Jules Thiriar
Professor Jules Thiriar
is geboren in Saint-Vaast (bij La Louvière) in 1846 in een gezin afkomstig van Luikse boeren maar met kleine aannemersactiviteiten voor de koolmijnen van de Borinage. Hij studeert geneeskunde en chirurgie aan de ULB te Brussel.
In plaats van gemakkelijkshalve een dokterspraktijk op te bouwen te La Louvière vestigt hij zich in 1871 (25j) in één van de arme wijken van Ixelles waar hij werkt in opdracht van het “bureau de Bienfaisance” van deze gemeente. Zijn bedoeling is vanaf de beginne, zich bekwamen in de chirurgie. Daar doet hij zijn eerste thuisoperaties in de achterbuurten (wegnemen van de eierstokken). Hij ziet er veel armoede en ellende. In die tijd is er reeds kennis om de wonden goed te desinfecteren (antiseptische technieken) maar men heeft weinig aandacht voor de voor het aseptisch maken van de werkomgeving en van de instrumenten. Hij gaat in opleiding te Wenen waar hij door deel te nemen aan operaties de nieuwe antiseptische technieken van Lister leert. Hij gebuikt die ook voor zijn thuisoperaties maar aangevuld met grote ontsmettingsvoorbereiding van de omgeving om besmetting te voorkomen. Hij geraakt bekend door het grote slaagpercentage van zijn operaties voor het wegnemen van de eierstokken en de behandeling van buikvliesontstekingen.
Intussen wordt hij afdelingschef van de lijkschouwingen van de hospitalen van Brussel. Dissectie en pathologische anatomie zijn ideaal om hem te vervolmaken voor zijn verdere chirurgische carrière. Iedereen staat versteld van zijn snelle en precieze operatietechnieken. Aan dit manueel talent, moet toegevoegd worden, de constante zorg voor de toepassing van de nieuwe wetenschappelijke ontdekkingen en de nieuwe theorieën. (Louis Pasteur heeft de “microben” pas ontdekt in 1865)
Vanaf 1882 zien we hem ook aan de VUB. Hij wordt er in 1897 hoogleraar (56j) en in 1905 hoofd van de Faculteit Geneeskunde (59j). Maar tezelfdertijd opereert hij in de Brusselse ziekenhuizen: eerst in Saint-Jean en later Saint-Pierre. Onder zijn beste leerlingen bevindt zich dokter Antoine Depage, 16 jaar jonger, die later de opvolger wordt van zijn leerstoel. Het is deze dokter Depage die zich zeer verdienstelijk gemaakt heeft gedurende de eerste wereldoorlog door de oprichting en uitbating van het wereldberoep RODE KRUIS hospitaal “l’Océan” te De Panne. Professor Thiriar heeft ook aan de basis gestaan voor de oprichting van een operatiezaal in het hospitaal van zijn geboortestreek: La Louvière. Hij voert er als eerste de operaties uit samen met zijn collega de dokter Depage.
Professor Jules Thiriar omringd door zijn leerlingen (circa 1900)
Mooie anekdote: in het begin van zijn loopbaan in de armenwijken van Ixelles heeft de Parijse beeldhouwer Rodin zich een tijdje in Brussel gevestigd. Hij woonde op 2 stappen van Thiriar. Toen de kunstenaar zich een breuk geheven had heeft Thiriar hem onmiddellijk gratis geopereerd. Als dankbaarheid heeft de kunstenaar een beeld van hem gemaakt in gebakken klei. Het is een geslaagd kunstwerk waarvan er nu meerdere bronzen afgietsels geëxposeerd worden o.a. in de ULB en vele ziekenhuizen in Wallonië.
Thiriar wordt ook de lijfarts van koning Leopold II. Men vermeldt zelfs een diepe vriendschap tussen beide mannen. Wij zien hem bijvoorbeeld op de koninklijke tribune, net achter de Koning, ter gelegenheid van de plechtigheden van de 75ste verjaardag van België in 1905, zowel in Brussel als in Oostende, De koning is op rijpere leeftijd nog verliefd geraakt op een 17 jarig meisje: Blanche Delacroix. Toen zij in 1905 zou bevallen in Villefranche-sur-Mer (bij Nice) heeft de koning zijn lijfarts Thiriar gevraagd om naar daar te trekken voor de bevalling. De professor, trok zich uit deze delicate situatie, door zijn neef, dokter Lucien Thiriar naar Nice te sturen. Lucien wordt aldus peter van Lucien Delacroix, eerste zoon van Leopold II met Blanche, die men toen reeds de barones Vaughan noemde.
Toen de koning plots ziek wordt in 1909 roept men Jules Thiriar naar het “Paviljoen van de Palmen” in Laken. Hij diagnosticeerde een obstructie van de grote darm en besluit zeer snel tot een chirurgische ingreep. De Koning wil liever wachten op de stemming door de senaat van de “wet op de verplichte legerdienst”. (14 december 1909). Maar men wacht niet en Leopold II wordt nog dezelfde dag ter plaatse geopereerd. Dokter Antoine Depage voerde de operatie uit voor occlusion op néoplasme van de sigmoïde. De koning komt nog maar juist uit verdoving toen het wetgevende document hem voorgelegd wordt. Zoals gewoonlijk leent de koning de vulpen van professor Thiriar om de laatste officiële handtekenig van zijn leven te zetten. Op 17 december s’ochtends, de verjaardag van zijn kroning, overlijdt Leopold II aan een embolie, in aanwezigheid van zijn trouwe arts evenals van Professor Antoine Depage.
Naast zo’n druk leven vervult de rasechte liberaal Thiriar gedurende 18 jaar ook belangrijke politieke functies uit. Eerst verkozen als Provinciaal gedeputeerde in provincie Brabant, later als volksvertegenwoordiger van 1886 tot 1894 en senator van 1894 aan 1900. Hij was ook lid van de Vrijmetselarij.
Dit vele werk was geen beletsel voor zijn zieken en zijn onderwijs te verzorgen. Zijn toespraken getuigen steeds het respect van de mens, de bescherming van de armen en de verdediging van de wetenschap. Hij is tegen overvloedig huiswerk bij de kinderen vooral in arme gezinnen. Hij ijvert ook om een permanente en efficiënte hulpdienst voor de slachtoffers van de spoorwegongevallen te organiseren.
Hij was niet onbemiddeld. Zo had hij als buitenverblijven: een grote villa te midden van een park van meer dan 5 hectaren "Spiroux" te Ukkel, de villa "Star" in De Panne, een villa op de dijk aan Nieuwpoort-bad, de boerderij van zijn vader en de boerderij “du Coq” in Salint-Vaast. Hij heeft zeer vroeg zijn twee eerste kinderen quasi tezelfdertijd verloren t.g.v. typhoïde koorts. Zijn twee volgende kinderen één jaar en twee jaar later studeerden geen geneeskunde. De jongste Mauritius is op 20 jaar aan het IJzerfront gesneuveld. Hij bezocht de Belgische kust, waar de manier van zeebaden, door Koning Leopold II gelanceerd, veel élite aantrok. Het kwam eerst naar de villa "Star" in De Panne die door zijn zuster werd gebouwd en welke hij geërfd heeft. Later ging hij meer naar een villa op de dijk van Nieuwpoort-bad. Hij liep graag rond op de dijk, getooid met een pet van zeeman; hij fotografeerde veel zijn familie, zijn huis en vissersboten.
Op 29 juni 1913 is hij gestorven door een hartaandoening terwijl hij zijn vriend onderzocht.
Dertien maanden later, barstte de oorlog uit en kende aan Antoine Depage, zijn beroemdste leerling,het pijnlijk voorrecht om voor de eerste keer op een slagveld de chirurgie uit te oefenen die door zijn meester werd onderwezen.
Professor Senator Thiriar wordt algemeen aanzien als de eerste grote chirurg in de wereld die met groot succes inwendige operaties toepaste. Verder was hij zowel bevriend met de armsten als de hoogst geplaatsten van de maatschappij.
Hij verdient zeker een standbeeld of te minste een gedenkplaat in De Panne!