Wtedy teść Mojżesza powiedział do niego: «Nie jest dobre to, co czynisz. Zamęczysz siebie i lud, który przy tobie stoi, gdyż taka praca jest dla ciebie za ciężka, i sam jej nie możesz podołać. Teraz posłuchaj mnie, dam ci radę, a Bóg niechaj będzie z tobą: Sam bądź przedstawicielem swego ludu przed Bogiem i przedkładaj Bogu jego sprawy. Pouczaj lud dokładnie o przepisach i prawach i wskazuj mu drogę, jaką winien chodzić, i uczynki, jakie winien spełniać. (Wj 18, 17-20)

Co ma robić Mojżesz jako najwyższy sędzia? Ma się przede wszystkim modlić! Ma „przedkładać Bogu sprawy ludu” (w. 19). Przywództwo Mojżesza polega najpierw na modlitwie, następnie na studiowaniu Pisma Świętego, wreszcie na nauczaniu Prawa Bożego: „Pouczaj lud dokładnie o przepisach i prawach i wskazuj mu drogę, jaką winien chodzić, i uczynki, jakie winien spełniać” (w. 20).

Gdyby Mojżesz poświęcał cały swój czas na pełnienie funkcji sędziowskiej, nie miałby czasu ani na modlitwę, ani na studiowanie Pisma Świętego - nie miałby czasu słuchać Boga! A przecież rola Mojżesza polega na pośrednictwie między ludźmi a Bogiem... Prawowite sprawowanie wymiaru sprawiedliwości zależy od jakości modlitwy sędziego. Mojżesz musi wygospodarować sobie czas na modlitwę, dlatego Jetro zaleca mu ustanowienie hierarchii sądów i pozostawienie błahych spraw miejscowym sędziom, podczas gdy sam będzie się zajmował sprawami ważnymi. Ważne sprawy to nie te, które dotyczą dużej sumy pieniędzy. Ważne sprawy to są te, które dotyczą osób i ich więzi z Bogiem. Wszystkie sprawy dotyczące więzi z Bogiem są bardzo ważne. Sprawy błahe to są sprawy materialne.

Z doświadczenia wiemy, że niezawisłość sędziów często jest zakłócona naciskami z zewnątrz oraz ludzką słabością samych sędziów. My wszyscy instynktownie kierujemy się względami ludzkimi, czyli odruchowo bardziej szanujemy ludzi bogatych lub ważnych. Z tego względu sędzią nie może zostać byle kto. Kandydat na sędziego musi być człowiekiem wypróbowanym, który udowodnił we własnym życiu, że poradził sobie z własnymi popędami i pożądliwościami. To zwiększy szanse na to, że taki sędzia będzie posłuszny Prawu Bożemu bardziej niż ludzkim względom.

A wyszukaj sobie z całego ludu dzielnych, bogobojnych i nieprzekupnych mężów, którzy się brzydzą niesprawiedliwym zyskiem, i ustanów ich przełożonymi już to nad tysiącem, już to nad setką, już to nad pięćdziesiątką i nad dziesiątką, aby mogli sądzić lud w każdym czasie. Ważniejsze sprawy winni tobie przedkładać, sprawy jednak mniejszej wagi sami winni załatwiać. Będziesz w ten sposób odciążony, gdyż z tobą poniosą ciężar. Jeśli tak uczynisz, a Bóg ci to nakaże, podołasz, a także lud ten zadowolony powróci do siebie».

Mojżesz usłuchał rady swego teścia i uczynił wszystko, co mu powiedział. Wybrał sobie Mojżesz z całego Izraela mężów dzielnych i ustanowił ich zwierzchnikami ludu, przełożonymi nad tysiącem, nad stoma, nad pięćdziesięcioma i nad dziesięcioma, aby wyroki wydawali ludowi w każdym czasie, a tylko ważniejsze sprawy przedkładali Mojżeszowi, wszystkie lżejsze natomiast sami rozstrzygali. Następnie Mojżesz odprawił teścia, który udał się do swego kraju. (Wj 18, 21-27)

Czym mają się charakteryzować sędziowie? Mojżesz musi znaleźć „ dzielnych, bogobojnych i nieprzekupnych mężów, którzy się brzydzą niesprawiedliwym zyskiem” (w. 21).

Czyli cechy wymagane od przywódcy są następujące:

Dzielny – silna osobowość, porównywalna do osobowości dobrego wojownika. Sędzia musi być człowiekiem zdolnym do kierowania podwładnymi w administrowaniu i w wymierzaniu sprawiedliwości. Zadanie jest iście bojowe.

Bojaźń Boża – to określenie właściwej postawy wobec Boga we wszystkich aspektach życia, zaczynając od własnego posłuszeństwa Prawu Bożemu. Kto się boi Boga nie odczuwa strachu przed ludźmi.

Nieprzekupny – sędziowie muszą być wypróbowani, aby ludzie mogli mieć do nich zaufanie i polegać na ich słowach.

W Księdze Powtórzonego Prawa dojdą jeszcze dwa wymagania: sędzia ma być “mądry i szanowany” (Pwt 1, 15). Jeszcze warto sobie przypomnieć następującą przestrogę króla Jozafata do sędziów nowo mianowanych przez siebie:

Następnie przemówił do sędziów: «Uważajcie na to, co czynicie, bo nie dla człowieka sądzicie, lecz dla Pana. On jest przy was, gdy sądzicie. Teraz zaś niech wami owładnie bojaźń Pańska. Uważajcie więc, co czynicie, nie ma bowiem u Pana, Boga naszego, niesprawiedliwości, stronniczości i przekupstwa». (2 Krn 19, 6-7)

W Nowym Testamencie nie brakuje podobnych pouczeń. Święty Paweł tak będzie mówił do Tymoteusza:

Nauka to godna wiary: jeśli ktoś dąży do biskupstwa, pragnie dobrego zadania. Biskup więc powinien być bez zarzutu, mąż jednej żony, trzeźwy, rozsądny, przyzwoity, gościnny, sposobny do nauczania, nie przebierający miary w piciu wina, nieskłonny do bicia, ale opanowany, niekłótliwy, niechciwy na grosz, dobrze zarządzający własnym domem, z całą godnością trzymający swoje dzieci w uległości. Jeśli ktoś bowiem nie umie stanąć na czele własnego domu, jakżeż będzie się troszczył o Kościół Boży? Nie może to być świeżo ochrzczony, ażeby wbiwszy się w pychę, nie wpadł w diabelskie potępienie. Powinien też mieć dobre świadectwo ze strony tych, którzy są z zewnątrz, ażeby się nie naraził na wzgardę i sidła diabelskie.

Diakonami tak samo winni być ludzie godni, nieobłudni w mowie, nie nadużywający wina, niechciwi brudnego zysku, lecz utrzymujący tajemnicę wiary w czystym sumieniu. I oni niech będą najpierw poddawani próbie, i dopiero wtedy niech spełniają posługę, jeśli są bez zarzutu. Kobiety również - godne, nieskłonne do oczerniania, trzeźwe, wierne we wszystkim. Diakoni niech będą mężami jednej żony, rządzący dobrze dziećmi i własnymi domami. Ci bowiem, skoro dobrze spełnili czynności diakońskie, zdobywają sobie zaszczytny stopień i wielką pewność w wierze, która jest w Chrystusie Jezusie. (1 Tm 3, 1-13)

Święty Paweł do Tytusa:

Zostawiłem cię na Krecie w tym celu, byś zaległe sprawy należycie załatwił i ustanowił w każdym mieście prezbiterów. Jak ci zarządziłem, może nim zostać, jeśli ktoś jest bez zarzutu, mąż jednej żony, mający dzieci wierzące, nie obwiniane o rozpustę lub niekarność. Biskup bowiem winien być, jako włodarz Boży, człowiekiem bez zarzutu, niezarozumiałym, nieskłonnym do gniewu, nieskorym do pijaństwa i awantur, nie chciwym brudnego zysku, lecz gościnnym, miłującym dobro, rozsądnym, sprawiedliwym, pobożnym, powściągliwym, przestrzegającym niezawodnej wykładni nauki, aby przekazując zdrową naukę, mógł udzielać upomnień i przekonywać opornych. (Tt 1, 5-9)

Ustanowienie sądów ma na celu, aby Izraelici mogli poznać i zrozumieć jaka jest wola Boża w ich życiu. Dzięki przestrzeganiu Bożych przykazań, ludzie będą żyli zgodnie z wolą Bożą i wyniknie z tego upragniony pokój społeczny i wewnętrzny.

Przy takiej organizacji społecznej Izraelici są wreszcie przygotowani na owocne przyjęcie Prawa Bożego! Przed nami wielki temat Przymierza zawartego na Synaju. W międzyczasie posłuchajmy wspomnień Mojżesza z Księgi Powtórzonego Prawa:

I rzekłem wam w owym czasie: Ja sam nie mogę już nosić ciężaru was wszystkich. Pan, wasz Bóg, rozmnożył was: dziś jesteście liczni niby gwiazdy na niebie. A Pan, Bóg ojców naszych, niech was jeszcze tysiąckrotnie pomnoży i błogosławi wam, jak to obiecał. Jak zdołam sam udźwignąć wasz ciężar, wasze brzemię i wasze spory? Wybierzcie sobie w waszych pokoleniach mężów rozumnych, mądrych i szanowanych, abym ich postawił wam na czele. Odpowiedzieliście mi: Dobre jest, co zamierzasz uczynić. Wtedy wybrałem spośród głów waszych pokoleń mężów mądrych, szanowanych i dałem wam ich za waszych przewodników: naczelników nad tysiącami i naczelników nad setkami, naczelników nad pięćdziesięcioma i naczelników nad dziesięcioma jako zwierzchników nad waszymi pokoleniami. Wtedy to rozkazałem waszym sędziom: Przesłuchujcie braci waszych, rozstrzygajcie sprawiedliwie spór każdego ze swym bratem czy też z przybyszem. W sądzeniu unikajcie stronniczości, wysłuchujcie małego i wielkiego, nie lękajcie się nikogo, gdyż jest to sąd Boży. Gdyby wam sprawa wydawała się za trudna, mnie ją przedstawcie, abym ją wysłuchał. W owym czasie poleciłem wam wszystko, co macie czynić. (Pwt 1, 9-18)

© Père Alain Dumont, La Bible en Tutoriel, http://www.bible-tutoriel.com/gouverner-c-est-deleguer.html

oraz na podstawie ks. Janusz Lemański, Nowy Komentarz Biblijny.