Capampangan Ortografiya o Pamisulat-map

Anting metung a manigaral keng pamanyulat Capampangan keng ANASI, buri kung dinan pansin ing talastasan king casalukuyan, tungcul keng pamisulat-map (ortograhy) keng amanu tamu.

Mayayakit ing Adua lang panig deng tutuki caniting bage. Deng metung a panig ila ding "Purista" o "Macabansa" Ing buri at tutukian da... isulat ya ing capampangan agpang king ABAKADA a alang letrang C, J, LL, QUI, GUE, GUI. Yla deni mu naman ding tutuki keng "wikang Pambansa" ortografia.

Ketang 1946, y Zoilo Hilario, ing Capampangan a cayabe keng "Institute of National Language", mebisa yang ing magamit keng Capampangan ing Ortografiyang makabase keng Tagalog. Antimo nung ding letrang:

- C, when soft with S, (cinco to sinko);
- C, when Hard to K, (carin to karin);
- F, with P, (filipinas to Pilipinas);
- G, when soft to H, (virgen to birhen);
- J, with H, (lijim to lihim);
- QU, with K, (quing to King/ queca to keka?;
- V with B (viuda to Byuda)
- X, with KS (examin to eksamin);
- Z, with S (lapiz to lapis)

Yan ngeni ing balu at cabisada ra deng Moderno o Cayanacan tamu.

ING CANGATBA NAMANG PANIG:

Ila ding "traditionales o Conservativos", a miyanad at misane ABECEDE O alfabetong Castila. Ing sasabian da, ing Amanu tamu megambul at mesese keng alkfabetong iti. Macanyan de canung sinulat deng mengapaunang bantug at kilalang talasulat keng Capampangan. Iti yang tutukian at buri da deng MACATUA tamu.

NGENI, atin nang aliwang grupo o panig a migbili pilatan da reng aduang mesaglaue grupo. Ing metung careting mipunta pilatan ila ding meging talalikas ning biblia keng amanung sisuan—Venancio Q. Samson, Society of St. Paul (lauen ye king tutuking column ing sinulat na).

Ing gewa ra:

- Leco re ing Que at Qui - inalili de ing Ke at Ki;
- Leco re ing Gue at Gui - gewa deng Ge at Gi;
- Leco ra J at malambut a Ge at Gi - inalilan dang H;
- Ding Enge at II - inalili dong NY at NIE at Li

bang era panibayuan deng Cayanacan.

Tinagan de ing C istung tutkian de ing letrang A, O, at U. Bang e maging sawil babasan para kareng Macatua at tambing apansingan ning babasa a ing amanu yang Capampangan, eya Tagalog o wikang pambansa ing makasulat. Anya ing letrang C, maging palatandanan (identity) ne ning langguaheng Capampangan.

DETANG lagiung tau, lugal, animal, tanaman at aliwa pa" Misulat la ketang sadia rang lagiung Espanol. Anti mu ing Juan, Jesus, Quiapo, Paranaque, Quezon, profeta, fareseos, etc.;

DING ANDAM a amanu caring aliuang langguahe, antimo ing Fiesta,, versiculos, capitilo, texto, boxing, hockey, baseball etc. manatili la nung macananu rong pagleletra king langguaheng piyandaman da. Ngara pin, nung andaman mu la mu, ot cailangan la pang iyaliua aniu?

AMANUNG INANGKIN, anting sariling langguaheng Capampangan, antimo ing caministilan, pero, pastul, mesiyas, profciya. Magagamit ya pa muring ing letrang Y. Anti murin, ing letrang W, ene masyadung magagamit subali caring amanung masicitas king langguaheng Inglish, Hebrew at aliwa pa.

MANIGARAL ku pa po, at sana makabie yang diwa ing mipaskil a commentu keng Pamisilat-Map keng Amanu tang Sisuan. Panigaralan ke pung tukian ing atiu king pilatan da ring aduang panig.

Amor de Jesus

Ing Ortografiya o Pamisulat-map Capampangan

(`Ing Bayung Bibliang Capampangan', p viii)

Ing metung pang bage a maliaring dinan pansing at talastasan king casalucuyan ya pin ing pamisulat-map (orthography). Canitang magumpisa iting obra ning talalicas, talus na king ating aduang panig inggil caniting bage: atiu ken itang panig da ring puristas o macabansa; deti buri ra ing isulat ya ing amanung sisuan agpang king abakada a alang letrang `c', `j', `ñ', `ll', `qui', `que', `gue', `gui'; nanupata ing abakada ning Wikang Pambansa. Iti ing cabisada ra't balu ding cayanacan. Cangatba na niting panig, ati no man ding tradicionalistas o conservativos a miyanad at misane king abecede o alfabetong Castila at sasabing ing amanu tang sisuan megambul ya at mesese king alfabetong iti at macanian deng sinulat ding mengapapaunang bantug tamung talasulat; iti ing cabisada ra't balu ring macatua. King arapan ning anti caniting situacion, ing talalicas ning IBBC meyapan nang mibalangcas sarili nang ortografiya, magibili pilatan da ring aduang mesabing panig. Leco no ring `que' at `qui', at inalilan no king `ke' at `ki'; leco no ring `gue' at `gui' at inalilan nong `ge' at `gi'; leco na la naman ding `j' at ing malambut a `ge' at `gi', at inalilan nong `h'; ding `ñ' at `ll', inalilan nong `ny', `nie' o `nia' at `lia' o `li', ban e re panibayuan ding cayanacan; tinagan ne ing `c' nung tutukian de ring letrang `a', `o' at `u', ban e maging sauil babasan naman para caring macatua, ban tambing apansin king ing babasan amanu yang Capampangan, e ya Tagalog o Wikang Pambansa. Nanu pata, in letrang `c', mumuli yang palatandanan (identity) ning lengguaheng Capampangan.

Pangaras caring lagiung tau, lugal at bage-bage, tikian no ning talalicas ding lagiung Espaniol a meangu king Biblia Sagrada ra di Nacar-Colunga, uling king actual a mapapaliari, ding keraclan caring lagiung tau, lugal at aliua pa, manatili la king aniu at ortografiang amanu tamu king panaun ding Castila, antimo ing Juan, Jesus, Cagayan, Cavite, fariseos, profeta, etc.

Subali pa caring lagiu, ding aliuang amanu a meyandam caring aliuang lengguahe, antimo ing fiesta, versiculo, vacio, texto, etc. manatili la nung macananu rong pagleletra king lengguaheng piyandamanan. Nung daraman la mu, bakit cailangan la pang iyaliua aniu? Ding mapilan careti maliari lang mayakit king macasusug a diccionario/glosario caring macatauling bilungan ning Biblia. Macanian man, bucud caring amanung inandam, ating mapilan a kimcuman na o inangkin anting sarili ning lengguaheng Capampangan, antimo ing caministilan, pero, pastul. Pansingan ya naman ing pamansag a mesiyas, profeciya; magagamit ya ing letrang `y', ban tambing yang iyagcas macayaliua king mesias, profecia. Antimurin, ing letrang `w' e ya magagamit king ortografiya ning IBBC, subali caring amanung masicitas king lengguaheng Hebreo o caya Inglis at aliua pa.

(by Venancio Q. Samson, Ing Talalicas, 2000-03-10, macanyan ing ginamit da king pamilicas ning bilblia king amanung capampangan " Ing Bayung Bibliang Capampangan, (Society of St. Paul).

Palage na ning inanac cu, u Dr, Charlie Anicete ning balen Apalit, Capampangan, dapat ta neng gauang standard in ortografiyang ini.