A Ilíada

Logo de nove anos de guerra entre aqueos e troianos, unha peste desátase sobre o campamento aqueo. O adiviño Calcante, consultado sobre iso, vaticina que a peste non cesará ata que Criseida, escrava de Agamenón, sexa devolta ao seu pai Crises. A cólera de Aquiles orixínase pola afronta que lle inflinxe Agamenón, quen, tras ceder a Criseida, arrebata a Aquiles a súa parte do botín, a moza sacerdotisa Briseida. Ao producirse todo isto, Aquiles retírase da batalla, e asegura que só volverá a ela cando o lume troiano alcance as súas propias naves. Pídelle á súa nai Tetis que convenza a Zeus para que axude aos troianos. Esta acepta, xa que Tetis o axudou cando os seus irmáns divinos se lle rebelaron.

Zeus, inquedo pola promesa que lle fixo a Tetis, aconsella por medio dun soño a Agamenón que arme ás súas tropas para atacar Troia. Con todo, Agamenón, para probar ao seu exército, propón aos aqueos regresar aos seus fogares, pero a proposta é rexeitada. A continuación se enumera o Catálogo de naves do continxente aqueo e o das forzas troianas.

O xefe das tropas troianas, Héctor, increpa ao seu irmán Paris por esconderse ante a presenza de Menelao. Ante iso, Paris decide desafiar a Menelao en combate singular. Helena, o rei Príamo e outros nobres troianos, observan a batalla desde a muralla, onde Helena, a requerimento do rei Príamo, identifica e presenta a algúns dos xefes aqueos. A batalla deténse para a celebración do duelo singular, coa promesa de que o vencedor quedaría con Helena e os seus tesouros. Menelao está a piques de matar a Paris pero este é salvado por Afrodita e é enviado xunto a Helena.

Tras unha pequena asamblea dos deuses, estes deciden que se reanuden as hostilidades, polo que Atenea, disfrazada, incita a Pándaro para que rompa a tregua lanzando unha frecha que fere a Menelao, e trala arenga de Agamenón ás súas tropas, reanudan a loita, na que Ares e Apolo por unha parte, e Atenea, Hera e outras divinidades pola outra, axudan respectivamente ós troianos e ós aqueos.

Entre os aqueos destaca na batalla Diomedes, asistido por Atenea, que está a piques de matar a Eneas e chega a ferir a Afrodita. Mentres, Ares e Héctor comandan ás tropas troianas. Tamén destaca Sarpedón, caudillo dos licios, que mata entre outros ó rei de Rodas, Tlepóleno. Logo Diomedes, amparado novamente por Atenea, fere a Ares.

Ante o empuxe dos aqueos, Héleno, tamén fillo de Príamo e adiviño, insta a Héctor a que regrese a Troia para encargar ás mulleres troianas que realicen ofrendas no templo de Atenea. Mentres, na batalla, Diomedes e o licio Glauco recoñecen os seus lazos de hospitalidade e intercámbianse as armas amistosamente. 

Héctor, tras realizar o encargo do seu irmán Héleno, vai en busca de Paris para increpalo e pedirlle que regrese á batalla. De seguido, Héctor despídese da súa esposa Andrómaca.

Tras o debate entre Atenea e Apolo, interpretado por Héleno, Héctor desafía en combate singular a calquera aqueo destacado. Os principais xefes aqueos, arengados por Néstor, aceptan o desafío e bótano a sortes. Áiax Telamonio sae elixido. O duelo singular ten lugar, pero a chegada da noite pon fin á loita entre ambos e intercámbianse regalos (don e contra-don). Héctor entrégalle unha espada (coa que máis tarde Áiax se suicidaría) e Áiax entrégalle un cinturón púrpura (co que logo Héctor sería atado ó carro de Aquiles). Néstor insta ós aqueos a construír unha muralla e unha fosa que defenda o seu campamento. Os troianos, reunidos en asemblea, debaten se entregar a Helena e o seu tesouro (postura defendida por Anténor), ou só o seu tesouro (postura defendida por Paris). Príamo ordena que se traslade ós aqueos a proposta de Paris. A proposta é rotundamente rexeitada, pero acórdase unha tregua para incinerar os cadáveres.

Zeus ordena ao resto dos deuses que se absteñan de intervir na contenda. Os troianos, animados por Zeus, avanzan na batalla e fan retroceder aos aqueos. Por parte dos aqueos, Teucro causa graves danos nas filas troianas coas súas flechas. Atenea e Hera tratan de axudar aos aqueos pero Iris envíalles a orde de Zeus de que non interveñan. Ao chegar a noite, os troianos acampan preto do campamento aqueo.

Fénix, Áiax Telamonio, Odiseo e dous heraldos son enviados como embaixada, por consello de Néstor, onde dan a Aquiles desculpas por parte de Agamenón (ofrecéndolle agasallos, a devolución de Briseida e a calquera das súas fillas como esposa) e suplícanlle que regrese á loita, pero este négase a pesar do consello de Fénix.

Diomedes e Odiseo, novamente por consello de Néstor, fan unha misión de espionaxe nocturna, na que matan ao troiano Dolón, que igualmente fora enviado en misión de espionaxe por Héctor. Despois, coa información conseguida a través de Dolón, asesinan a soldados tracios e ao seu rei Reso, e lévanse os seus magníficos cabalos mentres durmen.

Amanece, renóvase a batalla e os aqueos empezan levando a iniciativa. Destaca entre eles Agamenón, ata que resulta ferido por Coón e debe retirarse. Entón toman a iniciativa os troianos. Os aqueos contraatacan, pero Diomedes, Eurípilo e o médico Macaón son feridos por frechas de Paris. Mentres, o troiano Soco morre a mans de Odiseo, pero consegue ferilo. Patroclo é enviado por Aquiles á tenda de Néstor para enterarse das noticias da batalla.

Os troianos, seguindo primeiro os consellos de Polidamante, atravesan o foso previo ao muro dos aqueos pero logo desóen o seu consello de non asaltar o muro. O licio Sarpedón abre unha brecha no muro que é atravesado polas tropas troianas con Héctor á cabeza, malia a resistencia de Áiax e Teucro.

Poseidón acode á batalla para animar aos aqueos a resistir as cargas dos troianos. Entre os aqueos destácase Idomeneo, rei de Creta. Héleno e Deífobo deben retirarse tras ser feridos por Menelao e Meríones, pero Héctor prosegue no seu avance ata que se lle opón Áiax.

Hera concibe un plan para enganar a Zeus: con axuda do cinto de Afrodita seduce a Zeus e coa de Hipnos faio durmir. Despois encarga a Poseidón que interveña en favor dos aqueos. Áiax Telamonio fere de gravidade a Héctor, que é retirado do combate polos seus compañeiros e levado á cidade. Malia a resistencia de Polidamante e o seu irmán Acamante, os aqueos toman unha breve iniciativa na batalla.

Zeus descobre o engano do que foi obxecto e ordena a Poseidón a través de Iris que deixe de axudar aos aqueos. Logo insta a Apolo a que infunda novas forzas aos troianos. Ares ten o propósito de ir combater á beira dos aqueos para vingar a morte do seu fillo Ascálafo pero Atenea advírtelle que será obxecto da ira de Zeus. Héctor recobra as forzas e os troianos chegan combatendo ata as naves dos aqueos. Ata Áiax Telamonio ten que retroceder.

Héctor logra prender lume a unha das naves dos aqueos. Patroclo pide permiso a Aquiles para tomar as súas armas e repeler o o ataque e, ao mando dos Mirmidóns, fai fuxir os troianos, que cren que en realidade se trata de Aquiles. Mata entre outros a Sarpedón, rei de Licia e fillo de Zeus. Pero Apolo acude en axuda dos troianos e golpea a Patroclo, que despois é ferido por Euforbo e rematado por Héctor.

Menelao consegue matar a Euforbo e defende o corpo sen vida de Patroclo, en torno a cal se entabla un duro combate. Os troianos fanno retroceder e Héctor despoxa a Patroclo das súas armas. Despois acuden reforzos aqueos ao combate e conseguen levar o seu corpo ás naves.

Antíloco comunica a Aquiles a nova da morte do seu amigo Patroclo, e éste decide volver a loita para vingarse da morte do seu amigo. Cae a noite e os troianos reúnense. Polidamante é partidario de ir a Troia a refuxiarse tras os seus muros pero prevalece a opinión de Héctor de seguir pelexando en campo aberto. A nereida Tetis consegue que Hefesto fabrique armas novas para o seu fillo Aquiles.

Aquiles reconcíliase con Agamenón. Este devólvelle a Briseida xunto con varios agasallos, ademais de facer un xuramento de que nunca estivo con Briseida como é costume entre homes e mulleres. 

Zeus dá permiso ao resto dos deuses para que interveñan na batalla e axuden a quen prefiran. Aquiles inicia un furioso ataque no cal loita con Eneas, que finalmente é salvado por Poseidón. Mata a Polidoro, fillo de Príamo e enfróntaselle Héctor, pero Atenea axuda a Aquiles e Apolo afasta a Héctor do combate.

Aquiles mata, entre outros, a Licaón, fillo de Príamo, e a Asteropeo, que consegue ferilo levemente. O deus do río Escamandro rodéao coas súas augas e está a piques de afogalo, pero Hera acode ao seu fillo Hefesto para que afaste as augas do río coas chamas. 

O resto dos deuses pelexan entre eles, uns a favor dos aqueos e outros ao dos troianos. 

O rei Príamo ordena abrir as portas de Troia para que as súas tropas se refuxien tralos seus muros. 

Apolo consegue, mediante un ardid, afastar momentáneamente a Aquiles dos muros de Troia.

As forzas troianas refúxianse na cidade pero Héctor queda fóra, co ánimo de pelexar contra Aquiles. Pero unha vez fronte a fronte, Héctor foxe e é perseguido por Aquiles. Atenea engana a Héctor facéndolle crer que ten na súa axuda ao seu irmán Deífobo e Héctor enfróntase por fin cara a cara a Aquiles, quen o mata, ata o seu cadáver ao seu carro de combate e, subido nel, dá voltas ao redor da cidade.

Celébranse os Xogos funerarios en honor de Patroclo coas seguintes probas: carreira de carros, puxilato, loita, carreira, combate, lanzamento de peso, tiro con arco e lanzamento de xabalina.

Príamo e un vello heraldo diríxense cara ao campamento aqueo: no camiño atopan a Hermes (enviado por Zeus), que os axuda a pasar inadvertidos ata a tenda de Aquiles. Príamo rógalle a Aquiles que lle entregue o cadáver de Héctor e Aquiles, conmovido acepta. Logo, Príamo pide a Aquiles un leito para que o acolla o sono, e o fillo de Peleo ordea que se dispoñan dous leitos; un para Príamo e outro para o seu heraldo. Logo diso, Aquiles concede a petición do ancián Príamo e dalle aos troianos once días para os funerais de Héctor, de modo que o duodécimo día os troianos volverán loitar.