De Zeezegeningen in De Panne (1)
De Panne was sinds de impuls van keizer-koster Josef II in 1783 een vissersdorp. (2). De vissers waren zeer gelovig en ook bijgelovig. Dankzij de sponsering van de Diksmuidse familie Bortier hadden zij een mooie kerk, de Sint-Pieterskerk, gewijd aan de patroonheilige van de vissers, nl de apostel Petrus.
Vóór 1870 (station Adinkerke) was in dit uitsluitend een vissersgehucht, dan afhankelijk van Adinkerke. Quasi nog geen toerisme. Toch zal er zeker, zoals destijds overal aan de kust, een visserstraditie bestaan hebben om jaarlijks de zee en de boten van de vissers te zegenen. Spijtig is er over deze folklore aan de kust tot op heden weinig geschreven. (in 2016 is er toch een eerste project gekomen dienaangaande 'WOELIG WATER") (3)
De oorsprong van deze devotie ligt bij de gevaarlijke zee. Bij zwaar weer zijn in het verleden veel boten vergaan en tal van vissers lieten daarbij hun leven. Zo'n onheil deed de vissers in het verleden op zoek gaan naar steun en vaak vonden ze dat in het geloof. Aan de plaatselijke pastoors vroegen ze daarom om de zee te zegenen, zodat ze beschermd zouden zijn tijdens de vaart. Tegelijk herdachten ze de overleden vissers en hadden ze een moment om samen te rouwen. Rond die volksdevotie groeiden in alle vissersdorpen volwaardige vieringen uit, waaruit de vissers en hun families zowel troost als hoop putten.
Ook de vissersmissen zijn hiervan een uitvloeisel.
Bij de zeezegeningen wordt aan God om voorspoed gevraagd voor wie zich op zee begeeft en ook van de zee leeft. Vandaar dat het meest ingetogen moment van ELKE zeezegening het ogenblik blijft waarbij de overleden vissers wordt voorgelezen en de vissers hun scheepsmaats herdenken.
Deze zegening is dan later uitgegroeid tot een heuse plechtigheid, in het vissersdialect "Zeewijding" genoemd. Een mis gecombineerd met een processie naar zee. (in het officieel Nederlands zou het "Zeezegening" moeten genoemd worden maar dit strookt niet met ons dialect)
Onze visserij erfgoedkenner Maurice Velghe van de heemkundige kring "Panneboot P1" vertelt dat de processie voor de "Zeewijding" destijds vertrok van de Sint-Pieterskerk naar de markt. Vanaf daar werd de zee van op afstand gezegend vanop een verhoog.
Met de opkomst van het toerisme werd in alle kustgemeenten deze oude vormen van zeezegeningen aangepast en vernieuwd zodat momenteel in elke kustgemeente een andere manier van herdenking gegroeid is. Op vele plaatsen zijn er onderbrekingen geweest maar de laatste jaren wordt die traditie overal hernomen. Zie lijst hiernaast van 2016.
Vandaag richt de Zeezegening zich niet alleen meer op de vissersbevolking maar ook op allen die in het toerisme werkzaam zijn en op allen die genieten van water, lucht en zon. Op veel plaatsen vormt het de opener van het zomerseizoen voor de vakantiegangers en HORECA (5)
Ook in De Panne werd de Zeewijding een folkloristisch/toeristisch evenement. Vanaf het bestaan van de Onze Lieve Vrouwe Kerk (ingehuldigd werd rond de jaren 1930) vertrok de processie vanaf deze kerk en werd de zee gezegend tijdens een mis op de Zeedijk in het centrum ter hoogte van de Zeelaan. Doch bleef de processie in de Sint Pieters Kerk verder bestaan op dezelfde datum vanaf de Sint-Pieterskerk tot aan de grens van de Sint-Pietersparochie nl. de Brouwerstraat. (4) De feitelijke zeezegening werd dan niet uitgevoerd en overgelaten aan de Onze Lieve Vrouwe Kerk een paar weken later. Ikzelf heb in de jaren 50 meermaals mee opgetrokken met de processie vanaf het Marktschooltje waar we ons verkleedden in vissertje met een oliehoed. De stoet trok via de Zeelaan van de Onze Lieve Vrouwe kerk naar het strand. (deze vissertjes-kledij wordt nog steeds zeer zorgvuldig bewaard in de Immaculata school).
Toen pastoor Doom de verantwoordelijke was van de Onze Lieve Vrouwe parochie heeft hij deze stoet omgebouwd tot een kerkelijk gebeuren met zeer veel show karakter en animatie. Waar kon je beter de mis opvoeren dan boven de trappen van het koning Leopold I monument. Kinderen, vissers, vlaggenzwaaiers, fanfares, Seaking-helikopter, ruiters, muziekkorps, redders, ezels, ...een lange stoet? Op het einde was er een echte zeezegening via de amfibie die met de pastoor en andere kerkelijke hoogwaardigheidsbekleders (kerkraad) op zee ging. Meerdere bootjes van de Pannevissers waren dan in het water ter hoogte van de "Rampe" en werden aldus meegewijd. Een bloemenkruis werd in zee geworpen
Zeewijding met pastoor Doom
Na het overlijden van pastoor Hilaire Doom (2005) is dit toeristisch evenement met de jaren wat bekoeld (de belangstelling van het publiek was er nog wel, maar het organisatorisch draagvlak niet meer) en op zondag 29 juni 2008 om 12 uur was de laatste uitvaart in mineur. (slecht weer en het "Pullemuziekje" had verstek gegeven). Dan heeft pastoor Luc Gruwet direct aan de Onze Lieve Vrouwekerk vervroegd de amfibie opgestapt en doorgereden naar de zee (centrum). Misschien door gebrekkige communicatie maar blijkbaar was dit de laatste Zeezegening op zee in De Panne.
Zeezegening in De Panne. (om 16 uur maar datum onbekend).
Ook te Duinkerke is op 15 augustus een zeer gekende zeewijdingsstoet vanaf het kappelletje van de IJslandvaarders naar de Leugenaer waar de boten gewijd worden
Zeewijding in 2006 met pastoor Luc Gruwet
Zeezegening door pastoor Stephan Houtman
Bootwijding 2015 met pater Oblaat
(1) Volgens Peter Rosseel van de commissie Pastoraal in Toerime moet men spreken over 'zegeningen' en niet volgens ons dialect over 'wijdigen'. Dit is immers niet hetzelfde. Door een 'wijding' behoor je tot een bepaalde groep. Een 'zegen' uitspreken is een bede tot God.
(2) zie ontstaan van de Kerckepanne Lees>>>
(3) zie project van LECA (Landelijk Expertisecentrum voor Cultuur van Alledag) Lees>>>
(4) volgens overlevering door Maurice Velghe van de heemkundige kring "Panneboot P1"
(5) MINISTRANDO 5-6 jaargang 52 1 mei 2016 p 215-223 (MINISTRANDO = het officieel maandblad van het bisdom Brugge)
De Zeezegening gebeurde historisch stipt op 29 juni: het feest van "Heilige Petrus en Heilige Paulus" (zie hierboven detailfoto van de preekstoel in de O.L.Vrouwkerk). Petrus was een visser en Paulus heeft over de Middelandse zee per boot gereisd naar de lokale kerkgemeenschappen). Later werd dit om toeristische redenen vast gepland op de laatste zondag van juni.
In 2011 waren er grote feesten in De Panne ter gelegenheid van de viering "100 jaar De Panne". De nieuwe pastoor Stephan Houtman had al vlug opgemerkt dat mensen met plezier terugdachten aan de visserstradities. Dat zette hem op spoor om een vissersmis op te dragen. Het koste hem niet veel moeite om mensen hiervoor warm te maken. Het dialectgenootschap Bachten de Kupe was meteen bereid om hieraan te helpen. De start van die reeks evenementen ter gelegenheid van de viering '100 jaar De Panne' was de ideale gelegenheid om die eerste "Vissjhersmesse" tijdens de traditionel mis ter de opening van de Sint Pieterskermis. Het succes was overweldigend in een overvolle kerk. Lees meer>>>
Aansluitend aan het einde van deze mis zegende pastoor Stephan de zee vanaf het grote zeeanker op het Mervillie plein juist vóór de kerk. Het was de enige plek aan de kust waar dit niet aan het water zelf gebeurde.
Het succes was zo groot zodat men dit nog ieder jaar herneemt telkens met een volle kerk autochtone Pannenoars (want tweede-verblijvers begrijpen meestal weinig van ons dialect). Eigenaardig, want de visserij is al lang verdwenen uit De Panne. Het is natuurlijk ook een moment om Pannenoars terug te zien en even te babbelen, zeker als op het einde van de plechtigheid een 'Pier Kloeffe" of een borretje kan genuttigd kan worden.
Voor het verslag van de viering 2015 met "links" naar alle vorige vieringen en filmpjes Klik>>>>
In 2015 is er een initiatief genomen door de "Pannevissers"" (YCDP = Yachting Club De Panne), om hun boten te zegenen. Dit naar aanleiding van de nieuwe boot van Grégory Arnoys samen met die van Mark Vieren. Deze moesten ingezegend worden. Dit gebeurde niet op de zee maar op de "Kleine Esplanade" door een pater oblaat van de dichtbijzijnde Koninklijke Kapel. Dit was een interne clubplechtigheid niet aangekondigd in de toeristische kalender. Van de 70 booteigenaars waren een 20 tal boten meegezegend.
Het was een stralend weer en de toevallig passerende toeristen vonden dat zeer mooi. Vandaar dat men deze activiteit een meer toeristische uitstraling wilt geven en uitbreiden naar een stoet vanaf het gemeentehuis en ook een zeezegening. Dit zal gebeuren op de eerste zondag van juli en niet zo kort mogelijk na het feest van de apostel Petrus (29 juni) op het laatste WE van juni. Immers te Oostduinkerke is dan een zeezegening na een speciale mis in de kerk.
Vroeger werd door de Pannenoars in de Sint- Pieterskerk een mis ZONDER ZEEZEGENING opgevoerd met de opening van de Sint-Pieterskermis en nu 2 weken later begin juli een zeezegening vanop de Zeedijk aan de YCDP.
Vissers gestorven op zee lees>>>>