Nazireat

(Lb 6, 1-21)

Przemówił znowu JHWH do Mojżesza tymi słowami: «Tak mów do Izraelitów: Gdy jakiś mężczyzna lub jakaś kobieta złoży ślub nazireatu, aby się poświęcić dla JHWH, musi się powstrzymać od wina i sycery, nie może używać octu winnego i octu z sycery ani soku z winogron; nie wolno mu jeść winogron zarówno świeżych, jak i suszonych. Przez cały czas trwania nazireatu nie będzie niczego spożywać z winnego szczepu, począwszy od winogron niedojrzałych aż do wytłoczyn. Przez cały czas trwania nazireatu nożyce nie dotkną jego głowy. Dopóki nie upłynie czas, na jaki poświęcił się JHWH, będzie święty i ma pozwolić, by włosy jego rosły swobodnie. W okresie, kiedy jest poświęcony JHWH, nie może się zbliżyć do żadnego trupa. Nawet przy swoim zmarłym ojcu, matce, bracie czy siostrze nie może ściągnąć na siebie nieczystości, gdyż nosi na swej głowie znamię poświęcenia dla JHWH. Podczas całego okresu trwania nazireatu jest poświęcony JHWH. (Lb 6, 1-8)

Omawiamy dzisiaj instytucję nazireatu, opisaną jedynie w tym miejscu w Biblii, a która jednak będzie odgrywała ważną rolę w historii Izraela. Mężczyzna lub kobieta staje się nazirejczykiem poprzez złożenie czasowego ślubu nazireatu. Pod koniec Księgi Kapłańskiej (link) usłyszeliśmy, że Biblia nie zachęca do składania jakichkolwiek ślubów, ale nazireat ma taką zaletę, że trwa z góry określoną ilość czasu. Nazirejczyk składa trzy śluby czasowe:

całkowita abstynencja z wina i ze wszelkich winogron, nawet z pestek,
powstrzymanie się od strzyżenia włosów i brody,
powstrzymanie się od kontaktu ze zwłokami, a nawet z bliskimi osoby zmarłej.

Ten ostatni zakaz nakłada na nazirejczyka takie same wymogi, jak na arcykapłana (por. Kpł 21, 11 - link). Zresztą arcykapłan również ma zakaz picia alkoholu przed wejściem do Namiotu Spotkania (Kpł 10, 9 - link). Śluby nazireatu podnoszą więc człowieka do najwyższych wymogów świętości, zarezerwowanych samemu arcykapłanowi! Werset piąty podkreśla, że nazirejczyk staje się święty, a więc oddzielony, poświęcony JHWH. Zakończenie okresu nazireatu jest zapieczętowane przy pomocy ofiary całopalnej (a więc ofiary uwielbienia - link) oraz, co jest bardziej zaskakujące, ofiary przebłagalnej (link) wraz z towarzyszącym oddaniem pokojowym (link):

Takie jest prawo dotyczące nazirejczyków. W dniu, kiedy upłynie czas nazireatu, przyprowadzi się go przed wejście do Namiotu Spotkania. A on przyniesie jako dar ofiarny dla JHWH baranka jednorocznego bez skazy na ofiarę całopalną, dalej, jednoroczną owcę bez skazy na ofiarę przebłagalną i barana bez skazy jako ofiarę biesiadną, nadto kosz chlebów przaśnych z najczystszej mąki zaprawionej oliwą i przaśne podpłomyki pomazane oliwą, łącznie z przynależną do nich ofiarą pokarmową i płynną. Kapłan zaniesie wszystko przed JHWH i złoży ofiarę przebłagalną oraz ofiarę całopalenia. Barana natomiast złoży jako ofiarę biesiadną dla JHWH, łącznie z koszem chlebów przaśnych. Kapłan złoży potem jego ofiarę pokarmową i płynną. Wtedy u wejścia do Namiotu Spotkania nazirejczyk ostrzyże swe poświęcone włosy i rzuci je w ogień, w którym płonie ofiara biesiadna. Następnie weźmie kapłan ugotowaną łopatkę barana, chleb przaśny z kosza oraz przaśny podpłomyk i złoży je na ręce nazirejczyka, gdy on już ostrzyże swe włosy. Kapłan darami ofiarnymi wykona gest kołysania przed JHWH; jest to święty dar należny kapłanowi prócz mostka kołysania i łopatki odłożonej na ofiarę. Odtąd może nazirejczyk pić wino. Takie jest prawo odnoszące się tak do nazirejczyka, który złoży śluby, jak do darów ofiarnych ślubowanych JHWH, niezależnie od tego, na co go stać. Stosownie do ślubu winien wypełnić wszystkie prawa swego nazireatu». (Lb 6, 13-21)

Zauważmy, że poza abstynencją od alkoholu nie ma abstynencji pokarmowej lub seksualnej. Ciekawy jest rytuał rzucenia obciętych włosów w ogień z oddania pokojowego. Ten unikatowy gest symbolizuje składanie całego okresu nazireatu w ofierze całopalnej, nie zachowuje się żadnej pamiątki dla siebie, dla przechwalenia się. Ciekawe, że w końcowym obrzędzie nazirejczyk ma nawet nakaz picia wina, kładąc tym samym kres swojej abstynencji - tymczasowość nazireatu jest podkreślona trzy razy w tym ustępie.

Teraz możemy się zastanowić nad tym, jaki jest związek nazireatu z poprzednim rozdziałem? Jako punkt wspólny można znaleźć odniesienie do roli arcykapłana: rytuał gorzkiej wody podanej kobiecie posądzonej o cudzołóstwo pokazuje na światło dzienne, że mąż nie spełnia wobec swojej żony roli arcykapłana, że mąż nie umiał podnosić swojej żony ku świętości, ani że nie został przez nią podniesiony ku świętości. Nazirejczyk natomiast podnosi się tymczasowo do roli arcykapłana. Nigdy nie zastąpi arcykapłana, ponieważ arcykapłan musi być synem Aarona i namaszczony przez Boga do służby liturgicznej przez całe swoje życie, podczas gdy nazireat jest ślubem prywatnym i tymczasowym. Nazireat jest więc instytucją trochę niejednoznaczną: świecka osoba tymczasowo podnosi się do roli arcykapłana, choć nim nie jest… Dlatego ta instytucja nie była zbytnio promowana w historii Izraela, ani nie była zbytnio lubiana przez kapłanów.

To nas prowadzi do Jezusa Chrystusa, który choć nie był synem Aarona pełnił funkcję wiecznego arcykapłana. W oczach ówczesnych kapłanów Jezus Chrystus był postacią niejednoznaczną, zwłaszcza jeśli przypomni sobie, że identyfikowali Go jako na Jezusa z Nazaretu, co kojarzy się z wyrażeniem “Jezus z Naziratu”, “Jezus Nazirejczyk”.

Można również znaleźć pewną paralelę między Jezusem a Samuelem. Anna (matka Samuela) wyśpiewała słynny hymn uwielbieniowy po jego poczęciu, tak jak Miriam (matka Jezusa). Samuel nazirejczyk swobodnie składał Bogu ofiary, Jezus nazarejczyk dobrowolnie złożył Ojcu ofiarę całopalną z samego siebie. Samuel nazirejczyk ustanowił królestwo w Izraelu, Jezus nazarejczyk ustanowił królestwo Boże na całej Ziemi.

Tak więc samo podobieństwo słów nazirejczyk / nazarejczyk musiało wzbudzać mieszane uczucia u ówczesnych kapłanów. Jak widzicie znajomość Starego Testamentu pozwala odkryć problematykę nowotestamentalną, której chrześcijanie często nie są świadomi, a która rzuca nowe światło na postać i misję Jezusa z Nazaretu.

Cały rozdział kończy się wspaniałą formułą blogoławieństwa kapłańskiego, której poświęcimy następny odcinek.