A Odisea

Homero comeza a Odisea invocando á Musa para que conte o sucedido a Odiseo logo de destruír Troia. Nunha asemblea dos deuses gregos, Atenea aboga pola volta do heroe ao seu fogar. Odiseo leva moitos anos na illa da ninfa Calipso. A mesma Atenea, tomando a figura de Mentes, rei dos Tafios, aconsella a Telémaco que viaxe en busca de noticias do seu pai.

O palacio de Odiseo atópase invadido por decenas de pretendentes que, crendo que el morreu, buscan a man da súa esposa: Penélope. 

Grazas á axuda de Atenea, aparecida agora en forma de Méntor, o mozo convoca unha asemblea no ágora para expulsar aos soberbios pretendientes do seu fogar. Finalmente, Telémaco consegue unha nave e emprende viaxe a Pilos en busca de noticias sobre o seu pai.

A seguinte mañá, Telémaco e Atenea, que continua na forma de Mentor, chegan a Pilos. Alí, invitados por Néstor, participan nunha hecatombe para Poseidón. O rei Néstor relátalles o regreso doutros heroes desde Troia e a morte de Agamenón, pero non ten información específica de Odiseo. 

Suxírelles que vaian a Esparta a falar con Menelao, quen acaba de regresar de longas viaxes. Atenea pide a Néstor que uno dos seus fillos acompañe a Telémaco a Esparta e desaparece milagrosamente. 

Impresionado por que un mozo estea escoltado por unha deusa, Néstor ordena o sacrificio dunha vaca en honor dela e arranxa que o seu fillo Pisístrato acompañe a Telémaco a Esparta.

Telémaco continúa a súa viaxe e chega a Esparta, onde o reciben Menelao e Helena. Menelao cóntalle acerca da súa conversación con Proteo, quen lle informou acerca da sorte que correra Odiseo, atopándose este en unha illa retido por Calipso. 

Mentres tanto, os pretendentes, sabendo da viaxe do xove, preparan unha emboscada que lle haberán de tender ao seu regreso.

A estes catro primeiros cantos denomínaselles telemaquia.

Nunha nova asemblea dos deuses, Zeus toma a decisión de mandar ao mensaxeiro Hermes á illa de Calipso para que esta deixe marchar a Odiseo. A ninfa promete a Odiseo a inmortalidade se se queda, pero o heroe prefire saír da illa. Tarda catro días en construír unha balsa, e emprende a viaxe ao quinto día, pero é afundido por Poseidón, enfadado con Odiseo desde que o grego cegara ao seu fillo Polifemo. Odiseo é axudado pola nereida Leucótea, quen lle dá unha manta coa que debe taparse o peito e nadar ata a illa dos feacios.

Atenea visita, nun soño, á princesa Nausícaa, filla de Alcínoo, rei de Esqueria, e incrépaa a facerse cargo das súas responsabilidades como muller en idade de casar. Ao espertar, Nausícaa pide ao seu pai un carro con mulas para ir lavar roupa ao río. Mentres ela e as súas escravas descansan e outras xogan á pelota, Odiseo esperta, veas e pide axuda á princesa. Nausícaa, impresionada pola súa forma de falar, acolle ao heroe e bríndalle alimentos, dille que a siga cara a casa do rei e indícalle como pedirlle á súa nai, a raíña, hospitalidade. Sinálalle un bosque consagrado a Atenea, situado nos arredores da cidade e onde poderá descansar. Odiseo aproveita a ocasión para implorar á deusa que o reciban e o axuden a chegar á súa illa patria.

Guiado ata alí por Atenea, Odiseo é recibido no palacio por Alcínoo, rei dos feacios, que o invita ao banquete que se vai a celebrar. 

Odiseo conta todo o acaecido ata ese momento, co que o rei queda impresionado e ofrécelle a man da súa filla, mais Odiseo non acepta, polo que o rei cambia o seu ofrecimiento por axudalo a chegar á súa illa.

Celébrase unha festa no palacio en honor do hóspede, que aínda non se presentou. 

Tras unha competición de atletismo, na que Odiseo asombra ao público cun gran lanzamento de disco, comeza o banquete. 

O aedo Demódoco ameniza a comida cun canto sobre a guerra de Troia. 

Ao falar do episodio do cabalo, Odiseo rompe a chorar. 

O rei manda ao aedo que deixe de cantar, e pregunta ao hóspede sobre a súa verdadeira identidade.

Odiseo preséntase, e comeza a relatar a súa historia desde que saíu de Troia.

Primeiro destruíron a cidade de Ísmaro (onde estaban os cicóns), e alí perdeu a bastantes compañeiros.

Máis tarde, chegaron á illa dos lotófagos. Alí, tres compañeiros comeron o loto, e perderon o desexo de regresar, polo que houbo de levalos á forza.

Posteriormente, chegaron á illa dos cíclopes. Nunha caverna atopáronse con Polifemo, fillo de Poseidón, que se comeu a varios dos compañeiros de Odiseo. Estaban atrapados na cova, pois estaba pechada cunha enorme pedra que lles impedía saír, a eles e ao gando de Polifemo. Odiseo, coa súa astucia, emborrachou con viño a Polifemo, mandou afiar un pau e cegaron con el ao cíclope mentres este durmía. Xa cego, e para asegurarse de que non escapasen os prisioneiros, o cíclope tenteaba o lombo dos seus animais a medida que ían saíndo da cueva para ir a pastar, pero cada un dos mariños ía ventre con ventre cunha res,  agarrado ao vellón desta.

Logo de escapar, Odiseo grítalle o seu nome a Polifemo e este pídelle ao seu pai que o castigue.

Odiseo sigue narrando como viaxaron ata a illa de Eolo, que tratou de axudalos a viaxar ata Ítaca. Eolo entregou a Odiseo unha bolsa de pel que contiña os ventos do oeste. 

Ao acercarse a Ítaca, os seus homes decidiron ver o que había na bolsa, polo que os ventos se escaparon e se desencadeou unha tormenta que fixo desaparecer a esperanza do regreso ao fogar. 

Tras seis días de navegación, chegaron á illa dos Lestrigóns, xigantes antropófagos que devoraron a case todos os compañeiros de Odiseo. 

Fuxindo de alí, chegaron á illa de Circe, unha feiticeira que convertiu aos compañeiros de Odiseo en animais. Hermes dalle un antídoto a Odiseo, o "moly", que o fai inmune aos feitizos de Circe.

Tras pasar 5 anos con ela, ao final é obrigada polos deuses a deixalo partir, e dille ao heroe que para regresar á súa casa antes tería que pasar polo país dos mortos e consultar con Tiresias, o famoso adiviño. 

Igual que Calipso, Circe namorouse de Odiseo. Pero ningunha das dúas veuse correspondida.

Tras chegar ao país dos Cimerios e realizar o sacrificio de varias ovellas, Odiseo visitou a morada de Hades para consultar co adiviño Tiresias, quen lle profetizou un difícil regreso a Ítaca. 

Ao seu encontro saíron todos os espectros, que quixeron beber o sangue dos animais sacrificados. 

Odiseo deulla en primeiro lugar a Tiresias, logo á súa nai, Anticlea, e tamén beberon o sangue varias mulleres destacadas e algúns combatentes que morreran durante a guerra de Troia.

De novo en ruta, Odiseo e os seus compañeiros lograron escapar das Sereas, cuxo canto facía tolear a quen as oíse. Para iso, seguindo os consellos de Circe, Odiseo ordeou aos seus homes taparse os oídos con cera exceptuándoo a el, que mandou ser atado ao mastro da nave.

Escaparon tamén das perigosas Caribdis e Escila. Conseguiron chegar a Trinacria (nome grego de Sicilia), a illa do Sol. Pese ás advertencias de non tocar o gando de Helios, os compañeiros sacrificaron varias reses, o que provocou a cólera do deus. 

Ao facerse de novo á mar, Zeus lanzou un raio que destruíu e afundiu a nave, e só sobreviviu Odiseo, que arribou á illa de Calipso (lugar onde se atopa ao principio da historia).

Cando o heroe termina de contar a súa viaxe, o seu regreso ao fogar é disposto polo rei. Acompañado por navegantes feacios, Odiseo chega a Ítaca. Atenea disfrázao de vagabundo para que non sexa recoñecido. Por consello da deusa, Odiseo vai pedir axuda á súa porqueiro: Eumeo.

Odiseo non revela a súa verdadeira identidade a Eumeo, quen o recibe con comida e manta. 

Atópase coa deusa Atenea, e xuntos preparan a vinganza contra os pretendentes.

Atenea aconsella ao mozo Telémaco saír de Esparta e regresar ao seu fogar. 

Mentres tanto, Eumeo relata a súa vida e as súas orixes ao esmoleiro, e de como chegou ao servizo de Odiseo.

Grazas á axuda da deusa, o mozo consegue eludir a trampa que os pretendientes lle prepararan á entrada da illa. Unha vez en terra, diríxese por consello da deusa á casa de Eumeo, onde coñece ó suposto esmoleiro. Cando Eumeo marcha a casa de Penélope a darlle a noticia do regreso do seu fillo, Odiseo revélalle a súa identidade a Telémaco, asegurándolle que en verdade é o seu pai, a quen non ve desde fai vinte anos. Tras un forte abrazo, planean a vinganza, coa axuda de Zeus e Atenea.

Ao día seguinte, Odiseo, de novo como esmoleiro, diríxese ao seu palacio. 

Só é recoñecido polo seu can Argos, que, xa vello, falece fronte ao seu amo. 

Ao pedir comida aos pretendentes, Odiseo é humillado e ata golpeado por eles.

Aparece un esmoleiro real, chamado Iro, quen adoitaba pasarse polo palacio. Ríndose de Odiseo, rétao a unha pelexa. Os pretendientes aceptan que o gañador se xunte a comer con eles. Danlle dous anacos de pan a Odiseo, que, tras quitarse a súa manta e deixar ver os seus músculos, gáñalle fácilmente ao esmoleiro. 

Malia a vitoria, segue soportando as vexacións dos orgullosos pretendientes.

Odiseo, ocultando a súa verdadeira identidade, mantén unha longa conversación con Penélope, quen ordena á súa criada Euriclea que o bañe. Euriclea, que foi nodriza do heroe cando era un neno, recoñece unha cicatriz que a Odiseo, na súa mocidade, lle fixo un xabarín cando se atopaba cazando no monte Parnaso. A escrava, pois, recoñece ao seu amo, que lle fai gardar silencio para non facer fracasar os plans de vinganza.

Ao día seguinte, Odiseo pide un sinal, e Zeus lanza un trono no medio do ceo azul. 

Este xesto é entendido por un dos sirvientes como un sinal de vitoria sobre os pretendientes. 

Odiseo aproveita para ver quen é fiel ao desaparecido rei e, xa que logo, haberá de conservar a vida. 

Un profeta, amigo de Telémaco, avisa aos pretendientes de que pronto os muros mancharanse co sangue deles. 

Malia que algúns deles dan crédito á profecía e foxen, a gran maioría deles rinse dela.

Aparece Penélope cun arco que Odiseo deixou en casa á súa marcha a Troya. Promete aos pretendientes que casará con aquel que consiga facer pasar a frecha polos ollos de doce machadas alineadas. Un tras outro, os pretendientes inténtano, pero nin sequera son capaces de tensar o arco. Odiseo pide participar na proba, pero os pretendientes denéganllo. Trala insistencia de Telémaco, permítenlle intentalo. Con suma facilidade, Odiseo tensa o arco e consegue facer pasar a frecha polos ollos das machadas, ante o asombro dos presentes. Ao sinal do seu pai, Telémaco ármase, preparándose para a loita final.

Antínoo, xefe dos pretendentes, atópase bebendo cando Odiseo lle atravesa a gorxa a cunha lanza e lle dá así morte. 

Ante as queixas dos demais, Odiseo responde con amenazadoras palabras, e os pretendentes temen polas súas vidas. Iníciase a feroz loita, cos numerosos pretendentes por unha banda e Odiseo, o seu fillo e os seus dous fieis criados por outro. 

Melantio, infiel cabreiro de Odiseo, consegue armas, pero grazas á axuda de Atenea, todos aqueles que traizoaron a Odiseo van morrendo un por un. 

Os escravos son colgados do pescozo no patio do palacio, mentres que Melantio é cortado en pedazos para que o coman os cans. 

Odiseo manda a Euriclea que faga lume e limpe o patio con xofre. 

A escrava avisa ás mulleres que foron fieis ao heroe, que chegan e abrazan ao seu amo.

Logo de matar aos pretendentes que se hospedaban na súa casa, Odiseo manda aos presentes que vistan os seus mellores traxes e bailen, para que os veciños non sospeiten o ocorrido. Coa axuda de Euriclea, o heroe preséntase a Penélope. 

Como o aspecto de Odiseo é distinto ao que coñecía Penélope, que ademais está case convencida de que el morreu, o heroe non é recoñecido pola súa esposa. 

Entón, Odiseo describe o leito conxugal, e como o fixo el mesmo dunha oliveira. Penélope, convencida xa, abraza ao seu esposo, que lle narra as súas aventuras. 

Finalmente cóntalle que aínda terá que facer outra viaxe antes de terminar a súa vida nunha tranquila vellez.

As almas dos mortos viaxan ao Hades, onde contan o ocorrido a Agamenón e Aquiles, compañeiros do heroe na expedición dos aqueos a Troia. Odiseo marcha a casa do seu pai, Laertes, que se atopa traballando na horta. O home atópase envellecido e apenado pola longa ausencia do seu fillo. Para ser recoñecido, Odiseo móstralle a cicatriz e recorda as árbores que na súa infancia lle regalara o seu pai. 

Mentres, os familiares dos pretendentes xúntanse en asemblea, e piden vinganza pola morte dos seus. Odiseo, o seu fillo e o seu pai, que se atopan na casa deste, aceptan o reto, e dá comezo a loita. Laertes dispara unha lanza que mata ao pai de Antínoo. Pero nese momento cesa a loita. Intervén a deusa Atenea, que anima aos itacenses a chegar a un pacto, para que xuntos vivan en paz durante os anos vindeiros.