedem dni na dziedzińcu ogrodu przy pałacu króla. Białe tkaniny lniane i fioletowa purpura były przymocowane sznurami z bisioru i czerwonej purpury do srebrnych pierścieni na kolumnach z białego marmuru. Złote i srebrne sofy stały na posadzce z kamieni koloru szmaragdu, białego marmuru, masy perłowej i na mozaice. (Est 1, 2-6)

Rzuca się w oczy to, że przepych szat arcykapłańskich bardzo przypomina przepych królewski Persów. Takie bogactwo nadal obowiązuje w liturgii bizantyńskiej, na zachodzie wolimy bardziej dyskretne oznaki władzy i bogactwa, ale Bliski Wschód lubuje się w popisywaniu się różnorodnością kolorów, tkanin, złota i drogocennych kamieni.

Dzwoneczki pełnią rolę bardzo praktyczną. Służą do zwrócenia uwagi krzykliwego tłumu na przechodzącego kapłana. W liturgii bizantyńskiej dzwoneczki nadal są używane i pozwalają ludziom na odgadywanie tego, co się dzieje za ikonostasem, to znaczy za ścianą ikon oddzielającą chór od nawy.

Do Namiotu Spotkania arcykapłan wchodził sam, dzwoneczki pozwalały śledzić czynność liturgiczną dokonaną przed Bogiem w imieniu całego ludu. Arcykapłan nosi na swoich barkach grzechy całego ludu, w postaci kamieni osadzonych na efodzie (czyli na stule), gdzie są wygrawerowane imiona dwunastu szczepów Izraela. Grzech prowadzi do śmierci. Na szczęście arcykapłan nosi również na sobie pektorał, obrazujący jedność dwunastu szczepów w ich wierności Bogu. Arcykapłan wnosi do Namiotu Spotkania grzechy ludu. Dźwięki dzwoneczków pozwalają śledzić, czy jeszcze żyje, czy Boże miłosierdzie przeważa nad sprawiedliwością w stosunku do arcykapłana, ale również w stosunku do całego ludu, którego arcykapłan jest przedstawicielem przed obliczem Boga.

Jak widać dzwoneczki spełniają ważną rolę. Dalej tekst mówi o ozdobie na tiarze, czyli na turbanie.

I wykonasz ozdobę w kształcie kwiatu z czystego złota, i wyryjesz na niej, jak się ryje na pieczęci: „Poświęcony JHWH”. I przywiążesz ją sznurem z fioletowej purpury, tak żeby była na tiarze i żeby na przedniej stronie tiary była umieszczona. I będzie ona na czole Aarona, ponieważ Aaron poniesie odpowiedzialność za uchybienia popełnione przy ofiarach, które będą składać Izraelici, i przy wszystkich świętych darach. A będzie ciągle na jego czole dla zjednania mu łaski w oczach JHWH. (Wj 28, 36-38)

Ozdoba jest w kształcie złotego kwiatu i jest umieszczona z przodu tiary (turbanu). Na niej widnieje napis „Święty dla JHWH”. Przypominam, że arcykapłan jest przedstawicielem całego ludu, a więc to cały Lud jest „święty dla JHWH”. Dalej tekst mówi, że „Aaron poniesie odpowiedzialność za uchybienia popełnione przy ofiarach, które będą składać Izraelici, i przy wszystkich świętych darach”. Kapłan odpowiada przed Bogiem za grzechy ludu! Oto jego korona, która pokaże swoją prawdziwą naturę dopiero kiedy będzie noszona przez odwiecznego arcykapłana Jezusa-Chrystusa : jest koroną cierniową dla tego, który nosi grzechy świata!

Jeszcze raz podkreślmy: bycie arcykapłanem nie jest przywilejem. Arcykapłan nie jest człowiekiem władzy: jest przedstawicielem ludu przed Bogiem – zarówno w tym, co czyni ten lud piękny (czyli Boży wybór i powołanie), jak i w tym, co czyni go brzydkim (czyli jego grzech i jego skłonność do nieposłuszeństwa Bogu - będziemy już niedługo świadkami zdrady złotego cielca). Lud jest powołany do świętości, ale jest grzeszny. Arcykapłan stoi przed Bogiem w pokorze, co jest zerwaniem z kultem Egipskim oraz z pogańskimi ofiarami mającymi na celu wkupienie się w łaski czczonego bóstwa. Liturgia Ludu Bożego jest poprzedzona wyznawaniem swoich grzechów i wołaniem o miłosierdzie dla nawrócenia serc. Są to dwie diametralnie różne religijności. Liturgia biblijna musi być odprawiana w pokorze, w uniżeniu i w prawdzie, dlatego też każda Msza Święta zaczyna się od wyznawania swoich grzechów.

© Père Alain Dumont, La Bible en Tutoriel, https://www.bible-tutoriel.com/les-habits-du-grand-pretre-2.html