Aan de hand van de expo "Carnaval in De Panne" (2020) is het mogelijk een Chronologie op te stellen van dit verdwenen stuk folklore.

Visserstraditie??

Wellicht wel, cf Heist.

We weten dat er tijdens de Tweede Wereldoorlog heel wat Heistse vissersfamilies in De Panne komen wonen zijn omdat er in Zeebrugge niet zoveel vaartuigen waren (de meeste waren uitgeweken naar Engeland). Ze mochten hier onder controle van de bezetter, haringen vissen zoals de Pannenaars van op het strand. Zo is Kamiel De Vent hier blijven hangen.

Het is algemeen bekend dat te Heist de carnaval traditioneel sterk gevierd werd en haar oorsprong vindt in de visserij. Voor de vissers was de vasten een drukke periode, want vlees eten was gedurende die periode verboden. Enkele dagen voor het begin van de jaarlijkse 40-daagse vasten wisselden de bemanningsleden van vaartuig. Vissers en reders legden de voorwaarden vast op café. Tijdens de vooravond van de grote vasten, de dag vòòr Aswoensdag, werd dit uitbundig gevierd. De vissers schuimden de cafés af en dronken overal een goede pint.

Te Heist speelden reeds in 1928 de Plakkers(bouwvakkers) en de Vissers een gemaskerde voetbalmatch dat nog ieder jaar gespeeld wordt. De al dan niet denkbeeldige kwetsuren worden sinds jaar en dag gesoigneerd met de jeneverfles in plaats van tenderdjot (jodiumtinctuur). Ook de jaarlijkse vissersmis en een bloemenhulde op het Vissershuldeplein op de zondag van de 3 daagse carnaval wordt er nog ieder jaar opgedragen ter nagedachtenis van de verdronken vissers. Vanaf 1959 werd ook een Prins Carnaval verkozen. Vanaf 1970 moesten kandidaat-prinsen vissers zijn. Na de verkiezing stelde de prins zijn gevolg zelf samen, op voorwaarde dat het ook vissers waren. Het is een traditie dat wie 3 keer op rij tot Prins wordt verkozen zich Keizer mag noemen.

Voor de Tweede Wereldoorlog

Het masjeren van café tot café was ook reeds in voege voor de oorlog maar dit immaterieel erfgoed is blijkbaar nergens bewaard in De Panne. Dan werden ook maar weinig foto's genomen van de masjers. Er was dan waarschijnlijk geen sprake van een carnavalstoet en zeker niet van carnavalprinsen (dit is wellicht overgewaaid uit Duitsland).

Het masjeren in groep is bekend door enkele foto's uit de jaren 30 aangebracht door Martine Van Duüren (met Mevr. Simone Houtsaegher, Marcel Rosey en zijn vrouw Yvonne Dewulf samen met haar ouders, alsook van Charles Van Damme). Er zijn ook foto's van de grote feesten in 1930 ter gelegenheid van de "100 jaar onafhankelijkheid van België" georganiseerd door de Panse hoteliersbond onder voorzitterschap van E. Pirsch. Voor deze gelegenheid werd de "Schelpeclub" opgericht. Deze verklede groep had blijkbaar veel bijval in het begin van de jaren '30 in binnenlandse en buitenlandse carnavalstoeten .

Het is ook weinig waarschijnlijk of deze tradities ook reeds vroeger bestonden in de tijd van de vissers in de Kerkepanne en den Oosthoek. Hiervan geen sporen vanuit het Navigomuseum en ook niet uit de geschiedenis van de carnaval te Duinkerke.

Na de oorlog

• kort na den oorlog oprichting van de Zeekring door de vereniging van de handelaars van De Panne Bad. Hun lokaal was de dancing Littoral in de Nieuwpoortlaan (waar later de café Mundo). Zij richten er een carnavalbal in met prijzen voor volwassenen en ook een bal voor kinderen.
• einde van de jaren 40 liep een groep muzikanten van de familie Coffyn verkleed als fanfare in een carnavalstoet in Adinkerke. Dit was de aanleiding tot:
• 1948 oprichting van de fanfare de Bolhoeden in "Ons Huis" op de Markt. Stichtende leden: Gilbert Coffyn, Charles Renders, Marcel Lepla, Yves Tahon en Gilbert Mainil.
• 11 september 1949 was er de doop door de Zeekring van de nieuwe reuzen Alois en Zenobie een hergeboorte van het vroegere zeeroversechtpaar met dezelfde naam, die reeds in 1908 in het leven was geroepen. Alois werd gekleed als een visser met kazuifel en zuidwester. Zenobie als vissersvrouw. Ze droeg een puntmuts. Het gezicht van Alois is gebaseerd op een oude visser uit De Panne ,Vyaene (vader), in de volksmond Moones genaamd.
• Eerste carnavalstoet wordt ingericht door de Zeekring 1950(?). (zie filmpje onderaan). Zo'n stoet, maar op dinsdagavond, bestond ook reeds te Heist vanaf 1951 (tot heden maar nu op de zondag).
• In 1958 eerste kindercarnavalstoet door de Bolhoeden door Marcel Lepla (bijgenaamd nonkel fritte), en Leopold Coffyn. Deze stoet werd 40 jaar door hen georganiseerd. Ook in Heist werd op zondagnamiddag in 1959 voor het eerst een kindercarnavalstoet georganiseerd.
• Kindercarnaval, georganiseerd door de Liberale vrouwenbond, was elk jaar een groot succes!
• CIT (de voorloper van de dienst voor Toerisme) neemt de carnavalsactiviteiten over.
• In 1963 eerste verkiezing van Prins Carnaval in den Armorial. In Heist eerste Prins Carnaval in 1959.
• 1967 herneming carnavalstoet (zie filmpje onderaan)
• 1970 oprichting van de Orde van de Panharing in de Armorial, mede door Toerisme De Panne, tijdens het bezoek van 'Het Groot Keuls Karnaval Gezelschap' (men richt de "Zomercavalcade" in op 21 juli...). traditioneel werden haringen rondgedeeld. Ze nemen in 1998 de kindercarnavalstoet over van de Bolhoeden. Voorzitter Honoré Dehouck. In Heist eerste carnavalorde pas in 1972.
• 1973 nadat hij voor de derde keer tot Prins is verkozen, wordt Leopold Coffyn (Pol) tot keizer gekroond. Hij is de eerste keizer van het carnaval van De Panne.
• 1980 oprichting van de Orde van de Beren (plannen hun 40 jarig bestaan viering eind 2020)
• in jaren 80 oprichting van de Panneridders
• in jaren 80 oprichting van de Musketiers
• 1981 verkiezing van Prins Carnaval in de Meli
• 1985 oprichting van de Buishoeden door Leon Goessey. Bal in de zaal Athena in de Sloepenlaan.
• 1986 eerste verkiezing van de Prins op de Markt in een tent. Ooit waaide deze tent weg maar dank zij alle inspanninge konden de festiviteiten toch doorgaan
• oprichting van de Carnavalszotten
• in de jaren 90 oprichting van de Nasty Vivaldy Boys
• 1990 einde van de fanfare De Bolhoeden
• vanaf 1995 jaarlijkse tekenwedstrijd voor kinderen voor de affiche van carnaval
• 1999 Ronny Vandekerckhove is Prins West-Vlaanderen
• 16 juni 2001 werd de nieuwe reuzin ,met de naam " Gusta " gedoopt in de Sint Pieterskerk als dochter van de reuzen Aloïs en Zenobie. Het was het feestcomité Panne-Centrum die naar aanleiding van hun 50 -jarig bestaan ,de reuzin " Gusta " liet maken. Dit met een volks figuur als voorbeeld, Gusta Pollefeyt ,beter gekend als Gusta Krokke.
• begin jaren 2000 oprichting van Kort en Goed. Oprichters Micha Maes, Veronique Vanneuville, Olivier Tillie en Bruno Pyliser. Men wou het uidovend carnaval nieuw leven inblazen.
• Kort en Goed organiseert jaarlijks "Miss Drag Queen De Panne". Ook nu nog.
• Kort en Goed organiseert de kindercarnavalstoet op de maandag van de Krokusvakantie
• Kort een Goed organiseert sinds enkele jaren de carnavalstoet met half-vasten
• 2020 Emile Lecleire haalt de Flintstones vanachter een dichtgetimmerde wand na 55 jaar terug boven voor de expo
• februari 2020 expo "Carnaval in De Panne"

Souvenirs van José Debliedemaker

"...Ikzelf heb nog mooie kinderherinneringen aan carnaval. Het waren feestdagen! De enige dagen van het jaar dat we mochten "opblijven" tot NA middernacht (op voorwaarde dat we 's namiddags "gebaarden" van een beetje te slapen ). ..en dan naar grootvader "pette smet" in de Mon Bijou. Ik denk dat we daar reeds om 8 uur met ons neus tegen de vensters zaten te loeren naar de "maskers" die in de Zeelaan passseerden...en dan kwam het. Een drukte van jewelste van cafébezoekers die zich kwamen installeren en een andere drukte van maskers die binnenkwamen om die gezette burgers eens hun "zaligheid" te geven. Je kreeg er zowel enkelingen als groepen carnavalvierders binnen. De meesten waren onherkenbaar met een "mulle" en meestal in oude lompen. Maar allen trachtten ze een pint af te troggelen van de deftige burgers. Van zodra ze hun pint met een rietje al dan niet gedeeltelijk opgeslurpt hadden snelden ze naar het volgende café. Het was dan de discussie tussen de kijkers om te trachten uit te maken "wie" dat waren. Velen werden direct herkend aan hun gebaren, handen of andere typische kenmerken, maar toch waren er een paar specialisten, die je in het burgerleven nooit zou vermoeden, maar die onherkenbaar bleven en ongelooflijk veel "dingen" wisten over de aangeklampte burger. Het was soms op het randje van vulgair, maar de waarheid werd gezegd en de betrokkenen probeerden ermee te lachen en tracteerden de "masjer" nog een pint.

Na een boeiende beroepsloopbaan ben ik in 1993 terug komen wonen in De Panne. Natuurlijk heb ik geprobeerd die sfeer van destijds terug te vinden. Zat carnaval reeds in de visserscultuur? In Veurne was vroeger geen straatcarnaval maar overal aan de kust werd dit nog gevierd (vooral de dinsdag vóór aswoensdag). Nu ook nog in Heist en Oostduinkerke. En inderdaad carnaval was ook dan (1993) in De Panne nog traditie. Een zeer bloeiende club de "Orde van de Beren" + nog anderen zorgden voor ambiance in de nog resterende café's. De geest was wel een beetje geëvolueerd van kapmantels naar chique kostuums, want in de Rialto werden zeer mooie prijzen uitgereikt voor de bestverkleden door schepen Honoré. Ook in den Anvers heb ik dan daar nog enkele onvergetelijke avonden meegemaakt.

..en dan is alles veranderd: geen tent meer op de markt wegens baldadigheden, niet meer op dinsdag maar ergens op een zaterdag i.f.v. het toerisme...en het was gedaan met de folklore. Wellicht hogere gemeentesubsidie maar helaas geen ambiance en geen "masjers" meer

. ..en wat gebeurd er nu nog op Carnaval? Enkele goedbedoelde kinderactiviteiten, een Drag Queen avond, een feestje voor de senioren en het is ver al. (nu wel een foldertje van de Dienst Toerisme ).

Laat het dan volledig toeristisch benaderd zien, als een "vakantie periode" beschouwen want de tweedeverblijvers komen graag enkele dagen omdat het kindervakantie is. Waarom dan niet alles organiseren in de optiek van deze doelgroep?

Nog een anekdote:

"De groep vrienden van "Dirkje van d'Oude Panne" was altijd zeer origineel verkleed. Ieder jaar werd met grote verwachting uitgezien met welk thema ze nu weer zouden afkomen: (men verkende de groep telkens door de allures van Dirk)

Op een zekere keer kwamen ze de Anvers binnen en strooiden de ganse zaak + het publiek vol met ultra kleine confetties (ik denk van ponskaarten). Het heeft maanden geduurd eer Joriska de laatste confetti opgekuist gekregen heeft. Vandaar dat ze Dirkje vroeg om haar dat nooit meer aan te doen "Ik beloof het u Joriska van dat nooit meer te doen" zei Dirkje.

Wat gebeurde het volgend jaar? De groep kwam binnen en gooide de propvolle café vol met chocolade Smarties. Je moet je voorstellen die gekleurde Smarties. Tegen de muren, op de mensen, in de pinten (die alle kleuren kregen). Dagen heeft Josiska de grond moeten kuisen van de chocolade van de platgetrapte Smarties. "Ik beloof het u Joriska van dat nooit meer te doen" zei Dirkje terug.

Volgend jaar stopte een chique koets met paard voor den Anvers. Wie stapte uit? Madame de Pompadoer (Dirkje) met haar hofdames. Nu ziet het er deftig uit! Maar nee, ze zijn nog maar binnen of ze halen spuitbussen boven en spuiten de ganse zaak + publiek met een ongelooflijk slecht riekende parfum. Het heeft dagen gestonken in den Anvers. "Ik beloof het u Joriska van dat nooit meer te doen" zei Dirkje terug.

Wat volgend jaar? Een bende Chinezen komt binnen en hebben authentieke wierookvaten mee waarmee ze in een mum van tijd de ganse café in de rook zetten. "Ik beloof het u Joriska van dat nooit meer te doen" zei Dirkje

Volgend jaar....er was geen Carnavalviering meer (pas op: zeker niet tengevolge Dirkje)

Dinsdag, 3 maart 2009

In onze bib ligt een map "Carnaval" met alle persartikels in de kranten sinds het klassement gestart in 1985. Wie maakt hierover een samenvatting om hier te publiceren?

In Maastricht wordt Carnaval erg gevierd.

Onze trouwe lezer Roeland, was in 2010 nog maar pas hersteld van een breuk aan zijn voet, maar zal voor de derde keer dit sportjaar zeker 3 maanden niet kunnen sporten. Spoedig herstel Lees>>>